Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης (2001)

Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΩΜΑ (εκδ. τύρβη, 4.3.2021)

Μικρή σημερινή και συλλεκτική, καλαίσθητη και φιλική έκδοση της "τύρβης", για την ημέρα γενεθλίων του Παπαδιαμάντη (4/3). Μόχθησε και παρήγαγε ο Αντώνης Παπασιλείου των Γρεβενών.

Διαβάστε το ακολούθως: 

110 χρόνια από την κοίμηση Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (+3.1.1911)

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 4 Μαρτίου 1851 - 3 Ιανουαρίου 1911

Τὸ διήγημα «Ἀγάπη στὸν κρεμνὸ» πρωτοδημοσιεύθηκε τὸ 1913, δύο χρόνια μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Παπαδιαμάντη. Τὸ ἀπόσπασμα τῆς διήγησης τοῦ Γιαννιοῦ μᾶς δείχνει ὅτι ὁ Παπαδιαμάντης εἶχε τὸ χάρισμα νὰ καταργεῖ τὰ ὅρια ἀνάμεσα στὸν πεζὸ καὶ ποιητικὸ λόγο – ὅλα τὰ γραπτά του νὰ εἶναι ποιήματα. Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἐπετείου τοῦ θανάτου του, 3 Ἰανουαρίου 1911, θυμίζω ὅτι κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς κηδείας του χιόνιζε, καὶ τὸ φέρετρο ποὺ μεταφερόταν ξεσκέπαστο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στὰ Μνημούρια, στρώθηκε μὲ χιόνι, σὰν σάβανο. Τὴ συνθήκη αὐτὴ εἶχε περιγράψει ὁ ἴδιος στὸ διήγημα «Ὁ Ἔρωτας στὰ χιόνια», ὅπου ὁ μπαρμπα–Γιαννιός, ὁ ἥρωας τοῦ διηγήματος, πεθαίνει σαβανομένος ἀπὸ τὸ χιόνι: «Καὶ ὁ μπαρμπα-Γιαννιὸς ἄσπρισεν ὅλος, κ᾽ ἐκοιμήθη ὑπὸ τὴν χιόνα, διὰ νὰ μὴ παρασταθῇ γυμνὸς καὶ τετραχηλισμένος, αὐτὸς καὶ ἡ ζωή του καὶ αἱ πράξεις του, ἐνώπιον τοῦ Κριτοῦ, τοῦ Παλαιοῦ Ἡμερῶν, τοῦ Τρισαγίου»

"Πάσχα το τερπνόν", από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Χρόνια πολλά για το Πάσχα από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη (1851-1911). Το Πάσχα δεν είναι μόνο «τερπνόν», αλλά και «λύτρον λύπης» για τον Παπαδιαμάντη, ο οποίος δημοσίευσε πολλά διηγήματα για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού, ξετυλίγοντας ιστορίες ικανές να μαγέψουν όχι μόνο τους αναγνώστες της εποχής του, αλλά και όσους δεν έχουν πάψει να αγαπούν τη λογοτεχνία μέχρι και το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα. 

Σήμερα αναπαράγουμε όχι ένα διήγημα, αλλά ένα άρθρο του Παπαδιαμάντη, που δημοσιεύτηκε, υπό τον τίτλο «Το Πάσχα», στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», στις 6 Μαΐου 1888, την Κυριακή του Πάσχα. Ο Παπαδιαμάντης πανηγυρίζει για τις συναθροίσεις του ελληνικού λαού, που φέτος, ελέω κονοροϊού, θα περιοριστούν κατ' οίκον και μόνον εντός αυστηρά οικογενειακού πλαισίου, αλλά υμνεί και λατρεύει το γιορτινό πνεύμα της αγάπης, το οποίο παραμένει υψηλόφρον και ανθηρό όπως η αναστημένη φύση.

Τι του χρωστάμε

Λάβαμε από τον φίλο και συνεργάτη ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Βορρᾶς χιονιστὴς εἶχε φυσήσει.

Κι εδώ σφίγγει το κρύο. Κοντεύει να ξημερώσει η μνήμη του. Και πιάνεις να ρίξεις λέξεις στη σόμπα, να πορέψεις.

Ὁ Βὶλδ οὐδέποτε ἐπὶ ζωῆς του ἐκέρδισε.

Ούτε κι αυτός. Εμείς ακόμα τρώμε από το κεφάλαιο του. Και ζούμε κι αλλάζουμε και βρισκόμαστε.

Ὁ καπετὰν Γιαννάκης ἔκαμε τὸν σταυρόν του καὶ κατέπιε τὸν θυμόν του. Τὸ ἐχώνευσε καὶ αὐτὸ ὅπως καὶ τὰ ἄλλα.

Μεγάλη δεξαμενή χιούμορ. Αγάπης δηλαδή που όλα τα χωρεί και ξεσπά σε γέλιο.

Πῶς νὰ γλυτώσῃ τὸ πτωχὸν θαλασσοπούλι!

Κι αυτό το τρυγόνι πώς διήλθε δια πυρός και σιδήρου και όμως μας σώζει, συνεχώς,  γοργόφτερος.

Ἐνῷ τώρα εὑρίσκετο πρὸς τὴν δυτικὴν πλευρὰν τῆς νησῖδος, κατέναντι τῆς προκυμαίας καὶ τῆς ἀγορᾶς, αἴφνης μετὰ τρία λεπτὰ εὑρέθη πέραν τοῦ κάβου, πρὸς τὴν ἄλλην πλευράν, τὴν ἀνατολικήν.

Και με αυτόν τα χάνουμε. Ανοίγει την καρδιά του και αρδεύει την κτίση. Γνώσεις, εθίματα, μνήμες. Πρόσωπα, ιστορίες, καημοί. Φωτιές ανάβει να βρούμε δρόμο.

Τέλος οἱ κυνηγοὶ ἐπῆραν τὴν ἀπόφασίν των, καὶ ἐπέστρεψαν οἱ μάγκες εἰς τὸ ἰχθυοπωλεῖον, οἱ θηρευταὶ εἰς τὴν προκυμαίαν, οἱ θαμῶνες τοῦ καφενείου εἰς τοὺς ναργιλέδες των, καὶ ὁ χωροφύλαξ εἰς τὴν καζάρμα του.

Εμείς δε, κλείνουμε τα κιτάπια του. Και γυρνάμε οινοβαρείς στα καθημερινά μας. Του χρωστάμε την μέθη που φωτίζει ζωή.

(Αποσπάσματα από την

«Η ΚΑΛΛΙΚΑΤΖΟΥΝΑ», Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη,

+3.1.1911).

Ολόκληρη η φιλολογική / μουσική βραδιά του Γ8 "Αληθώς", για τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη, σε 3 videos

 Βράδυ 30ής Μαρτίου 2014, στον ναό της Παναγούλας Μπανάτου 

Υψηλών προδιαγραφών η 8η σύναξη του γ΄ κύκλου "Αληθώς" περί Βιζυηνού και Παπαδιαμάντη

  Βράδυ 30ής Μαρτίου 2014, στον ναό της Παναγούλας Μπανάτου  
Φωτορεπορτάζ: Ιωάννης Πορφύριος Καποδίστριας

Υψηλών προδιαγραφών ήταν η 8^η εκδήλωση του γ΄ κύκλου δράσεων του Κέντρου Λόγου «Αληθώς», η οποία πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Κυριακής Δ΄ Νηστειών, 30 Μαρτίου 2014, στον ναό της Παναγούλας Μπανάτου. Μεταξύ των πολλών ανθρώπων των Γραμμάτων και της Μουσικής, του Ιερατείου και ευάριθμων Επιστημόνων, παρόντες ήταν οι Σεβ. Μητροπολίτες Ζακύνθου κ. Διονύσιος Δ΄ και Δωδώνης κ. Χρυσόστομος.

Στο πρώτο μέρος η διακεκριμένη φιλόλογος κ. Μιμίκα Σταμίρη, ποιήτρια «ομιλιών» (δηλαδή, λαϊκών θεατρικών της Ζακύνθου) και πρώην Διευθύντρια του Μουσικού Σχολείου του νησιού, ανέπτυξε, με επιστημονική εμβρίθεια, το θέμα: «Θρησκευτικότητα και ηθογραφία. Ενδεικτικές αναφορές στον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη». Στην διάρκεια της ομιλίας, η εκπαιδευτικός κ. Βασιλική Χροναίου ανέγνωσε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από έργα των δύο μνημονευόμενων λογοτεχνών: Από «Το αμάρτημα της μητρός μου» και από το «Όνειρο στο κύμα» αντίστοιχα.

Ως προς τον Βιζυηνό, η κ. Σταμίρη τόνισε: «Ο Βιζυηνός ενδυναμώνει τις αναλλοίωτες ηθικές αξίες, τις ελληνοχριστιανικές αξίες με τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του έργου του. Η κοινωνία που περιγράφει, καθαρή κι απαλλαγμένη από κάθε είδους ξενισμό ή νεωτερισμό, γνήσια και ειλικρινής πορεύεται με οδηγό τα ιδεώδη που διαμόρφωσε η ελληνοχριστιανική παράδοση. Αυτή που αναγνωρίζει την αξία του ανθρώπου , του αγώνα του  και των ενδόμυχων ή εξωγενών  κλυδωνισμών του». Ως προς  τον Παπαδιαμάντη, υπογράμμισε: «Αν και εγκατέλειψε σύντομα, μέσα σε λίγους μήνες, το Άγιο Όρος και το σχέδιό του να ακολουθήσει τη μοναστική ζωή, παρέμεινε για πάντα ένας  “κοσμοκαλόγερος”. Στο χαρακτηρισμό αυτό που του απέδωσε ο Μ. Περάνθης φανερώνεται ανάγλυφα το είδος της ζωής που επέλεξε. Να παραμείνει ένας μοναχός ανάμεσα στους λαϊκούς, να μην εγκαταλείψει ούτε για μια στιγμή την αναζήτηση της ηθικής τελειότητας στο καθημερινό γίγνεσθαι, στο πλαίσιο της ορθόδοξης πίστης. Να την κάνει  βίου οδηγό και έτσι αυτά τα σταλάγματα να χρωματίσουν και το έργο του. Σ’ αυτό το έργο που είναι παρούσα η θρησκεία, όπως ακριβώς είναι συνεχώς παρούσα και στην προσωπική του ζωή».

Στο δεύτερο μέρος, δύο έμπειρες δασκάλες της Μουσικής στο Μουσικό Σχολείο Ζακύνθου, η κ. Άννα Θωμά (στο πιάνο) και η κ. Εύη Τσιμπλή (στο βιολί και το μαντολίνο) απέδωσαν ορισμένα γνωστά και πολυαγαπημένα ορχηστρικά μέλη των: Ευανθίας Ρεμπούτσικα, Μάνου Χατζιδάκι και Rolf Lovland. Στο τέλος καταχειροκροτήθηκαν από το ενθουσιασμένο κοινό.

Ο υπεύθυνος του «Αληθώς» Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας ευχαρίστησε τους φίλους του Κέντρου για την εμπιστοσύνη και την αθρόα προσέλευση στις μηνιαίες συνάξεις του, διότι έτσι τιμούν εντέλει τη μορφωτική – πολιτισμική έκφραση της Ιεράς Μητροπόλεως Ζακύνθου.

"Το μυρολόγι της φώκιας" (1908) του Παπαδιαμάντη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κούμουρου

[Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δια χειρός Ψυχοπαίδη]

Μια παραγωγή του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού / Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου  σε σκηνοθεσία Γιώργου Κούμουρου (2001).

Μεγάλο αφιέρωμα του Περιοδικού "Θεολογία" στoν κυρΑλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Το νέο τεύχος του περιοδικού Θεολογία (τόμος 82, τεύχος 4, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2011) είναι αφιερωμένο στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Έναν αιώνα μετά την κοίμησή του ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης παρουσιάζει το εκπληκτικό φαινόμενο μιας θαυμαστής αντοχής και μιας αύξουσας βιβλιογραφίας γύρω από το πρόσωπο και το έργο του. Η έρευνα στρέφεται τώρα και στις μεταφράσεις που εκπόνησε ο Παπαδιαμάντης, οι οποίες φωτίζουν και διευρύνουν την εργογραφία του. 

Εξάλλου, η ερμηνευτική και πλουραλιστική αποτίμηση του έργου του φαίνεται πως υπερβαίνει πλέον  την παλαιά αντίληψη που τον στένευε  άλλοτε στον ορίζοντα της ποιητικής ηθογραφίας και άλλοτε στο πλαίσιο της θρησκευτικής γραφικότητας της αγροτοπαραδοσιακής κοινωνίας. Μια σημαντική στροφή στην ερμηνευτική μελέτη του έργου του αποκαλύπτει στις μέρες μας καίριες θεολογικές όψεις της λογοτεχνικής ιδιοφυΐας του Σκιαθίτη.    

Πρόκειται για τον εκκλησιαστικό, δηλονότι τον όλο Παπαδιαμάντη, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας χαράσσει τις πνευματικές του ρίζες και προϋποθέσεις στον Λαμπριάτικο Ψάλτη και οι οποίες διαπερνούν ολόκληρο το έργο του. Στο Προλογικό με τίτλο «Φωνή εκ βαθέων αναβαίνουσα. Η δοξολογική θεολογία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» ο Σταύρος Γιαγκάζογλου αναδεικνύει με συντομία όψεις του εκκλησιαστικού ήθους στο έργο του Σκιαθίτη. Στο πρώτο κείμενο του αφιερώματος με τίτλο «Η ορθόδοξη πνευματικότητα και ο Παπαδιαμάντης» ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος, αφού αναλύει τα γνωρίσματα της ορθόδοξης πνευματικότητας (βιβλική, εσχατολογική κ.λπ.) αναδεικνύει τη σχέση του Παπαδιαμάντη προς την Ορθόδοξη Παράδοση. 

Ο Ανέστης Κεσελόπουλος στο κείμενό του με τίτλο «Η Εκκλησία στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» αποτυπώνει τον τρόπο που περιγράφεται η Εκκλησία στο έργο του λογοτέχνη. 

Ο π. Δημήτριος Τζέρπος στο μελέτημά του με τίτλο «Ορθόδοξο ιερατικό ήθος. Διδάγματα από τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη», αφού προβεί σε μια πολύ σύντομη αναφορά στις ποικίλες επικρίσεις που δέχθηκε το έργο του Παπαδιαμάντη, αναφέρεται σε επιμέρους περιγραφές ιερατικών μορφών. 

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος στο μελέτημά του με τίτλο «Η Ρωμηοσύνη του Παπαδιαμάντη» εξετάζει το πρόσωπο και το έργο του Σκιαθίτη συγγραφέα ως έκφραση της εκκλησιαστικής και φιλοκαλικής παράδοσης στο πλαίσιο της Ρωμηοσύνης. 

Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος στο άρθρο του «Η οδός και ο ιερός άξων στο έργο του Παπαδιαμάντη» αναδεικνύει τους βασικούς πνευματικούς άξονες του έργου του Παπαδιαμάντη σε αντίθεση με τις προτεραιότητες της μεταπρατικής ελληνικής κοινωνίας του 19ου αι. 

Ο Άγγελος Καλογερόπουλος στο μελέτημά του «Ο Παπαδιαμάντης και η εμμονή στην Ορθόδοξη Παράδοση ως η κατ᾽ εξοχήν καινοτομία» παρουσιάζει το έργο και τις απόψεις του Σκιαθίτη για επιμέρους εκκλησιαστικά ζητήματα μέσα από την οπτική της παλινδρόμησης  μεταξύ  νεωτερισμού  και  παραδόσεως. 

Ο Παναγιώτης Υφαντής στο άρθρο του «Μεταξύ ακαδημαϊκής σφύρας και μοναστικού άκμονος. Ο Παπαδιαμάντης στο θεολογικό στόχαστρο» πραγματοποιεί μιαν επισκόπηση των «θεολογικών» κριτικών που δέχθηκε, καταλήγοντας σε μιαν ισορροπημένη κριτική αξιολόγησή τους. 

Ο Σωτήρης Γουνελάς στο κείμενό του με τίτλο «Η δοξαστική θεολογία του Παπαδιαμάντη» περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τα θεμελιώδη θεολογικά στοιχεία του έργου του. 

Ο π. Λάμπρος Καμπερίδης στο άρθρο του με τίτλο «Εκ των κατά Παπαδιαμάντην ζητουμένων: Πως ηλλοιώθη το κάλλος της φύσεως;» επιχειρεί να ανιχνεύσει τους λόγους για τους οποίους, κατά τον Παπαδιαμάντη, το κακό και η αμαρτία παρεισδύει στους κόλπους της ανείπωτης ομορφιάς και μαγείας της φύσης. 

Ο Λάμπρος Σιάσος στο κείμενό του «"Νους αψηλός, οξύπτερος". Αρχαίος αλφάβητος για την ανάγνωση της Φόνισσας» προτείνει ορισμένα στοιχεία από την φιλοσοφική και θεολογική παράδοση ως εργαλεία για την σύγχρονη ανάγνωση της «Φόνισσας». 

Στο μελέτημα με τίτλο «Παπαδιαμαντική φιλανθρωπία: το θέμα της αυτοκτονίας», ο Άγγελος Μαντάς επιχειρεί να παρουσιάσει το εκκλησιαστικό και ψυχοκοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παρουσιάζονται οι σχετικές με το ζήτημα της αυτοκτονίας απόψεις του Σκιαθίτη λογοτέχνη. 

Ο Δημήτριος Τριανταφυλλόπουλος στο άρθρο του «Ανάμεσα στο χείλος της Κολάσεως και στα χέρια του Ελεήμονος Θεού. Από τον πρίγκιπα των μελωδών στο ηδύμολπο τρυγόνι της Σκιάθου» αποπειράται να διερευνήσει, πέραν των συνήθων κοινωνιολογικών η ιδεολογικών αναγνώσεων, γιατί στη «Φόνισσα» η σε άλλα έργα και μεταφράσεις του ο Παπαδιαμάντης δεν προχωρεί σε μια ξεκάθαρη καταδίκη ακραίων εγκληματικών συμπεριφορών, επιδεικνύοντας μιαν ιδιαίτερα φιλάνθρωπη στάση. 

Ο Μανόλης Βαρβούνης στο άρθρο του «Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και η Κολλυβαδική θεώρηση της ελληνικής λαϊκής λατρείας» επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα που αφορούν στην πνευματική σχέση του λογοτέχνη με το κίνημα των Κολλυβάδων. 

Ο Νίκος Τριανταφυλλόπουλος με το άρθρο του «Ο Παπαδιαμάντης και ο Μεγάλος Κανόνας. Μαρτυρία και σχόλια για τον Παπαδιαμάντη» σχολιάζει ένα κείμενο-μαρτυρία όπου αναδεικνύεται η βαθιά μέχρι απομνημονεύσεως γνώση από τον Παπαδιαμάντη του Μεγάλου Κανόνα του Τριωδίου. 

Ο Δημήτρης Κοσμόπουλος στο κείμενό του «Ο φάρος και ο λιμήν» ιχνογραφεί με γλαφυρότητα όψεις του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του Παπαδιαμάντη. 

Ο Στέλιος Παπαθανασίου στο άρθρο του «Παπαδιαμάντης κοινωνιολογικός:  Ταύτα όλα βασίζονται επί της πραγματικότητας᾽» εξετάζει κοινωνιολογικές όψεις του έργου του Σκιαθίτη συγγραφέα. 

Στο μελέτημά του με τίτλο «Η επικαιρότητα του Παπαδιαμάντη» ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος σκιαγραφεί τη διαδρομή και τους προσανατολισμούς του Παπαδιαμάντη στο πλαίσιο της ελληνικής πραγματικότητας του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου, όπου κυριαρχεί μια σύγχυση ταυτότητας μεταξύ εκδυτικισμού και ανατολικής Ρωμηοσύνης, επιχειρώντας να αναδείξει την επικαιρότητα του λογοτέχνη στις μέρες μας.

Η Σπυριδούλα Αθανασοπούλου-Κυπρίου στο άρθρο της με τίτλο «Παρατηρώντας τον πόνο των άλλων. Η ευθύνη του χριστιανού αναγνώστη με αφορμή το διήγημα του Παπαδιαμάντη  Ὁ Γάμος του Καραχμέτη᾽» με αφετηρία την κοινά αποδεκτή διασύνδεση του λογοτέχνη με την Ορθόδοξη Παράδοση επιχειρεί να εξετάσει την θεολογική σημασία του πόνου και της θυσίας του άλλου. 

Η Χρυσή Καρατσινίδου στο άρθρο της με τίτλο «Οι μεταφράσεις του Παπαδιαμάντη  κατὰ το θείον ρήμα᾽» επιθυμεί να δώσει με συγκεκριμένα παραδείγματα μια γεύση για το είδος του εμπνευσμένου μεταφραστικού έργου του λογοτέχνη, το οποίο δεν περιορίζεται σε λεξιλογικές προσαρμογές, αλλά και σε ορισμένη διατύπωση θεολογικών θέσεων. 

Ο Παναγιώτης Δόικος στο κείμενό του «Η λογική της υποκειμενικής έντασης των μορφών: Υπό την βασιλικήν δρυν του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη» επιχειρεί να εξετάσει τη λογική της υποκειμενικής έντασης των μορφών στο εν λόγω διήγημα. 

Στη συνέχεια η Βασιλική Λαμπροπούλου καταγράφει τον «Απολογισμό του Γ’ Διεθνούς Συνεδρίου για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» που έλαβε χώρα στην Σκιάθο και την Αθήνα τον περασμένο Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με μια «Ενδεικτική Βιβλιογραφία Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη έτους 2011» την οποία επιμελείται η Βασιλική Λαμπροπούλου. Το τεύχος του περιοδικού συμπληρώνεται με τις πλούσιες μόνιμες στήλες. 

Τα Θεολογικά Χρονικά, όπου περιλαμβάνονται αναφορές σε επιστημονικά συνέδρια, θεολογικά γεγονότα, ανακοινωθέντα και πορίσματα συνοδικών συνδιασκέψεων, τα Περιοδικά Ανάλεκτα, όπου γίνεται σύντομη επισκόπηση των ελληνικών και ξένων θεολογικών περιοδικών, το Βιβλιοστάσιον, όπου δημοσιεύονται βιβλιοκριτικά δοκίμια και παρουσιάσεις θεολογικών μονογραφιών, βιβλίων και λοιπών εκδόσεων και, τέλος, το Αναλόγιον, όπου δημοσιεύεται ενημερωτικό δελτίο πρόσφατων θεολογικών εκδόσεων.

Ο πολύς παπαδιαμαντολόγος Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος Επίτιμος Διδάκτορας ΑΠΘ

Απαξάπαντες οι ενασχολούμενοι με τη Νεοελληνική Γραμματεία γνωρίζουν και υπολήπτονται  τον ελλογιμότατο Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο, τον υποδειγματικό σκαπανέα του παπαδιαμαντικού έργου!  

Ο Νίκος Τριανταφυλλόπουλος γεννήθηκε το 1933, σπούδασε Φιλολογία και εργάστηκε στη Μέση Εκπαίδευση. Ζει στη Χαλκίδα. Έχει εκδώσει τα πεζογραφήματα Τρία Θαλασσινά Ειδύλλια (Δόμος, 1985), "Επισείουσα Ανέμου" (1989) και Λιμενάρχης Ευρίπου (Κέδρος, 1993), τις ποιητικές συλλογές Το Λαγούμι (Δόμος, 1979) και Για το θαλασσινό αηδόνι (Δόμος, 1984), τα δοκίμια και μελετήματα Δαιμόνιο μεσημβρινό - Έντεκα κείμενα για τον Παπαδιαμάντη (Γρηγόρης, 1978), Το δίχτυ και το μέλι (Εστία, 1983), Μινύρισμα πτηνού χειμαζομένου - Φιλολογικά στον Παπαδιαμάντη (Καστανιώτης, 1986) και Αλεξανδριανέ μ' αέρα (Δόμος, 1991), καθώς και το "είδος μεικτό" Το βαθύ πηγάδι ή εκρήξεις συναφών φωτοβολίδων (Στιγμή, 1989). Ασχολείται με την έκδοση του έργου του Παπαδιαμάντη και του Μωραϊτίδη.

Πριν λίγες ημέρες, στις 7 Δεκεμβρίου, λήγοντος του Έτους Παπαδιαμάντη 2011, ο σεμνός παπαδιαμαντολόγος αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έτσι, η πνευματική συμπρωτεύουσα τίμησε καθηκόντως  «Tον πατριάρχη των παπαδιαμαντικών σπουδών, τον χαλκέντερο εκδότη, τον ακάματο ανθολόγο, τον έγκυρο φιλολογικό επιμελητή, τον επιδέξιο μεταφραστή, τον διεισδυτικό ερμηνευτή, τον εμπνευσμένο δάσκαλο στην Ελλάδα και την Κύπρο, τον εν ανθηρώ έλληνι λόγω γράφοντα ποιητή και πεζογράφο», ο οποίος αφοσιώθηκε δια βίου, «με αδιαμφισβήτητη γνώση, υποδειγματική αφοσίωση και μανικόν έρωτα στην καλλιέργεια, στη μελέτη και στη διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, και ιδίως στο έργο του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη», σύμφωνα με το πολλά ομιλητικό κείμενο του σχετικού ψηφίσματος.

Τον τιμώμενο προσφώνησαν ο Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ Καθηγητής Μιχάλης Χρυσανθόπουλος και η Αντιπρύτανις του ΑΠΘ Δέσπω Λιάλιου. Τον Έπαινο, διανθισμένον με εξαιρετικούς λόγους τιμής, ανέγνωσε η Καθηγήτρια Γεωργία Φαρίνου-Μαλαματάρη, συστηματική μελετήτρια του Παπαδιαμάντη.

Ύστερα ο Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος έδωσε διάλεξη περί της προόδου που έχει γίνει στην ταύτιση και έκδοση των μεταφράσεων, που είχε κάμει ο κυρ Αλέξανδρος, για τα έντυπα και τους εκδότες με τους οποίους συνεργαζόταν, επισημαίνοντας ότι έχει κατά πολύ αυξηθεί ο αριθμός των μελετητών του μεταφραστικού έργου του Παπαδιαμάντη, το οποίο πλέον είναι προσιτό στο αναγνωστικό κοινό.

Ολόκληρη την εκδήλωση μπορείτε κι εσείς να την παρακολουθήσετε στο βίντεο που ακολουθεί, το οποίο αντλήσαμε από τον επίσημο ιστότοπο του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ.

Η δε Σκιάθος ελάλησεν

Η πολύ επιτυχημένη εκπομπή «Η δε πόλις ελάλησεν» του Γιάννη Σμαραγδή μάς είχε ταξιδέψει στις αρχές του 1989 στο καταπράσινο ειδυλλιακό τοπίο της Σκιάθου, μέσα από τη ματιά του Συγγραφέα και υμνητή του ρόδινου νησιού ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ.

Σημείο αναφοράς του αφιερώματος είναι το σπίτι του Συγγραφέα, που λειτουργεί ως μουσειακός χώρος και στεγάζει τα προσωπικά του είδη, με μουσική υπόκρουση της Ελένης Καραΐνδρου.

Την περιήγηση στο νησί της Σκιάθου συνοδεύει η ανάγνωση του Βασίλη Διαμαντόπουλου αποσπασμάτων από τα διηγήματα του Συγγραφέα «ΟΛΟΓΥΡΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ», «ΤΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ ΣΤΟ ΡΕΜΑ», «ΥΠΟ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΙΚΗΝ ΔΡΥΝ», «ΕΡΩΣ – ΗΡΩΣ», «ΑΜΑΡΤΙΑΣ ΦΑΝΤΑΣΜΑ» και το «ΣΠΙΤΑΚΙ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ». Επίσης, ο γνωστός ηθοποιός Γρηγόρης Βαλτινός διαβάζει στίχους από το «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» «ΤΑ ΠΑΘΗ» ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ.

Δείτε το μυστηριακής σύλληψης αυτό ντοκιμαντέρ, που -σημειωτέον- θησαυρίζεται στο πολυτιμότατο και πλουσιότατο Φηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ.

"Η διαχρονικότητα του Παπαδιαμάντη". Εκδήλωση μνήμης και τιμής από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου, διοργανώνει Ημερίδα επ᾽ ευκαιρία της συμπλήρωσης εκατό (100) χρόνων από την Κοίμηση του μεγάλου μας και πολυσήμαντου λογοτέχνη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Η Ημερίδα θα πραγματοποιηθεί σήμερα, 10 Δεκεμβρίου 2011, ώρα το πρωί, στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής (στην οδό Σταδίου) και θα έχει θέμα:

«Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ».

Φορέας διοργάνωσης της Ημερίδας είναι η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος.

Την έναρξη θα κηρύξει ο Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος, Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, ο οποίος και θα απευθύνει χαιρετισμό. Στη συνέχεια θα αναγνωσθεί το μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου.

Στην διάρκεια της Ημερίδας θα πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες εισηγήσεις:

A) «Η αψευδής γλώσσα η τα θαμνώδη ρήματα. Κοινωνία, γλώσσα και τέχνη στον Παπαδιαμάντη», με εισηγητή τον Δημήτριο Κοσμόπουλο, Ποιητή -Δοκιμιογράφο.

Β) «Η μετάφραση του βίου του Χριστιανισμού του Φρειδερίκου Φάρραρ από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη», με εισηγητή τον Νικόλαο Τριανταφυλλόπουλο, Φιλόλογο - Συγγραφέα, Επιμελητή των ΑΠΑΝΤΩΝ του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη.

Γ) «Οι διορθώσεις του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στα εκκλησιαστικά λειτουργικά βιβλία», με εισηγητή τον Νικόλαο Α.Ε. Καλοσπύρο, Ε.Κ. Πανεπιστημίου Αθηνών / Τμήμα Μ.Ι.Θ.Ε.

Δ) «Η ορθόδοξη πνευματικότητα και ο Παπαδιαμάντης», με εισηγητή τον Μητροπολίτη Χαλκίδος κ. Χρυσόστομο.

Ε) «Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και η κολλυβαδική θεώρηση της ελληνικής λαϊκής λατρείας», με εισηγητή τον Εμμανουήλ Βαρβούνη, Αναπληρωτή Καθηγητή Λαογραφίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.

ΣΤ) «Ανάμεσα στο χείλος της κολάσεως και στα χέρια του ζωντανού Θεού. Από τον Ρωμανό τον Μελωδό στο ηδύμολπο τρυγόνι της Σκιάθου», με εισηγητή τον Δημήτριο Δ. Τριανταφυλλόπουλο, πρώην Καθηγητή Πανεπιστημίου Κύπρου.

Την Ημερίδα θα κλείσει ο Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος, Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος.

“Μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη” στο Εικαστικό Εργαστήρι του Δήμου Αγρινίου

Το Εικαστικό Εργαστήρι του Δήμου Αγρινίου, θέλοντας να τιμήσει τη μνήμη του μεγάλου Σκιαθίτη συγγραφέα με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από τον θάνατό του, οργάνωσε και παρουσιάζει στο Αγρίνιο (αίθουσα τέχνης Νεώριον) μια μοναδική έκθεση με τίτλο “μνήμη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη”. 

Το φιλότεχνο κοινό θα έχει την ιδανική ευκαιρία να απολαύσει έναν εικαστικό διάλογο επί του έργου του Παπαδιαμάντη με έντεκα σημαντικούς εικαστικούς : Φώτη Κόντογλου, Σωτήρη Σόρογκα, Χρήστο Μποκόρο, Γιώργο Κόρδη, Δημήτρη Σεβαστάκη, Μάριο Σπηλιόπουλο, Τάσο Μαντζαβίνο, Κώστα Παπανικολάου, Χρήστο Γαρουφαλή, Άρια Κομιανού και Δημήτρη Ταλιάνη.

Σε αυτό το υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό αντάμωμα, εκτός των έργων, οι παραπάνω εικαστικοί ανιχνεύουν, μέσα από κείμενα, την πλούσια παρακαταθήκη του μεγάλου συγγραφέα.  

Παράλληλα θα παρουσιασθούν επιστολές, σπάνια δημοσιεύματα και άλλα τεκμήρια της εποχής, που αναδεικνύουν τον σεβασμό του ίδιου του Φ. Κόντογλου προς το έργο και την προσωπικότητα του Παπαδιαμάντη.

Την έκθεση θα προλογίσει ο συγγραφέας Κώστας Λογαράς ο οποίος υπογράφει και το εισαγωγικό κείμενο της συλλεκτικής έκδοσης που θα κυκλοφορήσει με  αφορμή την ξεχωριστή αυτή επετειακή εκδήλωση.

Εγκαίνια : Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011, ώρα 7.30 μμ.

Διάρκεια : έως 15 Δεκεμβρίου.

Στην αίθουσα τέχνης «Νεώριον» (Σπ. Τσικνιά 54, Αγρίνιο)

Ώρες επισκέψεων καθημερινά : 10.00-13.30 και 18.00-2100

Για επισκέψεις σχολείων επικοινωνία στο τηλ. 2641052505.

*** Τα ανωτέρω δημοσιευόμενα έργα είναι κατά σειράν των:  Γαρουφαλή, Κόντογλου, Μποκόρου, Σόρογκα και Κόρδη.

«Mετάνοια και αγιοσύνη στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη». Μια σκιαγραφία του Κοσμοκαλόγερου από τον Δρ Ανδρέα Ανδρεόπουλο

Μια εξαιρετική εκδήλωση οργανώθηκε την περασμένη Κυριακή, 25η Σεπτεμβρίου 2011, από τη Βοηθητική Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων «Η Αγ. Αγάθη», της Κοινότητας Αγίου Παντελεήμονος Harrow ΒΔ Λονδίνου. Στην Πνευματική αυτή Σύναξη που έλαβε χώρα στην Κοινοτική Αίθουσα ομίλησε ο ελλογιμότατος Δρ. Ανδρέας Ανδρεόπουλος, Καθηγητής της Ορθόδοξης Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Winchester, παρουσιάζοντας διάφορες πτυχές του έργου τού ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, με την ευκαιρία των 160 χρόνων από τη γέννησή του και 100 από τον θάνατό του.

Το πολυπληθές ακροατήριο καλωσόρισε με εγκάρδια λόγια ο Ιερ. Προϊστάμενος Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας. Στη συνέχεια προλόγισε και παρουσίασε το θέμα και τον ομιλητή ο νέος Θεολόγος Δημήτρης Σαλαπάτας (ο οποίος εργάζεται με τον Δρα Ανδρεόπουλο, για την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής του), αναφέροντας μεταξύ άλλων και τα εξής:

«Ο Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο το 1851. Πατέρας του ήταν ο ιερέας Αδαμάντιος Εμμανουήλ. Από νωρίς εξοικειώθηκε με τα εκκλησιαστικά πράγματα, τη θρησκευτική ατμόσφαιρα, τις λειτουργίες, τα εξωκκλήσια και την ήσυχη ζωή του νησιώτικου περίγυρου. Όλα αυτά του διαμόρφωσαν μια χριστιανοπρεπή ιδιοσυγκρασία, που τη διατήρησε με απόλυτη πιστότητα ως το τέλος της ζωής του. Απεβίωσε στο αγαπημένο του νησί στις 3 Ιανουαρίου του 1911.

Ο Δρ. Ανδρεόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα. Έχει σπουδάσει στην Ελλάδα, στον Καναδά και στην Αγγλία. Έχει δημοσιεύσει πολλές θεολογικές μελέτες, βιβλία και άρθρα. Τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα η μελέτη των συμβόλων του Χριστιανισμού, όπως ο Τίμιος Σταυρός, για τον οποίο έχει συγγράψει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πραγματεία. Αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένας από τους πιο ευφραδείς νέους Χριστιανούς επιστήμονες. Ο Δρ. Ανδρεόπουλος αποδέχθηκε με προθυμία -και τον ευχαριστούμε πολύ γι’ αυτό- την πρόσκλησή μας να έλθει στην Κοινότητά μας και να μας ομιλήσει με θέμα: "Mετάνοια και αγιοσύνη στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη". Τον παρακαλώ να έλθει και να λάβει το λόγο».

Κατόπιν ανέβηκε στο βήμα ο ομιλητής ο οποίος ανέπτυξε το θέμα του με ιδιαίτερα γλαφυρό ύφος, άκρα επιστημοσύνη, ακρίβεια και τεκμηρίωση, παρουσιάζοντας εύστοχα τα επιχειρήματά του, αναφερόμενος σχεδόν σε όλα τα κείμενα που έχει συγγράψει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Παράλληλα παρουσίασε μια συγκριτική μελέτη του Παπαδιαμάντη με τον Ντοστογιέφκι, αποκαλύπτοντας τις ιδιαίτερες και άκρως πρωτότυπες πλευρές του έργου του ορθά επονομαζόμενου «Αγίου των Νεο-Ελληνικών Γραμμάτων», υπογραμμίζοντας την παρουσία του ελληνικού φωτός στο σπουδαίο έργο του.

Ο Παπαδιαμάντης δεν είναι μόνο λυρικός ηθογράφος, αλλά είναι και ψυχογράφος, προσεγγίζοντας με θαυμαστή ακρίβεια και με τη βοήθεια της χριστιανικής του πίστης τον εσωτερικό κόσμο των πρωταγωνιστών του. Έτσι δημιουργεί ένα έργο, που είναι ακραιφνώς αποκαλυπτικό της εσώτερης δομής της ανθρώπινης ψυχής.

Το ακροατήριο είχε κυριολεκτικά μαγευτεί με την γλυκύτατη αυτή και απόλυτα εμπεριστατωμένη επιστημονικά παρουσίαση του σπουδαίου λογοτέχνη μας, ο οποίος αξίζει να μελετηθεί σε βάθος και σε πλάτος από μικρούς και μεγάλους. Αυτό και άλλα στοιχεία που αφορούν το ύφος και την αξία του Παπαδιαμάντη συζητήθηκαν μεταξύ του ομιλητή και ακροατών, στη γενική συζήτηση που ακολούθησε.

Ο Πρόεδρος της Κοινότητας κ. Παντελής Δημοσθένους προσέφερε στον ελλογιμότατο Καθηγητή αναμνηστικά δώρα και οι Κυρίες της Βοηθητικής Αδελφότητας δεξιώθηκαν όλους τους παρευρισκομένους, προσφέροντας εύγευστα και πλούσια κεράσματα.

«Μουσεία Λογοτεχνών: Συνάντηση στο Σπίτι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο»

Με μεγάλη επιτυχία, με αφορμή το Έτος Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, για τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από το θάνατο τού μεγάλου Σκιαθίτη λογοτέχνη, ο Σύλλογος Μουσειοπαιδαγωγών Ελλάδας, ο Δήμος Σκιάθου και το Σπίτι-Μουσείο Α. Παπαδιαμάντη, οργάνωσαν την Παρασκευή 25 Ιουνίου, ημερίδα με θέμα: «Μουσεία Λογοτεχνών: Συνάντηση στο Σπίτι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο».

Στην ημερίδα είχαν προσκληθεί εκπρόσωποι από διάφορα Μουσεία Λογοτεχνών της χώρας - Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη της Κρήτης, Μουσείο Παλαμά Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, Μουσείο Διονυσίου Σολωμού Κέρκυρας, Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων – καθώς και εκπρόσωποι από τον εκπαιδευτικό και ακαδημαϊκό χώρο.

Σκοπός της ημερίδας ήταν η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των Μουσείων Λογοτεχνών και η προώθηση της συνεργασίας για τη διεύρυνση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού ρόλου αυτής της ιδιαίτερης κατηγορίας μουσείων της χώρας μας αλλά και την αντιμετώπιση των προκλήσεων της σύγχρονης εποχής.

Στην Ημερίδα, που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Μπούρτζι, χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος Σκιάθου Νίκος Πλωμαρίτης και η Πρόεδρος του Συλλόγου Μουσειοπαιδαγωγών Ελλάδος Χαρά Κανάρη.

Ομιλητές ήταν:

• η Αθηνά Παπαγεωργίου, Διευθύντρια του Μουσείου Α. Παπαδιαμάντη, η οποία μίλησε με θέμα: «Λογοτέχνες στο Σπίτι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: Χθες και Σήμερα»,

• η Βαρβάρα Τσάκα, Έφορος του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη, η οποία μίλησε με θέμα: «Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη. Μια κιβωτός μνήμης, γνώσης και Ψυχαγωγίας»,

• η Δήμητρα Γαβρίνα, Μουσειοπαιδαγωγός Ι΄ ΕΠΚΑ Δελφών, Εκπρόσωπος του Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, η οποία μίλησε με θέμα: «Μεσολόγγι: Το Μουσείο Παλαμά στην Ιερά Πόλη»,

• η Αναστασία Φακίδου, Εκπαιδευτικός, Υποψ. Διδ. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: «Καλησπέρα κυρ Αλέξανδρε; Θα μας πεις μια ιστορία;»,

• η Κατερίνα Δεμέτη, Διευθύντρια του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων: «Τα Περιφερειακά Μουσεία των Λογοτεχνών μπροστά στην πρόκληση της νέας εποχής της παγκοσμιοποίησης. Η περίπτωση του Μουσείου Σολωμού: ιδέες, δράσεις και εφαρμογή» και

• ο Περικλής Παγκράτης, Πρόεδρος της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών με το θέμα: «Το Μουσείο Διονυσίου Σολωμού Κέρκυρας»

Το απόγευμα έγινε Ξενάγηση στο Σπίτι-Μουσείο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη από τη διευθύντρια του Μουσείου κ. Αθηνά Παπαγεωργίου, ενώ η Θεοδοσία Ράπτου, Δασκάλα, Μουσειοπαιδαγωγός, συντόνισε ένα παιχνίδι με τίτλο: «Με τις λέξεις του Παπαδιαμάντη: Μικρός Δημιουργικός Αποχαιρετισμός», στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι σύνεδροι.