© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2008

Ο υπέρκαλος ναός της Φανερωμένης στη Χώρα της Ζακύνθου

Φωτογραφίζει, γράφει και παρουσιάζει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας











Η σεισμοπυρκαγιά του 1953 υπήρξε για το Τζάντε μας ιστορικός σταθμός πολυσήμαντος για όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτισμικής ζωής και συμπεριφοράς. Σήμα κατατεθέν του Μεγάλου Χαμού, ο περικαλλέστατος Ναός της Φανερωμένης στη Χώρα, ο οποίος, μαζί με το χαρακτηριστικό καμπαναρίο του, καταβαραθρώθηκαν, δημιουργώντας ανεπούλωτες πληγές στην ιδιάζουσα αυτοσυνειδησία του κάθε ευαίσθητου Ζακυνθινού.

Σε πρώτη φάση αποκαταστάθηκε η κτιριακή υποδομή του μνημείου, σε δεύτερη (και μετά από πλείστες όσες φάσεις και αντι-φάσεις) ολοκληρώθηκαν τα ξυλόγλυπτα και οι αγιογραφίες του εσωτερικού και ήδη προχωρούν τα χρυσώματα. Πενήντα πέντε ολόκληρα χρόνια μετά τη χρονολογία Μηδέν και ακόμη να τελειώσει το έργο... Όμως έχουν γίνει σημαντικότατα βήματα, τόσα που μπορούμε και πάλι, να ξαναεπιδεικνύουμε τη Φανερωμένη μας ως ένα καλό δείγμα της ζακυνθινοπρεπούς Τέχνης, αν και μπορούν να επισημανθούν και κάμποσα σοβαρά λάθη στα επιμέρους.


Το περασμένο Σάββατο ήμουν καλεσμένος στον Ναό, για να τελέσω το Μυστήριο του Γάμου κάποιων φίλων. Την ώρα που εισήλθα, ομολογώ θαμπώθηκα! Περιφερόταν στην ατμόσφαιρα κάτι από τα πολύ περασμένα, ενώ το φύλλο χρυσού που κυριαρχούσε στο Τέμπλο, στην Ουρανία, στον γυναικωνίτη, δίπλωνε στοργικότατα τα μεγαλόπνοα όνειρα των παρευρισκομένων. Αμέσως, σκέφτηκα ν' αποτυπώσω τον συγκλονισμό φωτογραφικά, αν και όσο είναι κατορθωτό να συμβεί κάτι τέτοιο.


Καθώς φωτογράφιζα, μου ήρθε στο νου ένα ποίημα της Ιωάννας Τσάτσου (αδελφής του Γιώργου Σεφέρη και συζύγου του Προέδρου της Δημοκρατίας και Φιλοσόφου Κωνσταντίνου Τσάτσου), που είναι γραμμένο ειδικά για την δική μας Φανερωμένη και τον Ναό της, δημοσιευμένο μάλιστα το 1979 στην ποιητική της συλλογή ΧΡΕΟΣ, [εκδόσεις Ίκαρος, με προμετωπίδα Γιάννη Μόραλη, σελ. 38]. Το αντιγράφω, ευχαριστώντας την, έστω και μεταθανάτια, διότι είχε την απλόχερη καλοσύνη να μού το στείλει, αν και ήμουν τότε ένας έφηβος ο οποίος απλώς μουτζούρωνε χαρτιά, παριστάνοντας (φευ!) τον ποιητή.



Ο ΤΑΓΙΑΔΟΡΟΣ

Θα ‘θελα να ’μουν ο ταγιαδόρος ο Μανιός
και να υπόγραφα ντακόρδο,
τη δούλεψή μου στο ξύλο Σου να τάξω
Φανερωμένη μου Οδηγήτρα
το Τέμπλο Σου να πελεκώ.
Στην προσευχή μου να νιώθω τη Χάρη Σου
την κάθε πιθυμιά Σου
να ονειρεύομαι στις νύχτες την άκανθο,
το αμπέλι,
να τα σκαλίζω την αυγή.

Ο έρωτας της πίστης μου να είναι το έργο μου,
όμως και το δικό Σου.

Θα ‘θελα νά ‘μουν ο ταγιαδόρος ο Μανιός
και να σε καμαρώνω
μεσ’ στα στολίδια που ο ίδιος Σού έχω στήσει
κι από το άπειρο που αγκαλιάζει η ματιά Σου
να σκύβεις προς εμένα και μυστικά να συναινείς
Φανερωμένη μου Χριστοβλεπούσα.

23 σχόλια:

vertzak είπε...

¨...αν και μπορούν να επισημανθούν και κάμποσα σοβαρά λάθη στα επιμέρους.¨

ΠΡΟΣ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΥΣ:

ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΟΥΝ ¨ΣΟΒΑΡΑ ΛΑΘΗ¨ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΥΡΑΣ;
ΦΟΒΑΜΑΙ ΠΩΣ ΟΙ ΚΑΛΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΑΡΚΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ & ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.

Ακέστωρ είπε...

"Όλο τον κόσμο γύρισα κι όλη την οικουμένη,
καμπαναριό δεν εύρηκα σαν της Φανερωμένης".
Τυχεροί οι νεόνυμφοι, από όλες τις απόψεις. Δεν γράφω αναλυτικά τις σκέψεις μου, για να μη φανεί ότι κολακεύω τον τελέσαντα το μυστήριο ιερέα. Ο ναός που επέλεξαν για να τελέσουν το γάμο τους, δεν χρειάζεται τη δική μου κολακεία.
Να είναι καλοστέριωτο το νιόπαντρο ζευγάρι και πάντα να έχουμε τέτοια νέα από την αγαπητή Ζάκυνθο! Κι όταν με το καλό βρεθούμε εκεί, ας αφήσουμε και κανένα όβολο, τόπο θα πιάσει απ' ό,τι φαίνεται.

Βυτιναιος είπε...

Ευχαριστώ θερμότατα! Με τιμά η αφιέρωση της αναρτήσεως για τη Φανερωμένη, αν και δεν αξίζω ούτε το πιο ταπεινό εξωκκλήσι.
Με πρόλαβε ο Ακέστωρ και δημοσίευσε το δίστιχο.
Τη Μεγάλη Παρασκευή πέρσι που είχα έρθει για τη Γκλόρια, μπήκα για πρώτη φορά στη Φανερωμένη και είδα ιδίοις όμμασι την αποκατάσταση του εσωτερικού. Το δίστιχο δεν υπερβάλλει τελικά.
Μακάρι να υπάρχουν πάντοτε χρήματα, τεχνίτες και οι εκκεντρικοί που κάνουν τον κόσμο να κινείται.
Καλή μέρα! Αφού καλά ξεκίνησε, καλή θα είναι!

P. Kapodistrias είπε...

@ Βερτζάκ,

αυτό που θέτεις είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, για να μην πω κομφούζιο. Διότι τα λάθη πάντα γίνονται, και συνήθως, όπως έχω τονίσει στην περίπτωση Αγίας Μαύρας, το αντίγραφο είναι πολύ, πολύ, πολύ κατώτερο του πρωτοτύπου, αν όχι κακέκτυπο...
Ίδωμεν... Προσωπικά επ' αυτού είχα μιαν άλλη γνώμη, που δεν είναι δημοσιεύσιμη. Από κοντά, αυτά.

P. Kapodistrias είπε...

@ Ακέστορα, πού βρέθηκες διαδικτυωμένος τέτοιαν ώρα; Εφημερία έκανες;

Σ' ευχαριστώ πάντως για τα καλά λόγια. Αν και ο πρώτος λόγος σήμερα ανήκει σ' αυτούς που κατά την διάρκεια μισού (και βάλε) αιώνα μόχθησαν για να ξαναδούμε μιαν αξιοπρεπή Φανερωμένη!!!

P. Kapodistrias είπε...

@ Βυτιναίε,

ήξερα πως θα χαρείς, όπως και ο καλός μου φίλος ο Βερτζάκ. Αφιερώνεται και σ' εκείνον η ανάρτηση, αλλά και σε άλλους δυο "παθιασμένους" σε τέτοια θέματα: Στον Don Basilio και στον Ορφέα!!!

Βυτιναίεεεεε!!! Παράτησες Μεγάλη Παρασκευή τον τόπο σου, για νάρθεις στα ημέτερα;;;;
Πολύ μεγάλη μας τιμή!!!!!!!!

RedHat είπε...

Δύο και εις την Ζάκυνθον,η μεν στην Πολιτείαν
Φανερωμένη λέγεται,δια θαυματουργίαν,
η δε εις Μοναστήριον,Σκοπός ονομασμένο
και δια τα θαυμάσια και τούτο δοξασμένο.
Αντίκρυ εις την Ζάκυνθον,κομμάτι μακρυσμένο
ειναι νησί, Στροφάδια αυτό ωνομασμένο,
και έχει Μοναστήριον καλά κατοικημένο
της Παναγιάς και αυτό και πολυφημισμένο.

Ανθη νοητά ( 1767) λέγεται το ποίημα του Καισάριου Δαπόντε,και αναφέρεται στις ονομασίες της Παναγιάς στην Ζάκυνθο.

Πανέμορφη η εκκλησία.
Καλημέρα.

p.lykogiannis είπε...

"Ου κρυπτός εστι της πεφανερωμένης
ο φωτολαμπής και σεβάσμιος δόμος."
Τα λόγια αυτά του Αναστασίου Γόρδιου γραμμένα το 1689, αντικατοπτρίζουν την κλασική ομορφιά της Φανερωμένης,την οποία μας θυμίσατε.Ιδιαίτερα συγκινητικό και το ποίημα της ευγενεστάτης Ι.Τσάτσου, τη μορφή της οποίας θυμάμαι στην εκκλησία του Σωτήρος στην Πλάκα, όπου εκκλησιαζόταν. Να΄στε καλά.

don basilio είπε...

@π.κ. Αιωνία της η μνήμη και της Φανερωμένης και της Κυρίας Τσάτσου.
@vertzak: Είναι απλούστατο τι πρέπει να προσέξουμε στην Αγία. Εκείνο που δεν πρόσεξαν οι Αμμιώτες: ότι ένας ζωγράφος, όσο άριστος κι αν είναι σε μία τεχνοτροπία, δεν μπορεί να θεραπεύει το ίδιο καλά μία άλλη (με εξαίρεση ίσως το σορ Μίμη τον Πελεκάση, αλλά να τον αναστήσουμε δεν γένεται με τα μέσα που διαθέτουμε). Επίσης, ότι ένας καλλιτέχνης που πάει να κάνει το δικό του, π.χ. να κάμει τους ιεράρχες του γύρου από μπούστα (προτομές) ολόσωμους (με σχετικότατη επιτυχία, αχέμ), δεν είναι ο άνθρωπός μας για την Αγία. Εκεί χρειάζονται τουλάχιστον ένας για τα "κρητικά", τις δεσποτικές παναπεί, ένας για τα "επτανησιακά", τις ξεγυριστές του τέμπλου εικόνες του Χριστού και των Ευαγγελιστών, και ένας για τα "ναζαρηνά", τις εικόνες του γύρου. Το ένας πάλι είναι σχετικό, ακόμα καλύτερα εργαστήρι, μεγάρι γκρούπο φοιτητών καλών τεχνών από το Σαν Λούκα όμως, και όχι από το Μπουργκάς... Και ο ταγιαδόρος να είναι ζακυθινός δοκιμασμένος, όχι ξενομερίτης που να κάνει τους 12 προφήτες 10 και κάθου γύρευε.
Όλα τα παραπάνου, αν μιλάμε για ανακατασκευή, το κοντινότερο δυνατό στο κατεστραμμένο. Είναι ωραία κουβέντα, και αξίζει ημερίδα από "ειδικούς" και ζακυθινόπληκτους. Αφέντη, πώς την ακούς την ιδέα;

P. Kapodistrias είπε...

@ Don Basilio, άγια τα λες. Αλλά μην ορπίζεις ότι θα γένει κάτι τέτοιο. Κουέστες ώρες, γλέπεις...

P. Kapodistrias είπε...

@ p. Lykogiannis, καλά έκαμες και μάς θύμισες το υπέροχο επίγραμμα Αναστασίου του Γορδίου. Είναι όντως ακριβές και ποιητικότατο. Σπουδαία η δουλιά του εν Ζακύνθω.

P. Kapodistrias είπε...

@ Redhat, σ' ευχαριστώ για την υπόμνηση του ποιητικού άνθους Καισαρίου του Δαπόντε. Βοήθειά μας, η Παρθένα η Κυρά, Σκοπιώτισσα Φανερωμένη!!!
Καληνύχτα σου!

Roadartist είπε...

Εχω βρεθει στο νησι της Ζακυνθου.. Δεν νομιζω ομως να ειχα παει στην εκκλησια αυτη :(
Μαλλον λαθος μου..
Ωραιο το ποιημα..δεν το ειχα ξαναδιαβασει..

P. Kapodistrias είπε...

@ Roadartist,

η Φανερωμένη μπορεί, λοιπόν, ας αποτελέσει κίνητρο, ώστε οσονούπω να ξαναβρεθείς στο Τζάντε μας.

Καλημέρα!

don basilio είπε...

Είναι ευτούνη η αναθεματισμένη η πηγάδα, όπου δε στερεύει κιόλα... Αλλά μπορεί να γενεί κανά θάμμα από την ανάποδη (όπως την έκαψε δηλαδή, να στρέξει για ορθή αναστήλωση). Βέβαια, για να λέμε του στραβού το δίκιο, αυτά είναι ανθρώπινα. Ο Αφέντης ο Θέος δεν ενδιαφέρεται αν τον δοξάζουμε με ζακυθινά ή μωραϊτικα.

SATANASSO είπε...

Ήμουν παιδί τότε, 11 Αυγούστου του 1953 και χαιρόμουν την ασυδοσία της αυγουστιάτικης σχόλης στον παράδεισο του παραθαλάσσιου κτήματος της αδελφής του πατέρα μου, στο Πατρινό προάστιο Τσαούση. Τότε κάποια στιγμή η γης σείστηκε και όλοι τρομάξανε. Η διάρκεια μεγάλη. Κρατήθηκα από το μεταλλικό υποστύλωμα της πέργολας μην πέσω. Χρόνια μετά έτυχε να διαβάσω την μελέτη του καθηγητή Ζήβα πάνω στην , χαμένη πλέον, αρχιτεκτονική της Ζακύνθου. Μετά ακολούθησε το «ΖΑΚΥΝΘΙΝΑ» του Δ. Ρώμα και το «Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ» της Καίης Τσιτσέλη. Το τελευταίο αφορούσε το Ληξούρι και την Κεφαλονιά. Οι αναμνήσεις της, έφηβης τότε , συγγραφέως κρατούσαν και μετέδιδαν όλη την ένταση των δραματικών αυτών ωρών. Τα 400 και βάλε, χρόνια ιστορίας και πολιτισμού, σε μια στιγμή χαθήκαν. Η είδηση για την πυρκαϊά που έκαψε, σχετικά πρόσφατα, την Αγία Μαύρα της Ζακύνθου, με λύπησε γιατί ξέρω πως ήταν από τα ελάχιστα μνημεία τα εναπομείναντα στο νησί.
Οι αποκαταστάσεις είναι ένα άλλο, καινούργιο, έργο με τον μανδύα του παλαιού. Αντίγραφο. Λείπει η αίσθηση των πραγμάτων της εποχής του πρωτότυπου, που οδηγούσε τεχνίτες και πιστούς στην μορφοποίηση των ιδανικών τους και της κουλτούρας τους, μέσα από το «συλλογικό» έργο του ναού τους. Έτυχε να δω, σε ταξίδι μου στην τότε ΕΣΣΔ, τα αναστυλωμένα παλάτια των τσάρων στα περίχωρα της Πετρούπολης, θύματα της ναζιστικής λαίλαπας. Είχαν γίνει ακριβώς όπως ήταν πριν. Με τα ίδια υλικά, πιστά αντίγραφα των πρωτοτύπων. Αναγκαιότητα πολιτική-πολιτιστική του κράτους για την συντήρηση των στιγμών της ιστορίας του ρωσικού λαού. Ομολογώ ότι δεν έχω ποτέ επισκεφτεί την Ζάκυνθο. Ο λόγος; Φοβάμαι τι θα αντικρίσω έχοντας βιώσει την Κέρκυρα. Ελπίζω ότι η αναστηλωτική προσπάθεια των ζακυνθινών να δώσει θετικά αποτελέσματα. Κύρια, για την Ιστορία.

P. Kapodistrias είπε...

@ Satanasso,

ευχαριστώ για την κατάθεση της σημαντικής σου μαρτυρίας για τις ημέρες των καταστροφικών σεισμών και της πυρκαγιάς του 1953, οι οποίοι πήγαν πολύ πολύ πίσω τη Ζάκυνθο σε όλους τους τομείς του τοπικού μας γίγνεσθαι.

Η Ζάκυνθος των βιβλίων και των αναμνήσεων είναι πλέον μια ιδεατή πολιτεία, μια υπόθεση αρχειακή, πόρρω απέχουσα από τη σύγχρονη. Ας μην ξανα-αναφέρω, πώς είναι σήμερα. Είναι εύκολο να φαντασθεί κανείς... Εκείνο που μάς σώζει είναι η φυσική ομορφιά, ο απόλυτος ήλιος, η γητεύτρα θάλασσα και κυρίως οι ευχές αφ' ενός μεν του Αγίου της Συγνώμης Διονυσίου του Θαυματουργού, αφ' ετέρου δε των κορυφαίων Ποιητών της Διονυσίου Σολωμού, Ανδρέα Κάλβου, Ούγου Φώσκολου...

Όσο για τις αποκαταστάσεις, συμφωνώ απόλυτα, με αυτό που λες, ότι, δηλαδή, σήμερα "Λείπει η αίσθηση των πραγμάτων της εποχής του πρωτότυπου, που οδηγούσε τεχνίτες και πιστούς στην μορφοποίηση των ιδανικών τους και της κουλτούρας τους (...)".

Ως προς την αναστηλωτική προσπάθεια των σύγχρονων Ζακυνθίων, κάνουμε ό,τι μπορούμε...

Να είσαι πάντα καλά! Καλημέρα!

Ανώνυμος είπε...

Την ειδα την Κυρα τον περασμενο Αυγουστο, εσωτερικα, τη βλεπω και τωρα τσι φωτογραφιες. Για ενα πραμα σιγουρευουμαι. Οι Ελλαδιτες δεν ξερουν απο αναστηλωσεις. Κατι μου φταιει στα χρωματα, εχουν κατι το ψευτικο, χαλκομανια θαλεγα. Ελπιζω και συντομα, οτι το λιβανι θα καμει το θαυμα του. Ευχαριστω παντως για το προς την ενορια μου κειμενο. Πολυ καλο.

Εχω να προσθεσω, οτι ειναι ο μοναδικος στη Χωρα ζακυθινου τυπου Ναος. ολοι οι αλλοι μετα το 53 εχουν ζακυθινα δειγματα. Δυστυχως! Φταιχτες, μη φανταστεις, οτι ειναι τιποτα ξενομεριτες. Ζακυθινοι κρατουντες ειναι που σημερα, αν ζουν, κοπτονται για το καταντημα του νησιου. Αυτα.

Τι ποιημα ευτο τση Σεφεριαδοπουλας-Τσατσου! Πολυ καλα εκαμες που το δημοσιευσες και εδω. Αριστουργημα. Απο το Μεγαλο Καστρο ητανε ο Μανιος και εφτιαξε κατι το μοναδικο. Τι χερι και τι φαντασια. Εκτος απο το σεισμο, ας οψονται.....

P. Kapodistrias είπε...

@ Ορφέα,

ως προς τα λάθη στην αποκατάσταση της Φανερωμένης, δυστυχώς, δυστυχέστατα, αλλά ΕΧΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΟ ΔΙΚΙΟ! Βέβαια, ας μην παραγράφουμε ό,τι θετικό, αε είναι και λιγοστό.

Καλή σου μέρα και όλα καλά!

don basilio είπε...

Άλλο το ένα και άλλο το άλλο. Όταν το καμπανίλε του Σαν Μάρκο εκατέρευσε από έναν στρούφουλα, η φασιστική κυβέρνηση φρόντισε να ανυψωθεί dov' ere e com' era (όπου ήτουνα και όπως ήτουνα). Βέβαια,
η ίδια ήταν που εξήλωσε ολόκληρες σχεδόν σκοντράδες στο κέντρο της Ρώμης για να αποκαλύψει λείψανα ρωμαϊκού μεγαλείου.
Και επιτρέψτε μου ένα στουφάδο (ζακυθινό) αν δεν έχει κανελογαρούφαλο και δάφνη, δεν είναι στουφάδο, όσο και να καλομαγερευτεί (η αναλογία λίγο πρόχειρη, αλλά το μαγέρεψα πρόσφατα για φίλους εξ Αλβιόνος και των άλλοτε αποικιών της στην Αμέρικα)

Ανώνυμος είπε...

Καλό το στουφάδο με ντόπιο τυρί μπόλικο, αλλά εμπήκαμε κιόλας στην Τυρινή βδομάδα κι έρχεται η Σαρακοστή, οπότε, αμόντε η κατάσταση!

P. Kapodistrias είπε...

@ Don Basilio και Χαραλάμπη,

Μού ανοίξατε τσι όρεξες μες στο γιόμα, παιδία! Τέτοιες ώρες, τέτοια λόγια!

don basilio είπε...

Καλοφάωτο το ρυζόγαλο, λοιπό, αφεντάδες. Άγιε Ποταμίου, καλή Σαρακοστή και εύγες για το πανηγύρι, με μικρή καθυστέρηση. Παράδειγμα προς μίμηση.

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails