Ο Ιωάννης Κοντονής ο Ζακύνθιος και ο Διονύσιος Κοντονής του Υψόλιθου

Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ    

Το όμορφο νησί της Ζακύνθου δεν απαρτίζεται μόνο από δαντελωτά ακρογιάλια, απόκρημνες ακτές, γαλήνιες θάλασσες, χαμηλούς λόφους, αγριολούλουδα, εύφορα χωράφια, δάση, χαμηλή βλάστηση, ζώα πτηνά και ψάρια! Απαρτίζεται και από τους ανθρώπους που έζησαν, ζουν και θα ζήσουν εδώ, μερικοί των οποίων έχουν αφήσει σπουδαίο αποτύπωμα στο πέρασμά τους. Κάποιοι δεν έχουν ξεχαστεί, αλλά κάποιοι έχουν σκεπαστεί από τη λήθη!

   Τιμής ένεκεν στην οικογένεια Κοντονή, που συναπαντήθηκαν οι δρόμοι μας, συγκέντρωσα από διάφορα έντυπα, στοιχεία για  ένα επιφανές μέλος της τον Ιωάννη Κοντονή (1723-1762), ο οποίος είναι παντελώς ξεχασμένος, παρόλη την προσφορά του στα γράμματα και στη φιλοσοφία. Επίσης, μνημονεύω εδώ και ένα άλλο άξιο τέκνο της οικογένειας αυτής τον Διονύσιο Κοντονή, ο οποίος απαγχονίστηκε επί Βρετανικής κυριαρχίας στα γεγονότα  του Υψόλιθου.

ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΑΚΟΛΟΥΘΩΣ:

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Η επιγραφή στον πύργο του ρολογιού του Αγίου Ελευθερίου στο προσεισμικό Zante

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ

Πολεοδομικό σχέδιο των κυβερνητικών κτιρίων στην περιοχή του λιμένος καραντίνας Ζακύνθου

Εργασία της ΜΑΡΙΑΣ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ, στο περιοδικό ΤΑ ΙΟΝΙΚΑ, τεύχος 3, Αθήναι 2023.

ΝΕΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΙΝ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ, υπό Ιωάν. Σιδηροκαστρίτου (1861)

Παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ 

Υπήρχε μια οικογενειακή παράδοση πως ο αδελφός του νόννου του πατέρα μου, ο Ιωάννης Σιδηροκαστρίτης δάσκαλος στο επάγγελμα είχε γράψει μια γραμματική, την οποία ουδέποτε είχα δεί!...Τίτλος: ΝΕΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΙΝ ΤΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ, εκδοθείσα δαπάναις Σεργίου Χ. Ραφτάνη. εκδοθέν εν Ζακύνθω, εκ του Τυπογραφείου Ο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ Σεργίου Χ. Ραφτάνη, το 1861.

    Ο Ιωάννης Σιδηροκαστρίτης γεννήθηκε στο πρώην Πισινόντα -νυν Παντοκράτορα- και πέθανε στο Νομό Ηλείας που είχε εγκατασταθεί το 1889. Υπήρξε δε και ένας εκ των 20 πληρεξουσίων στη Β΄ εθνοσυνέλευση (1862-1864).

"Ναός Αγίου Δημητρίου επονομαζόμενου του Καραβέλα αποκάτω από τον Άγιο (Α)λύπιον 1836"

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ

Το 2012 είχαν δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα www.pampalaia.blogspot.com μερικά ανέκδοτα σχέδια από την Ζάκυνθο του 1811, του William Gell, τα οποία ευρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.

Το Μαυσωλείο του Ελληνορώσου λογίου Πέτρου Καπνίστ (Μέρος II)

Επιμέλεια: ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ

Μια από τις πρώτες συνεργασίες μου με το διαδικτυακό πολυπεριοδικό Στον ίσκιο του Ήσκιου ήταν ένα οδοιπορικό στο Ξηροκάστελο Ζακύνθου και συγκεκριμένα στον τόπο ταφής του Ελληνορώσου λογίου Πέτρου Καπνίστ ή Καπνίση, την οποία μπορείτε να ξαναδιαβάσετε εδώ: http://www.iskiosiskiou.com/2008/11/blog-post_20.html

Κατά ευτυχή συγκυρία, η παραπάνω δημοσίευσή μας έπεσε στην αντίληψη του ερευνητή κ. Βασίλη Χατζηκωνσταντίνου, ο οποίος ασχολείται με την ιστορία του Παλαιού Φαλήρου και επικοινώνησε μαζί μου ζητώντας περισσότερα στοιχεία για το μαυσωλείο.

Είχε δε την ευγενή καλοσύνη να μας αποστείλει ένα τμήμα της ερευνάς του που προήλθε, αναζητώντας στοιχεία για την γνωστή σε όλους μας περιοχή ΕDEΝ του παλαιού Φαλήρου, την οποία με την άδειά του δημοσιεύουμε, ευχαριστώντας τον θερμά.

Το κτίριο, που στεγάστηκε αργότερα το κλαμπ EDEN κι έδωσε το όνομά του στην περιοχή, αρχικά ήταν η κατοικία της συζύγου και των παιδιών του Πέτρου Καπνίστ, όπως αναλυτικά θα διαβάσετε παρακάτω:

Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΣΤΙΣ ΝΕΡΑΤΖΟΥΛΕΣ ΑΡΓΑΣΙΟΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ. Μια ταυτοποίηση σκίτσου του Καρλ Χάλλερ φον Χαλλερστάιν

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ

Αναζητώντας μελισσότοπο, στα προβούνια του Σκοπού στις Νερατζούλες, ένας τοίχος που φάνηκε μέσα στην πυκνή βλάστηση, δημιούργησε ερωτήσεις που έψαχναν απάντηση. Η δε τοπιογραφία έφερε στο νου το σκίτσο μιας εκκλησίας και στο βάθος τον Σκοπό και την τούρλα του, του Κάρλ Χάλλερ φον Χαλλερστάιν.

Μια απεικόνιση της κατοικίας του Λουδοβίκου Στράνη (1811)

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ-ΚΟΝΤΟΝΗ

Το 2012 είχε δημοσιευτεί στoν ιστότοπο Παμπάλαια (28.6.2012), μαζί με άλλες, μια γκραβούρα του Williams Gell, έργο 1811, που ευρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και απεικόνιζε την ευρύτερη περιοχή του Κάστρου Ζακύνθου.

Η Αγία Τριάδα στον Λόγγο του Αγίου στο Ξηροκάστελο Ζακύνθου

Εξερευνά, γράφει και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ-ΚΟΝΤΟΝΗ

Πολλές φορές, πηγαίνοντας προς τον Βασιλικό Ζακύνθου, ελάττωνα πάντα ταχύτητα, όταν περνούσα από τον λόγγο του Αγίου, στο Ξηροκάστελο, για να θαυμάσω άλλη μια φορά αυτόν τον υπέροχο πίνακα, με όλες τις δροσερές αποχρώσεις του πράσινου.

   Δεν τον είχα  όμως  περιηγηθεί  μέχρι τώρα και ήταν ευκαιρία μετά την πρόταση  της φίλης μου Κας Μαρίνας Γιατρά, να επισκεφτούμε  τον πάλαι ποτέ Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος, ο οποίος ευρίσκεται εκεί .

    Και ως συνηθίζω πριν επισκεφτώ έναν τόπο, ψάχνω  στοιχεία για αυτόν.

Τα Εγκαίνια του Μαθητικού Οικοτροφείου Ζακύνθου, δωρεάς Δανίας, 27.6.1956

‘Prince George of Greece’ boarding school, Zakynthos

Κείμενο: Theo Dirix
Επιμέλεια παρουσίασης: Μαρία Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή

Ο ανεμόμυλος του Ρορού στο Γύρι της Ζακύνθου

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ-ΚΟΝΤΟΝΗ

Ο ανεμόμυλος χιονισμένος. Φωτογραφία Χρήστου Λούντζη.

Ο ανεμόμυλος του Ρορού στο Γύρι, κτίσθηκε από τους αδελφούς Διονύσιο και Φίλιππο Γιακουμέλο του Αντωνίου, το χρονικό διάστημα  1838  - 1840,  οι οποίοι ήταν και οι ιδιοκτήτες. Ανήκει στην κατηγορία με κατακόρυφη φτερωτή και δυνατότητα περιστροφής προς την κατεύθυνση του ανέμου  και γενικότερα (όπως αναφέρει ο αείμνηστος καθηγητής  Διονύσιος Ζήβας, στην εργασία του "Προβιομηχανικές εγκαταστάσεις στη Ζάκυνθο"), στην κατηγορία του Μεσογειακού Μυλόπυργου με κυλινδρική κάτοψη και ελαφρά κεκλιμένη την εξωτερική πλευρά.

Είναι κτισμένος πάνω σε ένα πλάτωμα, σε υψόμετρο 580 μ, μεταξύ των οικισμών της Λούχας και του Γύρι, το οποίο είναι προσβάσιμο  από τον επαρχιακό δρόμο που συνδέει τους δύο οικισμούς.

    
Από το  βουνί του Βραχιώνα δεχόταν δυτικούς ανέμους (πουνέντε), από τη Λούχα νότιους (όστρια), από το χωριό βόρειους (τραμουντάνα) και κάτι που είχε παρατηρήσει ο αφηγητής μας: οι άνεμοι για να γυρίζει ο μύλος, ξεκινούσαν με όστρια, μετά γαρμπής, πουνέντες, μαΐστρος και τελείωναν με τραμουντάνα τα ξημερώματα!

    
Η λιθοδομή του αποτελείται από πέτρες μικρές και μεγάλες με καλή μεταξύ των συναρμογή και καλής ποιότητας κονίαμα (χρησιμοποιηθηκε ασβέστης από ασβεστοκάμινο που κατασκεύασαν για αυτό το σκοπό).

    
Η είσοδός του και τα 2 παράθυρά του, έχουν σχηματισθεί από μεγαλύτερους λαξευμένους λίθους και τα υπέρθυρα είναι από ξύλο ελιάς.

     
Η επιφάνεια της τοιχοποιίας φέρει εσωτερικά και εξωτερικά ένα πολύ λεπτό επίχρισμα.

     
Η περίμετρος της βάσης είναι  20,25μ. δηλαδή η εξωτερική ακτίνα στη βάση του τοίχου είναι  3,22μ. και η εσωτερική είναι  1,72μ. συνεπώς το πάχος του στη βάση είναι 1,50μ.

     

Εσωτερικά αναπτύσσεται η σκάλα που οδηγεί στον πάνω περιμετρικό διάδρομο και ξεκινά από το δεξιό μέρος της βάσης. Το πλάτος της είναι  0,80μ το ύψος των σκαλοπατιών 0,20 μ., το σφηνοειδές πάτημα 0,30 +0,17 μ. και έχει συνολικά  21 σκαλοπάτια από ολόσωμους λαξευτούς λίθους που επικάθονται σε αναλόγου πάχους τοιχοποιία.

    

Ο περιμετρικός διάδρομος που καταλήγει η σκάλα έχει πλάτος 0,80     μ. και περικλείεται από τοιχοποιία ύψους 1,20 μ. και πάχους 1,00 μ πάνω στην οποία εδραζόταν η ξύλινη κατασκευή  η οποία περιστρεφόταν μαζί με την ελαφριά τρίριχτη στέγη (που δεν υπάρχει) το κατάρτι και όλο τον αλεστικό μηχανισμό.

   
Η ρόδα, το κατάρτι και όλες οι ξύλινες κατασκευές είχαν επίσης κατασκευαστεί από τους τους αδελφούς Διονύσιο και Φίλιππο!

    
Ο σημερινός ιδιοκτήτης και τελευταίος μυλωνάς  Αναστάσιος Γιακουμέλος ή Ρορός του Φίλιππα,  επισήμανε ότι η εξωτερική κλίση του μυλόπυργου  ξεκινάει από τη θεμελίωση και από ότι είχε ακούσει μόνο στον συγκεκριμένο μύλο υπάρχει αυτή η κατασκευαστική λεπτομέρεια. 

Τα δύο λιθάρια, τα οποία δεν ήταν μονοκόμματα, κατασκευάσθηκαν πάνω στο πατάρι του πάνω διαζώματος.  Αποτελούνταν από δύο σιδερένια στεφάνια μέσα στα οποία τοποθετούσαν ηφαιστειογενή πετρώματα που τα έφερναν από την Μήλο και τα κενά τα συμπλήρωναν με γύψο και για τον λόγο αυτό ονομάζονταν και Μηλόπετρες.

    
Από τα δύο λιθάρια, το κάτω ή κατάρι ήταν ακίνητο και το πάνω ή πανάρι περιστρεφόταν, ήταν δε κλεισμένα μέσα σε ξύλινο κουτί που ονομαζόταν καρτέλο  στο οποίο συγκεντρωνόταν το αλεύρι και το οποίο δεν υπάρχει. Το πατάρι που ευρίσκονταν οι μυλόπετρες είχε 5-6 δοκάρια τα πατωματόξυλα. Επίσης δεν υπάρχει σήμερα η φτερωτή - αντενωσιά, η οποία αποτελείτο  από δώδεκα αντένες μήκους 6 μέτρων που έφερναν τριγωνικά πανιά από καραβόπανο. 

      

Ο μύλος στο ανώφλι φέρει σταυρό και την χρονολογία 1840.

    

Πλησίον του μύλου υπάρχει μια στέρνα με πέτρινο ολόσωμο φιλιατρό και μια πέτρινη σκάφη.

   

Στη βάση του μύλου υπάρχει λίθος με μορφή άγκιστρου διπλού που τον χρησιμοποιούσαν για να δένουν το σκοινί που ακινητοποιούσε την φτερωτή-αντενωσιά! Όταν άνοιγαν ένα δυο πανιά στη φτερωτή, αυτή γύριζε από τον αέρα και δεν μπορούσαν να ανοίξουν τα υπόλοιπα. Έτσι την ακινητοποιούσαν με το σκοινί στο άγκιστρο όταν δεν υπήρχε δεύτερο άτομο για να την κρατάει ακίνητη.

   

Επίσης δίπλα από την είσοδο στο σώμα του μύλου υπάρχει ημικυκλική διαμπερής οπή από την οποία περνούσαν το σκοινί των ζώων για να το φορτώσουν η ξεφορτώσουν.

Με την λειτουργία των αλευρόμυλων με πετρελαιομηχανές υπήρξε κάμψη της λειτουργία του, μετά όμως τον σεισμό του 1953, επειδή ο κόσμος φοβόταν να πάει να αλέσει στα ετοιμόρροπα κτίρια που στέγαζαν τις πετρελαιοκίνητες αλευρομηχανές, ξαναγύρισαν στον ανεμόμυλο, ο οποίος έστεκε αλώβητος από τον σεισμό, για να κλείσει οριστικά το 1960. 

Τα στοιχεία  που  αναφέρονται στην δημοσίευση αυτή μάς τα αφηγήθηκε ο κ. Αναστάσιος Γιακουμέλος ή Ρορός του Φίλιππα, απόγονος του αρχικού κτήτορα, που γεννήθηκε στο Γύρι το 1935 και τελευταίος μυλωνάς. Ήταν ο τελευταίος μυλωνάς... Οι προηγούμενοι μυλωνάδες ήταν ο πατέρας του Φίλιππος, ο νόνος του Διονύσιος, ο προνόνος του Αντώνιος και κατασκευαστές του οι αδελφοί Διονύσιος και Φίλιππος. Βοηθούς στον Μύλο δεν είχαν, ενώ ως αλεστικά παρακρατούσαν το 3% του παραγόμενου αλευριού. Ζύγιζαν πρώτα το στάρι και μετά το παραγόμενο αλεύρι με το στατέρι: είδος ζυγαριάς.

   
Τα χωριά που εξυπηρετούσε ο Μύλος ήταν το Γύρι, η Λούχα, ο Άι Λιός (εκ του: Άγιος Λέων) και ο Φαγιάς. Μια φορά πήγε κάποιος να αλέσει σιτάρι και διαπιστώνοντας την τέλεια λειτουργία του ανεμόμυλου είπε θαυμαστικά: "Ωωω! Να είχα ένα τέτοιο μύλο να δουλεύει", για να του απαντήσει ο μυλωνάς: "Δεν το λες σωστά! Να 'χες έναν τέτοιο μυλωνά!"

    
Στην Κατοχή οι Ιταλοί είχαν σφραγίσει τον Μύλο. Κάθε βράδυ ο εξάδελφος του πατέρα του, Ανδρέας Καμπιώτης, που έμενε στις Μαριές, όπου υπήρχε η βάση των Ιταλών, παρακολουθούσε προς ποια κατεύθυνση έφευγε το περίπολο. Όταν έβλεπε πως κατευθυνόταν προς άλλα χωριά, έτρεχε προς τον Βραχιώνα που στο μέσον της διαδρομής τον περίμενε ο ανιψιός του πατέρα του, Διονύσιος Ξένος, ο οποίος συνέχιζε μέχρι τον Μύλο, τους ειδοποιούσε και αυτοί  τον ξεσφράγιζαν, άλεθαν το σιτάρι και, πριν ξημερώσει, τον ξανασφράγιζαν.

Η Αγία Μαρίνα στους Ανεμοκούλουμους ή στη Λίμνο και ο Βράχος της Αγίας Μαρίνας στο Μαραθονήσι

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ-ΚΟΝΤΟΝΗ

  ανακοίνωση - α΄ δημοσίευση  

Επιπεδογραφία γαιών του Φέουδου Μακρή στη Ζάκυνθο

Μια βόλτα στο διαδίκτυο μπορεί να μας φέρει κοινωνούς με σημαντικά έγγραφα και ανακοινώσεις, όπως μια άγνωστη επιπεδογραφία γαιών του Φέουδου Μακρή στη Ζάκυνθο, που είχε ανακοινωθεί από τον Ν. Κ. Κουρκουμέλη στο περιοδικό Ekklesiastikos Pharos, το 2007.

Η επιπεδογραφία γαιών του φέουδου είχε συνταχτεί  το 1780 και, εκτός των άλλων λεπτομερειών, αναφέρεται και η S. Marina (Αγία Μαρίνα).

Πριν ξεκινήσει η επί τόπου έρευνα για την ανεύρεσή της συμβουλευτήκαμε την τοπική βιβλιογραφία. Ο Λουδοβίκος Σαλβατόρ το περιγράφει ως μικρό άσημο εκκλησάκι, που έστεκε όμως το 1900 όταν το επισκέφτηκε. Ο Λ. Χ. Ζώης στο λήμμα Αγία Μαρίνα του ιστορικού και λαογραφικού λεξικού του δεν αναφέρει τη συγκεκριμένη εκκλησία, αλλά ούτε και ο Ντίνος Κονόμος στο έργο του Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο.

Τελικά, δίπλα σε έναν αγροτικό δρόμο της Λίμνου, μετά από σχετικές οδηγίες, ευρέθη ό,τι είχε απομείνει! Δυστυχώς, μόνο ένας σωρός από λίθους!

Ευτυχώς που τα βάτα που φύονται τους προφυλάσσουν από βέβηλα χέρια και δεν θα καταλήξουν σε κάποιο τοίχο περίφραξης, μαζί με τους γωνιόλιθους που λείπουν και που η απομάκρυνσή τους ήταν η αιτία της ολικής κατάρρευσης.

Το περίγραμμα του Ναού υπάρχει σε καλή κατάσταση, και μπορούμε να παρατηρήσουμε την κόγχη του Ιερού βήματος που δεν είναι κυκλική, αλλά τραπεζοειδής, στοιχείο της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής.

Η παραπάνω έρευνα, έφερε στο νου, παλαιότερες συζητήσεις με τον αείμνηστο π. Παύλο Μποζίκη για τον βράχο της Αγίας Μαρίνας στο Μαραθονήσι!

Εκτός από την Παναγία τη Μαραθονησιώτισσα, στο νησί υπήρχε, σε άγνωστη θέση και η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, σωζόμενη το 1514,  αναφέρει ο Ντίνος Κονόμος.

Βράχος της Αγίας Μαρίνας στο Mαραθονήσι. Φωτογραφία: Νιόνιος Βλαχιώτης

Ο μεγαλύτερος βράχος από τους δύο που υπάρχουν μεταξύ Μαραθονησιού και Λίμνης Κεριού (ποντικονήσια, κατά τον Λ. Χ. Ζώη), είναι γνωστός ως Βράχος της Αγίας Μαρίνας, σύμφωνα με τα λεγόμενα του αείμνηστου π. Παύλου Μποζίκη, του Γιάννη Σούλη ή Σκαντάλη  και του ιερέα Διονυσίου Κοργιανίτη από την Λιθακιά  που ρωτήθηκαν σχετικά..

Μάλιστα ο Γιάννης Σούλης ανέφερε πως υπήρχε εκεί νεκροταφείο. Πιθανά, όταν το Μαραθονήσι λειτουργούσε ως λοιμοκαθαρτήριο να έθαβαν εκεί τους νεκρούς για λόγους υγιεινής, χρειάζεται όμως έρευνα για να διαπιστωθεί κάτι τέτοιο.

   

Τώρα τι σχέση έχουν η Αγία Μαρίνα του Μαραθονησιού με την Αγία Μαρίνα της Λίμνου, εκτός από το γεγονός πως και οι δυο ανήκαν στην οικογένεια Μακρή, κάποια χρονική περίοδο, μόνον εικασίες μπορούν να γίνουν.

Το μοναδικό που  έχει διασωθεί από αυτές, είναι η εικόνα της Αγίας Μαρίνας, που φυλάσσεται στο οικογενειακό παρεκκλήσι  της οικογένειας Μακρή στο Μουζάκι.

Βιβλιογραφία:

1. Ν. Κ. Κουρκουμέλης, "Μια άγνωστη επιπεδογραφία γαιών του φέουδου Μακρή στη Ζάκυνθο", Ekklesiastikos Pharos, vol. 89 s.n. 18 Alexandria-Johannesburg 2007, σσ. 352-363.

2. Λουδοβίκος Σαλβατόρ ZANTE 1900, τόμος ΙΙ, Ζάκυνθος 2008.

3. Λ. Ζώης, Λεξικόν Ιστορικόν και Λαογραφικόν Ζακύνθου, Αθήναι 1963.

4. Ν. Κονόμος, Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο, Αθήναι 1967. 

5. Λ. Ζώης, Ιστορία της Ζακύνθου, Ζάκυνθος επανέκδοση 2005.

Παραδοσιακό ελαιοτριβείο στο Άνω Γερακαρίο Ζακύνθου

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ

Το πανάρι ύψους 1,84 μ

Το κατάρι

Το αλώνι που περιβάλλει το κατάρι

Το μονολίθαρο με τον σύρτη

Λεπτομέρεια στήριξης

Το ξύλο του μαγκανιού και διάφορα εργαλεία

Σε παλαιότερη επίσκεψη, στο  Άνω Γερακαρίο Ζακύνθου, ξεναγήθηκα σε  ένα παραδοσιακό ελαιοτριβείο, ίσως το τελευταίο που  έχει απομείνει  σήμερα, από τις εκατοντάδες που λειτουργούσαν τις αρχές του 20ού αιώνα στην Ζάκυνθο.

     Το κτίριο του Ελαιοτριβείου είναι ορθογωνικής κάτοψης εξωτερικών διαστάσεων14 μ χ 8 μ, λιθόδμητο με ξύλινη δίκλινη  κεραμοσκεπή στέγη.

      Εντός του Ελαιοτριβείου υπάρχει στη θέση του το λεγόμενο μονολίθαρο με την βοήθεια του οποίου γινόταν η έκθλιψη του ελαιοκάρπου  που μεταβαλλόταν σε ένα παχύρρευστο πολτό το ζυμάρι.

      Το μονολίθαρο αποτελείται από δύο λίθινους κυλίνδρους, τα λιθάρια, ο ένας από αυτούς ο μικρότερος, το κατάρι είναι τοποθετημένος με κατακόρυφο τον άξονά του πάνω σε μια κτιστή λίθινη βάση και γύρω του στο  ίδιο ύψος με την επιφάνειά του σχηματίζεται το αλώνι με τραπεζοειδείς πλάκες.

    Στο κέντρο του κυλίνδρου υπάρχει η υποδοχή με τον μεταλλικό άξονα που υποδέχεται ξύλινο κατακόρυφο άξονα το πάνω άκρο του οποίου στηρίζεται κατάλληλα στα ζευκτά της στέγης.

     Πάνω στο κατάρι είναι τοποθετημένος ο άλλος κύλινδρος, το πανάρι  ύψους 1.84 μ, με οριζόντιο τον άξονα του και ο οποίος περιστρεφόταν με την βοήθεια αλόγου που ήταν δεμένο στην άκρη ενός οριζόντιου ξύλου (σύρτης), κατάλληλα επεξεργασμένου, ούτως ώστε να επιτρέπει την παραμονή ενός ανθρώπου δίπλα στο αλώνι, που έπρεπε να σπρώχνει τις ελιές  με το λισγάρι στα λιθάρια.

       Υπάρχει επίσης, το μαγκάνι, δηλαδή η ξύλινη μηχανή συμπίεσης του ελαιοπολτού, από την οποία έβγαινε το λάδι και η οποία επίσης λειτουργούσε με την βοήθεια του αλόγου, ο χώρος παρασκευής του ζεστού νερού και πλήθος αγροτικών εργαλείων.

    Και εδώ αξίζει ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ στον ιδιοκτήτη που τα διαφύλαξε!

Βιβλιογραφία: 

Διονύσιος Α. Ζήβας, Προβιομηχανικές αγροτικές εγκαταστάσεις στη Ζάκυνθο, Αθήναι 2000

Επιτάφια επιγραφή NIKOLAI PAUL στην πόλη της Ζακύνθου

Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ-ΚΟΝΤΟΝΗ

Στις αρχές του χρόνου έλαβα από φίλο μια φωτογραφία επιτάφιας επιγραφής, με την παράκληση να την μελετήσω. Είπα να κάνω μια προσπάθεια, φυσικά επιστρατεύοντας την καλοσύνη των φίλων.

ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΕΠΙΤΑΦΙΑ

Τόπος: Ζάκυνθος, Ζάκυνθος, Εκκλησία Αγίου Νεκταρίου

Περίοδος: Βενετοκρατία (1485-1797)

Χρονολογία: MDCCLXXXV (1785)

Γλώσσα: Λατινική

Περιεχόμενο:

D.O.M.

CINERES EXIMII VIRI NICOLAI PAUL

QUI MIRA CUM LAUDE COMPLURES

IN PELOPONESOS GESSIT CONSULATUS:

CAESARIS NIMIRUM BRITANIAE,

DANIAE, SUECIAE, BELGIJ & OBIIT A.D.

MDCCLXXXV

AETAS LXXV.

Η Κυθήρια φίλη, φιλόλογος Ελένη Χάρου είχε την καλοσύνη και την μετέφρασε, σε ελεύθερη απόδοση, στα ελληνικά, ως ακολούθως:

ΘΕΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΜΕΓΙΣΤΟΣ

του έξοχου ανδρός NICOLAI PAUL

ο οποίος με αξιοθαύμαστο κλέος υπηρέτησε

στην Πελοπόννησο ως πρόξενος

του βασιλείου της Βρεττανίας,

της Δανίας, της Σουηδίας, του Βελγίου και απεβίωσε

το 1785

ετών 75.

και ο Dr Maurits Biesbrouckο είχε την καλοσύνη να γράψει το λατινικό κείμενο και την μετάφρασή του στα Αγγλικά:

To the good almighty God

Remains of the distinguished gentleman Nicolaus Paul

those with remarkable success for the Emperor numerous consulates

founded, namely: from England, Denmark, Sweden, Belgium, etc.

He died in the year 1785 at the age of 75.

Στην βιβλιογραφική αναζήτηση για το ποιος ήταν ο Nicolai Paul διαβάζω στο List of British Consular Officials Turkey (1581-1860), στη σελίδα 28 “cf. Nicolo Paul VC for Holland 1745-1784, succ. by son Giorgio”, ότι ήταν πρόξενος στην Πάτρα και τον διαδέχτηκε ο γιος του George.

Πάντως στον ίδιο κατάλογο υπάρχουν πολλοί πρόξενοι με την επωνυμία Paul. Ο πιο γνωστός πρόξενος στην Πάτρα ήταν ο Daniel Paul, πιθανόν συγγενής του.

Επίσης πρόξενος στη Ζάκυνθο ήταν και ο James Paul, o οποίος είναι θαμμένος στο Αγγλικό Νεκροταφείο (απέθανε το 1728): http://pampalaia.blogspot.gr/2011/06/blog-post_10.html

Ο Λεωνίδας Χ. Ζώης στο ΛΕΞΙΚΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, Αθήναι 1963, στη σελίδα 555 και στο λήμμα Πωλ Πάουλ αναφέρει τους:

Paul Ιάκωβος, πρόξενος της Αγγλίας εν Ζακ. Επί Βεν. απεθ. και ετάφη εν τω νεκροταφείω Αγ. Ιωάννου του Τράφου, όπου υψούται μαρμάρινος ουρανός. Δια διαθήκης, αφήκε το εις Αργάσι αγροκήπιον του ΤΖΑΝΠΙΚΛ προς χρήσιν των εν Ζακ. Άγγλων προξένων.

Δανιήλ πρόξενος Αγγλίας 1736.

Νικόλαος προξ. Αγγλίας ως η από 2 απρ. 1782 διαθήκη του. Είχεν ανεψιούς τους Σαμουήλ και Νικόλαον Στράνην.

Τα ερωτήματα που δημιουργούνται είναι, γιατί ο Nicolai Paul δεν είχε ταφεί στο Αγγλικό νεκροταφείο, αλλά στην ορθόδοξη εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στη θέση της οποίας σήμερα είναι ο Άγιος Νεκτάριος. Ο Ναός των Αγίων Αποστόλων το 1605 ήταν αδελφάτο της συντεχνίας των κτιστών. Μήπως λόγω της συγγένειάς του με την οικογένεια Στράνη;

Ο Λεωνίδας Ζώης στο προαναφερόμενο Λεξικόν του και στην σελίδα 471 αναφέρει ότι, ένεκα των μεικτών γάμων, επετρέπετο να ενταφιάζονται εις ορθόδοξους ναούς και Δυτικοί εις οικογεν. τάφους και τανάπαλιν ορθόδοξοι εις δυτικούς ναούς.

Δύσκολο να απαντηθούν τα ερωτήματα.

Ας είναι αναπαυμένος!