Μια παλιά καρτ-ποστάλ, ταχυδρομημένη το 1914 από τη Γενεύη στη Μερζιφούντα του Πόντου, αναδύθηκε μέσα από τις σελίδες ενός καταλόγου δημοπρασιών στην Κωνσταντινούπολη και έμελλε να φωτίσει μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας του Κολλεγίου Ανατόλια – τότε ακόμη ριζωμένου στην καρδιά της Μικράς Ασίας. Ο Λεόν Σαλτιέλ, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου στα Ηνωμένα Έθνη, στη Γενεύη, ιστορικός ερευνητής και απόφοιτος του σημερινού Κολλεγίου Ανατόλια της Θεσσαλονίκης, ήταν εκείνος που εντόπισε την κάρτα και φρόντισε να την επιστρέψει στο φυσικό της σπίτι: στα αρχεία του σχολείου.
«Κοίταζα τον κατάλογο μιας διαδικτυακής δημοπρασίας στην Κωνσταντινούπολη, όταν εντόπισα τη συγκεκριμένη καρτ-ποστάλ. Καθώς ζω στη Γενεύη, κοντοστάθηκα μπροστά σε αυτή την κάρτα που απεικόνιζε την πόλη. Στην πίσω όψη της διάβασα τα εξής: Anatolia College, Merzifoun, Turquie d’Asie. Αμέσως κατάλαβα ότι πρόκειται για το παλιό Ανατόλια, αυτό που γνώριζα από την ιστορία του σχολείου μου», αφηγείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Λεόν Σαλτιέλ. Η κάρτα, όπως αποδείχθηκε, ήταν μια επιστολή του Ευάγγελου Γουναρόπουλου προς τον μικρότερο αδερφό του Ανέστη, που φαίνεται πως βρισκόταν στο Κολλέγιο της Μερζιφούντας την περίοδο εκείνη.
«Για τις εξετάσεις εξαμήνου σου εύχομαι καλή επιτυχία. Τώρα, όπως γνωρίζεις, η άφιξή μου στην Ευρώπη θα είναι εξαιρετικά επωφελής για σένα και γι’ αυτό τον λόγο είναι απαραίτητο να μάθεις τα Αγγλικά όσο το δυνατόν καλύτερα», έγραφε ο αποστολέας. Ένα στιγμιότυπο τρυφερό, γεμάτο φροντίδα και ελπίδα για το μέλλον – σε μια εποχή που η Ιστορία ετοιμαζόταν να δείξει το πιο σκοτεινό της πρόσωπο.
Η κάρτα ταξίδεψε έναν αιώνα για να καταλήξει στα χέρια της Εύης Τραμαντζά, διευθύντριας Βιβλιοθηκών και Αρχείων του Ανατόλια, η οποία την παρέλαβε από τον ίδιο τον δωρητή με συγκίνηση. «Είμαστε ευγνώμονες για αυτή τη γενναιόδωρη δωρεά», τονίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τραμαντζά. «Χάρη σε αυτή τη σημαντική νέα προσθήκη, μπορούμε να δημιουργούμε συνδέσεις και αφηγήσεις γύρω από τους τότε μαθητές μας».
Η αρχειακή έρευνα, όπως εξηγεί η διευθύντρια Βιβλιοθηκών και Αρχείων του Ανατόλια, αποκάλυψε ότι ο Ανέστης Γουναρόπουλος φοίτησε πράγματι στο Κολλέγιο για έναν χρόνο. Ήταν 17 ετών, γιος του Θεόδωρου, και ζούσαν στη Σαμψούντα. Δεν ήταν καταγεγραμμένος ως ενεργός μαθητής τη στιγμή που στάλθηκε η καρτ-ποστάλ – ένδειξη που, όπως επισημαίνει η κ. Τραμαντζά, σημαίνει ότι είχε διακόψει, όπως συνέβαινε τότε συχνά λόγω των ταραγμένων συνθηκών. Πολλοί μαθητές εγκατέλειπαν προσωρινά τις σπουδές, είτε για να εργαστούν, είτε για να αποκτήσουν γλωσσικές δεξιότητες.
Αξίζει να σημειωθεί πως σε έκδοση με τίτλο “The Anatolian”, με αναλυτικά στοιχεία για τη λειτουργία του Κολλεγίου τη σχολική περίοδο 1912-1913, που εντόπισε ο Λεόν Σαλτιέλ στο διαδίκτυο, τόσο ο Ανέστης Γουναρόπουλος όσο και ο αδελφός του Αριστείδης, στον οποίο επίσης γίνεται αναφορά στην καρτ-ποστάλ, φαίνονται εγγεγραμμένοι στο μαθητολόγιο.
Η κάρτα εστάλη λίγο πριν την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τη Γενοκτονία των Αρμενίων, μία από τις πιο μελανές σελίδες του περασμένου αιώνα. «Λίγα χρόνια αργότερα, το Κολλέγιο θα κλείσει και θα επαναλειτουργήσει το 1924», εξηγεί η κ. Τραμαντζά, επισημαίνοντας πως η κάρτα στέκεται σήμερα ως σπάνια μαρτυρία για μια εποχή που οι οικογένειες επένδυαν στις ξένες γλώσσες και στην εκπαίδευση ως εφαλτήριο για κοινωνική άνοδο – αλλά και για την ανθρώπινη αγωνία μπροστά στο άγνωστο που έφερνε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. «Μαθαίνουμε (από την καρτ-ποστάλ) ότι οι μαθητές είχαν οικογένειες, γονείς και φροντιστές που νοιάζονταν για την πρόοδό τους και ασκούσαν πίεση για αριστεία στις γλώσσες και τις εξετάσεις με την υπόσχεση ενός καλού μέλλοντος», λέει χαρακτηριστικά η κ. Τραμαντζά, υπογραμμίζοντας, παράλληλα, τη διεθνή σύνθεση των μαθητών του Κολλεγίου. «Η πλειοψηφία τους τότε ήταν Έλληνες, Αρμένιοι και Ρώσοι», αναφέρει.
«Αυτές οι μικροϊστορίες που αναδύονται από την κάρτα είναι ιδιαίτερα συγκινητικές και παράλληλα ένα πολύ καλό εργαλείο για την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των νέων», τονίζει ο κ. Σαλτιέλ. «Φωτίζεται ένα όνομα που εμφανίζεται απλά σε έναν κατάλογο μαθητών, αποκτά οικογενειακούς δεσμούς, αισθήματα και αισιοδοξία για τον μέλλον, κάπως σαν να είμαστε μαζί του τότε το 1914 για μια στιγμή».
Το Ανατόλια της Μερζιφούντας: ένα πείραμα εκπαίδευσης και συνύπαρξης
Το Κολλέγιο Ανατόλια ιδρύθηκε το 1886 στη Μερζιφούντα του Πόντου, ως ιεραποστολικό σχολείο. Πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε ένα διεθνές, χριστιανικό εκπαιδευτικό ίδρυμα με ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων: νηπιαγωγείο, προπαρασκευαστικά σχολεία, θεολογική σχολή, σχολή για κωφούς, ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της Μικράς Ασίας και ορφανοτροφείο για 2.000 παιδιά.
Τα μαθήματα κάλυπταν φυσικές επιστήμες, φιλολογία, μαθηματικά, ιστορία και γλώσσες – ελληνικά, τουρκικά, αρμενικά, ρωσικά, γαλλικά, αγγλικά. Η εκπαιδευτική του φιλοσοφία επένδυε στη διαπολιτισμική καλλιέργεια και στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών. Οι καθηγητές προέρχονταν από διάφορες χώρες, ενώ οι μαθητές του από περιοχές όπως η Θράκη, η Μακεδονία, η Ρωσία, ο Καύκασος και η Αίγυπτος. Το 1912, στο Ανατόλια φοιτούσαν μαθητές από δώδεκα διαφορετικές εθνότητες.
Η Charlotte Willard, διευθύντρια του Παρθεναγωγείου και πρωτοπόρος στην εκπαίδευση κωφών, υπήρξε μορφή-σύμβολο της ανθρωπιστικής αποστολής του σχολείου. Το 1915 προστάτευσε με κίνδυνο της ζωής της τις Αρμένισσες μαθήτριές της από Τούρκους στρατιώτες.
Ωστόσο, παρά την αφοσίωση των ανθρώπων στην αποστολή του ιδρύματος, το Ανατόλια δεν ξέφυγε από τις τραγικές εξελίξεις.
Το 1921, μαθητές και καθηγητές του πολιτιστικού συλλόγου «Πόντος» εκτελέστηκαν από τις οθωμανικές αρχές. Το Κολλέγιο έκλεισε και το 1924 μετεγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, φέροντας μαζί του την πνευματική του κληρονομιά.
1021x576.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου