Η ερειπιώδης Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου πάνω στο νησάκι της Μικρής Πρέσπας

Ταξίδεψε και φωτο-αποτύπωσε ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Συντάκτης κειμένου: Μελίνα Παϊσίδου, αρχαιολόγος | odysseus.culture.gr

Η βασιλική του Αγίου Αχιλλείου κτίστηκε μετά το 983 ή το 986, από τον τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ με σκοπό να στεγάσει το σκήνωμα του Αγίου Αχιλλείου, επισκόπου Λαρίσης, το οποίο είχαν μεταφέρει από τη Λάρισα τα βουλγαρικά στρατεύματα, μετά την κατάληψη της θεσσαλικής πόλης. Ο ναός ιδρύθηκε ως επισκοπικός, προκειμένου να στεγάσει την έδρα του βουλγαρικού πατριαρχείου για ένα σύντομο διάστημα, μετά τη μεταφορά του από την Έδεσσα. Μετά την παλινόρθωση της βυζαντινής κυριαρχίας στην περιοχή, από το 1018 και εξής, ο ναός λειτούργησε ως επισκοπικός έως τις πρώτες δεκαετίες του 15ου αιώνα.

Πρόκειται για μια τρίκλιτη ξυλόστεγη μεσοβυζαντινή βασιλική με νάρθηκα. Ο ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη με δύο ψηλές πεσσοστοιχίες, που φέρουν από δύο σειρές τόξων. Είναι πιθανό να υπήρχαν υπερώα στα πλάγια κλίτη. Το νότιο βρίσκεται σε υπερυψωμένο επίπεδο, ακολουθώντας το φυσικό πρανές του εδάφους. Στη μεγάλη ημικυκλική αψίδα σχηματίζεται βαθμιδωτό σύνθρονο, στοιχείο που αποδεικνύει τη χρήση του ναού ως επισκοπικού. Τα δύο παραβήματα (πρόθεση και διακονικό) έχουν κάτοψη συνεπτυγμένου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού και στεγάζονται με δύο κυλινδρικούς τρουλίσκους. Το δάπεδο του ναού είναι στρωμένο από λίθινες πλάκες που συνιστούν υλικό σε δεύτερη χρήση.

Η τοιχοδομία είναι απλή αργολιθοδομή με καλής ποιότητας ασβεστοκονίαμα. Στους δύο ημικατεστραμμένους τρουλίσκους των παραβημάτων εφαρμόζεται το ισόδομο σύστημα με εναλλαγή λίθων και πλίνθων και παρουσία λίγων κεραμοπλαστικών στους κατακόρυφους αρμούς. Στο διακονικό σώζεται κιβωτιόσχημος τάφος, πιθανώς του Αγίου Αχιλλείου, ενώ στο νότιο κλίτος υπάρχουν άλλες τέσσερεις μαρμάρινες λάρνακες που φιλοξενούσαν τα οστά σημαντικών προσωπικοτήτων. Αυτοί οι τάφοι απέδωσαν πολύ αξιόλογα ευρήματα, το σημαντικότερο από τα οποία ήταν ένα μεταξωτό χρυσοϋφαντό κομμάτι υφάσματος με απεικονίσεις αντίνωτων αετών. Χρονολογήθηκε στο 10ο αιώνα και έδωσε λαβή για πολλές υποθέσεις σχετικά με τον κάτοχό του που θα πρέπει να ήταν μια σημαντική προσωπικότητα.

Σε μεσοτοιχία με το νότιο εξωτερικό τοίχο βρίσκεται τριμερές πρόσκτισμα, ταφικού χαρακτήρα, το οποίο κτίστηκε στην υστεροβυζαντινή περίοδο. Όλος ο χώρος νότια και δυτικά της βασιλικής χρησιμοποιήθηκε ως κοιμητήριο του βυζαντινού οικισμού από το 12ο έως τις αρχές του 15ου αιώνα.

Ο ναός έχει επτά θυραία ανοίγματα, ενώ από τα παράθυρα έχει διασωθεί μόνο το τρίλοβο της κόγχης του ιερού Βήματος. Το ιερό Βήμα χωριζόταν από τον κυρίως ναό με μαρμάρινο φράγμα πρεσβυτερίου. Τα λίγα λείψανα του τοιχογραφικού διακόσμου του κατανέμονται σε δύο φάσεις, οι οποίες φαίνεται πως συμβαδίζουν με τις αντίστοιχες ανακαινίσεις του ναού. 

Στις πρώτες δεκαετίες του 11ου αιώνα ανήκει ο ανεικονικός διάκοσμος της κόγχης του ιερού: επάνω από το σύνθρονο απεικονίζονται δεκαοκτώ αψίδες ζωγραφισμένες με κόκκινο χρώμα. Ανάμεσά τους αναγράφονται με ελληνικά στοιχεία οι έδρες των επισκόπων που υπάγονταν στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδας. Στη δεύτερη φάση, που χρονολογείται στο 12ο αιώνα, ανήκουν οι λιγοστές μορφές των στρατιωτικών αγίων, της Παναγίας και ενός αγγέλου που αποκολλήθηκαν και εκτίθενται στο Μουσείο της Φλώρινας. Τα τεχνοτροπικά γνωρίσματά τους παραπέμπουν σε καστοριανές τοιχογραφίες του 12ου αιώνα.

Δειλινό στη μόνη γειτονιά του νησιού Άγιος Αχίλλειος της Μικρής Πρέσπας

Ταξίδεψε και φωτο-αποτύπωσε ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Έτος Κάλβου 2019: Εκδηλώσεις του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων για τα 150χρονα από τον θάνατό του

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, συμμετέχοντας στους εορτασμούς του «Έτους Ανδρέα Κάλβου 2019», προσκαλεί στις αφιερωματικές εκδηλώσεις του για την συμπλήρωση 150 χρόνων από τον θάνατό του (1792-1869).

Από τις 25 Νοεμβρίου έως τις 6 Δεκεμβρίου 2019, θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Σταύρου Νιάρχου του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων Έκθεση Βιβλίου με εκδόσεις για τον Α. Κάλβο, προερχόμενες από την Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος και από την Βιβλιοθήκη του κ. Διονύση Σέρρα. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή κατά τις ώρες λειτουργίας του Μουσείου (9:00-14:00, καθημερινά).

Το Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019, στις 19:00, θα πραγματοποιηθεί Εσπερίδα στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ζακύνθου. Ο ιστορικός κ. Δημήτρης Αρβανιτάκης θα αναπτύξει το θέμα «Ανδρέας Κάλβος. “Καθηγητής Γλωσσών και Μαθηματικών;”» και ο Α΄ Αντιπρόεδρος του Μουσείου κ. Διονύσης Σέρρας, φιλόλογος, θα μιλήσει με θέμα «Ο Ανδρέας Κάλβος και τα έργα του». Το συναυλιακό μέρος της βραδιάς έχει αναλάβει η Χορωδία «Το Όνειρο του Παιδιού», η οποία θα αποδώσει μελοποιημένη ποίηση για τον Κάλβο.

Διαβαίνοντας την πεζογέφυρα προς το νησάκι του Αγίου Αχιλλείου στη Μικρή Πρέσπα

Ταξίδεψε και φωτο-αποτύπωσε ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας

"Επί τα όρη τα Αραράτ". Βραδιά αρμενικής και ελληνικής μουσικής απόψε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσιάζει σήμερα Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2019, στις 8 μ.μ. στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μια συναυλία αρμενικής και ελληνικής μουσικής. 

Θρησκευτικοί ύμνοι από την αρμενική και την βυζαντινή μουσική παράδοση (a capella) και τραγούδια για φωνή και πιάνο στα αρμενικά και ελληνικά. 

Η συναυλία αφιερώνεται στον αρμένιο αρχιμανδρίτη Κομιτάς (1869-1935) με αφορμή τα 150 χρόνια από την γέννησή του. 

Ο αρχιμανδρίτης Κομιτάς ήταν συνθέτης, τραγουδιστής, μουσικοπαιδαγωγός, εθνομουσικολόγος και θεωρείται ως ο θεμελιωτής της νεότερης κλασικής αρμενικής μουσικής. Στην συναυλία θα ακουστούν αρκετά από τα τραγούδια τα οποία ο ίδιος ο Κομιτάς, περιοδεύοντας στην πατρίδα του, συνέλεγε και κατέγραφε σε ιδιαίτερη μουσική γραφή. Είναι αυτός που μέσω της καταγραφής έσωσε την τελευταία στιγμή τη μουσική της Δυτικής Αρμενίας, πριν τον όλεθρο της γενοκτονίας. 

Από το ελληνικό ρεπερτόριο της βραδιάς ξεχωρίζει η «Κασσιανή» (1919) του μεγάλου μαέστρου και συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλου, με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από τη σύνθεσή της. Πρόκειται για την ποιητική απόδοση του τροπαρίου της Κασσιανής μοναχής από τον Κωστή Παλαμά, από τη γέννηση του οποίου συμπληρώθηκαν φέτος 160 χρόνια. 

Οι συντελεστές της συναυλίας είναι: 

Άννα Γαζαριάν και Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι. 

Μάριος Καζάς, πιάνο. 

Προλογίζουν οι: 

- Γιώργος Βλαντής, Διευθυντής του Συμβουλίου των Χριστιανικών Εκκλησιών της Βαυαρίας.

- Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, θεολόγος – μουσικός. 

Η σοπράνο Άννα Γαζαριάν, από το Ερεβάν της Αρμενίας, και ο θεολόγος Γιώργος Βλαντής διαμένουν και δραστηριοποιούνται στο Μόναχο της Γερμανίας, απ’ όπου και θα έρθουν στην Αθήνα, ειδικά γι’ αυτή την συναυλία. 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον». 

Artwork: Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας. 

Είσοδος ελεύθερη 

Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα της συναυλίας

Το Πολυτεχνείο, η λογοκρισία και τα μέσα ενημέρωσης

Τα δυο πρώτα χρόνια της χούντας, η λογοκρισία ήταν ιδιαίτερα σκληρή. Οι εφημερίδες έγραφαν τα ίδια πράγματα, όλες είχαν ουσιατικά την ίδια ύλη. Σταδιακά υπήρξε μια ανεκτικότητα αλλά οι δημοσιογράφοι έπρεπε διαρκώς να γνωρίζουν τι να γράφουν και τι να αποφεύγουν, γιατί η δίωξη καραδοκούσε. Η προληπτική λογοκρισία επανήλθε αμέσως μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου με το πραξικόπημα του Ιωαννίδη. Πολλοί δημοσιογράφοι προσπάθησαν να περάσουν στα ψιλά κάποια μηνύματα και ειδήσεις, δεν έλειψαν όμως και αυτοί που συνεργάστηκαν με τη χούντα των συνταγματαρχών.

   Τις ημέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου του ΄73 ο Κώστας Παπαϊωάννου και ο Νίκος Κιάος δούλευαν ως δημοσιογράφοι. Ο πρώτος στην "Ακρόπολη", ο δεύτερος στην "Athens News". Το ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε μαζί τους για εκείνες τις μέρες αλλά και για τη λογοκρισία της δικτατορίας στα μέσα ενημέρωσης.

   Οι μέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

   «Την πρώτη μέρα της κατάληψης του Πολυτεχνείου, Τετάρτη 14 Νοεμβρίου, οι εφημερίδες δεν έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα. Ήδη από το Φεβρουάριο του '73 (γεγονότα Πολυτεχνείου, Νομικής) είχαν γίνει "συστάσεις" στις εφημερίδες να μη δημοσιεύουν ειδήσεις για τα φοιτητικά. Μόνον ο "Ελληνικός Βορράς" της Θεσσαλονίκης πρόλαβε από την αρχή τα γεγονότα του Νοέμβρη. Αλλά την Πέμπτη, 15, και κυρίως την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα. Τα πράγματα ξέφυγαν. Δημοσιεύθηκε χρονικό ολόκληρο. Λεπτομέρειες, ρεπορτάζ, φωτογραφίες. Ειδικά στα φύλλα της Παρασκευής μπήκαν τα πάντα. Το Σάββατο, 17 Νοεμβρίου, όμως, απαγορεύτηκε η κυκλοφορία των εφημερίδων διότι κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος», αναφέρει ο Ν. Κιάος.

   Ένα πλήρες χρονολόγιο κατέγραψε ο Κ. Παπαϊωαννου: «Είχα αναλάβει το χειρόγραφο, το οποίο θα πήγαινε στο τυπογραφείο. Μάζευα τις πληροφορίες που μου έδινε ο συνάδελφος που άκουγε το σταθμό του Πολυτεχνείου, ο αστυνομικός συντάκτης, δηλαδή ό,τι έβγαζε η αστυνομία, και μια φίλη που βρισκόταν στο απέναντι κτήριο επί της Πατησίων. Τα έβαζα σε μια σειρά και έφευγαν για τους λινοτύπες. Όταν έκλεισε το φύλλο, περίσσεψε ένα μεγάλο μέρος από το κομμάτι, το οποίο δημοσιεύθηκε στην "Απογευματινή". Η "Ακρόπολη" και η "Απογευματινή" ανήκαν στο ίδιο συγκρότημα και χρησιμοποιούσαν το ίδιο τυπογραφείο. Βρήκαν πάνω στο μάρμαρο τη σελίδα και την τύπωσαν, ήταν τα γεγονότα μέχρι και τις 3 το πρωί, όταν εισέβαλε το τανκ στο Πολυτεχνείο. Έτσι έχουμε κάπως πλήρες χρονολόγιο από τη νύχτα εκείνη», θυμάται.

   Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου, το μεσημέρι, η συντονιστική επιτροπή της κατάληψης κάλεσε τους δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου. Οι Παπαϊωάννου και Κιάος πήγαν μαζί. «Όταν μπήκαμε στην αίθουσα, οι μισοί από τους δήθεν δημοσιογράφους ήταν ασφαλίτες. Η συνέντευξη ματαιώθηκε. Ήδη είχε μαζευτεί πολύς κόσμος για συμπαράσταση έξω από το Πολυτεχνείο», αναφέρει ο Κ. Παπαϊωάννου.

   Νωρίς το βράδυ, από ένα σημείο και μετά, άρχισε να φαίνεται ότι κάτι θα γίνει, το κλίμα ήταν κακό και μύριζε μπαρούτι, προσθέτει.

   Λογοκρισία, προπαγάνδα και ευτράπελα

   Η λογοκρισία και η προπαγάνδα ήταν από τα κύρια όπλα της χούντας στην προσπάθειά της να χειραγωγήσει τον κόσμο. «Φοβόντουσαν τα πάντα», αναφέρει ο κ. Παπαϊωάννου.

   Από την πρώτη μέρα της δικτατορίας εγκαταστάθηκε στο υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης, του οποίου υπουργός ήταν ο ίδιος ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, η Υπηρεσία Λογοκρισίας. Η αστυνομία πήγε στα πιεστήρια και σταμάτησε το τύπωμα των εφημερίδων, ήταν Παρασκευή, 21 Απριλίου 1967. Είχαν προλάβει να βγουν μόνο κάποια πρωινά φύλλα, από τα απογευματινά κανένα. Τη Δευτέρα η λογοκρισία ξεκίνησε κανονικά, στα πάντα. Για παράδειγμα απαγορευόταν οποιαδήποτε αναφορά σε εργατικά ατυχήματα. Ακόμα και ο καιρός λογοκρίθηκε. Γιατί έλεγε ότι την Παρασκευή, 21 Απριλίου ο καιρός ήταν κακός. «Γελούσαμε, ότι ο μόνος που προέβλεπε τι θα γινόταν ήταν ο καιρός», λέει ο Κ. Παπαϊωάννου.

   Στην Υπηρεσία Λογοκρισίας δούλευαν ως λογοκριτές αξιωματικοί, δημοσιογράφοι και υπάλληλοι της Προεδρίας. Επίσης συστάθηκαν υπηρεσίες λογοκρισίας για το βιβλίο, το σινεμά, το θέατρο χωριστά.

   Οι Κ. Παπαϊωάννου και Ν. Κιάος θυμούνται διάφορα διασκεδαστικά:

   Επικεφαλής ήταν ένας συνταγματάρχης, ο Βρυώνης, στον οποίο βγήκε το παρατσούκλι "Ομέρ Βρυώνης", επειδή έσφαζε τις εφημερίδες.

   Υπήρχε και ένας γηραιός δημοσιογράφος, ονόματι Δράκος, ο οποίος ήταν και στη δικτατορία του Μεταξά το '36 και έλεγαν ότι πήρε «δικτατορικό». Υπήρχαν όμως κι άλλα ωραία, για παράδειγμα για τον Τσἐχωφ:

   -Βγάλτε τον.

   -Γιατί;

   - Όλα τα εις -ωφ είναι κομμουνιστικά.

   Στα βραβεία Όσκαρ, αν ο βραβευμένος είχε ταχθεί ενάντια στη δικτατορία στην Ελλάδα, (γιατί στο εξωτερικό είχε αρχίσει να γίνεται ντόρος), διάβαζες: «Βραβεύτηκε ο γνωστός σκηνοθέτης για την ταινία...τάδε», αλλά χωρίς το όνομά του.

   Προληπτική και κατασταλτική λογοκρισία

   Η λογοκρισία ως το φθινόπωρο του 1969 ήταν προληπτική, από εκεί και μετά έγινε κατασταλτική.

   Στην πρώτη περίπτωση δεν είχε την ευθύνη ο δημοσιογράφος, αλλά ο λογοκριτής, ενώ στη δεύτερη ο δημοσιογράφος είχε ευθύνη και, εκ των υστέρων, μπορεί να ακολουθούσε δίωξη. Έτσι έκλεισε το «Έθνος» το 1970. Δημοσιεύθηκε μια συνέντευξη του Γιάννη Ζίγδη, τέως υπουργού της Ένωσης Κέντρου, για το Κυπριακό και θεωρήθηκε, ότι ήταν ενάντια στη χούντα. Συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε καθείρξεις ενός με πέντε ετών ο αρχισυντάκτης Γιάννης Καψής, ο Γιάννης Ζίγδης, οι εκδότες Κώστας Κυριαζής και Κώστας Νικολόπουλος, και ο διευθυντής Κώστας Οικονομίδης. Έκλεισε το περιοδικό «Εικόνες» (ξανάνοιξε το 1968 με εμφανώς λογοκριμένη ύλη) και διώχθηκαν ο διευθυντής Τάκης Λαμπρίας και ο δημοσιογράφος Γιάννης Λάμψας για ένα άρθρο περί ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα. Το 1973 η δικτατορία κλείνει τη «Βραδυνή» και τη «Χριστιανική». Ο εκδότης της «Athens News» Γιάννης Χορν, αδερφός του Δημήτρη Χορν, έμεινε 6,5 μήνες φυλακή για ένα άρθρο, ενώ ο Χρήστος Παπουτσάκης του περιοδικού «Αντί» συνελήφθη τον Απρίλιο του '72 και βασανίστηκε.

   Τα σκίτσα ήταν το μεγάλο όπλο των εφημερίδων κατά της χούντας, κυρίως εκείνα του Κώστα Μητρόπουλου στα «Νέα» και του ΚΥΡ (Γιάννη Κυριακόπουλου) στην «Απογευματινή».

   Στην προληπτική λογοκρισία, ο δημοσιογράφος έγραφε το κομμάτι, το έδινε στον αρχισυντάκτη, εκείνος το έβαζε στη σελίδα. Η σελίδα πήγαινε στη λογοκρισία και ο λογοκριτής με ένα κόκκινο μολύβι έβγαζε κομμάτια, λέξεις ή την ακύρωνε όλη. Ο κλητήρας που την είχε πάει, την έπαιρνε πίσω. Στην εφημερίδα μετά, αφαιρούσαν τα κομμάτια, που είχε επιλέξει η λογοκρισία. «Τότε κοιτούσαμε, πώς να συμπληρώσουμε τα κενά που είχε αφήσει η λογοκρισία», επισημαίνει ο Κ. Παπαϊωάννου. Μετά ξαναέστελναν τη σελίδα πίσω, τακτοποιημένη από την αρχή, ώστε να διαπιστωθεί, ότι έγιναν οι διορθώσεις.

   Όταν είχε τελειώσει η διαδικασία για όλες τις σελίδες, ειδοποιούσε η λογοκρισία την εφημερίδα και το πιεστήριο έπαιρνε μπροστά. Τα πρώτα δυο τυπωμένα φύλλα της εφημερίδας πήγαιναν και πάλι στη λογοκρισία και το τύπωμα δε συνεχιζόταν, αν δεν ερχόταν η τελική έγκριση.

      Τα «υποχρεωτικά κείμενα»

      Η προπαγάνδα γινόταν, μεταξύ άλλων, μέσα από τα «υποχρεωτικά κείμενα», τα οποία ήταν τριών ειδών: α) κείμενα, που έπρεπε να μπουν ατόφια και με συγκεκριμένες προδιαγραφές, πχ στην τρίτη σελίδα ως δίστηλο, β) κείμενα, τα οποία έμπαιναν μεν όπου ήθελες, αλλά έπρεπε να παραμείνουν αυτούσια, και γ) κείμενα, που έπρεπε να τα επεξεργαστούν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι πρώτα και να φτιάξουν ένα δικό τους. «Έρχονταν με τα τηλέτυπα από το τότε ΑΠΕ με το χαρακτηρισμό "επείγον". Αυτά τα κείμενα ήταν για μας χειρότερα από τη λογοκρισία», αναφέρει ο Κ. Παπαϊωάννου, και συνεχίζει:

   Η λογοκρισία είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η κυκλοφορία των εφημερίδων. Μετά το '72 άρχισε ο κόσμος να αγοράζει ξανά εφημερίδες περισσότερο. Δυο εφημερίδες που βγήκαν επί χούντας, η «Νέα Πολιτεία» και τα «Σημερινά» δεν «περπάτησαν».

   Δημοσιογράφοι δυο ταχυτήτων

   Την πρώτη μέρα η δικτατορία έκλεισε την «Αυγή» και τη «Δημοκρατική Αλλαγή», τις δυο εφημερίδες της Αριστεράς, και την «Πατρίδα» του Πύργου Ηλείας. Σταμάτησε η έκδοση της «Καθημερινής» και της «Μεσημβρινής» από την εκδότρια Ελένη Βλάχου, η «Ελευθερία» του Πάνου Κόκκα και η «Αθηναϊκή» του Γιάννη Παπαγεωργίου μετά από ένα μήνα.

   Αρκετοί δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να ξεφύγουν, όσο μπορούσαν, από τη λογοκρισία, με τίτλους διφορούμενους, μέσα από τις μικρές αγγελίες, προβάλλοντας διεθνή θέματα. Επίσης, δημοσιογράφοι και τεχνικοί τύπου οργανώθηκαν σε αντιστασιακές οργανώσεις. Παράνομες εφημερίδες κυκλοφόρισαν τυπωμένες με πολύγραφο όπως η Νέα Ελλάδα (ΠΑΜ), ο Ριζοσπάστης (ΚΚΕ), ο Ριζοσπάστης-Μαχητής (ΚΚΕ Εσωτερικού), Θούριος (Ρήγας Φερραίος), κ.ά. Μέσα στη φυλακή οι πολιτικοί κρατούμενοι έβγαζαν παράνομα περιοδικά, όπως "Τα τετρἀδια της φυλακής".

   Ακόμα, δημοσιογράφοι και άλλοι, τροφοδοτούσαν το εξωτερικό με ειδήσεις για αντιδικτατορικές ενέργειες, δίκες, συλλήψεις, βασανιστήρια, εκτοπίσεις. Και δεν ήταν εύκολο πράγμα, εξηγεί ο Ν. Κιάος. Στην αρχή περνούσαν πρώτα στα ψιλά στις εφημερίδες ειδήσεις για δίκες στα έκτακτα στρατοδικεία, σιγά-σιγά, σχετικά με πιο εκτεταμένα ρεπορτάζ.

   Υπήρχαν, όμως και δημοσιογράφοι, που στήριζαν τη χούντα, οι οποίοι έγιναν υπουργοί ή κυβερνητικά στελέχη. Και άλλοι, αρκετοί, έστειλαν συγχαρητήριο μήνυμα στον Γ. Παπαδόπουλο για τη διάσωσή του από την απόπειρα του Αλέκου Παναγούλη εναντίον του.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Όλη νύχτα εδώ», μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου με 84 μαρτυρίες-συνεντεύξεις

Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου με ογδόντα τέσσερις (84) μαρτυρίες-συνεντεύξεις από ισάριθμους αφηγητές είναι το νέο βιβλίο του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού, επιστημονικού συνεργάτη του Πανεπιστημίου του Ρέγκενσμπουργκ στη Βαυαρία. Το βιβλίο «Όλη νύχτα εδώ Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου» κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

   Σαράντα έξι χρόνια μετά από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και με τη μνήμη ακόμα ζωντανή, το βιβλίο αποτελεί σημαντική συμβολή καθώς πρόκειται για τη μεγαλύτερη ιστορική και πολυπληθέστερη συστηματική συγκέντρωση μαρτυριών για το ζήτημα.

   Συγκεντρώνει μαρτυρίες από γυναίκες και άντρες, φοιτήτριες και φοιτητές, συνδικαλιστές του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, μέλη παράνομων οργανώσεων, μαθητές, εργάτες, διαδηλωτές που τραυματίστηκαν από σφαίρες, αυτόπτες μάρτυρες και στρατιωτικούς.

   Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν από τον Ιάσονα Χανδρινό από το 2010 έως το 2019, και σύμφωνα με τον συγγραφέα, απομαγνητοφωνήθηκαν και συντάχθηκαν από τον ίδιο και επεξεργάστηκαν σε δεύτερο χρόνο από τους αφηγητές.

   «Η έρευνα έχει ως τώρα καταλήξει σε εικοσιτέσσερις ταυτοποιημένους και έναν αριθμό από ''βασίμως προκύπτοντες'' νεκρούς από πυρά αστυνομικών και στρατιωτικών δυνάμεων. Οι τραυματίες ανήλθαν σε χίλιους εκατόν τρεις , από τους οποίους οι εκατόν είκοσι τέσσερις χτυπήθηκαν από σφαίρες (αριθμός εντυπωσιακός που σπανίως συνεκτιμάται), ενώ οι συλλήψεις έφτασαν τις δύο χιλιάδες εξήντα» αναφέρει μεταξύ άλλων στην εισαγωγή του ο συγγραφέας, για την Εξέγερση του Πολυτεχνείου τα γεγονότα της οποίας «ξεκίνησαν με την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου το μεσημέρι της Τετάρτης 14 Νοεμβρίου και συνεχίστηκαν τουλάχιστον έως και την Κυριακή 18 Νοεμβρίου 1973, με επίκεντρο την Αθήνα αλλά και με αντανάκλαση σε άλλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Πάτρα)».

   Από τις βιωματικές αφηγήσεις του βιβλίου, το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων επιλέγει σήμερα, ενδεικτικά, δύο μαρτυρίες, μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο.

   Ιωάννα Καρυστιάνη (1952) Χανιά Κρήτης φοιτήτρια νομικής, Αντι-ΕΦΕΕ/ΚΝΕ

   Θυμάμαι, λοιπόν, επειδή ήταν πρόσφατο το αιματοκύλισμα στη Χιλή, δεν το θεωρούσαμε και απίθανο να συμβεί το ίδιο και στην Ελλάδα. Δεν θέλαμε να σκοτωθούμε- παιδιά ήμασταν-, αλλά μερικές φορές νιώθεις ότι δεν γίνεται διαφορετικά. Ίσως, επειδή η στρατιωτική δικτατορία είχε αποδειχτεί τόσο αηδιαστική, τόσο προσβλητική στην ανθρώπινη ύπαρξη, τόσο ανενδοίαστη, τόσο επικίνδυνη, νιώθαμε ότι δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά[...] Οπότε δεν γινόταν να μην πάμε στο Πολυτεχνείο. Εμένα δεν μου πέρασε ποτέ απ΄το μυαλό να καθίσω στ' αυγά μου, κι ας είχα διαλυθεί ψυχολογικά στην ΕΣΑ. Ήταν πια πολύ ντροπιαστική κατάσταση η Δικτατορία.«Κυλώνειον Άγος.»

   [...] Μετά μας μετακομίσανε σ' ένα διαμέρισμα που είχε φως- το τέταρτο κρησφύγετο-, της οικογένειας Κομνηνού με τη δίχρονη κόρη τους Τατιάνα. Οι Κομνηνοί ξεσπιτώθηκαν. Μια φορά είχανε φέρει μια Σουηδέζα δημοσιογράφο με δεμένα μάτια στο υπόγειο- νύχτα- και μας πήρε συνέντευξη, δεν θυμάμαι λεπτομέρειες ίσως μαγνητόφωνο. Γράφαμε ανταποκρίσεις για τη «Φωνή της Αλήθειας» και την Ντόιτσε Βέλε κι ερχόταν και τις έπαιρνε ο σύνδεσμος, ο σεμνός Βασίλης ο Κολώνιας, που μας έφερνε εφόδια, λίγα τρόφιμα και κυρίως φάρμακα από τη φαρμακαποθήκη όπου δούλευε ο Γιάννης Κομνηνός.

   [...] Υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι που κάνανε τα αδύνατα δυνατά να βοηθήσουν παιδιά γιατί και μετά το Πολυτεχνείο και μετά το χτύπημα του Φλεβάρη ήταν εκατοντάδες παιδιά που ήταν καταζητούμενα...

   Όταν έπεσε η Χούντα, η ΚΝΕ με «ξεκλείδωσε» τρεις μέρες μετά. Όλη η Ελλάδα ήταν στους δρόμους κι εγώ ακόμα κλειδωμένη. Και με το που βγήκα, παίρνω τηλέφωνο τους δικούς μου στην Κρήτη (τους πρώτους τρεις μήνες νόμιζαν ότι έχω πεθάνει). 

   [...] Στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου, την πρώτη λαοθάλασσα που έβλεπα στη ζωή μου, έκλαιγα μέσα μου. Έλεγα ότι, αν το ένα τρίτο είχε έρθει εκείνη τη βραδιά, μπορεί να ήταν αλλιώς η εξέλιξη. Να 'χαμε λιγότερους νεκρούς, να 'χε πέσει η Χούντα και να 'χαμε γλυτώσει την Κύπρο, γεγονός που εγώ προσωπικά το συνδέω πάρα πολύ. (Σημειωτέον ότι, ως «βλαχάκι»-Κρητικιά, επαρχιώτισσα- , έκανα πολλή παρέα με τους Κύπριους συμφοιτητές, την Ελίζα Σαββίδη, τον Γιαννάκη Ομήρου, τον Γιώργο Τσαλακό, τον ποιητή Γιώργο Μοράρη και άλλους. Και είχα έναν πολύ μεγάλο πόνο για την Κύπρο. Και με πονάει που είναι ξεθυμασμένος ο πόνος για την Κύπρο.) Αλλά αυτό σημαίνει Δικτατορία. Και μάλλον αυτό σημαίνει μακρόχρονη πολιτική κατάσταση. Ο ελληνικός λαός ήταν καταπονημένος. Πέρα απ΄ τον πόλεμο, ήταν ο Εμφύλιος, τριάντα χρόνια παρανομία, μετανάστευση, δυστυχία και φτώχεια, που μοιράστηκαν εξίσου στα αριστερά και στα δεξιά σπίτια... Και η Δικτατορία ήτανε το «δηλητηριώδες κερασάκι» σ' αυτή την ιστορία. Πιστεύω ότι οι Έλληνες μέχρι τότε ήταν πεισμένοι ότι η ταυτότητα της χώρας ήταν «Ψωρωκώσταινα». Φτώχεια, δυστυχία και ξενιτεμός. Αντιλήφθηκα ότι αυτό σημαίνει Χούντα: να φοβάται ο κόσμος. Και αργότερα κατάλαβα πώς η Ιστορία προσμετράται και αθροίζεται κυριολεκτικά στο σβέρκο των ανθρώπων...

   [...] Αυτό που θέλω να σου πω είναι ότι στο Πολυτεχνείο νιώσαμε πλήρεις υπάρξεις. Δηλαδή, ακόμα κι αν εκείνοι που από τη φύση τους ή από τις συνθήκες της ζωής ένιωθαν ως πολύ μεγάλη απειλή τη μοναξιά, εκείνες τις μέρες δεν τη νιώσανε ούτε δευτερόλεπτο. Και επειδή ήταν πολύ πυκνός ο χρόνος, υπήρχε αυτό το αντιφατικό στοιχείο: ταυτόχρονα μια ανείπωτη δυστυχία του να συνειδητοποιείς ότι οι στρατόκαβλοι μπορούν να δολοφονήσουν άοπλους μαθητές και σπουδαστές, κι από την άλλη, η απόκοσμη ευτυχία του να νιώθεις «ψυχή τε και σώματι» ελεύθερος μέσα σε συνθήκες Δικτατορίας.Ένα περίεργο πράγμα.Πιστεύω ότι αυτό έδινε δύναμη στα παιδιά. Και δεν νομίζω πως ήταν ένα συναίσθημα σπάνιο για τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκεί. Ερχότανε σαν βουητό.

   Κώστας Πίττας (1955) Αθήνα, φοιτητής Πολυτεχνείου Πάτρας

      « Φτάνουμε στην πλατεία Μεταξουργείου (Καραϊσκάκη) και προχωράμε στην Αγίου Κωνσταντίνου να πάμε σε μέρη που ήξερα. Με το που μπαίνουμε στην Αγίου Κωνσταντίνου και πλησιάζοντας προς Ομόνοια, αρχίζει να μυρίζει. Δεν το' χα ξαναμυρίσει ποτέ. Ήταν οσμή από δακρυγόνα. Στη Λυκούργου στρίβω αριστερά, βλέπω τανκ στην Αθηνάς. Ξανακάνω δεξιά στην Κλεισθένους και στο τέρμα της, δηλαδή πίσω ακριβώς από το Δημαρχείο, βλέπω κόσμο ο οποίος κατέβαζε ξύλα και υλικά και έφτιαχνε οδόφραγμα...Και τότε κυριάρχησε μέσα μου το «εδώ είμαστε».

   [...] Γυρίζω τριγύρω και παθαίνω σοκ. Γιατί γύρω μου είναι πόσοι; είκοσι; τριάντα; Νέα παιδιά που είναι -τι να πω;-20 με 25 χρονώ; Οι οποίοι έχουν το χαρακτηριστικό ότι δεν φοράνε το κλασικό φοιτητικό τζάκετ, δεν φοράνε τζιν, δεν έχουν γένια, δεν φοράνε αρβύλες ή ελβιέλα, αλλά φοράνε καμπάνα μισό μέτρο κάτω, παντελόνι στενό, χαμηλοκάβαλο και σφιχτό, πουλοβεράκι με βε, πουκάμισο με γιακάδες μακρόστενους που φεύγανε μέχρι κάτω και καρέ μαλλάκι προς τα πίσω...Με λίγα λόγια, νέα παιδιά, εργατόπαιδα, μαθητές, τεχνικές σχολές, δεν ξέρω τι μπορεί να ήτανε, σίγουρα πάντως δεν ήταν φοιτητική διανόηση. Καμία διάθεση υποβάθμισης στους φοιτητές, αλλά αυτό ήταν το κάτι άλλο. Ένα νεολαιίστικο κράμα από, προφανώς εργατογειτονιά, που μπορεί να ήταν και Πατήσια, αλλά εμένα μου έμοιαζε για Μπουρνάζι. εκεί στο οδόφραγμα ήταν όλη η εκείνη η πιτσιρικαρία που έβλεπε τηλεόραση, ειδικά με το Γουέμπλεϊ ήταν Παναθηναϊκός και τα μυαλά στα κάγκελα. ''Πιάσ' το δοκάρι, ρε.. Όχι αυτό, ρε μαλάκα, αυτό είναι τάβλα, το δοκάρι είναι το άλλο! '' Είχαν ανέβει σε μια οικοδομή και παίρνανε για το οδόφραγμα. Ε,εγώ δεν ήξερα για παράδειγμα, τη διαφορά δοκαριού και τάβλας, αλλά φαίνεται κάποιος εκεί ήξερε, κι αν δεν ήταν ο ίδιος οικοδόμος, μπορεί να ήταν ο πατέρας του και να τον έπαιρνε μαζί στη δουλειά...Έκανε «μπαμ».Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο εκεί έβλεπες το ''λαϊκή εξέγερση''. Προφανώς, τέτοιου τύπου ιστορίες θα υπήρχαν συνέχεια όλες τις προηγούμενες μέρες του Πολυτεχνείου στην Αθήνα, αλλά εκείνη την ώρα που έχει υπάρξει καταστολή, συνεχίζεται γύρω γύρω στους δρόμους (στο Αιγάλεω, ας πούμε, ξέρω ότι συνεχίστηκε μέχρι και την Κυριακή το πρωί). Ο κόσμος που είχε βγει έξω και δεν καταλαβαίναν μία από καταστολή... Καταλαβαίνανε, αλλά αντιλαμβάνεσαι τι θέλω να πω[...] Δε νομίζω ότι υπήρχαν πολλοί φοιτητές στους δρόμους το Σάββατο το μεσημέρι, εκείνη την ώρα. Νομίζω ότι τέτοιος ήταν ο κόσμος που ήταν εκεί έξω.

   Αυτά μπορεί και να γίνανε σε δέκα λεπτά ή κανα τέταρτο- δεν έχω καθόλου την αίσθηση του χρόνου. Έρχεται ένα τανκ από την Αθηνάς (μικρό τανκ), μπαίνει στον πεζόδρομο που είναι δίπλα στο Δημαρχείο κι αρχίζει να κροταλίζει στον αέρα. Θυμάμαι, όπως ήταν το κανόνι, αρχίζει να το κάνει αργά αργά προς τα κάτω και να τρίζουν οι ερπύστριες, οπότε εκεί διαλύθηκε το οδόφραγμα. Βγήκα στην Ευριπίδου και -κολλημένος ακόμα- ξαναπήγα προς το κέντρο. Στην Αθηνάς πάλι τανκ, οπότε μπαίνω σ' έναν πλάγιο δρόμο, ένα πολύ μικρό στενάκι άμα το δεις, που πάει προς του Ψυρρή, την Αγίου Δημητρίου. Μιλάμε για αχαρτογράφητο πεδίο για μένα τώρα, πού πηγαίνω, πού τραβάω.» 

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το τριήμερο του Πολυτεχνείου μέσα από τη λογοτεχνία της εποχής

Πώς είδαν το τριήμερο του Πολυτεχνείου οι συγγραφείς της εποχής; Όσο παραμένουμε μέσα στα χρονικά όρια της χούντας, η πεζογραφία θα δοκιμάσει δύο δρόμους προκειμένου να μιλήσει για τον βίο και την πολιτεία της: ο ένας είναι η γενική πολιτική αλληγορία και ο άλλος η άμεση καταγραφή των γεγονότων του Πολυτεχνείου. Ως προς τις πολιτικές αλληγορίες, που μιλούν με συμβολικές αναλογίες για το δικτατορικό καθεστώς, το παρών θα δώσουν η Κωστούλα Μητροπούλου, ο Γιώργος Χειμωνάς, ο Πέτρος Αμπατζόγλου και ο Θανάσης Βαλτινός (λίγο μετά τη δικτατορία και ο Χριστόφορος Μηλιώνης). Στο πλαίσιο της άμεσης ανάπλασης του τριήμερου του Πολυτεχνείου, τη σκυτάλη παίρνει πρώτη ξανά η Μητροπούλου, με το αφήγημά της «Το χρονικό των τριών ημερών» (1974), ένα προσωπικό ντοκουμέντο δημοσιευμένο αμέσως μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, όπου αποδελτιώνονται λεπτό προς λεπτό ο εγκλεισμός των φοιτητών στο κτίριο της Πατησίων και η συνακόλουθη στρατιωτική εισβολή. Για το Πολυτεχνείο θα μιλήσει και ο Γιάννης Ρίτσος με το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας», γραμμένο το 1973, αμέσως τα γεγονότα.

Περνώντας στη μεταπολίτευση, ο αριθμός των άμεσων καταγραφών αυξάνει. Ας θυμηθούμε εν σειρά το μυθιστόρημα «Το μυστήριο» (1976) της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, το εξπρεσιονιστικών τόνων αφήγημα του Γιώργου Μανιάτη «21 Απριλίου - από μια πιο περίπλοκη άποψη» (1977), τη μαρτυρία «Πώς φτάσαμε στη νύχτα της μεγάλης σφαγής» (1980) της Λιλής Ζωγράφου και τον εσωτερικό μονόλογο του Γιώργου Ιωάννου στο διήγημα «Ο τοίχος με τα κάγκελα», από τη συλλογή «Εφήβων και μη» (1982). Την ίδια εποχή, λίγο μετά τον τερματισμό της επταετίας, και προτού προλάβει η δικτατορία να μετατραπεί οριστικά σε αντικείμενο της ιστορικής μνήμης, η πεζογραφία απομακρύνεται τόσο από το χρονικό όσο και από την αλληγορία, για να εκφραστεί πλέον με έναν πολύ ώριμο ρεαλισμό. Με ένα σκληρό, ξηρό και ενσυνείδητα αδρό γράψιμο, ο Νίκος Κάσδαγλης κάνει λόγο στο διήγημά του «Επιβάσεις» (από τη «Μυθολογία» , 1977) για την ιστορία της αντίστασης στη χούντα από αντιηρωική σκοπιά. Με την ίδια διάθεση στέκεται ο Κάσδαγλης απέναντι όχι μόνο στο Πολυτεχνείο, αλλά και στη μεταπολίτευση όταν δημοσιεύεται το μυθιστόρημά του «Η Νευρή» (1985).

Το κομβικό, παρόλα αυτά, μυθιστόρημα για το Πολυτεχνείο είναι η «Αντιποίησις αρχής» (1979) του Αλέξανδρου Κοτζιά. Με ήρωα έναν χαφιέ της χούντας, ο οποίος εκπροσωπεί τις χειρότερες στιγμές της νεότερης Ελλάδας, ο Κοτζιάς ανατέμνει την παθολογία μιας ολόκληρης τριακονταετίας, επιφυλάσσοντας για τον πρωταγωνιστή του την πιο ταπεινωτική μοίρα: το ανεπίλυτο δράμα της προδοσίας, της αυταπάτης και του αυτοκαταστροφικού κυνισμού. Νεότερη του Κοτζιά και του Κάσδαγλη, η Μάρω Δούκα βάζει την πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματός της «Αρχαία σκουριά» (1979) να παίρνει μέρος στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και να συμμερίζεται δίχως δισταγμούς το πάθος των ημερών, αλλά να μην αποσπάται ποτέ από την ατομική της ιστορία. Η πρωταγωνίστρια ζει μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας μια και εκείνο το οποίο χρειάζεται να συμβιβάσει (και το οποίο δεν θα συμβιβάσει ποτέ) είναι η αγωνιστική έξαρση και το ομαδικό πνεύμα της αντίστασης που επέδειξε η γενιά της κατά της χούντας με ό,τι ακολούθησε και διαδέχτηκε την πτώση της: την αλόγιστη εξατομίκευση, την επιστροφή στη μαλθακότητα και την εγκαρτέρηση των καθιερωμένων κοινωνικών ρόλων, την παραδοχή πως στο τέλος όλα υποχωρούν και πεθαίνουν.

Να, λοιπόν, η δικτατορία και ειδικότερα τα γεγονότα του Πολυτεχνείου σ’ ένα πλήρες, ολοκληρωμένο φάσμα: όχι ως περιπτωσιολογία, ηθικολογική καταγγελία και ανεκδοτολογική αφορμή, αλλά ως ιστορικοπολιτικό γεγονός προβεβλημένο με μια σφαιρικότητα την οποία δεν θα ξαναβρούμε στα επόμενα χρόνια, μια και εφεξής η πορεία θα είναι προς μια καινούργια, εντελώς διαφορετική εποχή.

Β. Χατζηβασιλείου

Μικρές ζημιές από την πλημμυρίδα στο Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας

Ζημιές, περιορισμένης έκτασης προς το παρόν, υπέστη το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών από την νέα απότομη άνοδο της στάθμης των νερών στην Βενετία.

Όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος της Εποπτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου, καθηγητής του ΑΠΘ Χρήστος Αραμπατζής που μετέβη εκτάκτως στην Βενετία, “οι όποιες ζημιές εντοπίζονται στην Βιβλιοθήκη”.

Τις προηγούμενες ημέρες οι υπεύθυνοι του Ινστιτούτου είχαν λάβει μέτρα μετακινώντας βιβλία από τα χαμηλότερα ράφια σε ψηλότερα σημεία καθώς η επίσημη πρόβλεψη που είχε δοθεί ήταν ότι η στάθμη των νερών θα αγγίξει το 1 μέτρο και 45 εκατοστά.Ωστόσο η άνοδος ξεπέρασε κάθε εκτίμηση και η πόλη της Βενετίας επλήγη χθες το βράδυ από την δεύτερη μεγαλύτερη πλημμυρίδα που έχει καταγραφεί (187 εκατοστά και μόλις 7 εκατοστά χαμηλότερα από το 1966), βυθίζοντας στα νερά πλατείες και σοκάκια της και πλημμυρίζοντας σημεία των κτιριακών εγκαταστάσεων του Ινστιτούτου.

Το προσωπικό αντιλήφθηκε έγκαιρα την μεγάλη άνοδο των νερών και επενέβη μαζί με τους υποτρόφους του Ινστιτούτου για την εκ νέου μεταφορά των βιβλίων και του κινητού εξοπλισμού της σε ασφαλή σημεία.

“Η επέμβαση του προσωπικού και των υποτρόφων υπήρξε καθοριστική” ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Αραμπατζής “καθώς διέσωσαν όλες τις εικόνες που φυλάσσονται στην αποθήκη και το ισόγειο του Ινστιτούτου”.

Από την πρώτη καταγραφή που έγινε σήμερα εκτός από βιβλία που έχουν βραχεί, ζημιά υπέστη το δίκτυο του ηλεκτρικού και ο ανελκυστήρας του Ινστιτούτου.

Πρώτο μέλημα των υπευθύνων του είναι να απομακρυνθούν τα νερά -κάτι που δεν είναι εύκολο στην παρούσα φάση- αφού όλη η Βενετία έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και κατόπιν να ξεκινήσει η απολύμανση των χώρων.

ΑΠΕ-ΜΠΕ