Ψηλαφώντας το θαύμα του Παγετώνα Perito Moreno

   Κείμενο και φωτογραφίες: π. ΜΙΧΑΗΛ ΒΙΣΒΙΝΗΣ   

Ο οδηγός μας, αρκετά συνεπής στην ώρα του, νωρίς το πρωί ήταν στο ξενοδοχείο μας. Άμεση επιβίβαση και στον δρόμο για τον περίφημο Παγετώνα Perito Moreno. Είχαμε να καλύψουμε περίπου 280 χιλιόμετρα. Με το που ξεκινήσαμε είχαμε και κάτι αναπάντεχο: Ο οδηγός μάς ρώτησε τι γλώσσες χρησιμοποιούσαμε. Του είπαμε αγγλικά και ελληνικά. Στο άκουσμα των ελληνικών γυρίζει, μου δίνει το χέρι του και μας λεει: Μάρκος Ευστρατιάδης!!! Σιωπή στο όχημα! Άλλος ένας Έλληνας! Ο πατέρας του είχε φύγει με τον αδελφό του από την Νάουσα και κατέληξαν στο Buenos Ayres, όπου έχει ένα εργοστάσιο με πλεκτά. Ο φίλος μας ο Μάρκος δεν άντεξε τη ζωή της μεγαλούπολης και πήρε τα βουνά, να εργαστεί στον τουρισμό. Τελικά ο Έλληνας, αυτό το σύνδρομο του Οδυσσέα έως πότε θα το κουβαλάει στο DNA του;  Αφήναμε τα χιλιόμετρα πίσω μας, σε μια απίστευτη εναλλαγή τοπίου. Σιγά-σιγά, η στέπα αρχίζει να γίνεται όλο και πιο πράσινη. Να και οι πρώτοι κόνδορες στον ουρανό. Όσο το αυτοκίνητο κατέγραφε χιλιόμετρα και όσο πλησιάζαμε, άρχιζε και η αγωνία μας να κορυφώνεται, πότε επιτέλους θα φθάσουμε!  Πρώτη φορά θα βλέπαμε παγετώνα. Βέβαια το ταξίδι  με το αυτοκίνητο μπορεί λίγο να κουράζει αλλά από την άλλη σου δίνει την ευκαιρία να σκεφθείς και ταυτόχρονα να αποτοξινωθείς από την καθημερινή ρουτίνα της ζωής στην πόλη.

Παγετώνες ονομάζονται μεγάλες μάζες πάγου, συνήθως κινούμενες λόγω της συμπίεσης του χιονιού. Οι παγετώνες αποτελούν αντικείμενο μελέτης και έρευνας της Παγετωνολογίας, που αποτελεί ιδιαίτερο επιστημονικό κλάδο της Υδρολογίας. Σύμφωνα με την Wikipedia, οι παγετώνες καλύπτουν το 10-11% της στεριάς της γης. Για παράδειγμα, αν όλοι οι παγετώνες σήμερα έλιωναν η στάθμη της θάλασσας θα ανέβαινε κατά 70 μέτρα!!! (Πηγή: Εθνικό κέντρο δεδομένων χιονιού και πάγου των ΗΠΑ).

Πώς δημιουργήθηκαν οι παγετώνες πάνω στα βουνά είναι μάλλον ανεξήγητο φαινόμενο. Δεν κατάφερα να μάθω ή τουλάχιστον να καταλάβω. Από ό,τι διάβασα λοιπόν, μεταφέρω λίγες πληροφορίες: Σχηματίζονται σε περιοχές υπεραιωνόβιας παρουσίας χιονιού, όπου, λόγω της γεωγραφικής θέσης τους (Αρκτική, Ανταρκτική) ή του μεγάλου υψομέτρου όπου βρίσκονται, η ποσότητα του χιονιού που πέφτει είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που λιώνει και εξατμίζεται. Αυτό έχει ως συνέπεια να συσσωρεύονται μεγάλες μάζες και να μετατρέπονται σε πάγο, ο οποίος κινείται σαν ποταμός προς την θάλασσα, με ταχύτητα ανάλογα προς την κλίση του εδάφους. Στους Παγετώνες έχει συσσωρευτεί η μεγαλύτερη ποσότητα γλυκού νερού στον πλανήτη. Υπάρχουν πάμπολλοι παγετώνες σε διάφορα μέρη της γης. Ένας από τους σημαντικότερους Παγετώνες είναι ο Perito Moreno.

 

Ο Perito Moreno είναι ένας από τους τρεις που υπάρχουν στην Παταγονία, βρίσκεται μέσα στη Λίμνη Αργεντίνο (Lago Argentino) και μάλιστα την χωρίζει στα δύο. Ο παγετώνας καλύπτει μια επιφάνεια  195 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με πρόσοψη περίπου 5 έως 6 χιλιόμετρα και μέσο ύψος από την επιφάνεια του νερού τα 70 έως και 80 μέτρα και από 170 έως και 200 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού.

Το όνομα προέρχεται από τον Francisco-Pascacio Moreno, ο οποίος γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1852. Εξέχων εξερευνητής, το 1877 ανακάλυψε το βουνό El Chalten και το μετονόμασε σε Fitz Roy. Το 1880 άρχισε μια δεύτερη αποστολή στο έδαφος της Παταγονίας, οπότε και ανακάλυψε τον Παγετώνα, εργάστηκε καθοριστικά για την υπεράσπιση των συμφερόντων της Αργεντινής που οδήγησε στη συνθήκη Όριο του 1881 μεταξύ Χιλής και Αργεντινής. Προς τιμή του ονόμασαν τον παγετώνα Perito Moreno (Perito σημαίνει «ειδικός, εμπειρογνώμονας»). Για περισσότερες πληροφορίες στο http:en.wikipedia.org Francisco _ Moreno.

Σε μια στροφή, μπροστά μας ξεπροβάλλει μεγαλοπρεπής ο παγετώνας. Ο οδηγός μας, έμπειρος με τουρίστες, σταματάει σ’ ένα ξέφωτο για να μας δώσει τη δυνατότητα να θαυμάσουμε και να φωτογραφήσουμε.

Ήταν για όλους μας μια πρωτόγνωρη εμπειρία! Όσες φωτογραφίες κι αν είδαμε στο παρελθόν δεν απέδιδαν τη μεγαλοπρέπεια του τοπίου! Υπερθέαμα!!! Βρίσκεται κανείς σε εκείνες τις στιγμές, που κυριολεκτικά γυρίζει τα μάτια του και την ψυχή του στον ουρανό με ευγνωμοσύνη, για να πει το «ως εμεγαλύνθη τα έργα Σου Κύριε»! Μπροστά  μας ο παγετώνας  φάνταζε σαν ξεχασμένο θαύμα! Πώς να αντιμετωπίσεις αυτό το μεγαλείο της φύσης; Πόσα εκατομμύρια χρόνια θα χρειάσθηκαν για να δημιουργηθεί αυτός ο παγετώνας!... Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι στις Άνδεις, αλλά αυτό που βλέπω μπροστά μου είναι πραγματικά το μεγαλείο των Άνδεων!

Το κρύο τσουχτερό, αλλά ποιος το υπολογίζει. Ήμασταν, αρκετά μακριά. Οι φωτογραφικές μας πήραν φωτιά, λες και θα χανόταν το θαύμα σε λίγο από μπροστά μας.  Λίγα χιλιόμετρα και φθάνουμε στο ξενοδοχείο μας. Μείναμε  στο Los Notros. Ένα καταπληκτικό ξενοδοχείο. Είναι ήδη πια μεσημέρι. Μάς προτάθηκε να περάσουμε στο εστιατόριο για το γεύμα. Γεύμα με φόντο τον παγετώνα Perito Moreno. Ούτε που θυμόμαστε τι παραγγείλαμε για μεσημεριανό, είχαμε χαθεί κυριολεκτικά στο απέραντο λευκό-μπλε του παγετώνα. Μετά το γεύμα άρχισαν τα διαδικαστικά check in κλπ., αυτά που βαριέται κάθε ταξιδιώτης, υπό μάλης μπουφάν, τσάντες και όλα τα συναφή και στα δωμάτια μας. Όλα τα δωμάτια βλέπουν στον παγετώνα. Ανοίγουμε βαλίτσες μόνο για να ετοιμαστούμε με ρούχα κυριολεκτικά εκστρατείας για την πρώτη μας εξόρμηση να πλησιάσουμε τον παγετώνα, δυστυχώς υπό ραγδαία βροχή.

Ευτυχώς, το ξενοδοχείο μας εφοδίασε με ένα κίτρινο pancho αδιάβροχο. Η βροχή δεν λέει να κοπάσει, αλλά ούτε και το πείσμα μας... Κατεβήκαμε κάποιες εκατοντάδες σκαλιά. Ο ουρανός κατάμαυρος, αλλά ο παγετώνας εκπέμπει το δικό του φως, μοιάζει αυτόφωτος. Πώς να βγάλεις φωτογραφική μηχανή με τέτοια βροχή, αλλά, και πως να μην βγάλεις φωτογραφίες;;;  Η ανάγκη σε κάνει να σκαρφιστείς τρόπους για να απαθανατίσεις αυτά που βλέπεις. Έτσι λοιπόν με τη μηχανή κάτω από το αδιάβροχο βγάζεις φωτογραφίες κατά προσέγγιση κάποιων δεκάδων μέτρων, και αργότερα κατά μόνας επιβραβεύεις το πείσμα σου, όταν διαπιστώνεις πλέον ότι μόνο το πείσμα δεν φθάνει για να επιτύχεις τους στόχους σου...

Έχουν περάσει τέσσερις ώρες και αρχίζει η επιστροφή. Άντε, ν’ ανέβεις όλα αυτά τα σκαλιά πάλι! Ενώ μας βασανίζει μια σκέψη μόνο, το αύριο. Ο αυριανός καιρός. Το πρόγραμμά μας λεει: Αύριο όλη τη μέρα περπάτημα στον παγετώνα. Υπό βροχήν; Αδύνατον…

Επιστροφή στη ζεστή θαλπωρή του ξενοδοχείου. Το τζάκι στις δόξες του, το κρύο τσουχτερό. Το ξενοδοχείο είναι ευτυχώς μικρό με τριάντα δωμάτια μόνο, οπότε  ήμασταν λίγοι, Ρώσοι, Ιταλοί, εμείς οι Έλληνες, Βραζιλιάνοι και κάποιοι Ιάπωνες, όλοι με στραμμένα τα μάτια προς τον παγετώνα. Το σκοτάδι να έχει πέσει για καλά κι εκείνος να εκπέμπει ένα δικό του μυστηριώδες φως.

Κάποια στιγμή οι αντοχές μας άρχισαν να πέφτουν. Θυμήθηκα το κλασσικό «αρκεί την ημέρα η κακία (ο κόπος) αυτής». Είχε γίνει αρκετά μακρύ το ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα. Στα δωμάτια για ύπνο, αλλά και εκεί δεν σ’ αφήνει ο παγετώνας, οι κουρτίνες δεν έχουν κλείσει ποτέ... Μπορεί οι κουρτίνες να μην έχουν κλείσει ποτέ, αλλά τα μάτια μάς προδίδουν, δεν αντέχουν άλλο και κλείνουν.

Ξυπνάμε σχετικά νωρίς και πάλι  με φόντο τον παγετώνα. Ο χρόνος τύραννος, όπως πάντα άλλωστε, πρωινό στα γρήγορα και ξεκινάμε για τον παγετώνα. Περνάμε κάποιον μικρό αλλά αρκετά αυστηρό έλεγχο σχετικά με την ενδυμασία μας: παπούτσια για περπάτημα, μακριά παντελόνια θερμικές κάλτσες, αντιανεμικά μπουφάν, γυαλιά ηλίου, σκούφο, γάντια, κασκόλ, κρέμα για υψηλή προστασία από τον ήλιο. Και όχι πολλά πράγματα στα χέρια∙ μόνο φωτογραφικές.

Επιβιβαζόμαστε σε ένα Mini bus και ξεκινάμε για το λιμανάκι στη Λίμνη Argentino Lago. Άμεση επιβίβαση στο Catamaran και ξεκινάμε παράλληλα  προς τον παγετώνα και σε απόσταση 300 μέτρων, απόσταση ασφαλείας, σύμφωνα πάντα με το νόμο του κράτους, όπως μας πληροφόρησε ο καπετάνιος μας. Το κρύο τσουχτερό. Ευτυχώς, και δόξα τω Θεώ, δεν βρέχει, ο ουρανός ελαφρά συννεφιασμένος  και ο ήλιος μάλλον κρυμμένος με παιχνιδίσματα, οπότε η πεντάωρη πεζοπορία μας ήταν σχετικά ευχάριστη και με μικρές δυσκολίες. Περπατήσαμε για μισή ώρα στη απέναντι όχθη της λίμνης, όπου έπρεπε να φορέσουμε  παγοπέδιλα, σιδερένιες σόλες με καρφιά κάτω από τα παπούτσια, ώστε να έχουμε δυνατότητα  να περπατήσουμε επάνω στον πάγο. Με κάποιες βασικές οδηγίες κίνησης αρχίσαμε να περπατάμε πάνω στην παγωμένη επιφάνεια. Αρχικά μια αίσθηση πανικού σε καταλαμβάνει μέχρι να αποφασίσεις να ξεκινήσεις να κάνεις τα πρώτα σου βήματα. Το μόνο που δεν θέλεις είναι να γλιστρήσεις και να σε πάρει ο κατήφορος. Τα πέδιλα είναι πράγματι μαγικά, τα καρφιά καρφώνονται στον πάγο και πολύ σύντομα αυτή η πρώτη ανασφάλεια εξαφανίζεται, εξοικειώνεσαι και αρχίζεις να ανεβοκατεβαίνεις, να προσπερνάς ρυάκια και λιμνούλες με έντονα γαλάζιο νερό. 

Οι φίλοι και συνταξιδιώτες Ευτύχης και Δήμητρα Ευτυχίου.

Γίναμε ένα μικρό -12 ανθρώπων- γκρουπ με άλλες φυλές και γλώσσες. Και αρχίζει η περιπλάνηση σ’ έναν άλλο πλανήτη. Τίποτε δεν θυμίζει τον πλανήτη μας. Ένα απέραντο και απόλυτο λευκό, με μια γαλάζια ανταύγεια διάχυτη. Όλες οι αισθήσεις ζουν ένα παραμύθι! Συνεχώς ακούς ένα υπόκωφο και εκκωφαντικό βουητό, σαν να βρυχάται ένας  δράκοντας στα έγκατα της γης, ενώ ο παγετώνας σπάει ολόγυρα  και ταυτόχρονα ο δυνατός κρύος παγωμένος αέρας, άλλοτε λες και προσπαθεί να δαμάσει αυτό το βουητό και άλλοτε να το αναδείξει, παίζοντας θαρρείς με το φως του ήλιου. Ήχος και φως της φύσης. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι ήδη ανεβαίναμε σε ένα αρκετά ψηλό βουνό. Μεθυσμένοι κυριολεκτικά από την ομορφιά. Ένα υπερθέαμα. Απόλυτο λευκό με μια διάχυτη γαλάζια ανταύγεια. Δεν αισθάνεσαι πού είσαι, λες και είσαι έξω από τον χρόνο!

Μικρή λίμνη στον παγετώνα. Σύμφωνα με τον οδηγό μας, βάθους 27 μέτρων.

Οι digital φωτογραφικές μηχανές  και οι βιντεοκάμερες, κινητά τηλέφωνα και iPad κάποτε σιωπούν και άλλοτε, όταν κάποιος πάρει μια φωτογραφία, με το που ακούγεται το κλικ παίρνουν φωτιά, χιλιάδες φωτογραφίες και σε λίγο πάλι παύση. Σαν να θέλεις έτσι πολύ εγωιστικά να κρατήσεις αυτές τις ανεπανάληπτες εικόνες και εμπειρίες αποκλειστικά μόνο για σένα. Από την άλλη, πώς μπορείς να κρατήσεις έστω και εμπειρίες χωρίς να τις μοιραστείς;

Πέρασαν οι ώρες και ο ήλιος πήγαινε για τη Δύση. Βρήκα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσω πού είναι η Δύση και η Ανατολή∙  στο Νότο δεν προσανατολίζεται κανείς εύκολα. Πριν όμως δύσει ο ηλιοκράτορας, έπρεπε να τελειώσει και το όνειρο που ζούσαμε. Μπαίνουμε στη διαδικασία της επιστροφής. Πέντε ώρες περπάτημα στον Παγετώνα οφείλω να ομολογήσω ότι κουράζει, όμως οι καλοί και έμπειροι οδηγοί  επιβραβεύουν την τόλμη με κάποια σνακς, σοκολατάκια και ένα ουισκάκι 12 ετών∙ με τι νομίζετε;;;  Με πάγο κάποιων εκατοντάδων αιώνων, κατευθείαν από τον παγετώνα.  

Βέβαια ο ονειρικός Παγετώνας Perito Moreno, το ξεχασμένο αυτό θαύμα, δεν τελειώνει ούτε μέσα στο σκοτάδι. Συνεχίζει να φωτίζει καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, σαν να λεει στο φεγγάρι ότι εδώ δεν νυχτώνει ποτέ. Επιστρέψαμε πίσω, βγάλαμε εκείνα τα σιδερένια παγοπέδιλα, να τ’ αφήσουμε για τους αυριανούς ταξιδιώτες του ονείρου. Μέσα στο δάσος και στον καθαρό αέρα ένα μικρό απλό γεύμα και ένα μπουκάλι νερό μας επανέφερε στην πραγματικότητα μας. Στο καράβι και επιστροφή για το ξενοδοχείο. Ήταν ήδη 6.00 μ.μ. Άρχιζε να νυχτώνει. Ένα φρεσκάρισμα στο δωμάτιο και στο εστιατόριο για το δείπνο. Φυσικά όλοι κολλημένοι στην τζαμαρία, με θέα στον παγετώνα!!!

Εδώ ολοκληρώθηκε το ταξίδι! Το επόμενο, στην ΥΕΜΕΝΗ!!!

Παταγονία - El Chalten - Fitz Roy

    Κείμενο – Φωτογραφίες: π. ΜΙΧΑΗΛ ΒΙΣΒΙΝΗΣ  

Μετά από ένα γεμάτο τετραήμερο στην Γη του Πυρός, φορτωμένοι με απίστευτες εμπειρίες και συγκινήσεις, πετάμε σε δίωρη πτήση για το El Calafate. Μέσα στο αεροπλάνο ήταν αδύνατον να βάλω σε κάποια σειρά στη σκέψη μου τα όσα ζήσαμε εκεί.

Πετούσαμε κυριολεκτικά πάνω και κατά μήκος από τις ολοχρονίς χιονισμένες Άνδεις. Η θέα όντως μαγευτική! Πώς να ξεκολλήσεις τα μάτια σου από το παραθυράκι του αεροσκάφους; Από τη άλλη, μ’ έτρωγε η αγωνία γι’ αυτά που επρόκειτο να επισκεφθούμε, FitzRoy και Παγετώνες.

El Calafate. Πρωτεύουσα της Επαρχίας Santa Cruz, με 15 έως 20.000 κατοίκους, στην ενδοχώρα στα νοτιοδυτικά της Αργεντινής. Φτιάχτηκε τα τελευταία χρόνια, έχει αεροδρόμιο και αποτελεί το ορμητήριο για την λίμνη Lago Argentina, καθότι κτισμένη στα παραλίμνια και φυσικά για το Fitz Roy και για τον πιο διάσημο Παγετώνα, τον Perito Moreno. Η πόλη ζει και κινείται μόνο από τον τουρισμό. Από το El Calafate ξεκινούν όλοι οι δρόμοι -οδικώς πάντοτε- για το Εθνικό Πάρκο των Παγετώνων. Το όνομά της η πόλη το πήρε από έναν θάμνο, που βγάζει ένα μικρό φρούτο, σαν μούρο. Μάλιστα οι ντόπιοι λένε ότι, όποιος φάει αυτό το φρούτο, δεν θα ξεχάσει ποτέ την περιοχή και θα ξαναγυρίσει. Η περιοχή είναι στέπα με πολύ μικρή βροχόπτωση ετησίως και μέση θερμοκρασία το καλοκαίρι τους 18ο C, ενώ τον χειμώνα μέση θερμοκρασία τους –2ο C. Αλλά μέσα στο Πάρκο αλλάζουν τα πράγματα.

Στο αεροδρόμιο μάς περιμένει, με την ανάλογη ταμπέλα πάντα, ο οδηγός μας. Δεν μιλάει άλλη γλώσσα, εκτός των ιστπανικών. Βαλίτσες και εμείς εντός του οχήματος και στον δρόμο για το El Chalten, διαδρομή περίπου στα 200 χιλιόμετρα!

Όσο πλησιάζουμε τόσο μεγαλώνει και η αγωνία μας. Άραγε, θα το δούμε το βουνό ή θα είναι κρυμμένο μέσα στα σύννεφα; Chalten, στη γλώσσα των Ahonikenk, σημαίνει «το βουνό του καπνίσματος». Πίστευαν ότι στην κορυφή του υπάρχει κάποιο ηφαίστειο και τραβάει τα σύννεφα.

Και ιδού το αποτέλεσμα, που αποτυπώνω με τον φακό μου:

Η περίφημη κορυφή Fitz Roy.Ύψος 3.405 μέτρα κωνοειδής συμπαγής γρανίτης. Βρίσκεται μέσα στο Los Glaciares National Park. Σε 4.459 τετραγωνικά χιλιόμετρα!!!

Δεν πιστεύαμε στα μάτια μας, τι βλέπαμε! Σταματήσαμε, για να βγάλουμε φωτογραφίες, αλλά πρωτίστως να το θαυμάσουμε, ειλικρινά με δύσκολες καιρικές συνθήκες, πολύ κρύο και τόσο δυνατό αέρα, που με δυσκολία ανοίξαμε τις πόρτες του 4Χ4.

Σύντομα φθάσαμε στο χωριό, ένα μικρό χωριουδάκι στην όχθη του ποταμού Vueltas Rio de las, ταυτόχρονα όμως βρίσκεται στο χαμηλό υπογάστριο των Cerro Torre και Cerro Fitz Roy - βουνών φημισμένων και πολύ δημοφιλών για πεζοπορίες, ορειβασίες και αναρριχήσεις. Το χωριό κτίστηκε πρόσφατα, το 1985, με μοναδικό σκοπό να εξασφαλίσει την κυριαρχία στην περιοχή η Αργεντινή από την Χιλή, που την διεκδικούσε. Σήμερα αποτελεί βάση και ορμητήριο για όλους τους τουρίστες. Ένα άναρχα κτισμένο χωριό που τώρα αρχίζουν να δημιουργούνται σοβαρές τουριστικές υποδομές. Φθάσαμε στο κατάλυμα μας, ένα μικρό ξύλινο ξενοδοχείο πολύ γουστόζικο, με πολλή θαλπωρή, τζάκι, κλπ. Λίγη ξεκούραση, ανοίξαμε τις πολυταξιδεμένες μας βαλίτσες και στον δρόμο, έτοιμοι να κατακτήσουμε το χωριό. Δειπνήσαμε σ’ ένα από τα πολλά μικρά ταβερνάκια και μετά ύπνο.

Την άλλη μέρα είχαμε ένα δύσκολο trekking, πεζοπορία. Ανεβήκαμε από τα 300 στα 700 μέτρα, περπατήσαμε στην πίσω πλευρά του Fitz Roy. Το βουνό ήταν σκεπασμένο από σύννεφα. Η τύχη δεν χαμογελά κάθε μέρα.

Η επιστροφή εξαντλητική. Πάντα ο κατήφορος είναι χειρότερος από τον ανήφορο... Αφήνουμε πίσω μας το βουνό Fitz Roy. Ο Robert FitzRoy υπήρξε καπετάνιος του HMS BEAGLE, (περισσότερα στην Wikipedia, μ' ένα κλικ εδώ). Τώρα, γιατί έδωσαν το όνομα ενός καπετάνιου σ’ ένα βουνό, αυτό δεν κατάφερα να το καταλάβω... Αργά το βράδυ βγήκαμε έξω, μέσα στο κρύο, να περπατήσουμε λίγο ή να προλάβουμε να δούμε και κάτι άλλο, που μπορεί να μας είχε διαφύγει. Και η νύχτα μάς αποζημίωσε με την σκηνή αυτήν:

συνεχίζεται

Ταξιδεύοντας στην Παταγονία, Ushuaia, Γη του Πυρός

  Κείμενο - φωτογραφίες: π. ΜΙΧΑΗΛ ΒΙΣΒΙΝΗΣ 

P a t a g o n i a

H Παταγονία προσδιορίζεται γεωγραφικά να καταλαμβάνει το νοτιότερο τμήμα της Νότιας Αμερικής και βρίσκεται στις νότιες περιοχές της Αργεντινής και της Χιλής, διασχίζεται από την οροσειρά των Άνδεων και βρέχεται από δύο ωκεανούς: τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό.

Το όνομα «Παταγονία» προέρχεται, σύμφωνα πάντα με ερευνητές, από τη λέξη «παταγών» (Patagon), την οποία αρχικά χρησιμοποίησε ο Μαγγελάνος, για να περιγράψει τους ιθαγενείς που συνάντησε στην περιοχή και θεώρησε ότι είχαν γιγάντιες διαστάσεις. Ιδιαίτερα εντυπωσιάστηκε από τις τεράστιες πατούσες τους. Pata, στα ισπανικά, σημαίνει πατούσα. Μέχρι σήμερα, πιστεύεται ότι οι Παταγόνες ήταν Ινδιάνοι Τεουέλχες, οι οποίοι είχαν μέσο ύψος 1.80 εκατοστό, σε σύγκριση με το μέσο ύψος 1.55 εκατοστό των Ισπανών, εκείνη την εποχή.

Στους αιώνες που ακολούθησαν ελάχιστοι τολμηροί ταξιδιώτες κατάφεραν να επισκεφθούν την περιοχή. Από τα τέλη του 20ού αιώνα η βιομηχανία του τουρισμού ανακάλυψε την Παταγονία και άρχισε να εκμεταλλεύεται την περιοχή με αεροπορικές και οδικές συγκοινωνίες.

Η Παταγονία έχει ένα απίστευτο οικοσύστημα, που -δυστυχώς- κινδυνεύει.

U s h u a i a

Πετάμε σε δίωρη πτήση από το Buenos Ayres για την Ushuaia. Έχει χαρακτηρισθεί ως η νοτιότερη πόλη του κόσμου. Είναι η πρωτεύουσα της Γης του Πυρός (Tierra del Fuego).

Η πόλη, όπως είναι κτισμένη, έχει την πλάτη της εκεί που ξεψυχά η οροσειρά των Άνδεων, ενώ ξαπλώνει νωχελικά προς την θάλασσα Canal Beagle. Ορμητήριο για την Ανταρκτική. Από εδώ ξεκινούν όλα τα πλοία με τους τυχερούς, αλλά και τολμηρούς συνάμα. Αν βρεθείτε καλοκαίρι, Δεκέμβριο με Μάρτιο, θα εκπλαγείτε από τα λουλούδια. Βέβαια, ο καιρός είναι απρόβλεπτος, όλα μπορεί να συμβούν, να είστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή για όλους τους καιρούς... Τα πάντα είναι καταπράσινα. Τον χειμώνα το χιονισμένο τοπίο αλλάζει τη φυσιογνωμία του, γίνεται αλπικό.

Στην Ushuaia θα πρέπει να καταλύσει κανείς, προκειμένου να επισκεφθεί την Γη του Πυρός. Ευτυχώς, προστατεύεται ως Εθνικό Πάρκο από την Κυβέρνηση της Αργεντινής. Πολλές δραστηριότητες μπορεί να αναπτύξει κανείς, αν φυσικά έχει την πολυτέλεια του χρόνου.

Μισή μέρα θα πρέπει να διαθέσει για μια επίσκεψη στη Γη του Πυρός. Μια κρουαζιέρα στο Beagle Canal. Βόλτα στο χωριό που τελευταία πνίγεται από τον τουρισμό.

Γη του Πυρός - Tierra del Fuego

Η Γη του Πυρός είναι το μεγάλο Αρχιπέλαγος στην εσχατιά της Γης, το ακρότατο σημείο της Νότιας Αμερικής, μοιρασμένο ανάμεσα στην Χιλή και την Αργεντινή.

Ανακαλύφθηκε από τον Μαγγελάνο το 1520, ο οποίος έδωσε και το όνομα «Γη του Πυρός». Σύμφωνα με διηγήσεις ναυτικών της εποχής εκείνης, στον ανεμοδαρμένο, κακοτράχαλο και αφιλόξενο αυτόν τόπο ζούσαν ιθαγενείς, που ήσαν γυμνοί και δεν είχαν ούτε σπίτια, και για να ζεσταθούν άναβαν παντού πολλές φωτιές και έκαιγαν ξύλα από τα δάση, μέρα και νύχτα.

Όταν βρεθείς εκεί, στην άκρη της γης, συνειδητοποιείς ότι εκεί τελειώνουν τα βήματα σου. Aπό εκεί και πέρα, ένα απέραντο σκούρο γαλάζιο, ωκεανός και ουρανός ενώνονται στον ορίζοντα, όλα είναι γοητευτικά και σε παρασύρουν, σε βυθίζουν σε μια σιωπή.

Το μικρό καλοκαίρι ο δρυμός είναι γεμάτος από λουλούδια, πουλιά, αλεπούδες, κάστορες και άλλα άγρια ζώα, που δεν έτυχε να δούμε. Τον χειμώνα το χιόνι θα βυθίσει τα πάντα σε χειμερία νάρκη. Αυτόν τον χειμώνα, που έρχεται, τον θυμίζουν οι πάντα χιονισμένες κορυφές τής οροσειράς των Άνδεων, που εξαντλούνται στον ωκεανό.

Να μην το ξεχάσω κι αυτό: Ο ήλιος εδώ ανατέλλει και δύει προς τα βόρεια! Ιδιαίτερα τον χειμώνα διαγράφει μία ελλειπτική καμπύλη, που σημαίνει ότι η ημέρα δεν διαρκεί πολύ.

Demetrio Louizon,

ένας Έλληνας στην Γη του Πυρός

Εκείνες τις μέρες, που ετοιμάζαμε το ταξίδι για τον νοτιά, άρχισα το ψάξιμο στο διαδίκτυο, σ’ αυτό το απίστευτο και εκπληκτικό εργαλείο. Βρήκα την διεύθυνσή του και το τηλέφωνό του, με την σκέψη να τον συναντήσουμε και να τού πούμε μια καλημέρα. Ποιος ξέρει τι ιστορίες θα έχει να διηγηθεί από τη ζωή του, ποιοι αέρηδες τον έφτασαν ως εκεί!... Εκεί που τελειώνει η γη, τέρμα κάτω!... Εκεί που βλέπεις ότι τέρμα δεν έχει παρά μόνο ο ουρανός!...

Εκείνη την ημέρα η τύχη μάς χαμογελούσε, ο ουρανός καταγάλανος με τα αντιανεμικά μας βέβαια, σκούφους κασκόλ κλπ., αλλά με τον ήλιο συντροφιά. Το πρόγραμμα έλεγε μια μικρή, κάποιων ωρών, κρουαζιέρα στο Canal Beagle. Το 1520 έφθασε εκεί ο Μαγγελάνος. Πάμπολλες βραχονησίδες και όλες κατοικημένες με πιγκουΐνους, φώκιες, γλάρους, θαλάσσιους ελέφαντες κλπ.

Το ταξίδι μας τελείωσε και επιστρέψαμε, ξεμπαρκάραμε στην ακτή. Ο οδηγός μας άρχισε να μας ενημερώνει για το υπόλοιπο πρόγραμμα. Με πολλή καλοσύνη τού είπαμε ότι θέλουμε να μας πάει στην διεύθυνση αυτήν...... και να μας αφήσει εκεί. Άλλο που δεν ήθελε φυσικά. Με απίστευτη χαρά έστριψε το τιμόνι του και αλλάξαμε κατεύθυνση. Βέβαια, περάσαμε και μια μικρή ανακρισούλα, τι, ποιος, πού, πότε κλπ. Με λίγη υπομονή και επιμονή βρήκαμε την διεύθυνση!

Εκείνη την ώρα ο Demetrio έβγαζε τα σκουπίδια τού σπιτιού έξω στον κάδο. Τον πλησιάσαμε και τού είπαμε ότι είμαστε Έλληνες. Αμέσως έλαμψε το πρόσωπο του από χαρά! Του έδωσα ένα καπέλο με την ελληνική σημαία, που του είχα πάρει. Μόλις το είδε, έβγαλε το καπέλο του, το πέταξε και λέει: «Από τώρα θα φοράω αυτό»!!! Με αφοπλιστική καλοσύνη μάς πέρασε στο σπίτι του, μία πολύ όμορφη μικρή μονοκατοικία. Δυστυχώς, δεν μιλάει ελληνικά, μόνο ισπανικά. Μας έβγαλε καφέ και νερό. Όση ώρα μιλούσε, επειδή δεν γνωρίζω ισπανικά, διέκρινα στον άνθρωπο αυτό μιαν αδιόρατη μελαγχολία. Σύντομα άρχισα να παρατηρώ το σαλόνι του. Μια φωτογραφία μού προξένησε περιέργεια, μια μαυρόασπρη παλιά φωτογραφία. Όταν είδε ότι την πήρα στα χέρια, χαμογέλασε και άρχισε την ιστορία του:

Ο πατέρας του, Στέλιος Λουΐζος, γεννήθηκε στην Τένεδο. Σκεπτόμενος -προφανώς- ο άνθρωπος ότι δεν θα πάνε καλά τα πράγματα με τους Τούρκους, αποφάσισε να πάρει των ομματιών του -που λένε- και να τραβήξει για την Αργεντινή. Στην Ushuaia λοιπόν, ο μόνος Έλληνας! Δραστηριοποιήθηκε εμπορικά, άνοιξε ένα παντοπωλείο, το “El Griego” στον κεντρικό δρόμο San Martin str. Έφτιαξε και οικογένεια, έκανε δέκα παιδιά: έξι κορίτσια και τέσσερα αγόρια. Πρώτος από τ' αγόρια ο Demetrio. Από όλα τα παιδιά μόνο ο Δημήτριος αποφάσισε να ταξιδέψει, να πάει να δει τον τόπο, όπου γεννήθηκε ο πατέρας του. Πήγε στην Τένεδο, έψαξε, δεν βρήκε συγγενείς, αλλά βρήκε το σπίτι της οικογενείας του πατέρα του. Το 1952, εικοσιπεντάρης ο Δημήτριος, ασυρματιστής στο επάγγελμα, αποφασίζει να υπογράψει ένα συμβόλαιο με την κυβέρνηση με πολύ καλό μισθό και να πάει για δουλειά στην Ανταρκτική. Φυσικά, σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Θέλεις ο καλός μισθός, θέλεις το σύνδρομο του Οδυσσέα, που ως Έλληνας κουβαλάει μέσα του, ίσως και τα δύο μαζί... ο φίλος μας βρέθηκε στην Ανταρκτική. Όταν έφθασαν στην βάση Ellworths, στην πλέον αφιλόξενη Ήπειρο του Πλανήτη, οι καιρικές συνθήκες έγιναν πιο δύσκολες, οι πιο δύσκολες για τα τελευταία πεντακόσια χρόνια. Η θερμοκρασία έπεσε στους -52 βαθμούς C, με αποτέλεσμα να αποκλειστούν 27 άνθρωποι για δύο χρόνια και να ζήσουν 24 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης. Δεν ήταν δυνατόν να φθάσει ούτε παγοθραυστικό πλοίο. Αναγκαστικά έμειναν στην Ανταρκτική δύο ολόκληρα χρόνια. Εκ περιτροπής έβγαινε ένας, για να πάρει χιόνι, να το βράσουν για να έχουν νερό στον καταυλισμό τους. Ένας ή δύο από αυτούς δεν άντεξαν στο τόσο κρύο, με αποτέλεσμα να πεθάνουν. Οι περισσότεροι έζησαν, αλλά με ψυχολογικά προβλήματα. Μετά από όλ' αυτά, άρχισα να καταλαβαίνω αυτή την μελαγχολία στο βλέμμα του Δημήτρη, όμως, η ζωή φύλαγε και άλλες οικογενειακές περιπέτειες στον Δημήτρη. Ο ασυρματιστής Δημήτρης μετέδιδε καθημερινά δελτίο της ημέρας στο Buenos Ayres.

Ο Δημήτρης είναι σήμερα στα 76 του χρόνια, συνταξιούχος από το Ταχυδρομείο της Αργεντινής, είναι παππούς, λατρεύει τα εγγόνια του αλλά και τα χόμπι του, το ψάρεμα, που με υπερηφάνεια μάς ζήτησε να σηκωθούμε, για να μας δείξει ένα σπάνιο ψάρι 45 κιλά που έπιασε στο Μεξικό!!! Το άλλο του χόμπι, τι άλλο θα μπορούσε να είναι; Στην εποχή του internet, των e-mails και του skype, εκείνος επιμένει στα σήματα Μορς. Μας ανέβασε στον επάνω όροφο. Σ’ ένα μικρό γραφειάκι ο Δημήτρης έχει κτίσει τον παράδεισο του, επικοινωνεί με πάρα πολλούς σε όλο τον κόσμο, με πολλούς Έλληνες από το εξωτερικό. «Αν ποτέ συμβεί κάτι στη γη, θα γυρίσουμε και θα επικοινωνούμε μόνο με τα Μορς», μάς είπε.

Σκεφθήκαμε να φύγουμε, για να μην τον κουράσουμε άλλο. Τον καλέσαμε να δειπνήσουμε μαζί το βράδυ. Αλλά μας πρόλαβε μια απρόσμενη έκπληξη. Την στιγμή εκείνη έφθασε η σύντροφος τού Δημήτρη, η Αΐντα. Εκπληκτική δασκάλα μπαλέτου η Αΐντα! Μας κάλεσαν για καφέ στα χιονισμένα βουνά των Άνδεων. Φύγαμε αμέσως! Πώς είναι δυνατόν ν’ αφήσεις έναν τέτοιο άνθρωπο και να μην εκμεταλλευτείς και το τελευταίο δευτερόλεπτο μαζί του; Ένας άνθρωπος - μια ζωή - μια περιπέτεια. Μετά από κάμποσα, αρκετά θα έλεγα, χιλιόμετρα φθάσαμε σ’ ένα κυριολεκτικά αλπικό τοπίο. Δυο φλιτζάνια ζεστός, αρωματικός καφές ήταν ό,τι καλύτερο! Πήραμε τον δρόμο της επιστροφής, μέσα από αδιαπέραστα δάση με κωνοφόρα δέντρα. Σταματήσαμε να θαυμάσουμε κάποιες λίμνες και πάλι στον δρόμο της επιστροφής.

Είμαστε με τον Δημήτρη, ήταν δυνατόν να μην περάσουμε μια έστω και μικρή περιπέτεια; Στην επιστροφή μας το αυτοκίνητο, ολοκαίνουργιο μιας εβδομάδος μόνο, μας άφησε... Μάλλον επειδή η Αΐντα, η ιδιοκτήτριά του, το άφησε χωρίς βενζίνη... Μείναμε κυριολεκτικά στην μέση τού πουθενά... Γελάσαμε πολύ, το κρύο τσουχτερό και νύχτα άρχισε να μας δείχνει τα μαύρα της φτερά. Τελικά καταφέραμε να φθάσουμε στην Ushuaia, μετά από επτά ώρες, φορτωμένοι στην καρότσα ενός ημιφορτηγού. Δόξα τω Θεώ, γλιτώσαμε την πνευμονία. Συνεχίσαμε με την πρόσκλησή μας για δείπνο στον Δημήτρη και την Αΐντα. Τους αποχαιρετήσαμε, γιατί την επομένη το πρωί πετούσαμε για το El Calafate. Την επομένη, στο αεροδρόμιο, ο Δημήτρης ήταν εκεί να μας χαιρετίσει και πάλι με τα δωράκια του. Μας είπε: «Εμείς είμαστε Έλληνες»!!!...