© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2010

Το Περιοδικό “Τριφυλιακή Εστία”. Σύντομη παρουσίασή του

Παρουσίαση: Γιάννης ΒρεττόςΤέλης Γκιουλής

Το περιοδικό Τριφυλιακή Εστία (Τ.Ε.) εκδίδεται σε τακτά χρονικά διαστήματα -αρχικά ανά δίμηνο και μετέπειτα ανά τρίμηνο- από τον Σύλλογο των εν Αθήναις Κυπαρισσίων «Η Αρκαδιά». Πρωτοεκδόθηκε τον Ιανουάριο του 1975. Ήταν ιδέα τού τότε Προέδρου του Συλλόγου «Η Αρκαδιά» Διονύση Πιτταρά από την Κυπαρισσία, ο οποίος ήταν και ο πρώτος διευθυντής του. Ο Διονύσης Πιτταράς σπούδασε πολιτικές επιστήμες, χωρίς να ολοκληρώσει τον κύκλο των σπουδών του. Διετέλεσε και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κυπαρισσίας και έγραψε αρκετά βιβλία (συνθέσεις, αφηγήματα, οδοιπορικά, πεζογραφία, ποίηση). Διηύθυνε το περιοδικό για 10 χρόνια, μέχρι το 1985. Απεβίωσε στις 23-1-2007.

Όπως αναφέρεται στο πρώτο του τεύχος, με την έκδοση του περιοδικού ο Σύλλογος «επιδιώκει και φιλοδοξεί να προσφέρει στον τόπο τη "χαμένη" φωνή του: τους μύθους, τους θρύλους, τις παραδόσεις του, τις προοπτικές του, τα δικαιώματά του. Ό,τι τον εκφράζει από κάθε άποψη (πολιτιστική, κοινωνική, οικονομική κ.λπ.), στο χρόνο του χθες, του σήμερα, του αύριο… Θέλει να προσφέρει το δημιουργικό πάθος του πνευματικού κόσμου της Τριφυλίας για την προβολή της αγνοημένης αξίας της, να εκφράσει τους πόθους και τις προσδοκίες του Τριφυλιακού λαού: να γίνει η φωνή του - να τιμήσει καταστάσεις και πρόσωπα που θα κριθούν άξιοι της Τριφυλίας. Να δημιουργήσει θέσεις φιλίας και συνεργασίας μεταξύ πόλεων και χωριών, πολιτευτών και τοπικών παραγόντων, συλλόγων και σωματείων».

Έτσι με το περιοδικό αυτό, όπως γράφει σε άρθρο του το 1979 ο Δημοσθένης Ζαδές, η Τριφυλία μέσα στη μακρόχρονη ζωή της, για πρώτη φορά δίνει το «παρών» στον τομέα των Γραμμάτων. Ανέδειξε αξιόλογα πρόσωπα, έφερε στην επιφάνεια ξεχασμένα γεγονότα και άρδευσε την σκέψη μας με έναν μεγάλο πλούτο κειμένων με θέματα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Λαογραφίας, Φιλοσοφίας καθώς και με ανέκδοτα ποιήματα, εικαστικά θέματα, διηγήσεις θρύλων, εθίμων και βιωμάτων. Η ύλη του δουλεύεται με κόπο και φροντίδα.

Η κυκλοφορία του περιοδικού χωρίζεται σε τρεις περιόδους.

Η πρώτη περίοδος περιλαμβάνει τα τεύχη 1(1975) έως 60(1984), με διευθυντή τον Διονύσιο Πιτταρά και τα τεύχη 61(1984) μέχρι το 79(1988), με διευθυντή τον Διονύση Κακίση, δικηγόρο. Η πρώτη συντακτική επιτροπή αποτελούνταν από τους: Διονύσιο Πιτταρά, Ζαδέ Δημοσθένη, Θανόπουλο Θάνο και Ματσινόπουλο Βασίλη. Σήμερα πια, μόνο ο τελευταίος βρίσκεται στη ζωή.

Η δεύτερη περίοδος ξεκινά μετά από κάποιο διάστημα -λόγο προβλημάτων- διακοπής της κυκλοφορίας του περιοδικού με τα τεύχη 1/80 (1992) έως 84 (1994), με διευθυντή τον Σωτ. Σωτηρόπουλο και συνεχίζεται με τα τεύχη 85 (1994) έως 127 (2004) με διευθύντρια την Ελένη Παπανδρέου, πολιτικό μηχανικό.

Η τρίτη περίοδος αρχίζει από το διπλό τεύχος 128-129/ 1ο (2005) με εκδότη – διευθυντή τον νομικό Ηλία Π. Γιαννόπουλο, ο οποίος δίνει νέα μορφή στο περιοδικό, η οποία το καθιστά πιο ελκυστικό. Κάποιες φορές συνοδεύεται από παράλληλες εκδόσεις όπως το θέμα του Λιμανιού της Κυπαρισσίας. Η συντακτική του επιτροπή αποτελείται από τους λογοτέχνες Πέτρο Μπίκο, Κ.Π. Παπαδόπουλο και Στάθη Παρασκευόπουλο. Από το τεύχος 139 (2008) έως το τελευταίο 144/16ο (2010) το περιοδικό έχει εκδότρια-διευθύντρια τη Ρούλα Τσατσάκου-Θεοδωροπούλου. Σήμερα η συντακτική επιτροπή απαρτίζεται από το Στάθη Παρασκευόπουλο, τον Αριστείδη Γκιουλή και το Γιάννη Βρεττό.

Το τεύχος 14/142 του περιοδικού, είναι το δημιούργημα του Στάθη Παρασκευόπουλου «Μιλούν τα μάρμαρα», στο οποίο παρουσιάζονται όλα τα αγάλματα που κοσμούν την Κυπαρισσία με το ιστορικό τους καθώς και το βιογραφικό των ανθρώπων που απεικονίζουν. Το τεύχος 15/143 είναι το δημιούργημα του δασκάλου Ιωάννη Αποστόλου «Οι δρόμοι εξιστορούν» στο οποίο ο συγγραφέας παρουσιάζει το βιογραφικό όλων των μεγάλων μορφών της πατρίδας μας που έχουν δώσει το όνομά τους στους δρόμους της Κυπαρισσίας.

Τα περιεχόμενα της Τ.Ε., όπως ήδη αναφέρθηκε, καλύπτουν πολλούς τομείς της τέχνης, της επιστήμης, της λαογραφίας αλλά και της επικαιρότητας. Καταξιωμένοι δημιουργοί των γραμμάτων και των τεχνών του τόπου μας έχουν εμπιστευτεί στο περιοδικό την πρώτη δημόσια εμφάνιση του έργου τους. Επιγραμματικά αναφέρουμε τους Διονύση Πιτταρά (λογοτεχνικό ψευδώνυμο Νείλος Παλμύρας), το Δημοσθένη Ζαδέ, το Στάθη Παρασκευόπουλο (λογοτεχνικό ψευδώνυμο Ιόνιος Μυριάνθης), το Χρήστο Πλακονούρη, το Θάνο Θανόπουλο, τη Σοφία Φίλντιση, το Δημήτρη Κυριαζή, τον Πάνο Σπάλα, τον πρόωρα χαμένο Πάνο Παρασκευόπουλο, το Γρηγόρη Γκοτσόπουλο, τον Κωστάκη Κατσαρό, τον Αριστείδη Σταθόπουλο, τον Τάση Παπαδόπουλο, τον Οδυσσέα Γιαννόπουλο (λογοτεχνικό ψευδώνυμο Όμηρος Πέλλας), το Μίμη Γεωργακόπουλο, το Στάθη Κακούτη.

Στις σελίδες του φιλοξενήθηκαν και τα κείμενα μεγάλων πνευματικών μορφών της χώρας μας και που κατάγονται από την Κυπαρισσία, όπως των Μιχάλη Κατσαρού, Δημήτρη Φωτιάδη, Πολύβιου Δημητρακόπουλου, καθώς και του Πύλιου Θοδωρή Βλαχοδημήτρη. Επίσης στο περιοδικό παρουσιάστηκαν οι εικαστικές δημιουργίες τους ο Γεώργιος Μαρτέν, η Κούλα Μαραγκοπούλου, η Μαρία Δαφνομήλη, η Βασιλική Μπινιώρη,

Ακόμα και ο νέος Δήμαρχος του Δήμου Τριφυλίας Κώστας Κόλλιας, έχει πολλές φορές φιλοξενηθεί στο περιοδικό με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Κώστας Ερανιώτης.

Πολλοί νέοι δημιουργοί της πατρίδας μας, πρωτοβρήκαν σε αυτό τόπο να φιλοξενήσει το έργο τους. Ο Παναγιώτης Γεωργακόπουλος, ο Παναγιώτης Αντωνόπουλος, Ο Νίκος Δημογκότσης, η Ελένη Ηλιοπούλου, ο Τέλης Γκιουλής, ο Γιάννης Βρεττός, ο Ηλίας Τσιμπλής, ο Δημήτρης Μαγριπλής, η Βάσω Αθανασοπούλου-Πένα, ο Χρήστος Κοντοβουνίσιος κ.ά.

Βασικός, εντούτοις, στόχος του περιοδικού, όπως σημειώνεται στο εναρκτήριο κείμενό του, ήταν και ο λαϊκός πολιτισμός, όχι μόνο της περιοχής Τριφυλίας αλλά και όλης της Μεσσηνίας. Στον τομέα αυτό πράγματι η συμβολή του στην διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Τριφυλίας είναι ανυπέρβλητη.

Έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί γενικές λαογραφικές μελέτες, λαογραφικά άρθρα, με αναφορές σε θέματα του λαϊκού πολιτισμού. Άρθρα για τον γεωργικό βίο, άρθρα για τις θρησκευτικές δοξασίες και τις δεισιδαιμονικές συνήθειες του τριφυλιακού λαού, άρθρα για τους Αγίους που τιμώνται στη Μεσσηνία, όπως για τον Άγιο-Γεώργιο, τον Αϊ-Λια, την Αγία-Παρασκευή, τον Άγιο-Παντελεήμονα και τον Αϊ- Γιάννη το Ριγανά. Επίσης αναφέρονται και άρθρα για τη λαϊκή μαντεία και την προσπάθεια του παραδοσιακού ατόμου να «εισχωρήσει» στο μέλλον και να μάθει την τύχη του με τον κλήδονα, τη φωτιά, τα κουφέτα, την αρμυροκουλούρα, το πηγάδι, την πλάτη των ζώων, το αμίλητο νερό, τα πέταλα παπαρούνας, τη μακαρούνα. Στο περιοδικό φιλοξενούνται αρκετά άρθρα που αναφέρονται σε παραδόσεις ή θρύλους για διάφορες τοποθεσίες, αγάδες, Αγίους, νεράιδες, πρόσωπα κ.λπ.

Ιδιαίτερα ευνοημένος είναι ο χώρος των δημοτικών τραγουδιών και των μοιρολογιών. Υπάρχουν καταχωρημένα πάρα πολλά ανέκδοτα και γνωστά τραγούδια καθώς και μοιρολόγια. Συστηματικά καταγράφει δημοτικά τραγούδια στις σελίδες του περιοδικού ο Στάθης Κακούτης.

Από τον κόσμο των μοιρολογιών ξεχωριστό ενδιαφέρον για την καταγραφή τους σε αλλεπάλληλα τεύχη του περιοδικού έδειξε ο Βασίλης Ματσινόπουλος. Ο παραδοσιακός γάμος με τη σχετική εθιμολογία του έχει απασχολήσει κατά καιρούς τους αρθρογράφους της Τ.Ε. Αρκετοί έχουν ασχοληθεί με τα λατρευτικά έθιμα της αποκριάς. Δεν λείπουν, βέβαια, και σχετικά άρθρα για τα πανηγύρια της περιοχής, και μάλιστα τα πιο ξακουστά, όπως του Κουτρούλη το Πανηγύρι, όπου ο Ιωάννης Κουτρούλης από τη Μεθώνη, ύστερα από ερωτική οδύσσεια επί 17 χρόνια με την Ανθούσα που ήταν παντρεμένη, πέτυχε το διαζευκτήριό της μετά από πολλές δυσκολίες, και κατάφερε να την παντρευτεί, γεγονός που οδήγησε σε μεγάλο πανηγύρι.

Μια άλλη εικόνα της κοινωνικής ζωής έχουμε από περιγραφές λαϊκών τύπων ή αξιόλογων προσώπων από διάφορα χωριά της Τριφυλίας. Πέρα από τα παραπάνω, υπάρχουν ενδιαφέροντα άρθρα που αφορούν τη γλωσσική μας λαογραφία, όπως βέβαια και τη γλωσσολογία. Από την αρθρογραφία δεν λείπουν λαϊκά δικαιοπρακτικά έγγραφα, που αφορούν συμφωνητικά, προικοσύμφωνα κ.λπ.

Τα περισσότερα άρθρα δεν διεκδικούν επιστημονικές δάφνες. Οι συγγραφείς τους, όμως, έχουν μια γνησιότητα και μια αμεσότητα με τον λαϊκό μας πολιτισμό, από τον οποίον εμπνέονται, τον οποίον αγαπούν και τον οποίον θέλουν να μεταδώσουν στις επόμενες γενεές. Πάρα πολλά στοιχεία αυτού του πολιτισμού διασώζονται από την ευαισθησία αυτών των ανθρώπων να σκύψουν με ενδιαφέρον και ιδιαίτερη στοργή στις διάφορες εκδηλώσεις του, να τις εξηγήσουν, να τις περιγράψουν ή να τις καταγράψουν. Ένας ολόκληρος κόσμος της τριφυλιακής λαϊκής ζωής -και ευρύτερα της μεσσηνιακής- παρελαύνει μέσα από τις σελίδες του περιοδικού, όπως ήδη αναφέραμε. Συνεπώς, η λαογραφική προσφορά του περιοδικού, παράλληλα προς τις άλλες (την ιστορική, την αρχαιολογική, τη λογοτεχνική, την κοινωνική κ.λπ.), υπήρξε μεγάλη.

Ιδιαίτερα θα πρέπει να αναφέρουμε και τα διάφορα έγγραφα από τα Γ.Α.Κ. (Γενικά Αρχεία του Κράτους) που κατά καιρούς δημοσιεύτηκαν και εμφανίζουν από “πρώτο χέρι’’ σελίδες από την ιστορία που σχετίζεται άμεσα με την ευρύτερη περιοχή.

Τέλος πρέπει να επισημάνουμε και την παρουσίαση από τις στήλες του περιοδικού πολλών λογοτεχνικών και λαογραφικών βιβλίων για την Τριφυλία και τη Μεσσηνία γενικότερα.


Σ.Σ. Για το παραπάνω κείμενο οι συντάκτες συμβουλεύτηκαν, εκτός από τα τεύχη του περιοδικού και το άρθρο του Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα, Επίκουρου Καθηγητή της Λαογραφίας, στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου «Η συμβολή της “Τριφυλιακης Εστίας” στη μεσσηνιακή λαογραφία», το οποίο δημοσιεύτηκε στα Μεσσηνιακά Χρονικά το 2008.

1 σχόλιο:

Διονύσης Μουσμούτης είπε...

Πολύ καλή η κίνησή σου να παρουσιάζεις αυτά τα μικρά επαρχιακά πνευματικά άνθη, όπως η "Τριφυλιακή Εστία", που επειδή δεν βιβλιογραφούνται παραμένουν γνωστά μόνο στον πολύ στενό κύκλο των άμεσα ενδιαφερομένων. Συναντάς εντελώς άγνωστες γραφές, από τις οποίες κάποιες μπορεί να διαθέτουν αρετές-αντοχές. Σου δημιουργούν την πρόκληση για γνωριμία με κάτι άλλο, που πολύ δύσκολα θα έφθανε στα χέρια σου. Ας χαιρετίσουμε την "ηρωϊκή διάθεση" αυτών των ιδεολόγων που προσπαθούν, ακόμα και σε καιρούς χαλεπούς, να δίνουν ουσιώδη στίγματα πνευματικής ζωής μακριά από επαγγελματικές συντεχνίες ή κέντρα διαχείρισης-διαπλοκής των γραμμάτων μας. Αλήθεια τι ανάλογο έχει να αντιτείνει η σύγχρονη, και, κατά τα άλλα, με πνευματική παράδοση Ζάκυνθος; Ας το συλλογισθούμε λίγο, όσο, όσοι και αν τελικά μπορούμε......!!!!!!

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails