Ψηλαφώντας το θαύμα του Παγετώνα Perito Moreno

   Κείμενο και φωτογραφίες: π. ΜΙΧΑΗΛ ΒΙΣΒΙΝΗΣ   

Ο οδηγός μας, αρκετά συνεπής στην ώρα του, νωρίς το πρωί ήταν στο ξενοδοχείο μας. Άμεση επιβίβαση και στον δρόμο για τον περίφημο Παγετώνα Perito Moreno. Είχαμε να καλύψουμε περίπου 280 χιλιόμετρα. Με το που ξεκινήσαμε είχαμε και κάτι αναπάντεχο: Ο οδηγός μάς ρώτησε τι γλώσσες χρησιμοποιούσαμε. Του είπαμε αγγλικά και ελληνικά. Στο άκουσμα των ελληνικών γυρίζει, μου δίνει το χέρι του και μας λεει: Μάρκος Ευστρατιάδης!!! Σιωπή στο όχημα! Άλλος ένας Έλληνας! Ο πατέρας του είχε φύγει με τον αδελφό του από την Νάουσα και κατέληξαν στο Buenos Ayres, όπου έχει ένα εργοστάσιο με πλεκτά. Ο φίλος μας ο Μάρκος δεν άντεξε τη ζωή της μεγαλούπολης και πήρε τα βουνά, να εργαστεί στον τουρισμό. Τελικά ο Έλληνας, αυτό το σύνδρομο του Οδυσσέα έως πότε θα το κουβαλάει στο DNA του;  Αφήναμε τα χιλιόμετρα πίσω μας, σε μια απίστευτη εναλλαγή τοπίου. Σιγά-σιγά, η στέπα αρχίζει να γίνεται όλο και πιο πράσινη. Να και οι πρώτοι κόνδορες στον ουρανό. Όσο το αυτοκίνητο κατέγραφε χιλιόμετρα και όσο πλησιάζαμε, άρχιζε και η αγωνία μας να κορυφώνεται, πότε επιτέλους θα φθάσουμε!  Πρώτη φορά θα βλέπαμε παγετώνα. Βέβαια το ταξίδι  με το αυτοκίνητο μπορεί λίγο να κουράζει αλλά από την άλλη σου δίνει την ευκαιρία να σκεφθείς και ταυτόχρονα να αποτοξινωθείς από την καθημερινή ρουτίνα της ζωής στην πόλη.

Παγετώνες ονομάζονται μεγάλες μάζες πάγου, συνήθως κινούμενες λόγω της συμπίεσης του χιονιού. Οι παγετώνες αποτελούν αντικείμενο μελέτης και έρευνας της Παγετωνολογίας, που αποτελεί ιδιαίτερο επιστημονικό κλάδο της Υδρολογίας. Σύμφωνα με την Wikipedia, οι παγετώνες καλύπτουν το 10-11% της στεριάς της γης. Για παράδειγμα, αν όλοι οι παγετώνες σήμερα έλιωναν η στάθμη της θάλασσας θα ανέβαινε κατά 70 μέτρα!!! (Πηγή: Εθνικό κέντρο δεδομένων χιονιού και πάγου των ΗΠΑ).

Πώς δημιουργήθηκαν οι παγετώνες πάνω στα βουνά είναι μάλλον ανεξήγητο φαινόμενο. Δεν κατάφερα να μάθω ή τουλάχιστον να καταλάβω. Από ό,τι διάβασα λοιπόν, μεταφέρω λίγες πληροφορίες: Σχηματίζονται σε περιοχές υπεραιωνόβιας παρουσίας χιονιού, όπου, λόγω της γεωγραφικής θέσης τους (Αρκτική, Ανταρκτική) ή του μεγάλου υψομέτρου όπου βρίσκονται, η ποσότητα του χιονιού που πέφτει είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που λιώνει και εξατμίζεται. Αυτό έχει ως συνέπεια να συσσωρεύονται μεγάλες μάζες και να μετατρέπονται σε πάγο, ο οποίος κινείται σαν ποταμός προς την θάλασσα, με ταχύτητα ανάλογα προς την κλίση του εδάφους. Στους Παγετώνες έχει συσσωρευτεί η μεγαλύτερη ποσότητα γλυκού νερού στον πλανήτη. Υπάρχουν πάμπολλοι παγετώνες σε διάφορα μέρη της γης. Ένας από τους σημαντικότερους Παγετώνες είναι ο Perito Moreno.

 

Ο Perito Moreno είναι ένας από τους τρεις που υπάρχουν στην Παταγονία, βρίσκεται μέσα στη Λίμνη Αργεντίνο (Lago Argentino) και μάλιστα την χωρίζει στα δύο. Ο παγετώνας καλύπτει μια επιφάνεια  195 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με πρόσοψη περίπου 5 έως 6 χιλιόμετρα και μέσο ύψος από την επιφάνεια του νερού τα 70 έως και 80 μέτρα και από 170 έως και 200 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού.

Το όνομα προέρχεται από τον Francisco-Pascacio Moreno, ο οποίος γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1852. Εξέχων εξερευνητής, το 1877 ανακάλυψε το βουνό El Chalten και το μετονόμασε σε Fitz Roy. Το 1880 άρχισε μια δεύτερη αποστολή στο έδαφος της Παταγονίας, οπότε και ανακάλυψε τον Παγετώνα, εργάστηκε καθοριστικά για την υπεράσπιση των συμφερόντων της Αργεντινής που οδήγησε στη συνθήκη Όριο του 1881 μεταξύ Χιλής και Αργεντινής. Προς τιμή του ονόμασαν τον παγετώνα Perito Moreno (Perito σημαίνει «ειδικός, εμπειρογνώμονας»). Για περισσότερες πληροφορίες στο http:en.wikipedia.org Francisco _ Moreno.

Σε μια στροφή, μπροστά μας ξεπροβάλλει μεγαλοπρεπής ο παγετώνας. Ο οδηγός μας, έμπειρος με τουρίστες, σταματάει σ’ ένα ξέφωτο για να μας δώσει τη δυνατότητα να θαυμάσουμε και να φωτογραφήσουμε.

Ήταν για όλους μας μια πρωτόγνωρη εμπειρία! Όσες φωτογραφίες κι αν είδαμε στο παρελθόν δεν απέδιδαν τη μεγαλοπρέπεια του τοπίου! Υπερθέαμα!!! Βρίσκεται κανείς σε εκείνες τις στιγμές, που κυριολεκτικά γυρίζει τα μάτια του και την ψυχή του στον ουρανό με ευγνωμοσύνη, για να πει το «ως εμεγαλύνθη τα έργα Σου Κύριε»! Μπροστά  μας ο παγετώνας  φάνταζε σαν ξεχασμένο θαύμα! Πώς να αντιμετωπίσεις αυτό το μεγαλείο της φύσης; Πόσα εκατομμύρια χρόνια θα χρειάσθηκαν για να δημιουργηθεί αυτός ο παγετώνας!... Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι στις Άνδεις, αλλά αυτό που βλέπω μπροστά μου είναι πραγματικά το μεγαλείο των Άνδεων!

Το κρύο τσουχτερό, αλλά ποιος το υπολογίζει. Ήμασταν, αρκετά μακριά. Οι φωτογραφικές μας πήραν φωτιά, λες και θα χανόταν το θαύμα σε λίγο από μπροστά μας.  Λίγα χιλιόμετρα και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας. Μείναμε  στο Los Notros. Ένα καταπληκτικό ξενοδοχείο. Είναι ήδη πια μεσημέρι. Μάς προτάθηκε να περάσουμε στο εστιατόριο για το γεύμα. Γεύμα με φόντο τον παγετώνα Perito Moreno. Ούτε που θυμόμαστε τι παραγγείλαμε για μεσημεριανό, είχαμε χαθεί κυριολεκτικά στο απέραντο λευκό-μπλε του παγετώνα. Μετά το γεύμα άρχισαν τα διαδικαστικά check in κλπ., αυτά που βαριέται κάθε ταξιδιώτης, υπό μάλης μπουφάν, τσάντες και όλα τα συναφή και στα δωμάτια μας. Όλα τα δωμάτια βλέπουν στον παγετώνα. Ανοίγουμε βαλίτσες μόνο για να ετοιμαστούμε με ρούχα κυριολεκτικά εκστρατείας για την πρώτη μας εξόρμηση να πλησιάσουμε τον παγετώνα, δυστυχώς υπό ραγδαία βροχή.

Ευτυχώς, το ξενοδοχείο μας εφοδίασε με ένα κίτρινο pancho αδιάβροχο. Η βροχή δεν λέει να κοπάσει, αλλά ούτε και το πείσμα μας... Κατεβήκαμε κάποιες εκατοντάδες σκαλιά. Ο ουρανός κατάμαυρος, αλλά ο παγετώνας εκπέμπει το δικό του φως, μοιάζει αυτόφωτος. Πώς να βγάλεις φωτογραφική μηχανή με τέτοια βροχή, αλλά, και πως να μην βγάλεις φωτογραφίες;;;  Η ανάγκη σε κάνει να σκαρφιστείς τρόπους για να απαθανατίσεις αυτά που βλέπεις. Έτσι λοιπόν με τη μηχανή κάτω από το αδιάβροχο βγάζεις φωτογραφίες κατά προσέγγιση κάποιων δεκάδων μέτρων, και αργότερα κατά μόνας επιβραβεύεις το πείσμα σου, όταν διαπιστώνεις πλέον ότι μόνο το πείσμα δεν φθάνει για να επιτύχεις τους στόχους σου...

Έχουν περάσει τέσσερις ώρες και αρχίζει η επιστροφή. Άντε, ν’ ανέβεις όλα αυτά τα σκαλιά πάλι! Ενώ μας βασανίζει μια σκέψη μόνο, το αύριο. Ο αυριανός καιρός. Το πρόγραμμά μας λεει: Αύριο όλη τη μέρα περπάτημα στον παγετώνα. Υπό βροχήν; Αδύνατον…

Επιστροφή στη ζεστή θαλπωρή του ξενοδοχείου. Το τζάκι στις δόξες του, το κρύο τσουχτερό. Το ξενοδοχείο είναι ευτυχώς μικρό με τριάντα δωμάτια μόνο, οπότε  ήμασταν λίγοι, Ρώσοι, Ιταλοί, εμείς οι Έλληνες, Βραζιλιάνοι και κάποιοι Ιάπωνες, όλοι με στραμμένα τα μάτια προς τον παγετώνα. Το σκοτάδι να έχει πέσει για καλά κι εκείνος να εκπέμπει ένα δικό του μυστηριώδες φως.

Κάποια στιγμή οι αντοχές μας άρχισαν να πέφτουν. Θυμήθηκα το κλασσικό «αρκεί την ημέρα η κακία (ο κόπος) αυτής». Είχε γίνει αρκετά μακρύ το ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα. Στα δωμάτια για ύπνο, αλλά και εκεί δεν σ’ αφήνει ο παγετώνας, οι κουρτίνες δεν έχουν κλείσει ποτέ... Μπορεί οι κουρτίνες να μην έχουν κλείσει ποτέ, αλλά τα μάτια μάς προδίδουν, δεν αντέχουν άλλο και κλείνουν.

Ξυπνάμε σχετικά νωρίς και πάλι  με φόντο τον παγετώνα. Ο χρόνος τύραννος, όπως πάντα άλλωστε, πρωινό στα γρήγορα και ξεκινάμε για τον παγετώνα. Περνάμε κάποιον μικρό αλλά αρκετά αυστηρό έλεγχο σχετικά με την ενδυμασία μας: παπούτσια για περπάτημα, μακριά παντελόνια θερμικές κάλτσες, αντιανεμικά μπουφάν, γυαλιά ηλίου, σκούφο, γάντια, κασκόλ, κρέμα για υψηλή προστασία από τον ήλιο. Και όχι πολλά πράγματα στα χέρια∙ μόνο φωτογραφικές.

Επιβιβαζόμαστε σε ένα Mini bus και ξεκινάμε για το λιμανάκι στη Λίμνη Argentino Lago. Άμεση επιβίβαση στο Catamaran και ξεκινάμε παράλληλα  προς τον παγετώνα και σε απόσταση 300 μέτρων, απόσταση ασφαλείας, σύμφωνα πάντα με το νόμο του κράτους, όπως μας πληροφόρησε ο καπετάνιος μας. Το κρύο τσουχτερό. Ευτυχώς, και δόξα τω Θεώ, δεν βρέχει, ο ουρανός ελαφρά συννεφιασμένος  και ο ήλιος μάλλον κρυμμένος με παιχνιδίσματα, οπότε η πεντάωρη πεζοπορία μας ήταν σχετικά ευχάριστη και με μικρές δυσκολίες. Περπατήσαμε για μισή ώρα στη απέναντι όχθη της λίμνης, όπου έπρεπε να φορέσουμε  παγοπέδιλα, σιδερένιες σόλες με καρφιά κάτω από τα παπούτσια, ώστε να έχουμε δυνατότητα  να περπατήσουμε επάνω στον πάγο. Με κάποιες βασικές οδηγίες κίνησης αρχίσαμε να περπατάμε πάνω στην παγωμένη επιφάνεια. Αρχικά μια αίσθηση πανικού σε καταλαμβάνει μέχρι να αποφασίσεις να ξεκινήσεις να κάνεις τα πρώτα σου βήματα. Το μόνο που δεν θέλεις είναι να γλιστρήσεις και να σε πάρει ο κατήφορος. Τα πέδιλα είναι πράγματι μαγικά, τα καρφιά καρφώνονται στον πάγο και πολύ σύντομα αυτή η πρώτη ανασφάλεια εξαφανίζεται, εξοικειώνεσαι και αρχίζεις να ανεβοκατεβαίνεις, να προσπερνάς ρυάκια και λιμνούλες με έντονα γαλάζιο νερό. 

Οι φίλοι και συνταξιδιώτες Ευτύχης και Δήμητρα Ευτυχίου.

Γίναμε ένα μικρό -12 ανθρώπων- γκρουπ με άλλες φυλές και γλώσσες. Και αρχίζει η περιπλάνηση σ’ έναν άλλο πλανήτη. Τίποτε δεν θυμίζει τον πλανήτη μας. Ένα απέραντο και απόλυτο λευκό, με μια γαλάζια ανταύγεια διάχυτη. Όλες οι αισθήσεις ζουν ένα παραμύθι! Συνεχώς ακούς ένα υπόκωφο και εκκωφαντικό βουητό, σαν να βρυχάται ένας  δράκοντας στα έγκατα της γης, ενώ ο παγετώνας σπάει ολόγυρα  και ταυτόχρονα ο δυνατός κρύος παγωμένος αέρας, άλλοτε λες και προσπαθεί να δαμάσει αυτό το βουητό και άλλοτε να το αναδείξει, παίζοντας θαρρείς με το φως του ήλιου. Ήχος και φως της φύσης. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι ήδη ανεβαίναμε σε ένα αρκετά ψηλό βουνό. Μεθυσμένοι κυριολεκτικά από την ομορφιά. Ένα υπερθέαμα. Απόλυτο λευκό με μια διάχυτη γαλάζια ανταύγεια. Δεν αισθάνεσαι πού είσαι, λες και είσαι έξω από τον χρόνο!

Μικρή λίμνη στον παγετώνα. Σύμφωνα με τον οδηγό μας, βάθους 27 μέτρων.

Οι digital φωτογραφικές μηχανές  και οι βιντεοκάμερες, κινητά τηλέφωνα και iPad κάποτε σιωπούν και άλλοτε, όταν κάποιος πάρει μια φωτογραφία, με το που ακούγεται το κλικ παίρνουν φωτιά, χιλιάδες φωτογραφίες και σε λίγο πάλι παύση. Σαν να θέλεις έτσι πολύ εγωιστικά να κρατήσεις αυτές τις ανεπανάληπτες εικόνες και εμπειρίες αποκλειστικά μόνο για σένα. Από την άλλη, πώς μπορείς να κρατήσεις έστω και εμπειρίες χωρίς να τις μοιραστείς;

Πέρασαν οι ώρες και ο ήλιος πήγαινε για τη Δύση. Βρήκα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσω πού είναι η Δύση και η Ανατολή∙  στο Νότο δεν προσανατολίζεται κανείς εύκολα. Πριν όμως δύσει ο ηλιοκράτορας, έπρεπε να τελειώσει και το όνειρο που ζούσαμε. Μπαίνουμε στη διαδικασία της επιστροφής. Πέντε ώρες περπάτημα στον Παγετώνα οφείλω να ομολογήσω ότι κουράζει, όμως οι καλοί και έμπειροι οδηγοί  επιβραβεύουν την τόλμη με κάποια σνακς, σοκολατάκια και ένα ουισκάκι 12 ετών∙ με τι νομίζετε;;;  Με πάγο κάποιων εκατοντάδων αιώνων, κατευθείαν από τον παγετώνα.  

Βέβαια ο ονειρικός Παγετώνας Perito Moreno, το ξεχασμένο αυτό θαύμα, δεν τελειώνει ούτε μέσα στο σκοτάδι. Συνεχίζει να φωτίζει καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, σαν να λεει στο φεγγάρι ότι εδώ δεν νυχτώνει ποτέ. Επιστρέψαμε πίσω, βγάλαμε εκείνα τα σιδερένια παγοπέδιλα, να τ’ αφήσουμε για τους αυριανούς ταξιδιώτες του ονείρου. Μέσα στο δάσος και στον καθαρό αέρα ένα μικρό απλό γεύμα και ένα μπουκάλι νερό μας επανέφερε στην πραγματικότητα μας. Στο καράβι και επιστροφή για το ξενοδοχείο. Ήταν ήδη 6.00 μ.μ. Άρχιζε να νυχτώνει. Ένα φρεσκάρισμα στο δωμάτιο και στο εστιατόριο για το δείπνο. Φυσικά όλοι κολλημένοι στην τζαμαρία, με θέα στον παγετώνα!!!

Εδώ ολοκληρώθηκε το ταξίδι! Το επόμενο, στην ΥΕΜΕΝΗ!!!