© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2008

Μικρή αναφορά στο "δοξάρι του Θεού" Νίκο Καζαντζάκη ή Σπάζοντας το αμύγδαλο της Γνώσης

Είχα την εξαιρετική τιμή να μου προταθεί προ ημερών από τους νέους φίλους μου, τους Ανεμολογίτες του ΣΚΑΪ 100,3, να συμμετάσχω στον ιστοχώρο τους και μάλιστα στη στήλη ΕΠΩΝΥΜΩΣ, μ' ένα προσωπικό κείμενο, που ν' αφορά στον Νίκο Καζαντζάκη, στο πλαίσιο της επόμενης θεματικής βραδιάς του Κωνσταντίνου Λαβίθη για τον εξέχοντα αυτόν Λογοτέχνη και Διανοητή, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 125 ετών από τη γέννησή του.
Τι να ψελλίσει όμως ο καθείς γι' αυτόν τον Κολοσσό; Τι να πρωτοπεί; Τι λόγο αρμόδιο να υψώσει;
Γιά να μην τα πολυλογώ, αφού κατέστειλα τις ποικίλες αναστολές μου, απέστειλα τελικά το παρακάτω ταπεινό κειμενάκι, το οποίο απλώς ακραγγίζει τον υπέρκαλο αυτόν Κρητικό:

Με θαρρούν λόγιο, διανοούμενο, γραφιά. Και δεν είμαι τίποτε απ' αυτά. Τα δάχτυλά μου, όταν γράφω, δεν μελανώνουνται, αιματώνουνται. Θαρρώ δεν είμαι παρά τούτο: μια απροσκύνητη ψυχή.
Ν. Καζαντζάκης για τον εαυτό του
Σ
ε μια πρώτη αντιμετώπιση/ανάγνωση της ευθυτενούς φυσιογνωμίας του Νίκου Καζαντζάκη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για έναν Μεγάλο.
Έχω όμως την εντύπωση (βεβαιότητα μάλλον), ότι αυτός ο συνήθης για τους σπουδαίους χαρακτηρισμός δεν θ’ απέδιδε με πιστότητα και ακρίβεια εκατό τοις εκατό την πολυώροφη προσωπικότητα του πρωτοκορυφαίου αυτού Κρητικού.
Διότι καθ’ όλη τη ζωή του βίωσε μέχρι το μεδούλι της ύπαρξής του την ανελέητη αγωνία του πώς, του γιατί, του πότε, του έως πότε, πασχίζοντας ανά πάσα του αναπνοή, να σπάσει το αμύγδαλο της Γνώσης, ξεπερνώντας γονιμότατα τις ατραπούς της Απόγνωσης και να εισοδεύσει ύστερα, κυριαρχικά σχεδόν, στο όλον του Παντός, κατορθώνοντας έτσι επιτέλους την πολυποθούμενη θέα των Αθεάτων. Σε καιρούς μάλιστα που ίσχυε (ή, μήπως ισχύει ακόμα;) το αντι-ανθρώπινο αξίωμα: «Θέλει, λέει, νά 'ναι λεύτερος. Σκοτώστε τον!»…
Εάν κατάκτησε ό,τι με τόσο πάθος, πόθο και προπάντων αίμα της ψυχής επιδίωξε, ουδείς ποτέ θα μάθει. Άλλωστε, η ασκητική του καθενός μας δυνατότητα, η ιδιωτική του οδύσσεια στα πελάγη της Σκέψης, δεν μετριέται δια του πεπερασμένου ανθρώπινου λογισμού, αλλά διοδεύει μεσ’ από πλείστες όσες μυστικές/μυστηριακές διεργασίες και αφορά στην απόλυτη Αιωνιότητα που μάς μέλλει.
Άρα, πολύ πιο κοντά στον Καζαντζάκη, θεωρώ ότι είναι ο χαρακτηρισμός: Δοξάρι του Θεού. Και ισχύουν για τον ίδιο και οι τρεις μαζί προσευχές, που αναπέμπουν προς τον Ουρανό οι Τρεις Ψυχές στο μότο του βιβλίου του «Αναφορά στον Γκρέκο» :

«Α΄ Δοξάρι είμαι στα χέρια σου, Κύριε˙ τέντωσέ με, αλλιώς θα σαπίσω.

Β΄ Μη με παρατεντώσεις, Κύριε˙ θα σπάσω.

Γ΄ Παρατέντωσέ με, Κύριε, κι ας σπάσω!»


Σημείωση: Η ξυλογραφία του Νίκου Καζαντζάκη είναι έργο της πολύτιμης φίλης μου και γνωστής χαράκτριας Άριας Κομιανού (1983).
ΕΚΤΑΚΤΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εν λόγω εκπομπή του ΣΚΑΪ 100,3 είχε προγραμματισθεί να βγεί στον αέρα στις 18 προς 19 του μηνός. Αναβλήθηκε όμως, λόγω της αναγκαιότητας έκτακτης εκπομπής για τον χιονιά και τον παγετό.
Ξαναπρογραμματίστηκε για τη νύχτα 25 προς 26 του ίδιου μηνός.

27 σχόλια:

panagiotisandriopoulos είπε...

Μάλλον για... αιρετικό σας βλέπω π.κ.! Να προβάλετε Καζαντζάκη! Εδώ αδελφοί μας "πρόμαχοι της Ορθοδοξίας" εγκαλούν τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης επειδή πήγε σε εκδήλωση μνήμης για τον μεγάλο Κρητικό. Για να σοβαρευτούμε. "Τόξον δυνατών ησθένησε και οι ασθενούντες περιεζώσαντο δύναμιν"! Ο Καζαντζάκης ήταν ασθενής θνητός, όπως όλοι μας, που ζητούσε όμως απεγνωσμένα την αλήθεια ως πανοπλία! Κι αυτό δεν ήταν λίγο...

Ανώνυμος είπε...

Το απόσπασμα αυτό για το δοξάρι, δεν μοιάζει να είναι τα λόγια προσευχής ενός μεγάλου ασκητή της ερήμου? Θα μπορούσαν να υπάρχουν σ ένα Πατερικό κείμενο, δεν είναι έτσι?

Roadartist είπε...

Καλημέρα! Έχω απίστευτο θαυμασμό στον Ν. Καζαντζάκη! Απίστευτη προσωπικότητα..και μοναδικός άνθρωπος..Αυτό διαφαίνεται μέσα απο όλα τα βιβλία του. Πολύ το χάρηκα το ποστ σου!!

Βασιλική Ν. είπε...

Έχεις μάλλον δίκιο. Του πάει αυτός ο χαρακτηρισμός και είναι τόσο θαυμάσιο το μότο του. Μου θύμισε αυτό που λέει ο Γιώργος Ιωάννου γράφοντας για την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Τελειώνει λέγονατς: Ναι, Κύριε, θέρισέ με...

P. Kapodistrias είπε...

@ Παν. Ανδριόπουλε,

αν ήταν έτσι οι αιρετικοί, τότε "αποθανέτω η ψυχή μου...".
Η παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου, λειτουργεί απαντητικά στην υποκρισία ενίων γνωστών και... εξαιρετέων "σωτήρων" ιερών τε και οσίων...
"Ως εκλείπει καπνός εκλιπέτωσαν..."

P. Kapodistrias είπε...

@ Τατιάνα Κ.

συμφωνώ απόλυτα. Εάν έχεις κατάλληλη όραση, μπορείς ανά πάσα σελίδα να συναντήσεις τον Καζαντζάκη ανύστακτον αναχωρητή, μονήρη και προσευχόμενον.

P. Kapodistrias είπε...

@ Roadartist,

Όλοι μας τον σεβόμαστε ως διανοητή και καταπλέοντα ολοένα στον αχανή ωκεανό της ύπαρξης, είτε συμφωνούμε μαζί του, είτε όχι.

Ευχαριστώ για τον καλό σου λόγο.

P. Kapodistrias είπε...

@ Βασιλική Ν.,

Καζαντζάκης δεν ξαναγεννιέται!... Ταιριαστός ο συσχετισμός Γ. Ιωάννου και Αποκάλυψης!

Ανώνυμος είπε...

Χαίρομαι ιδιαίτερα διαπιστώνοντας την απεριόριστη εκτιμηση που τρέφεις για τον μεγαλύτερο σύγχρονο Ελληνα Φιλόσοφο. Και φυσικά, τον πιο αδικημένο. Πολύ ωραίο κείμενο, αν και την πιο εύστοχη φράση, την εντόπισα στην παραπάνω απαντηση σου:¨Καζαντζάκης δεν ξαναγεννιέται!¨...

P. Kapodistrias είπε...

@ Δημήτρη,

έχω την εντύπωση, ότι ο Καζαντζάκης δεν είναι "αδικημένος". Διότι ο κάθε γνήσιος δημιουργός δεν επιζητά τη λεγόμενη δικαίωση από τους συγκαιρινούς του. Εκείνο που αποζητά είναι η ΔΙΑΡΚΕΙΑ!!! Κάτι, που ανετότατα έχει κατακτήσει και ήδη απολαμβάνει ο Καζαντζάκης.
Εφόσον μιλά στις ψυχές και στους νόες του αναγνωστικού του κοινού θ' αναγεννιέται πάλι και πάλι!!!

Ανώνυμος είπε...

Είναι εκ των μεγίστων διανοητών, αλλά (πείτε με αντιδραστικό)μακριά από το πνεύμα του -ορθόδοξου τουλάχιστον-χριστιανισμού. Ένα μείγμα Καμύ και Νίτσε, μια βουδιστική ματιά σε μια δυτικοχριστιανική θεώρηση. Τον προσκυνώ ως γίγαντα των γραμμάτων (η Οδύσσειά του και η μετάφραση της Ιλιάδας με τον Κακριδή είναι μνημεία), η αναφορά στον Γκρέκο και ο κ.Μιχάλης μέγιστα λογοτεχνικά πονήματα αλλά στο τέλος τέλος μια ταλαιπωρημένη και λοξοδρομούσα ψυχούλα...Η άποψή μου φυσικά...

π.παναγιώτης#2

P. Kapodistrias είπε...

@ π. Παναγιώτη #2,

ευχαριστώ για την κατάθεση εδώ ανάμεσά μας της γνώμης σου. Πάντα τη χρειαζόμαστε!

Πρέπει όμως να έχουμε πάντα κατά νου, ότι ο Καζαντζάκης εν πρώτοις υπήρξε λογοτέχνης, τουτέστιν μαέστρος των λέξεων και των μύθων ποιητής (παρότι λέει ο Ακάθιστος Ύμνος ότι "εμωράνθησαν οι των μύθων ποιηταί", ανθρώπινο γαρ...).
Σε καμιά περίπτωση δεν υπήρξε θεολόγος με την τρέχουσα παρεφθαρμένη έννοια. Ξέρεις, πόσοι Πατέρες της Εκκλησίας θα εκηρύσσονταν αιρετικοί από τους σύγχρονους παρεκκλησιαστικούς νεοΠατέρες; Για να μη σού πω, ότι και ο ίδιος ο Ιησούς δεν θα γλίτωνε την Ιερά Εξέταση... Παραπέμπω εδώ τη σκέψη σου στον Μεγάλο Ιεροεξεταστή του Ντοστογιέφσκι...

Ασφαλώς, δεν είναι ανάγκη νάναι Χριστιανός κάποιος, για νάναι και αποδεκτός. Ή, αλίμονό μας, εάν περιορίσουμε το ενδιαφέρον μας και την προσληπτικότητα του νοός μας μόνο στη Χριστιανική Γραμματεία. Όπως ασφαλώς γνωρίζεις, συμβαίνουν πράγματα και θάματα παντού στον πλανήτη μας, τις περισσότερες φορές ερήμην μας. Πρωτεύουσα σημασία έχει, λοιπόν, το νάχουμε
"πάντ' ανοιχτά, πάντ' άγρυπνα τα μάτια της ψυχής",
που θάλεγε ο παμμέγιστος Διονύσιος ο συνΖακύνθιος.

Αλήθεια, δεν κατάλαβα καλά: Ο Καζαντζάκης είναι η "λοξοδρομούσα ψυχούλα";;; Διότι εγώ ήξερα μιαν άλλη: Εμένα, αγαπητέ μου, εμένα...

σα είπε...

οι ψυχές όλων μας λοξοδρομούν και παραπαίουν στα μονοπάτια της ζωής, στην αναζήτηση της αλήθειας και της ελευθερίας... είναι σημαντικό να μην το ξεχνάμε αυτό και να μην κάνουμε εύκολα κρίσεις και "αφορισνούς"...

πολύ το χάρηκα το κείμενό σου αυτό! σημαντικό και δυνατό...

Καλό Τριώδιο και καλή δύναμη!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Καλησπέρα.
Στο Φτωχούλη τού Θεού, μια νύχτα, ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, καθώς στέκεται λυπημένος κάτω από τον έναστρο ουρανό αντικρύζει ένα διάττοντα αστέρα. Ανεπαίσθητη, ασήμαντη, ανούσια λεπτομέρεια, μηδαμινή χρονική στιγμή. Ο αφηγητής τη φυλακίζει: "ένα δάκρυ κύλησε στο μάγουλο του θεού ".
Προσφέρω μόνο αυτή τη λεπτομέρεια στη συζήτηση, μηδαμινή κι ανούσια, επίσης, ικανή, όμως, να συγκινήσει τον έφηβο εμέ, τότε που πρωτοσυναντιόμουν με τον επικό Κρητικό.
Να είστε καλά - είστε μια ωραία ατμόσφαιρα εδώ!!!

P. Kapodistrias είπε...

@ Φίλε Σα,

καλοσύνη σου τα καλά λόγια! Ό,τι και να γράψουμε γι' αυτόν τον ωραίον Έλληνα και ταυτόχρονα κοσμοπολίτη, είναι λειψό και μειονεκτικό.

Οι ψυχές μας, στην πραγματικότητα, τσαλιμάκια κάνουν, μήπως και βρουν τρόπο να διαφύγουν τον Ψυχοπομπό, εις μάτην όμως... Τουλάχιστον να έχουμε σκορπίσει αγάπη και δημιουργία, ώστε να έχουμε κατακτήσει πιθανότητες αιωνιότητας!...

P. Kapodistrias είπε...

Διονύση Μάνεση, καλώς μάς ήρθες με τα ωραία σου!

Αυτό το σουρεαλιστικό (υπερεαλιστικό, με πάσαν έννοια)"δάκρυ στο μάγουλο του θεού", με συγκλόνισε. Ομολογώ, δεν το θυμόμουνα.
Όμως τι να πρωτοσυγκρατήσουμε απ΄ τον Κολοσσό αυτόν; Τα έχει πει όλα!!!
Απλώς τού καταθέτουμε σιωπηρότατα τον ειλικρινή θαυμασμό και την de profundis εκτίμησή μας, εις μνήμην!...


υ.γ. Χάρηκα που ήρθες. Πάντα ανοιχτά είμαστε!

Alkmini είπε...

"δακρυ στο μαγουλο του Θεου"!Τι συγκλονιστικο!Μεγαλειωδες.
χμμ
καλησπερα πατ.παν. πολυ ομορφη η σημερινη επιλογη σου. να εισαι παντα καλα.

P. Kapodistrias είπε...

@ Αλίκη,

Οι μεγάλοι δημιουργοί της Τέχνης του Λόγου τέτοια μεγαλειώδη θραύσματα συνεισφέρουν στον κόσμο μας, ώστε να νοηματοδοτείται και ν' αρδεύεται. Ένας από αυτούς Ο Καζαντζάκης!
Καλό ξημέρωμα κι ευχαριστώ!

Unknown είπε...

το δάκρυ στο μάγουλο του θεού είναι ένας διάλογος ανάμεσα στο θεό και τον άνθρωπο. ένας διάλογος απλός, απόλυτα ανθρωπομορφικός. στον άγιο φραγκίσκο της ασίζης, στον κεμάλ της ανατολής, στο άγιον όρος, τι να ψάχνουμε όλοι; το δάκρυ του θεού ή το μάγουλο ν'ακουμπήσουμε...
ποιο στερούμαστε πιο πολύ, το ένα, το άλλο, τα δυο,
καμιά φορά δεν είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ούτε το ένα ούτε το άλλο
έχω την αίσθηση ότι το μεγαλείο του καζατζάκη ήταν κι αυτό παντρεμένο μ'έναν επίσης απόλυτο πόνο που του βαστούσε την ψυχή αιχμάλωτη στα δάχτυλά του. συμφωνώ με την κατάθεση ψυχής σου π.κ., που μας είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους. συμφωνώ επίσης με τον ανώνυμο π.κ., που εκφράζει κι αυτά που νιώθω εγώ.
σκέφτομαι συχνά στον αιώνα μας κάποιες φυσιογνωμίες πολύ πολύ τεράστιες, όπως ο γκριμπράν. δε φτάνει για να τον αναγνωρίσεις μεγάλο. οφείλεις, εν ονόματί τους αυτών, να μείνεις ελεύθερος και να είσαι έτοιμος να δεις και τις αποκλίσεις τους καμιά φορά και από την ίδια την τέχνη, για να μην πω και την ανθρωπιά. και δε μιλώ για το θεό. άλλωστε δεν υπάρχει και τόση απόσταση...
την καλημέρα μου,
κι αυτή αποκλίνουσα από το υψηλό επίπεδο του συγγραφέα και των σχολιαστών εδώ..:)

P. Kapodistrias είπε...

Ελένη, καλή μου φίλη,

το σχόλιό σου με άγγιξε πολύ, όπως άλλωστε οτιδήποτε εκπορεύεται από τη σκέψη σου.
Καθώς το διάβαζα, μού ήρθε στο νου το δάκρυ τ' Ουρανού που προκαλεί σεισμό στην (αμφιλεγόμενη για κάποιο, δεν πειράζει όμως) ταινία του Γκίμπσον περί των παθών του Χριστού. Ήταν μια στιγμή που γειτονεύει με όσα ιστορούμε εδώ!...

Κατά τα άλλα, οι "αποκλίσεις" πάσης φύσεως ήταν πάντα απο-ζητούμενα στην Τέχνη, πάροχοι ποιότητας και μήτρες αυτής της ίδιας της Τέχνης.

Ευχαριστώ που πέρασαες και άφησες το άρωμα του νου σου! Είναι πολύτιμο!

Ακέστωρ είπε...

Δεν είναι μόνο η πρόσκληση προς ένα παπά, αλλά η πρόσκληση προς ένα λόγιο, ευαίσθητο και σύγχρονο ιερέα, που δίνει αξία στην κίνηση των Ανεμολογιτών. Συγχαίρω και παραδέχομαι ότι μέσα μου ζηλεύω. Όμως είναι ευγενής η ζήλεια μου και καλοπροαίρετη.
Επίσης ζηλεύω το εκκλησίασμα της Κυραικής στην ενορία του Μπανάτου.
Έχω ολόκληρο κατάλογο με τα μέρη που θέλω να επισκεφθώ στη Ζάκυνθο: Γύρι, Μαχαιράδο, Κοιλιωμένο, Αγρία, Στροφάδια. Προσθέτω με αποφασιστικότητα και το Μπανάτο. Πρώτα ο Θεός.
Να είσαι καλά παππούλη και να προσθέσεις μία δέηση για τους ιστολόγους αδελφούς!

P. Kapodistrias είπε...

@ Ακέστορά μου,

με συγκινούν τα καλά σου λόγια. Σ' ευχαριστώ, όπως και τους Ανεμολογίτες του Σκάι.
Όσο για το εκκλησίασμα της ενοριακής μου ευθύνης, μην τα ρωτάς. Γίνεται προσπάθεια, το κατά δύναμιν, αλλά πώς να γεωργηθεί της "ερήμου το άγονον";
Ως γνωστόν, η Ζάκυνθος έχει νεοπλουτίσει τόσο, που εδώ ισχύει το αγιογραφικό: "έφαγεν Ιακώβ και ενεπλήσθη, και απελάκτισεν ο ηγαπημένος, ελιπάνθη, επαχύνθη, επλατύνθη· και εγκατέλιπε τον Θεόν τον ποιήσαντα αυτόν..."

Ό,τι μπορούμε κάνουμε πάντως.

Καλό σου ξημέρωμα!

Ανώνυμος είπε...

δε ξέρω τι να πρωτοθαυμάσω. Το κείμενο της ανάρτησης ή τα σχόλια;
Ο Καζαντζάκης ήταν ο αγαπημένος των εφηβικών μου χρόνων μαζί με τον Χαλίλ Γκιμπράν!

P. Kapodistrias είπε...

@ Ηλιογράφε, καλησπέρα!
Ευχαριστώ και ανταποδίδω τον θαυμασμό.
Και ποιος από εμάς δεν έχει αγαπήσει τον Καζαντζάκη; Αποτέλεσε το πρώτο σοβαρό λογοτεχνικο-φιλοσοφικό μας ανάγνωσμα!

Γεφυριστές είπε...

Το κείμενο σας είναι καταπληκτικό αλλά και τα σχόλια δεν πάνε.. πίσω. Είδαμε ότι οι Ανεμολογίτες θα κάνουν την εκπομπή τελικά στις 25 Φεβρουαρίου (λέτε αυτή η "άτιμη" ελληνική επικαιρότητα να τη μεταθέσει πάλι;). Εξαιρετικό και το έργο της κ. Κομιανού.
Μα αυτά τα σχόλια είναι για τη σελίδα που θα αναρτήσει το κείμενο σας π. Κ.Π.! Να τα στείλετε! Αλλά αγαπητοί συν-επισκέπτες επιτρέψτε μας να ξεχωρίσουμε το σχόλιο του οικοδεσπότη μας: [Αλήθεια, δεν κατάλαβα καλά: Ο Καζαντζάκης είναι η "λοξοδρομούσα ψυχούλα";;; Διότι εγώ ήξερα μιαν άλλη: Εμένα, αγαπητέ μου, εμένα...]
Χαίρε Π.Κ.

P. Kapodistrias είπε...

@ Αλέκα-Κώστα, καλημέρα διάχυτη!

Ποιος είπε, ότι τα καλά λόγια δε μάς αρέσουν; Το αντίθετο! Γι' αυτά, λοιπόν, σάς ευχαριστώ από καρδιάς. Αρκεί πίσω από αυτά, να έχουμε πλήρη και βαθύτατη συναίσθηση, ότι είμαστε όντως "λοξοδρομούσες ψυχούλες", ενώ υπάρχουν πάντα περιθώρια Μετά-νοιας, αλλαγής δηλαδή νοοτροπίας!

Χαίρετε νέοι φίλοι μου!

Unknown είπε...

«Μήτε φόβο μήτε ελπίδα.» Νομίζω θα μπορούσε να είναι ένα όμορφο σύνθημα για ένα επιστήμονα σήμερα και για κάθε άνθρωπο, που θέλει να είναι χρήσιμος και μυαλωμένος.

Ν. Καζαντζάκης

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails