Ο Ποιητής και το Ποίημα: ένα μάθημα

Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

                   "κατάφαση της σοφίας στο άστραμμα της ζωής"

 

Η προσωπική μου αδολεσχία: στο υπόγειο του βιβλιοπωλείου, να μην μετράω την ώρα (έχω να προλάβω και το ΚΤΕΛ!) μπροστά στα Ομηρικά ράφια, σωστός μαθητής. Στις εκδόσεις "Στιγμή" η ραψωδία "η" της Οδύσσειας σε μετάφραση και επιλεγόμενα του Μαρωνίτη θα με κάνει παρέα στον μακεδονικό κάμπο (βρέχει απότομα στα βουνά της Καστανιάς)· νιώθω το τυπογραφικό επίτευγμα κόβοντας απαλά τις σελίδες, προτού πάω στα άλλα. Και βέβαια συλλογίζομαι τον Λορεντζάτο. Στο σπίτι, σωστό εργοτάξιο, δεν έχω πρόσβαση στη βιβλιοθήκη μου. Οι "Μελέτες" ("Γαλαξίας"), στα πολυπληθή ράφια στο πατάρι της "Τύρβης" δεν έχουν φυσικά το κείμενο που ψάχνω. Βρίσκω, όμως, και κατατρώω την βιβλιογραφία του Ζ.Λ. από τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο στη "Νέα Εστία" κι αναπαύομαι. Το να ξαναγυρνάς στα λημέρια τα οικεία είναι μια απόλαυση.

 

Την άλλη μέρα στη βιβλιοθήκη των Γρεβενών το ανακαλύπτω. Ζήσιμος Λορεντζάτος, "ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ", Αθήνα 1978. Εκδόσεις "Θύμελη". Στοιχειοθετήθηκε στον Φίλιππο Βλάχο και τυπώθηκε σε δυο χιλιάδες αντίτυπα στο επίπεδο του Μπορμπουδάκη, σύμφωνα με τον Δημήτρη Μαυρόπουλο που έβγαλε αυτά τα διαμάντια. Αναγνωρίζεις με την πρώτη ματιά, αφού κοπούν οι σελίδες, την τυπογραφική ποιότητα του "Δόμου" και την ουσιαστική λάμψη των 62, μόνο, σελίδων· ένα σχολείο.

 

Σχολείο. Πότε το διάβασα στις ΜΕΛΕΤΕΣ, τις τρίτομες πλέον, δεν θυμάμαι. Κρατάω συνέχεια σημειώσεις, στο καφέ αρχικά, με τα χαρτιά στρωμένα στο τραπέζι και το βράδυ, αργά, σε μια βολική γωνιά της οικίας.

 

"Ο Όμηρος είναι ο ποιητής των ποιητών και η Ιλιάδα είναι το ποίημα των ποιημάτων". Και λίγο παρακάτω (αφήνω το μωβ μπικ και πιάνω την μαύρη πένα):

 

"Οπωσδήποτε το ανώτατο σημείο στο οποίο μπορεί να φτάσει κανένας απέναντι στο ποίημα είναι να το βάλει μπροστά του και να το διαβάσει". Το κείμενο, η "σαρκική" επαφή μαζί του. Η απαραίτητη προϋπόθεση για να ζήσει και το γραπτό, να ζήσουμε κι εμείς.

 

Ο Λορεντζάτος ορμά στο πεδίο μάχης, μεταφράζει σε πεζό τον Όμηρο και παραθέτει το αρχαίο κείμενο, μάς ανοίγει τα μάτια. Βλέπεις τη λέξη "αστέρι" να φτιάχνει ομορφιά, να κουμπώνει στον Σολωμό, αθροίζοντας νόημα. Οι παρατηρήσεις, το διάβασμά των Ομηρικών στίχων από τον μάστορα Ζ.Λ., σε βάζουν πολλά να συλλογιστείς.

 

"'Οσο έχουμε μπροστά μας τον Όμηρο δέν έχουμε ομηρικό ζήτημα" γράφει και ακούς το τοπίο να βγαίνει από την αντάρα. Κι εκείνο το φοβερό: "Είμαστε ο μόνος σύγχρονος λαός που ανεβοκατεβαίνουμε ως τον Όμηρο από την ανεμόσκαλα της ίδιας γλώσσας".

 

Κλείνω το βιβλίο κι αφήνομαι, εγώ ένας ορεινός, στο πέλαγος το αιώνιο, το ακατάλυτο, στο "άστραμμα της ζωής".