Η Βυζαντινή Τέχνη και η Επτανησιακή Σχολή Τέχνης συναντιούνται στο Germiston Νοτίου Αφρικής

[Με χαρά και ικανοποίηση πρωτοπαρουσιάζουμε στιγμές από μια νεότερη εργασία του Ζακύνθιου εικαστικού Διονύση Πάλμα. Ο αγαπητός μας φίλος καλλιτέχνης αυτόν τον καιρό επιδίδεται στον καλλιτεχνικό μπαρόκ διάκοσμο του ναού Παναγούλας Μπανάτου στη Ζάκυνθο (δείτε σχετικό ρεπορτάζ στο ΝΥΧΘΗΜΕΡΟΝ, εδώ), παράλληλα όμως εργάζεται αγιογραφικά στον ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου της Ελληνικής Κοινότητας Germiston στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής. Με αυτή του την επίδοση ασχολούμαστε σήμερα, μέσα από ένα εμπεριστατωμένο κείμενο της Δρ Θέκλας Σανσαρίδου-Hendrickx, Κύριας Ερευνήτριας στο University of Johannesburg, όπου -σημειωτέον- ανθούν οι νεοελληνικές σπουδές. Άλλωστε, ο Πάλμας δεν είναι άγνωστος στους Έλληνες του Γιοχάνεσμπουργκ, μια και έχει φιλοτεχνήσει την προτομή του Διονυσίου Σολωμού στην εκεί Σχολή Σαχέτι. Σχετικό μας δημοσίευμα δείτε εδώ.

π. Π.Κ.]

Παρουσιάζει η Θέκλα Σανσαρίδου-Hendrickx

Κύρια Ερευνήτρια

Πανεπιστήμιο του Γιοχάννεσμπουργκ

Το μείγμα βυζαντινών παραδοσιακών στοιχείων με δυτικά, κυρίως βενετικά, στην τεχνική της αγιογραφίας αρχικά εμφανίστηκε στην Κρήτη και μεταφέρθηκε στα Επτάνησα τον 17ο αιώνα από καλλιτέχνες πρόσφυγες, που κατέφυγαν εκεί μετά την άλωση της Κρήτης στους Τούρκους το 1669. Η ανάμικτη αυτή μορφή της βυζαντινής τεχνοτροπίας συνέχισε να εξελίσσεται στα Ιόνια νησιά, κυρίως στη Ζάκυνθο, και συντέλεσε τόσο στην ανάπτυξη των Καλών Τεχνών, όσο και στη δημιουργία της Επτανησιακής Σχολής Τέχνης.

Ενσωματωμένες οι δύο καλλιτεχνικές παραδόσεις, βυζαντινή και επτανησιακή, σε ένα καλά ισορροπημένο και συγχρόνως προσωπικό στυλ βρίσκουν την εικονική τους έκφραση μέσα από το χέρι του Διονύση Πάλμα. Ο γνωστός στην Ελλάδα Ζακυνθινός καλλιτέχνης, με πρόσκληση του Αρχιμανδρίτη Ιωάννη Τσαφταρίδη και της ελληνικής κοινότητας του Germiston, δέχτηκε να διακοσμήσει τον Ιερό Ναό του Προδρόμου Βαπτιστή Ιωάννου, με τοιχογραφίες ιερών μορφών της ελληνικής ορθόδοξης παράδοσης, τις οποίες περάτωσε στις 20 Δεκεμβρίου 2009.

Σε σύγκριση με την αυστηρή ζωγραφική της βυζαντινής παράδοσης, τα φρέσκο αυτά περιέχουν ορισμένα στοιχεία «νατουράλε» που τα συνδέουν με την επτανησιακή καλλιτεχνική παράδοση. Συγχρόνως, όμως, τα εμφανή χαρακτηριστικά της βυζαντινής αγιογραφικής τεχνοτροπίας τονίζουν τη συμφωνία τους με το Χριστιανικό Ορθόδοξο Δόγμα. Τα «νατουράλε» στοιχεία αυτά, που τα σφραγίζει η επτανησιακή παράδοση, περιέχονται στην έκφραση των ματιών, στο φυσικό χρώμα της επιδερμίδας, στην κίνηση των δακτύλων και στις πτυχές των χιτώνων.

Όσο για τα «βυζαντινά χαρακτηριστικά», αυτά διατηρούνται στο αφύσικα μακρόστενο σχήμα των μορφών, και προπαντός στο πλούσιο χρυσό χρώμα του φόντου που συμβολίζει τον παράδεισο ενώ συγχρόνως αφαιρεί οποιαδήποτε αίσθηση βάθους από τη σύνθεση. Με αυτόν τον τρόπο εφαρμόζεται πιστά και ο κανόνας της απόλυτης απουσίας κάθε στοιχείου τρισδιάστατης εντύπωσης που επιβάλλει η βυζαντινή παράδοση.

Πέρα από αυτό και από αισθητική οπτική γωνία, το χρυσό πλαίσιο και οι φυσικές αποχρώσεις του ξύλου που δομεί και συγχρόνως διακοσμεί τον ναό δένουν απόλυτα αρμονικά μεταξύ τους με αποτέλεσμα ο Ιερός Ναός του Προδρόμου Ιωάννου του Germiston να αλλάξει εσωτερικά εντελώς μορφή: η μη οικεία για τους Έλληνες Ορθόδοξους Χριστιανούς δυτική αρχιτεκτονική του τοποθετήθηκε μέσα σε παραδοσιακό ορθόδοξο θρησκευτικό πλαίσιο, το οποίο αναμένεται να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ιερού μυστικισμού, απαραίτητου για την επικοινωνία του κάθε εκκλησιαζομένου με το Θείο.

Ο Διονύσης Πάλμας επιτέλεσε με ιδιαίτερη επιτυχία μια διπλή αποστολή, καλλιτεχνική και θεολογική:

α) αισθητικά συνδύασε αρμονικά δύο αντίθετα από τη φύση τους στυλ, συγκεκριμένα ένα οικοδόμημα σύγχρονου, δυτικού ρυθμού με ένα παραδοσιακό βυζαντινό διάκοσμο.

β) ιδεολογικά πάλι, μέσα από το έργο του, οδηγεί τον πιστό να βλέπει πέρα από τις ζωγραφισμένες μορφές, δηλαδή αυτό που συμβολίζουν ή το μήνυμα που μεταφέρουν.