Μνήμη της Σεισμοπυρκαγιάς της 12ης Αυγούστου 1953 [8 μικρά ποιήματα]

ΦΩΤΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ

1

Άστεγα όνειρα

βίος

και πολιτεία

στα χαλάσματα.

-Πού γέρνεις τώρα Ποιητή

τυραννισμένε στη ζωή

και τώρα συντριμμένε;

Το Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ για τους Σεισμούς του 1953

Σαν σήμερα, στις 12 Αυγούστου, το 1953, οι μεγάλοι Σεισμοί ισοπέδωσαν τα νησιά του νοτίου Ιονίου (Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Ιθάκη). Έκτοτε προσπαθούμε ακόμη ν' αναθαρρέψουμε σε όλα τα επίπεδα, δίχως -φευ!-να το έχουμε καταφέρει, όπως θα ήταν αναμενόμενο... Σε κάθε περίπτωση, όλα στα Ιόνια Νησιά μετρούν προσεισμικά και μετασεισμικά.

Καθώς λοιπόν αναθυμόμαστε αυτή την αποφράδα ημέρα του μοιραίου εκείνου Αυγούστου, πρόσφατα το Ιστορικό - Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ έδωσε στην δημοσιότητα μαγνητοσκοπημένα στιγμιότυπα αφενός μεν από τα ερειπωμένα νησιά μας, αφετέρου δε από τις προσπάθειες για την αποκατάστασή τους, πέντε χρόνια μετά.

Μια ανέκδοτη φωτοστιγμή διανομής τροφίμων στους Σεισμόπληκτους Ζακυνθινούς του 1953

Το πλήρωμα του HMS Gambia αποτυπώνει τη σεισμόπληκτη Ζάκυνθο του 1953

Επιμέλεια - παρουσίαση αφιερώματος: π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Στις 19:30 της 12ης Αυγούστου 1953, το πλήρωμα του HMS Gambia, πλοίου του Βασιλικού Ναυτικού του Ηνωμένου Βασιλείου, πλέοντας για Μάλτα έλαβε δραματικό σήμα, να αλλάξει πορεία και να πλεύσει στα νησιά του Ιονίου Πελάγους, όπου έγινε φοβερός σεισμός και να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στους σεισμόπληκτους.

Οι Σεισμοί της Ζακύνθου 1953 από τη φωτοσυλλογή του LIFE και δύο άγνωστα video της Σεισμοπυρκαγιάς

O Carl Mydans (20.5.1907-16.8.2004) υπήρξε διακεκριμένος φωτογράφος, που εργάστηκε για τα περιοδικά Farm Security Administration και Life. Υπήρξε κυρίως φωτο-καταγραφές πολεμικών καταστάσεων (π.χ. κάλυψε τον Πόλεμο της Κορέας), αλλά απεστάλη και στη Ζάκυνθο κατά τη φονική Σεισμοπυρκαγιά του 1953.

Καθώς η Ζάκυνθος και τα γειτονικά νησιά των Ιονίων, κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες του Αυγούστου, αναθυμούνται και μνημονεύουν "περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις", δημοσιεύουμε σήμερα οκτώ από εκείνες τις σπαραξικάρδιες στιγμές, με τον φακό του Carl Mydans (άλλες γνωστές, άλλες όχι), μαζί με δύο σύντομα ντοκουμέντα, που ανακαλύψαμε στο χάος του διαδικτύου και ήδη καταχωρήθηκαν στο κανάλι μας στο YouTube:

Εικαστικό σχόλιο πάνω σε μια φωτογραφία των Σεισμών της Ζακύνθου 1953

Ιδέα και artwork: Ιωάννης Πορφύριος Καποδίστριας

22 φωτο-στάσεις στη σεισμόπληκτη Ζάκυνθο του 1953. Σπάνιες επιχρωματισμένες φωτογραφίες

Βρήκαμε και επιχρωματίσαμε 22 σπάνιες φωτογραφίες από τον ερειπιώνα της πόλης της Ζακύνθου, αμέσως μετά τη φρικτή και καταστροφική Σεισμοπυρκαγιά της 12ης Αυγούστου 1953.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΛΟΥΘΩΣ:

Υπουργός Πολιτισμού: «Πλήρης επίγνωση της αρχαιολογικής, ιστορικής και πνευματικής σημασίας του Αγίου Όρους»

​Στη χερσόνησο του Αγίου Όρους στις 7 Ιουνίου 2025, ώρα 15:46, σημειώθηκε ισχυρός σεισμός 5,3 Ρίχτερ, ο ισχυρότερος της ακολουθίας των δεκάδων δονήσεων που προηγήθηκαν και ακολούθησαν. Είχε προηγηθεί, την 15η Φεβρουαρίου, σεισμική δόνηση 4,7 Ρίχτερ, που προκάλεσε αρκετές ζημιές σε ναούς και κτήρια κατοικίας (πτέρυγες) των μονών και των εξαρτημάτων αυτών. Το επίκεντρο του σεισμού της 7ης Ιουνίου εντοπίστηκε στη θαλάσσια περιοχή κοντά στις παραλιακές μονές Δοχειαρίου και Ξενοφώντος.

Ο Νίκος Μπιάζης στο "Αληθώς" μνημονεύοντας εικαστικά τους Σεισμούς του 1953

Σήμερα (12.8.2024) η Ζάκυνθος μνημόνευσε τη χαμένη (ανεπιστρεπτί) αίγλη της, η οποία ολοκάηκε κατά τη Σεισμοπυρκαγιά της 12ης Αυγούστου 1953. Δηλαδή, 71 χρόνια προσπάθειας αποκατάστασης των κατεστραμμένων και αναδόμησης του προσώπου της, μάταια ωστόσο... Βέβαια, η ελπίδα χρειάζεται να μη σβήνει και συνήθως από τις στάχτες αναγεννάται ο πόθος για Ζωή!

Γιατί ΔΕΝ πρέπει να ξεχάσουμε | Οι Καμπάνες χτυπούσαν μόνες τους

Αναθυμάται και γράφει η ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΟΥΣΟΥΡΑ

Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας. Στην εποχή μας, όλα τρέχουν. Τρέχουν τόσο γρήγορα, όπου το χθες γίνεται ήδη μακρινό πριν καλά ξημερώσει η καινούρια μέρα. Ο άνθρωπος, ζει σε μια κοινωνία φοβερής βιασύνης και άγχους. Πριν καλά πει Καλημέρα, βράδιασε κιόλας.

Δεν είναι σίγουρο ότι αυτές οι απότομες αλλαγές στον Πλανήτη, κλιματικές, κοινωνικές, επαγγελματικές τρόπου ζωής και ό,τι άλλο, ωφέλησαν όντως τον άνθρωπο.

Είναι η εποχή της αφθονίας! Εποχή, όπου ο άνθρωπος τα θέλει όλα και τα θέλει τώρα, αγνοώντας όχι μόνο το υλικό αλλά  προ παντός το ηθικό τίμημα!

LIVE: Εκδήλωση μνήμης για τους Σεισμούς του '53 στον Ναό της Φανερωμένης πόλεως Ζακύνθου, 70 χρόνια μετά

70 χρόνια από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953, το χάσμα που άνοιξε ο σεισμός, γεμίζει με άνθη!

70 χρόνια μνήμης, απολογίζονται σε ένα χρέος-αφορμή, το οποίο αποτελεί τον φωτεινό οδηγό σε μια Ζάκυνθο που τιμάει την ιστορία της και την κληρονομιά της!

"Φήμες ότι θα βουλιάξουμε, το νησί θα καταστραφεί..." [Istorima | podcast]

70 χρόνια από την σεισμοπυρκαγιά της Ζακύνθου (12/8/1953-2023), ακούστε στο προφορικό αρχείο Istorima | Stavros Niarchos Foundation την μαρτυρία του συγγραφέα κι ερευνητή ΓΙΑΝΝΗ ΔΕΜΕΤΗ, στον Ιωάννη Πορφύριο Καποδίστρια, εδώ:

https://archive.istorima.org/interviews/23976

Μεταξύ άλλων περιγράφει τα παιδικά του χρόνια στην προσεισμική Ζάκυνθο, αναφέρει διάφορα γεγονότα από την περίοδο της ιταλικής και της γερμανικής Κατοχής στο νησί, την ανοικοδόμηση της νέας πόλης και τη δημιουργία του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων.

Σεισμοί 1953: Από το βίωμα στην καλλιτεχνική δημιουργία [Istorima | podcast]

Ένα podcast στο προφορικό αρχείο Istorima | Stavros Niarchos Foundation για την φετινή επέτειο των 70 χρόνων από την σεισμοπυρκαγιά της Ζακύνθου (1953-2023). Ο σκηνοθέτης Τώνης Λυκουρέσης μιλά στον ερευνητή του Ιστορήματος, Ιωάννη Πορφύριο Καποδίστρια, για τον Αύγουστο του 1953, όπως τον βίωσε ο ίδιος.

200 ώρες μετά τους φονικούς σεισμούς υπάρχει ζωή κάτω από τα ερείπια

Ένας 18χρονος ανασύρθηκε από τα ερείπια κτιρίου στη νότια Τουρκία, στην τρίτη σημερινή διάσωση και περίπου 198 ώρες μετά τον καταστροφικό σεισμό, καθώς οι εργαζόμενοι στις οργανώσεις αρωγής στρέφουν την προσοχή τους σ’ αυτούς στην Τουρκία και τη Συρία που έχουν μείνει άστεγοι μέσα στο δριμύ ψύχος.

π. Παναγιώτη Καποδίστρια: 12 ΣΤΙΓΜΕΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ '53 [ποιητική ενότητα]

 

[Από την ποιητική συλλογή "Mater Dolorosa", εκδ. το δίγαμμα, 2005]

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΕΙΣΜΟΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΤΟΥ 1953 ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ. Οι παλιοί διηγήθηκαν και οι νεότεροι θυμήθηκαν

[Η δημοσιευόμενη σήμερα έρευνα της τακτικής συνεργάτιδός μας ΔΙΟΝΥΣΙΑΣ ΜΟΥΣΟΥΡΑ, η οποία ζει μόνιμα στη Μελβούρνη και εξ αγάπης πολλής για την γενέτειρά της ερανίσθηκε μαρτυρίες για τη φρικτή σεισμοπυρκαγιά του 1953 στα νησιά του Ιονίου, μάλιστα δε στη Ζάκυνθο, πρωτοδημοσιεύτηκε στο "Νυχθημερόν" σε δύο φάσεις: τον Αύγουστο του 2019 (εδώ) και τον Αύγουστο του 2021 (εδώ), προκαλώντας συγκίνηση στους πολυπληθείς αναγνώστες τους. 

        Τις ίδιες εκείνες ημέρες (2019 και 2021) δημοσιεύτηκαν για 2η φορά στο πολιτιστικό ένθετο του πολυπεριοδικού μας, δηλαδή "Στον ίσκιο του Ήσκιου" (εδώ κι εδώ). 

        Η 3η δημοσίευσή τους έγινε στα "Παραθέματα Λόγου", την ψηφιακή βιβλιοθήκη μας, το 2019 και 2022, αντίστοιχα εδώ κι εδώ.

        Σήμερα, 12.8.2022, σε 4η διαδικτυακή δημοσίευση, συγκεντρώνονται όλες μαζί ακολούθως, ως οφειλετική συμβολή εμάς των νεότερων στην συμπλήρωση 69 ετών από τις αποφράδες εκείνες ημέρες του 1953.

π. Π. Κ.]

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΕΙΣΜΟΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΤΟΥ 1953 ΣΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ (Μέρος Β΄). Οι παλιοί διηγήθηκαν και οι νεότεροι θυμήθηκαν

Έρευνα: ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΟΥΣΟΥΡΑ 

Εφέτος συμπληρώνονται 68 χρόνια από τους φονικούς σεισμούς που κατέστρεψαν τρία από τα Επτάνησα, Κεφαλονιά, Ιθάκη και την Ζάκυνθο. Ένα, από τα ωραιότερα Νησιά της Ελλάδας. Η πυρκαγιά που ακολούθησε στη χώρα Ζακύνθου, αποτελείωσε ό,τι λίγο απόμεινε από τους σεισμούς, καταδικάζοντας σε φριχτό θάνατο όλους αυτούς που εγκλωβισμένοι μέσα στα ερείπια, δεν κατέστη δυνατή η διάσωση τους! Ουδείς μπορεί να πει με ακρίβεια πόσοι και ποιοι ήταν, δυστυχώς. Πολλοί, πήγαν με τα μπάζα που μάζεψαν οι μπουλντόζες πολύ αργότερα. Δεν μας επιτρέπεται, λοιπόν, να παραβλέψουμε τη μαύρη Επέτειο, ανεξάρτητα πόσα χρόνια πέρασαν από τότε, ιδιαίτερα, εμείς όσοι μείναμε, που βιώσαμε από πρώτο χέρι την καταστροφή!

Δεν έχουμε το δικαίωμα να ξεχάσουμε! Δυστυχώς, οι αυτόπτες μάρτυρες εκείνων των Ημερών που τις «έτρεμε ο λογισμός», όλο και λιγοστεύουμε. Αν εμείς, δεν καταγράψουμε όσα περισσότερα βιώσαμε και ασφαλώς θυμόμαστε, οι νεότεροι και οι μεταγενέστεροι δε θα μπορέσουν να μπουν «στο πετσί» εκείνων των ημερών από αυθεντικές μαρτυρίες απλών ανθρώπων!

Η φενάκη της πολιτισμικής συνέχειας της Ζακύνθου

Με αφορμή την τραγική επέτειο των σεισμών του 1953

Άρθρο του ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ-ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΡΚΑΔΗ, φιλολόγου

Η ιστορική μνήμη, για να διατηρηθεί, έχει ανάγκη τον χώρο, την εικόνα και την άμεση νοητικά και αισθητικά διασύνδεση με το παρελθόν που γεννά το παρόν και ορίζει το μέλλον. Η μακρόχρονη ιστορία της Ζακύνθου μπορεί θα λέγαμε να χωριστεί αδρομερώς σε δυο περιόδους, την προσεισμική και τη μετασεισμική, διαχωρισμός με πολιτιστικές, κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις. Την αποφράδα εκείνη μέρα της σεισμοπυρκαγιάς της 12ης Αυγούστου του 1953 η παλιά Ζάκυνθος έπαυσε οριστικά να υπάρχει και από τις στάχτες της ορθώθηκε ένα κακέκτυπο, ένα δύσμορφο δήθεν απείκασμα του παρελθόντος, που έμελλε να γαλουχήσει τη σύγχρονη κουλτούρα του νεοΖακυνθινού. Ο Ζακυνθινός της μετασεισμικής περιόδου ουδεμία σχέση έχει με αυτόν της προσεισμικής Ζακύνθου, ακόμα κι αν μιλάμε για τη γενιά εκείνου που κατάφερε να ζήσει διαδοχικά και τις δυο εποχές. Σαν εκείνα τα δευτερόλεπτα που μεσολάβησαν να καταβαράθρωσαν μια ολόκληρη κουλτούρα και να απομύζησαν κάθε ιδεολογική και αισθητική ρανίδα από τους κατοίκους του πολύπαθου νησιού. Η περίπτωση του σεισμού της Ζακύνθου είναι η απόδειξη πως μια στιγμή αρκεί για να αλλάξει τον ρου της ιστορίας και να παραποιήσει με τον πιο ανηλεή τρόπο έναν ολόκληρο πολιτισμό. Κάτι αντίστοιχο ίσως με την περίπτωση της Μινωικής Κρήτης μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και το φονικό τσουνάμι που αφάνισε τον πρώτο μεγάλο πολιτισμό της Ευρώπης. Τραγική σύμπτωση ότι ακριβώς 500 χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, η οποία απομάκρυνε το Γένος από τις ρίζες του, η πόλη της Ζακύνθου βίωσε τη δική της «άλωση» και ταυτόχρονα την αλλοτρίωση της ταυτότητάς της. 

Ζάκυνθος. Αφιέρωμα στα 67 χρόνια από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953 [video]

"ΘΥΜΑΜΑΙ". ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΣΕΙΣΜΩΝ 1953 – 67 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ 

Όταν πριν από κάποιες ημέρες, ένα βράδυ του Αυγούστου, σκεφτόμουν τις εκπομπές της “Άγνωστης Ζακύνθου” που κάνουμε παρέα με τον Δημητράκη τον Μαρκεσίνη σε βουνά, λαγκάδια και βυθούς του νησιού, μία ιδέα μού φύτρωσε στο τσερβέλο μου (κεφάλι μου) και βασικά της συμβίας μου (πρέπει να το αναφέρω)! Μία ιδέα για μαρτυρίες ατόμων που έζησαν το 1953 και έχουν ακόμα διαύγεια πνεύματος και να είναι εις θέση να μιλήσουν και να θυμηθούν…

Πώς σώθηκαν τα χειρόγραφα του Σολωμού όταν ισοπεδωνόταν η Ζάκυνθος από τον σφοδρό σεισμό

Για πρώτη φορά έρχονται στο φως άγνωστες ιστορίες από τους σεισμούς που ισοπέδωσαν τα Επτάνησα το 1953. Η επιστολή - ντοκουμέντο και οι σκηνές αλλοφροσύνης που εκτυλίχθηκαν στη Ζάκυνθο

Επιστολή- ντοκουμέντο

Κατερίνα Ροββά | tanea.gr

10 Αυγούστου 2020 | 07:50

Δεν ήταν νύχτα. Το ρολόι του Φόρου στο κέντρο της Ζακύνθου είχε πριν λίγο σημάνει 9 το πρωί, όταν η τρομερή βοή, η ανθρώπινη αναταραχή και η αίσθηση του θανάτου έκαναν τον χρόνο να χαθεί. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Μια άγρια σεισμική δόνηση μεγέθους 6,4 Ρίχτερ είχε μόλις χτυπήσει τα Επτάνησα εκείνο το πρωινό της 9ης Αυγούστου του 1953. Ολοι τρόμαξαν - κανείς, όμως, δεν μπορούσε να φανταστεί αυτό που θα ακολουθούσε: Για 45 ώρες επικράτησε ησυχία, οι περισσότεροι είχαν ήδη πιστέψει ότι το κακό πέρασε, όταν τα ξημερώματα της 11ης Αυγούστου ο Εγκέλαδος επέστρεψε και πάλι, ακόμη πιο  θυμωμένος: 6,8 Ρίχτερ ανατολικά της Ζακύνθου. Και εξακολούθησε την επόμενη ημέρα με ολοκληρωτική καταστροφή: 7,2 Ρίχτερ με επίκεντρο την Κεφαλονιά. Τα Επτάνησα βρίσκονταν στη δίνη ενός φαινομένου τρομερού ακόμη και για τα παγκόσμια δεδομένα, μιας τραγωδίας που άλλαξε για πάντα τη ροή της ζωής σε αυτά τα νησιά. Η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά και η Ιθάκη ισοπεδώθηκαν. Θρήνησαν 455 νεκρούς και 21 αγνοούμενους, ενώ οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 2.400. Βράχοι έπεφταν στη θάλασσα, πτώματα γέμιζαν τους δρόμους, πυρκαγιές έκαιγαν επί τρεις μέρες κορυφώνοντας την απόγνωση του πληθυσμού.