Ο άνθρωπος του περιθωρίου στον Καζαντζάκη

Το Κέντρο Διαχριστιανικού, Διαθρησκειακού, Διαπολιτισμικού Διαλόγου TOGETHER (Βασ. Ηρακλείου, 14, 8ος όροφος), διαλεγόμενο με την ευαίσθητη περιοχή της Λογοτεχνίας, θα φιλοξενήσει την ερχόμενη Κυριακή του Θωμά, 27 Απριλίου στις 7 το εσπέρας, τον Επιστημονικό Σύμβουλο των Εκδόσεως Καζαντζάκη Δρ. Νικόλαο Μαθιουδάκη, ο οποίος θα αναλύσει την έννοια του περιθωριακού στο έργο του μεγάλου ανατρεπτικού Έλληνα συγγραφέα.

Στον 146ο «Πόρφυρα» σελίδες για τον Γιάννη Πατίλη και την Κρίση

Στο νέο τεύχος του περιοδικού «Πόρφυρας» (Νο 146, Ιανουάριος-Μάρτιος 2013), που κυκλοφορεί, τον τόνο δίνουν οι σελίδες για τον ποιητή Γιάννη Πατίλη, έναν από τους σημαντικούς ποιητές της τρίτης μεταπολεμικής γενιάς (γενιάς της αμφισβήτησης). Γράφουν για τον Γιάννη Πατίλη ο Κωστής Δανόπουλος και η Μαρία Ψάχου, ενώ η Μαρία Ψάχου ανθολογεί επίσης ποιήματα του Γιάννη Πατίλη.

Επίκαιρες και αποκαλυπτικές είναι οι σελίδες του πεζογράφου Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή: «Κρίση: Τι, γιατί και πώς».

Στις άλλες σελίδες, αναλυτικά:

Ποίηση, Γιώργος Βέης, Σωτήρης Τριβιζάς, Βασίλης Κουμής, Θανάσης Μαρκόπουλος, Λεωνίδας Μερτύρης και Diego Doncel (μετάφραση από τα ισπανικά της Βιργινίας Χορμοβίτη).  

Πεζογραφία, Eduardo Jordá (σε μετάφραση του Σωτήρη Στ. Λίβα), Νίκος Νικολάου – Χατζημιχαήλ, Δημήτρης Κανελλόπουλος και Φοίβος Ι. Πιομπίνος.

Δοκίμιο, Roderick Beaton (Ο λόρδος Βύρων και ο πρώτος εμφύλιος στο ’21), Γιώργος Κεχαγιόγλου (Ο Καζαντζάκης και η κινεζική γραμματεία), Δημήτρης Λαμπρέλλης (Η ποίηση στη Θεσσαλονίκη σήμερα) και Γεράσιμος Ρομποτής (Το δέσμιο κράτος και η μεγάλη ιδέα).

Τις σελίδες του «περίπλου» υπογράφουν, η Αρχοντούλα Διαβάτη («Πιστεύω στην οσμή από σελίδες άκοπες των σχολικών βιβλίων…», η Νίκη Eideneier (Μόνο για άνδρες), η Πιερρίνα Κοριατοπούλου – Αγγέλη (Μια νεοφώτιστη λογία κι ένας καταξιωμένος δημιουργός) και ο Τάκης Αναστόπουλος (Η γλώσσα, ο τόπος, ο χρόνος). Την βιβλιοπαρουσίαση υπογράφουν ο Στέλιος Θ. Μαφρέδας και ο Ιγνάτης Χουβαρδάς.

Η ανακήρυξη του 2013 από το Υπουργείο Παιδείας2, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «έτος Καβάφη» (150 χρόνια από τη γέννηση του Αλεξανδρινού), δίνει τον τόνο στο πρωτοσέλιδο σημείωμα της σύνταξης: «[…] Ο Κ.Π. Καβάφης γνώρισε πρωτοφανείς σαρκασμούς, αντιδράσεις και παρωδίες˙ στην καλύτερη περίπτωση τον θεώρησαν φαρσέρ, κι όλα αυτά τον έκαναν τελικά να οργανώνει την αμυντική του αντίδραση μέρα με τη μέρα, και ποίημα με το ποίημα, και λέξη με τη λέξη. Η ελληνική ποίηση είχε ήδη επιτύχει την χειραφεσία της με τον Κωστή Παλαμά, τη δεσπόζουσα μορφή της νεοελληνικής γραμματείας, που υπέταξε στο κύρος της και συγχώνευσε στο άδυτό της όλες σχεδόν τις ποιητικές «σχολές», διερμηνεύοντας τα ιδανικά της γενιάς του. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο Αλεξανδρινός «γέρων» έφερε στο προσκήνιο μια οδυνηρή πορεία εξιχνίασης των πρώτων και των έσχατων αληθειών της ζωής και του ελληνικού –  διαχρονικά – τόπου. Την πορεία αυτή την ακολουθεί με άγχος, γιατί ανησυχούσε ότι δεν θα προλάβαινε να την ακολουθήσει μέχρι το τέλος. Ούτε κι εμείς ξέρουμε αν πρόλαβε ή όχι˙ διότι ούτε τα χρονολόγια γέννησης και θανάτου των ποιητών ούτε τα έργα τους μαρτυρούν αυτή τη μικρή αλλά κεφαλαιώδη λεπτομέρεια. Ο σιωπηλός Κ. Π. Καβάφης, ίσως ματαιόδοξος αλλά κατά βάθος βαθύτατα τραγικός, μάλλον δεν υπερηφανευόταν ότι είχε βρει την απάντηση. […]».

     

Ο «Πόρφυρας» Νο 144, με σελίδες για τον Ελύτη

Στο νέο τεύχος του περιοδικού «Πόρφυρας» (Νο 144, Ιούλιος-Σεπτέμβρης 2012), με το οποίο το περιοδικό εισέρχεται στον 33^ο χρόνο ανελλιπούς (μη κερδοσκοπικής) κυκλοφορίας του, οι εκδότες, μετά την απρόσμενη επιτυχία αναζήτησης ελπίδας σε ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, επεκτείνουν το εγχείρημα με τον δοκιμιακό λόγο για δημιουργούς οικουμενικής ματιάς, που οραματίστηκαν τη συλλογική πνευματική αναγέννηση, όπως ο Ανδρέας Κάλβος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Νίκος Καζαντζάκης κι ο Οδυσσέας Ελύτης, με έμφαση στον τελευταίο.

Το δοκίμιο για τον Κάλβο, υπογράφει ο Μιχαήλ Πασχάλης, τα δοκίμια για τον Ελύτη υπογράφουν η Ανδρομάχη Μπάτζιου, η Γιώτα Τεμπρίδου, ο Περικλής Παγκράτης και ο Νάσος Μαρτίνος, για τον Καζαντζάκη η Σταυρούλα Τσούπρου και για τον Παπαδιαμάντη ο Ανδρέας Φουντουλάκης.

Στο τεύχος επίσης, ποίηση των Θανάση Παπαθανασόπουλου, Παύλου Πέζαρου και Γιάννη Στρούμπα, πεζογραφία της Soledad Puértolas σε μετάφραση της Βιργινίας Χορμοβίτη, και του Γιώργου Παναγιωτίδη, καθώς κι ένα άγνωστο κεφαλονίτικο μονόπρακτο μελόδραμα  από την Χ. Σταματοπούλου–Βασιλάκου.  

Τις σελίδες «περίπλους», με σχόλια, επισημάνσεις, μικρές επιστροφές και κριτική, υπογράφουν οι: Στυλιανή Παντελιά, Μιχαήλα Καραμπίνη-Ιατρού, Νίκη Eideneier, Κώστας Σουέρεφ και Δήμητρα Μήττα.     

Το τεύχος περιλαμβάνει επίσης ξανά την προκήρυξη του 1^ου Πανελλήνιου Ποιητικού Διαγωνισμού για το βραβείο «Περιοδικό “Πόρφυρας” ‒ Γιώργος Ν. Κάρτερ». O Γιώργος Ν. Κάρτερ ως γνωστόν έφυγε αιφνιδίως από τη ζωή πριν από λίγες μέρες, ωστόσο ο ποιητικός διαγωνισμός ισχύει όπως τον εμπνεύσθηκε ο εκλιπών.

Από το πρωτοσέλιδο σημείωμα της σύνταξης: «Το λογοτεχνικό γράψιμο παρέχει πρωτίστως την αισθητική απόλαυση. Αλλοίμονο όμως αν κάτω από τις λέξεις δεν ανακαλύψουμε την προσήλωση στο συλλογικό όραμα. Βλέπουμε πάντα     έ τ σ ι     την πεζογραφία και την ποίηση, ως παρελθόν, παρόν και μέλλον. Η συμβολή του δοκιμιακού λόγου (στον οποίο το περιοδικό δίνει ιδιαίτερη έμφαση) σ’ αυτό είναι αναντίρρητη». 

Οι "Μεγάλοι Έλληνες", μια καλή στιγμή της Ελληνικής Τηλεόρασης / Skai TV: "Great Greeks"

Ξεκαθαρίζοντας εκ των προτέρων, ότι η Μεγαλοσύνη μπορεί να εκφράζεται περίτρανα και μες από την αθέατη πλευρά μυριάδων Ανώνυμων και Καθημερινών Ανθρώπων, των οποίων τα ονόματα δεν διασώζει η Ιστορία, οφείλω να ομολογήσω, ότι η σειρά "ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ", η φιλόδοξη αυτή δουλειά του Αλέξη Παπαχελά στον ΣΚΑΪ -σε συνεργασία με το BBC- μού αρέσει, παρότι είμαι πια πολύ δύσκολος (έτσι με καταντήσανε, όπως και όλους μας, οι επαΐοντες των τηλεοπτικών πραγμάτων στον τόπο μας) ως προς το τι και πώς μπροστά στην Τι Βι.

Είναι όμως η πρώτη σχεδόν φορά, κατά την οποίαν η Τηλεόραση, κατά τρόπο σύγχρονο, θελκτικό και συνάμα επιστημονικό, μορφώνει και ψυχαγωγεί, κατά την αρχαιοελληνική έννοια, δίχως επάρσεις και υποβιβάσεις, δίχως μικρόβιες φωνασκίες και δονκιχοτικές ξιφασκίες. Είτε συμφωνεί κανείς, είτε όχι με την επιλογή και κατάταξη των 100 εξεχόντων Ελλήνων και μάλιστα των 10 επικρατέστερων, δεν μπορεί να ισχυρισθεί νομίζω, ότι δεν έμαθε πράγματα και δεν διδάχτηκε από την όλη παρουσίαση.

Προσωπικά δηλώνω πλουσιότερος από την παραγωγή, η μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα με "σκλάβωσε" ως συνήθως και χαίρομαι, ότι θα κυκλοφορήσουν ανάλογα επιστημονικά βιβλία για τους 10 επικρατέστερους (ως πρός τη μεγαλοσύνη, υποτίθεται) Έλληνες.

Για όσους δεν έχουν παρακολουθήσει, αντιγράφω τους Εκατό, κατ' αλφαβητική σειρά:

Αγγελόπουλος Θεόδωρος, Άγνωστος Στρατιώτης, Αισχύλος, Ανδρόνικος Μανόλης, Αριστοτέλης, Αριστοφάνης, Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, Αρχιμήδης, Βαμβακάρης Μάρκος, Βασίλειος Β' Βουλγαροκτόνος, Βέγγος Θανάσης, Βελουχιώτης Άρης, Βενιζέλος Ελευθέριος, Βουγιουκλάκη Αλίκη, Γκάλης Νίκος, Γλέζος Μανόλης, Γλύκατζη Αρβελέρ Ελένη, Δήμας Πύρρος, Δημόκριτος, Διάκος Αθανάσιος, Δραγούμης Ίων, Ελύτης Οδυσσέας, Επίκουρος, Ευκλείδης, Ευριπίδης, Ζαγοράκης Θοδωρής, Ηράκλειτος, Ηρόδοτος, Θαλής ο Μιλήσιος, Θεμιστοκλής, Θεοδωράκης Μίκης, Θεοτοκόπουλος Δομίνικος, Θουκυδίδης, Ιουστινιανός, Ιπποκράτης, Καβάφης Κωνσταντίνος, Καζαντζάκης Νικόλαος, Καζαντζίδης Στέλιος, Κάλλας Μαρία, Καποδίστριας Ιωάννης, Καραθεοδωρή Κωνσταντίνος, Καραϊσκάκης Γεώργιος, Καραμανλής Κωνσταντίνος, Καστοριάδης Κορνήλιος, Κλεισθένης, Κολοκοτρώνης Θεόδωρος, Κοραής Αδαμάντιος, Κοσμάς ο Αιτωλός, Κουν Κάρολος, Λαζόπουλος Λάκης, Λαμπράκης Γρηγόρης, Λεωνίδας, Λοΐζος Μάνος, Μακρυγιάννης Ιωάννης, Μαργιωρής Νικόλαος, Μέγας Αλέξανδρος, Μέγας Κωνσταντίνος, Μελάς Παύλος, Μερκούρη Μελίνα, Μεταξάς Ιωάννης, Μητρόπουλος Δημήτριος, Μπελογιάννης Νικόλαος, Μπουμπουλίνα Λασκαρίνα, Μουζάλα Έλενα, Νανόπουλος Δημήτριος, Ξυλούρης Νίκος, Όθων, Όμηρος, Παλαιολόγος Κωνσταντίνος, Παλαμάς Κωστής, Παναγούλης Αλέξανδρος, Παξινού Κατίνα, Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος, Παπαδόπουλος Γεώργιος, Παπαθανασίου Βαγγέλης, Παπανδρέου Ανδρέας, Παπανδρέου Γεώργιος, Παπανικολάου Γεώργιος, Περικλής, Πλαστήρας Νικόλαος, Πλάτωνας, Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, Πραξιτέλης, Πυθαγόρας, Ρίτσος Γιάννης, Σεφέρης Γεώργιος, Σημίτης Κώστας, Σολωμός Διονύσιος, Σόλωνας, Σοφοκλής, Σωκράτης, Τρικούπης Χαρίλαος, Τσιτσάνης Βασίλης, Φειδίας, Φεραίος Ρήγας, Φίλιππος της Μακεδονίας, Φλωράκης Χαρίλαος, Χατζιδάκις Μάνος, Χορν Δημήτριος, Ωνάσης Αριστοτέλης.

Είκοσι ερωτήσεις στον π. Παναγιώτη Καποδίστρια

Συνέντευξη στην Ντιάνα Χαϊκάλη - Χειμαριού

[Εφημερίδα ΗΜΕΡΑ ΤΣΗ ΖΑΚΥΘΟΣ, 14.11.2008, φ. 3410, σ. 8 εξ.]

“Σήμερα, πουλάει η καλοπέραση, ο πλούτος, η ακαλαισθησία και η κάθε είδους απιστία”!

Έχω την τύχη να γνωρίζω πολύ καλά τον π. Παναγιώτη Καποδίστρια, δεδομένου ότι υπήρξαμε συνεργάτες στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση της ΕΡΖ και πάντοτε είχα την αίσθηση ότι συνομιλούσα με έναν άνθρωπο πολύ εκλεπτυσμένο, με ιδιαίτερες ανησυχίες και ευαισθησίες, οι οποίες είναι εμφανέστατες στο πλούσιο έργο του.

Και τι δεν έχει γράψει· μελέτες, δοκίμια, λαογραφικά κείμενα, θεολογικά και ιστοριοδιφικά μελετήματα. Όμως, η μεγάλη του αγάπη είναι η ποίηση, η οποία αποτελεί τον κύριο όγκο της πνευματικής του εργασίας, με τελευταίο ποιητικό του πόνημα τον “Αρχαίο Αγροφύλακα”.

Ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας, στη συνέντευξη που ακολουθεί, επισημαίνει ότι, σήμερα, πουλάει η επιδίωξη της οικονομικής επιφάνειας, η καλοπέραση, η απιστία στις διανθρώπινες σχέσεις και η ακαλαισθησία, ενώ έχουν τεθεί στο περιθώριο η αφοσίωση σε ηθικές αξίες και στον πολιτισμό.

Σε ό,τι αφορά τη Ζάκυνθο σημειώνει με έμφαση, ότι έχουμε χάσει τα αυγά με τα καλάθια και ότι δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε ούτε για τη διεκπεραίωση απλών υποθέσεων, κι έχουμε απολέσει, δια παντός, τους κωδικούς πρόσβασης στο όραμα, σημειώνοντας ότι το νησί μας τού θυμίζει τους στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου: “Η Ζάκυνθος ένα φλουρί που το τσακίζει ο τουρισμός”!

ΕΡ: Ιερωμένος, ποιητής, λαογράφος, ερευνητής, εκπαιδευτικός, σύζυγος και πατέρας. Πώς συνδυάζονται όλα αυτά;

ΑΠ: Όλα τούτα που αναφέρεις μπορούν εντέλει να συνδυασθούν, εάν υπάρχει η ασίγαστη επιθυμία να ξεφύγει κανείς από τις καλοστημένες συμπληγάδες της καθημερινότητας, οι οποίες συνθλίβουν συνήθως τον σύγχρονο άνθρωπο, οδηγώντας τον μάλιστα στο ό,τι χειρότερο: Στην πνευματική ακηδία. Πάντως, δίχως να παριστάνω τον σεμνό (ουδέποτε, άλλωστε, υπήρξα – εξ ου και η Ποίηση) έχω τη συναίσθηση, ότι θα έπρεπε να έχω κάμει πολλά περισσότερα και σημαντικότερα πράγματα, τα οποία όμως δεν προφτάνω. Ο Χρόνος, συμπιεστικός, περνάει πολύ γρήγορα, παρασύροντάς μας στο μη παρέκει.

ΕΡ: Ποια η σχέση σας με τους μαθητές σας;

ΑΠ: Θέλω να πιστεύω, από πολύ καλή έως άριστη. Και αυτό το διαπιστώνω κυρίως με μαθητές μου παρελθόντων ετών, οι οποίοι, όταν με συναντούν -μεγαλωμένοι ή και κάποιοι από αυτούς οικογενειάρχες ήδη- μού σφίγγουν αυθόρμητα το χέρι με φαρδύ χαμόγελο. Εεε, για ένα τέτοιο από καρδιάς χαμόγελο τελικά εργαζόμαστε.

ΕΡ: Τι να πεις στα παιδιά; Έτσι και αλλιώς τα ξέρουν όλα.... είναι έτσι;

ΑΠ: «Παιδός η βασιλείη», λέει ο Ηράκλειτος. Τα παιδιά κατέχουν κάτι το εξαιρετικά δυναμικό: Το Αύριό τους!!! Τρέχουν πράγματι πολύ γρήγορα και συνήθως φοβόμαστε οι μεγαλύτεροι (εμείς, οι χθεσινοί) μήπως σκοντάψουν και πληγωθούν, αλλά είναι σίγουρο, ότι αυτά θα βρουν τον δρόμο τους! Βέβαια, ο καλύτερος συνδυασμός είναι η αλληλοπεριχώρηση της πείρας των παλαιότερων με την ευρωστία των νέων. Θυμάμαι αίφνης, το θέμα μιας έκθεσης σε παλαιότερες εισαγωγικές εξετάσεις: «Αν οι νέοι ήξεραν και οι γέροι μπορούσαν, τίποτα δε θα χανόταν».

ΕΡ: Τι θέλει ένας «Αρχαίος Αγροφύλαξ» στη Ζάκυνθο;

ΑΠ: Παραπέμπεις στο τελευταίο μου βιβλίο, με τίτλο: «Ο αρχαίος Αγροφύλαξ»! Αυτός ο Αγροφύλακας δεν κυκλοφορεί μόνο στη Ζάκυνθο, δεν αφορά μόνο σ’ εμάς. Πρόκειται για τον φόβο του θανάτου, ο οποίος προαιώνια διακατέχει όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες, διαμορφώνοντας ούτως ή άλλως την ιστορία και τον πολιτισμό τους. Αυτός ο φόβος συχνά συγκαλύπτεται, ώστε ο άνθρωπος να επιβιώσει. Πότε, δηλαδή, εκφέρεται ως Έρωτας, πότε ως Τέχνη πάσης φύσεως. Και η Ποίηση αυτό, σε τελευταία ανάλυση, πασχίζει: Να διαλεχτεί με τον φόβο του θανάτου και, όσο τα καταφέρει, να τον υπερβεί.

ΕΡ: Ποια η σχέση της εικόνας και του ήχου με την ποίηση;

ΑΠ: Μα οι συνιστώσες της Ποίησης είναι ακριβώς αυτές: Εικόνα και ήχος, τουλάχιστον σε ό,τι με αφορά! Όταν πρόκειται να προκύψει το Ποίημα, ένας ολόκληρος γαλαξίας εικόνων κι ένα σμήνος απροσδιόριστο ήχων, υπόηχων ή απόηχων συμπλέκονται εντός και τριγύρω μου. Μόλις η συνεύρεσή τους καταλαγιάσει, απομένουν οι Λέξεις, φορώντας τα καλά τους φωνήεντα και σύμφωνα, προσανατολισμένα πάντως προς το Φως, έστω και αν δείχνουν σκοτεινές σε πρώτη ανάγνωση.

ΕΡ: Ποιο το βασικό γνώρισμα του χαρακτήρα σας;

ΑΠ: Δύσκολα μού βάζεις… Θα μπορούσα όμως έτσι αυτόματα να πω, ότι είμαι… αχαρακτήριστος, με πάσα έννοια.

ΕΡ: Ποιο το βασικό σας ελάττωμα;

ΑΠ: Δεν είμαι πλέον ευκολόπιστος, όσο παλαιότερα. Μού ταιριάζει απόλυτα ο λόγος του Ελύτη: «Η πείρα μού ξέμαθε τον κόσμο».

ΕΡ: Ποια είναι τα πρότυπά σας;

ΑΠ: Κάμποσα κι ετερόκλητα. Αναφέρω δύο, όπως μού έρχονται. Εννοείται, δεν δύναμαι ποτέ να τους προσεγγίσω: Στέκομαι, λοιπόν, με πολύ σεβασμό μπροστά στον ασκητή των Στροφάδων Νήσων, τον παπα Γρηγόρη, που αριθμεί εικοσιπέντε χρόνια μοναξιάς στην απεραντοσύνη του Ιονίου. Με γοητεύει, εξάλλου, η σεμνή μεγαλοσύνη του Κεφαλονίτη Ακαδημαϊκού Αθανασίου Φωκά, ο οποίος κατέχει άξια και δίκαια (ως κορυφαίος αεροναυπηγός, γιατρός και μαθηματικός) την έδρα του Νεύτωνα στο Κέμπριτζ. Δυσθεώρητο, πράγματι, το ύψος της μεγαλοσύνης και των δύο!

ΕΡ: Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ήρωας;

ΑΠ: Προς 30ετίας με συγκινούσαν μέχρι ντοπαρίσματος ο Μπλεκ, ο Όμπραξ και ο Μαρκ. Τώρα πια, οι ήρωες δε μ’ εξιτάρουν πια. Κυκλοφορώ, αναρχοαυτόνομος, στον αδιέξοδο αστερισμό των αντι-ηρώων…

ΕΡ: Ποια αρετή προτιμάτε σ' έναν άνδρα και ποια σε μια γυναίκα;

ΑΠ: Και στους δυο εκτιμώ βαθύτατα την δυνατότητα να κρατούν άρρηκτο τον δεσμό της Φιλίας, κάτι που -ατυχώς- έχει παραφθαρεί στους καιρούς της υστεροβουλίας και του ωφελιμισμού.

ΕΡ: Ποιος είναι ο αγαπημένος σας συγγραφέας και βιβλίο;

ΑΠ: Μετά από μύρια όσα περπατήματα εδώ κι εκεί στην παγκόσμια Λογοτεχνία, επιμένω ελληνικά και κλασικά: Νίκος Καζαντζάκης και «Αναφορά στον Γκρέκο». Υπερδύναμη!!!

ΕΡ: Ποιος ο αγαπημένος σας ποιητής, στίχος και ποίημα;

ΑΠ: Θα μοιράσω τις αγάπες μου: Με συγκλονίζει η παρουσία του Κωνσταντίνου Καβάφη στα Γράμματά μας, στα χείλη μου βρίσκεται συχνά ο ανατρεπτικός λόγος της Κικής Δημουλά «Θε μου, τι δεν μας περιμένει ακόμα», ενώ απαγγέλλω ξανά και ξανά σε ώρες μοναχικές το «Λακωνικόν» του Οδυσσέα Ελύτη.

ΕΡ: Αγαπημένη ταινία – ηθοποιός – σκηνοθέτης – τραγούδι - τραγουδιστής;

ΑΠ: Τον τελευταίο καιρό επιστρέφω συχνά στην ταινία του Αλμοδόβαρ «Μίλα της» και στο τραγούδι «Cucurrucucu Paloma», στη συγκλονιστική ερμηνεία του Caetano Veloso.

ΕΡ: Ποια η μεγαλύτερη επιτυχία σας και το μεγαλύτερο λάθος σας;

ΑΠ: Όσο κι αν ακούγεται κοινότοπο, θεωρώ επιτυχία το ν’ αναστήσει κανείς μια καλή οικογένεια (κάτι για το οποίο προσεύχομαι διαρκώς), ενώ θεωρώ λάθος μου, ότι στο παρελθόν θεώρησα ως γνήσιες προσωπικότητες κάποιους κάλπικους ευσεβιστές. Ευτυχώς, δεν επιβιβάστηκα ποτέ στην τρύπια τους βάρκα. Όμως, όπως και να το κάνουμε, η πίκρα μένει…

ΕΡ: Για τι έχετε μετανιώσει;

ΑΠ: Εκ των πολύ υστέρων μετανιώνω, ότι μού δόθηκε προ 25ετίας η ευκαιρία να βρεθώ πολύ καλά -από πάσης απόψεως- στο Βέλγιο, αλλά, ως άπειρος «σπουργίτης», προτίμησα να εσωκλειστώ στην «ωραίαν και μόνην» Ζακυνθούλα μας. Τώρα πια έχω εμπεδώσει, ότι, όταν ο Κάλβος την ονόμαζε έτσι, ήταν ήδη ένας πολυταξιδεμένος πολίτης του κόσμου, στο δε μυαλό του επέπλεε η ιδέα Ζάκυνθος και όχι ο στενόκαρδος τόπος μας.

ΕΡ: Ποιο το μότο της ζωής σας;

ΑΠ: Ανέκαθεν κουδουνίζει στ’ αυτιά μου ο νυκτικός λόγος του Χριστού: «Ιατρέ, θεράπευσον σεαυτόν» (Λκ 4,23), με ό,τι αυτός υπονοεί.

ΕΡ: Τι αγγίζει την ψυχή σας;

ΑΠ: Η μεγαλοπρέπεια της εσωτερικής νίψης και της ειλικρινούς μετάνοιας κάποιων συνανθρώπων μας, οι οποίοι μ’ εμπιστεύονται ως Πνευματικό τους, παρότι κι εγώ δεν είμαι, παρά χοϊκός, πιο χώμα κι απ’ το χώμα. Υποκλίνομαι θαυμαστικά μπροστά τους!

ΕΡ: Τι πουλάει και τι δεν πουλάει σήμερα;

ΑΠ: Δυστυχώς, δεν παύει να πουλάει η με κάθε μέσο και τρόπο επιδίωξη οικονομικής επιφάνειας, η παχυδερμική καλοπέραση εαυτών και αλλήλων, η απιστία στις διανθρώπινες σχέσεις, η οικοδομική (και όχι μόνον) ακαλαισθησία, ενώ δεν πουλάει πια η αφοσίωση σε ηθικές αξίες ή ο καλώς εννοούμενος πολιτισμός…

ΕΡ: Ποια η γνώμη σας για τους Ζακυνθινούς και τη Ζάκυνθο;

ΑΠ: Οι Ζακυνθινοί έχουμε χάσει και τ’ αυγά και τα καλάθια. Ίσως επειδή οι τα πρώτα φέροντες του μικρού μας τόπου δεν μπόρεσαν ποτέ να συνεννοηθούν προς τον κοινό στόχο της υγιούς ανάπτυξης, περιοριζόμενοι μάλλον στην απλή διεκπεραίωση βραχυπρόθεσμων ονείρων, έχοντας απολησμονήσει διαπαντός τους κωδικούς πρόσβασης στο κατεξοχήν Όραμα.
Όσο για την ίδια τη Ζάκυνθο, φέρνω διαρκώς στο νου μου έναν στίχο του ποιητή Δημήτρη Χριστοδούλου, που μ’ εκφράζει απόλυτα: «(…) η Ζάκυνθος ένα φλουρί που το τσακίζει ο τουρισμός»…

ΕΡ: Μια αφιέρωση στους Ζακυνθινούς...

ΑΠ: Τι να πεις τώρα γι’ αυτούς…, για όλους μας; Απλά, αφιερώνω έναν στίχο από τραγούδι του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, που πολύ συχνά έχω στο νου και στα χείλη μου, διαπιστώνοντας την περιρρέουσα, αμετανόητη αμετροέπεια, που μας δέρνει: «Φοβάμαι όλ’ αυτά που θα γίνουν για μένα, χωρίς εμένα»…

Ειδήσεις από τον Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός"

Ο Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός μάς ενημερώνει, με σχετικές προσκλήσεις του, για δυο σημαντικές εκδηλώσεις του:

Α) Την Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2008, ώρα 7 το βράδυ, στην αίθουσα Κ. Παλαμά του κεντρικού κτηρίου του Συλλόγου, θα υποδεχτεί ως Αντεπιστέλλον Μέλος του τον Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Freie Universität του Βερολίνου Κωνσταντίνο Δημάδη, Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών.

Μετά τον πρόλογο του Προέδρου Καθηγητή Ιωάννη Σ. Μαρκαντώνη και την παρουσίαση του έργου του τιμώμενου από τον Γενικό Γραμματέα Καθηγητή Διονύσιο Χ. Καλαμάκη, ο προσκεκλημένος θ' αναπτύξει το θέμα: "Η πρώτη μετάφραση ελληνικού μυθιστορήματος σε άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους: Ο Εξόριστος του 1831 του Αλεξάνδρου Σούτσου (Διερεύνηση των προϋποθέσεων και το ζήτημα του μεταφραστή)".

Ο Κ. Α. Δημάδης δίδαξε στα πανεπιστήμια του Άμστερνταμ (1980-1992) και του Κρόνιγκεν (1992-1996). Από το 1996 είναι καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Freie Universität του Βερολίνου και επίτιμος καθηγητής του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Τιφλίδας. Παράλληλα διευθύνει από το 1985 το Διεθνές Πρόγραμμα Ελληνικής Γλώσσας, Ιστορίας και Πολιτισμού του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου στη Θεσσαλονίκη. Ασχολείται ειδικότερα με τις σχέσεις τέχνης και εξουσίας και με τις επιδράσεις της πολιτικής στη λογοτεχνία, κυρίως σε περιόδους δικτατοριών και πολέμων.

Β) Την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008, ώρα 7 το βράδυ, στο ίδιο παραπάνω κτήριο και στην ίδια αίθουσα, ο "Παρνασσός" οργανώνει εκδήλωση με θέμα "Ο Καζαντζάκης και ο Πλάτων" και εισηγητή τον Ομότιμο Καθηγητή Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλειο Κύρκο. Θα προλογίσει ο Πάτροκλος Σταύρου, Φιλόλογος - πρώην Υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Μικρή αναφορά στο "δοξάρι του Θεού" Νίκο Καζαντζάκη ή Σπάζοντας το αμύγδαλο της Γνώσης

Είχα την εξαιρετική τιμή να μου προταθεί προ ημερών από τους νέους φίλους μου, τους Ανεμολογίτες του ΣΚΑΪ 100,3, να συμμετάσχω στον ιστοχώρο τους και μάλιστα στη στήλη ΕΠΩΝΥΜΩΣ, μ' ένα προσωπικό κείμενο, που ν' αφορά στον Νίκο Καζαντζάκη, στο πλαίσιο της επόμενης θεματικής βραδιάς του Κωνσταντίνου Λαβίθη για τον εξέχοντα αυτόν Λογοτέχνη και Διανοητή, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 125 ετών από τη γέννησή του.

Τι να ψελλίσει όμως ο καθείς γι' αυτόν τον Κολοσσό; Τι να πρωτοπεί; Τι λόγο αρμόδιο να υψώσει;

Γιά να μην τα πολυλογώ, αφού κατέστειλα τις ποικίλες αναστολές μου, απέστειλα τελικά το παρακάτω ταπεινό κειμενάκι, το οποίο απλώς ακραγγίζει τον υπέρκαλο αυτόν Κρητικό:

Με θαρρούν λόγιο, διανοούμενο, γραφιά. Και δεν είμαι τίποτε απ' αυτά. Τα δάχτυλά μου, όταν γράφω, δεν μελανώνουνται, αιματώνουνται. Θαρρώ δεν είμαι παρά τούτο: μια απροσκύνητη ψυχή.

Ν. Καζαντζάκης για τον εαυτό του

Σε μια πρώτη αντιμετώπιση/ανάγνωση της ευθυτενούς φυσιογνωμίας του Νίκου Καζαντζάκη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για έναν Μεγάλο.

Έχω όμως την εντύπωση (βεβαιότητα μάλλον), ότι αυτός ο συνήθης για τους σπουδαίους χαρακτηρισμός δεν θ’ απέδιδε με πιστότητα και ακρίβεια εκατό τοις εκατό την πολυώροφη προσωπικότητα του πρωτοκορυφαίου αυτού Κρητικού.
Διότι καθ’ όλη τη ζωή του βίωσε μέχρι το μεδούλι της ύπαρξής του την ανελέητη αγωνία του πώς, του γιατί, του πότε, του έως πότε, πασχίζοντας ανά πάσα του αναπνοή, να σπάσει το αμύγδαλο της Γνώσης, ξεπερνώντας γονιμότατα τις ατραπούς της Απόγνωσης και να εισοδεύσει ύστερα, κυριαρχικά σχεδόν, στο όλον του Παντός, κατορθώνοντας έτσι επιτέλους την πολυποθούμενη θέα των Αθεάτων. Σε καιρούς μάλιστα που ίσχυε (ή, μήπως ισχύει ακόμα;) το αντι-ανθρώπινο αξίωμα: «Θέλει, λέει, νά 'ναι λεύτερος. Σκοτώστε τον!»…
Εάν κατάκτησε ό,τι με τόσο πάθος, πόθο και προπάντων αίμα της ψυχής επιδίωξε, ουδείς ποτέ θα μάθει. Άλλωστε, η ασκητική του καθενός μας δυνατότητα, η ιδιωτική του οδύσσεια στα πελάγη της Σκέψης, δεν μετριέται δια του πεπερασμένου ανθρώπινου λογισμού, αλλά διοδεύει μεσ’ από πλείστες όσες μυστικές/μυστηριακές διεργασίες και αφορά στην απόλυτη Αιωνιότητα που μάς μέλλει.
Άρα, πολύ πιο κοντά στον Καζαντζάκη, θεωρώ ότι είναι ο χαρακτηρισμός: Δοξάρι του Θεού. Και ισχύουν για τον ίδιο και οι τρεις μαζί προσευχές, που αναπέμπουν προς τον Ουρανό οι Τρεις Ψυχές στο μότο του βιβλίου του «Αναφορά στον Γκρέκο» :

«Α΄ Δοξάρι είμαι στα χέρια σου, Κύριε˙ τέντωσέ με, αλλιώς θα σαπίσω.

Β΄ Μη με παρατεντώσεις, Κύριε˙ θα σπάσω.

Γ΄ Παρατέντωσέ με, Κύριε, κι ας σπάσω!»

Σημείωση: Η ξυλογραφία του Νίκου Καζαντζάκη είναι έργο της πολύτιμης φίλης μου και γνωστής χαράκτριας Άριας Κομιανού (1983).

ΕΚΤΑΚΤΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εν λόγω εκπομπή του ΣΚΑΪ 100,3 είχε προγραμματισθεί να βγεί στον αέρα στις 18 προς 19 του μηνός. Αναβλήθηκε όμως, λόγω της αναγκαιότητας έκτακτης εκπομπής για τον χιονιά και τον παγετό.

Ξαναπρογραμματίστηκε για τη νύχτα 25 προς 26 του ίδιου μηνός.