© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2008

Στο Μουσείο - Αρχοντικό Ρώμα [1]

Φωτογραφίζει και γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας 

Να, λοιπόν, που δε χάθηκαν όλα στη σύγχρονη α-πνευματική Ζάκυνθο. Ορισμένες αξίες επιπλέουν στον Χρόνο σαν σχεδίες διάσωσης και παρηγορητικά μάς περνούν στην απέναντι όχθη σώους και αβλαβείς, επιμένοντας να καταδείχνουν, ότι πάντα υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης, έστω και αμυδρότατη.

Όντας γενικώς απαισιόδοξος για την οποιαδήποτε αναστροφή στα τεκταινόμενα της πάλαι ποτέ πολυδοξασμένης Ζακύνθου, βρέθηκα αυτές τις μέρες στο Ρωμιάνικο Αρχοντικό, στα "Ρεπάρα", το οποίο άνοιξε πέρισυ τις πύλες του για το κοινό ως Μουσείο, καθώς η διάδοχη Οικογένεια, μετά από σοβαρή και μετ' επιστήμης προετοιμασία, θέλησε να το μοιραστεί με τους φιλίστορες και φιλότεχνους, δικούς και ξένους.

Έμεινα άναυδος! Μετά μάλιστα και τη γλαφυρή ξενάγηση του υπεύθυνου (και νέου ζωγράφου) Κώστα Πέττα, ένιωσα βαθιά στο είναι μου, το αίμα της Ιστορίας του τόπου μας, να τρέχει εντός μου ανανεωμένο, ζωογονώντας με. Τέσσερις αιώνες καθοριστικών γεγονότων και άλλοι τόσοι προγενέστεροι αιώνες ως νοσταλγία, πρόσωπα στο προσκήνιο ή το παρασκήνιο μέχρι τον πολύ Διονύση Ρώμα (+1981), εικόνες, πίνακες, γλυπτά, βιβλία, έπιπλα, ενδύματα!!! Όλα πανέτοιμα να χρησιμοποιηθούν ξανά, αναμένοντας -λες- τους υψηλούς επισκέπτες!!!...

Ο εξωτερικός χώρος, ένας μικρός παράδεισος ανακούφισης, μέσα στην άναρχα δομημένη πόλη μας. Κάτι που, νομίζω, μπορούν να εισπράξουν και οι αναγνώστες μας, μες από τις παρακάτω φωτογραφίες που τράβηξα:










Ακολουθεί μια καλύτερη γνωριμία με το Ρωμιάνικο, μες από τον ευπρόσωπο οδηγό (εκδ. "Σήμερα και χθες", Ζάκυνθος 2007), τον οποίον υπογράφει ο Μίλτος Καρκαζής υπό τον τίτλο "Αρχοντικό Ρώμα. Ενδεικτικός Κατάλογος Εκθεμάτων":


Εύλογο είναι πως σ' ένα αρχοντικό μιας ζακυνθινής πατρικίας οικογενείας και, μάλιστα, μιας από τις σημαντικότερες, τα κειμήλια με βενετσιάνικη ιστορική και αισθητική απόχρωση θα κυριαρχούν. Η Ζάκυνθος, από το τέλος του 15ου μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα, αποτέλεσε τμήμα του ευρύτερου Βενετσιάνικου κράτους, με συναφή κοινωνική δομή και πολιτιστική αντίληψη, στην πορεία ολοένα σχετιζόμενο πιο οργανικά με το μητροπολιτικό κέντρο, τη Βενετία.

Συνυπάρχουν, όμως, αυτά τα κειμήλια, εντός του αρχοντικού, με πάμπολλα τεκμήρια – έργα τέχνης που μαρτυρούν τη συνέχεια της οικογενείας Ρώμα τον 19ο και τον 20ο αιώνα, μέχρι και τις μέρες μας. Οι εθνικοί αγώνες για ανεξαρτησία και η πολιτική και καλλιτεχνική ζωή του ελληνικού κράτους συνδέονται στενά με τα μέλη της. Κατ' αυτόν τον τρόπο φωτίζεται έντονα, μέσα από το πρίσμα μιας γενεαλογίας, το εύρος της νεοελληνικής – επτανησιακής ιστορίας και περιγράφονται οι μετασχηματισμοί της. Η ατμόσφαιρα του χώρου πλουτίζει με λεπτομέρειες από όλες τις εποχές, πάντα σε σταθερή σχέση με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, όπως προστάζει η θέση των Επτανήσων.

Το συνολικό αποτέλεσμα χαρακτηρίζεται με τις ίδιες λέξεις που ο Διονύσιος Σολωμός χρησιμοποιεί για την ποίησή του, ως μικτό και, επειδή ακριβώς είναι μικτό, ως γνήσιο. Οι εξακολουθητικές επιδράσεις σωρεύονται πάνω στις διαρκείς σταθερές του τόπου και του χρόνου: η σημασία του προσώπου ενάντια στο απρόσωπο, τα βιβλία και τα έγγραφα που τεκμηριώνουν τη γνώση και την εξουσία ενάντια στην αμάθεια και την αδυναμία, τα αντικείμενα τέχνης που διασκεδάζουν ενάντια στην ανία. Εντός του αρχοντικού Ρώμα η έννοια της συνέχειας της νεοελληνικής ιστορίας λαμβάνει σάρκα και οστά.

Η οικογένεια

Η ιστορία της οικογένειας ξεκινά από τη Σικελία, το 1228-29, όπου ήταν γνωστή με την επωνυμία “De Regoli”. O Φρειδερίκος de Regolo, στρατηγός του αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β', του επονομαζόμενου Μπαρμπαρόσα, μετά από μια αποτυχημένη διπλωματική αποστολή στον Πάπα Γρηγόριο Θ', σχετική με την οργάνωση μιας Σταυροφορίας στους Αγίους Τόπους, παρέμεινε στη Ρώμη, φοβούμενος την οργή του Αυτοκράτορα.

Το 1388 ο Ιωάννης de Regolo εγκαταστάθηκε στη Βιτσέντζα, όπου και αναφέρεται μεταξύ των ευγενών της πόλεως. Λόγω του ό,τι στη Βιτσέντζα υπήρχαν την εποχή εκείνη και άλλοι Regoli, η οικογένεια προσέθεσε το γεωγραφικό προσδιοριστικό da Roma (από τη Ρώμη) στο όνομά της. Με την πάροδο του χρόνου η επωνυμία Regoli ξεχάστηκε και το όνομα μετατράπηκε πρώτα σε De Roma και αργότερα απλώς σε Roma.

Το 1548 ο Galeazzo (Γαελάτιος) Regolo da Roma, μετά από φονική σύγκρουση με την ισχυρή οικογένεια Βαλμαράνα κατέφυγε στην Κέρκυρα, όπου παρέμεινε για μικρό διάστημα και στη συνέχεια αναχώρησε για την Κρήτη. Ο Βερναρδίνος δε Ρώμα είχε διακριθεί στους πολέμους της Βενετίας, τόσο στην ίδια την Ιταλία όσο και στην Κρήτη, όπου και φονεύθηκε το 1551. Γενάρχης του κλάδου της Ζακύνθου είναι ο Κούρτιος (Curzio) Ρώμας (1583-1642), ο οποίος εγκαταστάθηκε στο νησί γύρω στα 1610.

Η οικογένεια γράφτηκε στο “Libro d' Oro” (κατάλογο των ευγενών) της Ζακύνθου το 1621 και από τότε δραστηριοποιήθηκε στο νησί αναδεικνύοντας μια σειρά από σημαντικές πολιτικές, στρατιωτικές και πνευματικές προσωπικότητας. Στις τάξεις της συγκαταλέγονται στρατιωτικοί ηγέτες, όπως ο Μούκιος, ο οποίος υπήρξε κυβερνήτης της κοινοτικής γαλέρας του νησιού και διακρίθηκε κατά την πολιορκία του Χάνδακα (Ηρακλείου Κρήτης) από τους Τούρκους (1645-1669) ή ο Φραγκίσκος, ο οποίος συμμετείχε στη δεύτερη πολιορκία της Κέρκυρας (1716) με δικό του μισθοφορικό σώμα, αποτελούμενο από πεντακόσιους άντρες, γεγονός για το οποίο τιμήθηκε με τον τίτλο του κόμητος του 1728.

Οι Ρώμα, σε αντίθεση με άλλες ιστορικές επτανησιακές οικογένειες, συνέχισαν την ενεργό συμμετοχή τους στα κοινά, τόσο επί Αγγλικής Προστασίας (1814-1864), όσο και μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Είναι γνωστός ο ρόλος του φιλικού Διονυσίου δε Ρώμα κατά την Ελληνική Επανάσταση, η στενή φιλία του με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και άλλους πολιτικούς και στρατιωτικούς παράγοντες του ελλαδικού και ευρωπαϊκού χώρου. Πρόκειται για τον άνθρωπο, τον οποίο ο Νέγρης πρότεινε, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ως πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, θέση την οποία τελικά κατέλαβε ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ο Διονύσιος δε Ρώμας θεωρείται επίσης ο ιδρυτής της πρώτης τεκτονικής στοάς στον ελλαδικό χώρο.

Οι τρεις επόμενες γενιές διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα, τόσο της Επτανήσου Πολιτείας, όσο και του Ελληνικού Βασιλείου (πρόεδροι της Ιονίου Γερουσίας, βουλευτές και υπουργοί του Ελληνικού Βασιλείου). Ο Αλέξανδρος Ρώμας, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, το 1897, 1902 και 1909, επηρεασμένος από τον G. Garibaldi, δημιούργησε το 1906 το σώμα των “Ελλήνων Ερυθροχιτώνων”, το οποίο συντηρούσε με δικά του έξοδα. Πολέμησε επικεφαλής του σώματος αυτού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και διακρίθηκε ιδιαίτερα στη μάχη του Δρίσκου, όπου και τραυματίστηκε. Επίσης, διετέλεσε υπουργός παιδείας και υπουργός δικαιοσύνης. Μέλη της οικογένειας διακρίθηκαν επίσης και ως πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Γεώργιος – Κανδιάνος Ρώμας ή ο θεατρικός συγγραφέας Διονύσιος Α. Ρώμας, ο οποίος βραβεύτηκε για το συγγραφικό του έργο από την Ακαδημία Αθηνών με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών. Διετέλεσε βουλευτής και διευθυντής προγράμματος της ΕΡΤ και ίδρυσε το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.

Το αρχοντικό

Το αρχοντικό κατασκευάστηκε κατά τη δεκαετία του 1660, από τον Άγγλο μεγαλέμπορο και πρόξενο της Αγγλίας στη Ζάκυνθο Robert John Geoffrey. Αργότερα παραχωρήθηκε ως προικώο στον επίσης Άγγλο Robert Sargint, η οικογένεια του οποίου συνέχισε να δραστηριοποιείται στο νησί μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την περίοδο της Αγγλικής Προστασίας (1814-1864), το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Άγγλου τοποτηρητή (Resident) και ήταν γνωστό ως “Ρεζιντέντσα”. Από το μπαλκόνι του, μάλιστα, απευθύνθηκε ο Γλάδστονας (Gladstone) στο Ζακυνθινό λαό κατά την επίσκεψή του στο νησί, λίγο πριν από την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα.

Αγοράστηκε από τον Αλέξανδρο Ρώμα, το 1880, και έκτοτε αποτελί έδρα της οικογένειας. Από το 1880 και μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το οίκημα αποτέλεσε την έδρα ενός από τους δύο μεγάλους πολιτικούς σχηματισμούς του νησιού (Ρωμιάνικο Κόμμα). Το οίκημα, πέρα από την ιδιαίτερη ιστορική του βαρύτητα για τη σύγχρονη ιστορία της Ζακύνθου, αντιπροσωπεύει και το μοναδικό δείγμα αρχοντικού – μεγάλης αστικής οικίας – που έχει απομείνει στη Ζάκυνθο μετά τους σεισμούς του 1953. Τότε το κτίριο υπέστη εκτεταμένες ζημίες. Ανακατασκευάστηκε, από τους τότε ιδιοκτήτες του, Διονύσιο και Μαρία Ρώμα, με κάποιες μετατροπές (αφαίρεση ενός ορόφου και μιας πτέρυγας με στάβλους και αποθήκες, καθώς και του οικίσκου του προσωπικού), παραμένοντας εν τούτοις χαρακτηριστικό της μορφής των αρχοντικών της προσεισμικής Ζακύνθου.

Η διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων αντανακλά τις ανάγκες, τη νοοτροπία και γενικότερα τον τρόπο ζωής της παλαιάς αριστοκρατικής τάξης του νησιού. Η διαρρύθμιση αυτή, η οποία αποτελεί και το αντίστοιχο ενός “οικογενειακού μουσείου” είναι τέτοια, ώστε να υποβάλλει - και να επιβάλλει – και με τον τρόπο αυτό να αναπαράγει και να διαιωνίζει, την κοινωνική ισχύ της οικογένειας στον οποιοδήποτε επισκέπτη.

8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο που διασώζετε εκεί μιά ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά. Έχω διαβάσει, παλιά, τον "Περίπλου", τη σειρά βιβλίων του Διονυσίου Ρώμα, που είναι στο γλωσσικό ιδίωμα, και είναι απο τα βιβλία που δεν ξεχνάς.. Αν και υπήρξαν σκηνές τόσο άγρια ρεαλιστικές που έπαθα αποστροφή εκεί που ο Σοπρακόμιτος "δικαιωματικά" και χωρίς ενδοιασμό ασκούσε σεξουαλική κακοποίηση σε βάρος της κόρης του αδελφού του!!! Με σοκάρισε όχι μόνο αυτό αλλά και οτι δεσμοί της συγγένειας δεν "υπήρχαν".. Διαγράφει τα ήθη μιας εποχής που οι κοινωνικές τάξεις καθόριζαν και ισοπέδωναν τη σχέση των αδελφιών που ο ένας ήταν αφέντης/κόντες και ο άλλος δούλος του..

P. Kapodistrias είπε...

@ Αριάδνη Δήμου,

Πολύ καλή όντως η προσπάθεια των Κληρονόμων Ρώμα!

Όσο για τον Διονύση Ρώμα, τον τελευταίο Μεγάλο, νομίζεις ότι κυκλοφορεί ακόμη στα δωμάτια του σπιτιού. Τα βιβλία του, λες και τον αναμένουν ολοένα να γυρίσει και να καταπιαστεί με τη συέχεια (;) του "Περίπλου".

υ.γ. Το έργο αυτό - ποταμό είχα την τιμή να μού χαρίσει ακριβή Φίλη, που δε ζει πλέον. Ή, μάλλον, ζει στην καρδιά!

Artanis είπε...

Πολύ ωραία ανάρτηση αγαπητέ π.κ...
Θα επανέλθω το πρωί, για να δω για τον υγροβιότοπο...
Καλό Σ/Κ να έχετε...

Διονύσης Μάνεσης είπε...

( Ανάταση, Π.Κ!)
Ναι, εκεί ανασαίνει η "παλιά" Ζάκυνθος, εκεί ξεγελιέσαι και χαμογελάς.
Και μόνο ως δείγμα αστικού προσεισμικού σπιτιού να το δεις
( που με τίποτα δεν μπορείς να το δεις ΜΟΝΟ έτσι ), είναι πολύ ενδιαφέρον, αφού η σεισμοπυρκαγιά του '53 δε μας άφησε περίπου τίποτα.

Όσο για τον Ρώμα, εδώ κι αν σηκώνει το πράμα αφιερώματα... ( Φαντάζομαι πως παλιότερα όλο και θα έχεις κάνει..)

Τα ( περίπου μόνιμα πια..) συγχαρίκια μου, Π.Κ!

panagiotisandriopoulos είπε...

Kαταπληκτική ανάρτηση!
Άκρως κατατοπιστική και συγκινητική μαζί, καθώς μας ταξιδεύει σε καιρούς αλλοτινούς, κατεξοχήν αρχοντικούς!
Συμφωνώ απολύτως και με τον διονύση μάνεση:Και μόνο ως δείγμα αστικού προσεισμικού σπιτιού να το δεις...
Από κάθε άποψη ΙΣΤΟΡΙΑ!

P. Kapodistrias είπε...

@ Αρτάνις,

Να είσαι γερή, δυνατή και δημιουργική!
Καλή εβομάδα!

P. Kapodistrias είπε...

@ Διονύσης Μάνεση,

Μού αρέσει που σού άρεσε το αφιέρωμα στο Ρωμιάνικο. Ξέρεις, ότι υπολογίζω πολύ τη γνώμη σου.

Όχι, για τον Διονύση Ρώμα δεν έχω κάμει ειδικό αφιέρωμα. Είναι τόσο μεγάλος, που από πού να τον αγγίξεις;;;

Καλημέρα!

P. Kapodistrias είπε...

@ Παναγιώτη Ανδριόπουλε,

Και για εσένα, παρομοίως:Η γνώμη σου έχει βαρύτητα. Οπότε, ευχαριστώ πολύ για τη θετική άποψη!

Καλή εβδομάδα σου!

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails