Στον Όσιο Λουκά Βοιωτίας

[Ο Μανώλης Δημελλάς μάς στέλνει για μιαν ακόμη φορά την ωραία του ανταπόκριση, προτείνοντάς μας να μάς πάρει σήμερα μαζί του σε μια βόλτα στο περιώνυμο Μοναστήρι του Οσίου Λουκά στο Στείρι της Βοιωτίας, το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο της Ελλάδας του 11ου αιώνα. Μπορούμε να πούμε όχι;]

Καλημέρα,

Ξύπνησα μέσα στον χειμώνα. Κυριακή και μια μικρή εκδρομή θα μας αλλάξει την διάθεση.
Στον Όσιο Λουκά λοιπόν θα σας πάω, έτσι για να γεμίσουν τα πνευμόνια αέρα και και η ψυχή μας κουράγιο...

Μανώλης

Η ομορφιά της θέλησης για Ζωή

Η Δανάη Ξ., πιστή φίλη του ιστοχώρου μας, μού έστειλε το παρακάτω βίντεο. Παρακαλώ, μην το προσπεράσετε. Αξίζει να το παρακολουθήσετε με προσοχή, είναι άλλωστε μόλις 2' και 34'':

Αφού το είδατε, τι λέτε τώρα; Προσωπικά, αισθάνομαι να με κατακλύζουν μύριες όσες τύψεις, ότι συχνά-πυκνά αφήνω τον εαυτό μου να μικραίνει, βαθαίνοντας σε ανούσια ή και αναίτια μικροπροβλήματα, ενώ η ομορφιά της θέλησης για Ζωή και Δημιουργία είναι αλλού!...

«Μη λησμονήσεις, έλεγε…»

Συντάκτης: Χρήστος Βορλόκας
Εφημερίδα ΠΡΩΤΗ (Ημερήσια Εφημερίδα της Ηλείας), 28.11.08

Η Ηλεία αποχαιρέτησε με συγκίνηση τον ποιητή Γιώργη Παυλόπουλο, που χθες αντάμωσε όλους τους μεγάλους της Ποίησης, στην χώρα του Ονείρου. «Θ' ανταμωθούμε κάποτε...», είχε γράψει στο ποίημά του «Ιβήρων 14, 1949», αποχαιρετώντας τον Τάκη Σινόπουλο και χθες ήταν η μέρα αυτού του μεγάλου ραντεβού...
Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου γέμισε από ανθρώπους του πνεύματος αλλά και άλλους, απλούς ανθρώπους που έτυχε να γνωρίσουν το έργο του σπουδαίου ποιητή, για το στερνό κατευόδιο. Συγκινητικά τα λόγια του αποχαιρετισμού, πρώτα από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ηλείας κ. Γερμανό, ο οποίος τόνισε ότι ποιητική ήταν η πρώτη γλώσσα των ανθρώπων: «Η βεβαιότητά μας είναι ότι ο Γιώργης Παυλόπουλος θα αναπαύεται αιώνια στα δεξιά του πρώτου Ποιητή και Δημιουργού», πρόσθεσε ο ιεράρχης.

Ακολούθως, ο ιερέας π. Παναγιώτης Καποδίστριας, γενικός αρχιερατικός επίτροπος της Μητρόπολης Ζακύνθου και λογοτέχνης ο ίδιος, προσκόμισε τρεις «σπονδές» μπροστά στη σορό του ποιητή: την αγάπη από τους λογοτέχνες της Ζακύνθου που τόσο αγαπούσε ο Γιώργης Παυλόπουλος, δυο στροφές των Ζακυνθινών κορυφαίων ποιητών Διονυσίου Σολωμού και Ανδρέα Κάλβου και λίγον άμμο από τις θάλασσες της Ζακύνθου. Απαγγέλλοντας δε το ομώνυμο ποίημα του αείμνηστου ποιητή, εναπόθεσε τον άμμο στη σορό του.

Συγκινητικά τα λόγια του προέδρου της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου και λογοτέχνη Γιάννη Νικολόπουλου: «Αποχαιρετούμε τον τελευταίο μεγάλο της πνευματικής μεταπολεμικής γενιάς και συνοδοιπόρο των κορυφαίων της ποιητικής τέχνης, Σεφέρη, Σινόπουλο, Τ. Δόξα, Νίκο Καχτίτση, που σφράγισε την επίγεια παρουσία του με την ασίγαστη έγνοια για την Ποίηση και τον άνθρωπο, για τις ιδέες και την ομορφιά. Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Πύργου που επί σειρά ετών υπήρξε πρόεδρος και μέλος της Εφορείας της, καταθέτει στη σορό του τον σεβασμό, την αναγνώριση και τις ευχαριστίες της για τα ευγενή και υψηλά δωρήματα που προσέφερε στην πνευματική ζωή του τόπου. Και κυρίως για την αξία και το μέγεθος της Ποίησής του».

«Συνεπής στις αξίες του...»

Ποιητικός και ο αποχαιρετισμός από τον δήμαρχο Πύργου Μάκη Παρασκευόπουλο, αρχίζοντας μ' ένα ποίημα του εκλιπόντος από την ανέκδοτη ακόμη ποιητική συλλογή «Να μη τους ξεχάσω», το κύκνειο άσμα του: «Λάμνουν τα κουπιά της βάρκας κι ο Γιώργης Παυλόπουλος φεύγει από κοντά μας, από τους δικούς του κι από τον Πύργο, την πόλη που γεννήθηκε, μεγάλωσε, την πόλη που δεν εγκατέλειψε σχεδόν ποτέ μέχρι τώρα, επιλέγοντας να ζει και να δημιουργεί μακριά από τους ρυθμούς της πρωτεύουσας, όχι όμως και από την ουσία της λογοτεχνίας...». Και πρόσθεσε: «Ο Γιώργης Παυλόπουλος με τα ποιήματά του μας αφηγήθηκε την ιστορία των χρόνων του καθώς και τα μεγάλα ζητήματα της εποχής του, το ζόφο του εμφυλίου, τα βιώματα της Αντίστασης καθώς και τα αδικαίωτα οράματα της γενιάς του.Όμως δεν έμεινε μόνο εκεί. Προχώρησε πιο πέρα. Μίλησε για την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου, την αποξένωση, τον έρωτα, το όνειρο ως μέσο καταφυγής για την οικοδόμηση μιας νέας πραγματικότητας προσπαθώντας παράλληλα να ξεκλειδώσει την ουσία της ποίησης. Ποίηση αφηγηματική, χαμηλόφωνη, λιτή, τρυφερή, «ποίηση βάθους», όπως την χαρακτήρισε ο Γιώργος Σεφέρης. Το ίδιο και η ζωή του. Ο Γιώργης Παυλόπουλος υπήρξε συνεπής στις αξίες του, βαθιά ανθρώπινος και αληθινός. Υπήρξε πρόθυμος συμπαραστάτης κάθε νέου λογοτέχνη που ζητούσε τη βοήθειά του. Στο πλευρό του συνεχώς, ακούραστη, η σύζυγός του Μήτσα, η οποία κρατούσε πάντα το σπίτι τους ανοιχτό και φιλόξενο σε κάθε επισκέπτη...». 

Τον ποιητή αποχαιρέτησε και η Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων (ο Γ.Π. ήταν ιδρυτικό μέλος της) στο μήνυμα της οποίας αναφέρονταν τα εξής:

«Σε ολόκληρο το έργο του κυριαρχούν δυο θέματα: ο Θάνατος και ο Έρωτας. Ο Νεκρός, το Ποτάμι, οι Ήσκιοι, η Γυναίκα, ο Ύπνος. Ο Ύπνος, το Κατώφλι του ενυπνίου, σημαδεύει το έργο του Παυλόπουλου.

‘Φοβάται σάμπως να έχουν πέσει κι οι δυο στου ύπνου μου το δίχτυ και δεν μπορούνε τώρα να ξεφύγουν'. Τα ενύπνια παραμένουν για τον Παυλόπουλο μια καταφυγή. Διαφυγή δεν φαίνεται να βρίσκει -τουλάχιστον όχι άλλη από εκείνη του κόσμου των Νεκρών. «Εκεί που πήγα» (γράφει σε εξαίσιο ποίημά του) «μου είπαν οι νεκροί να μη σας πω ποτέ τι είδα...»

Αναγνώστηκε ακόμη η δήλωση του υπουργού Πολιτισμού Μιχάλη Λιάπη που δημοσιεύθηκε χθες.

Η Νιόβη Ηλία Χ. Παπαδημητρακοπούλου με αφορμή την απώλεια του Γιώργη Παυλόπουλου έστειλε αυτούς τους στίχους που διαβάστηκαν ως επικήδειος:

«Ένα αηδόνι σώπασε
Το αηδόνια δεν τρελαίνονται στις πλάτρες
Ούτε στο Κρόνιο τραγουδούνε πια
Αφού το κραταιό στης Ήλιδας τα δάση
Το ένα, το τρανό, το απαράμιλλο αηδόνι
Υμνωδός ήχων υπέρτατων
που τα ξετρέλαινε και τα καλούσε
σε άμιλλα ευγενική
τις τρίλιες του να παραβγούν
για πάντα εσίγησε κι εχάθη.»

Στεφάνια στη σορό του ποιητή κατατέθηκαν από τον Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, τον υπουργό Πολιτισμού Μιχάλη Λιάπη, τον υπουργό Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλο, την Ένωση Ελλήνων Συγγραφέων, τον πρεσβευτή της Κύπρου Γιώργο Γεωργή, προσωπικό φίλο του Γ.Π., τους βουλευτές Γιάννη Κουτσούκο και Μιχάλη Κατρίνη, κ.α.

«Εκεί έμεινα. Ελπίζω τα κόκαλά μου ν' ανθίσουν
τον Απρίλη με τις πασχαλιές»

Για τα "Κεφάλαια Θεολογίας του Περιβάλλοντος"

Βιβλιοπαρουσίαση από την κ. Λίτσα Ι. Χατζηφώτη
[Περιοδικό ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ 56 (Ιανουάριος 2007) 29]

Πολυγραφότατος ο π. Παν. Καποδίστριας ασχολήθηκε στο παρελθόν τόσο με ιστορικά, λογοτεχνικά και φιλολογικά θέματα που έχουν κυρίως σχέση με την πολυτραγουδισμένη πατρίδα του, όσο και με κεφάλαια της εκκλησιαστικής ζωής και πρακτικής που πολλά παρέχει στον αναγνώστη με τα ελεγμένα στοιχεία που προσφέρει αλλά και με τον αδρό, σαφή, απλό και εκφραστικό του λόγο, που ελκύει τον αναγνώστη να προσέξει τα γραφόμενά του.
Πρόσφατα εξέδωσε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, συμβολή στην Εκκλησιαστική Ιστορία, όπου καταγράφονται όλοι οι επίσκοποι που κατάγονται από την Ζάκυνθο και διακόνησαν από παλαιοτάτων χρόνων στην πατρίδα τους ή σε Εκκλησίες εκτός της Ελλαδικής.

Στο νέο βιβλίο του επιχειρεί να κηρύξει συστράτευση όλων των φορέων χωρίς παρωπίδες και αποκλεισμούς για τη σωτηρία του Περιβάλλοντος ενώπιον του «κοινού παρονομαστή στον οποίο συναντάται η ανθρωπότητα, που λέγεται Νέμεση». Αφού αναφερθεί στην αμφίδρομη σχέση θρησκείας και περιβάλλοντος και στον 103ο Ψαλμό, τον οποίο παραθέτει και σε νεοελληνική απόδοση, αναλύει την θέση και την αξία του σώματος με βάση την πατερική διδασκαλία, ασχολείται με τα Θεοφάνια σε σχέση με τον αφθαρτισμό του Περιβάλλοντος και επιχειρεί μία, από θεολογική άποψη, οικολογική προσέγγιση στην «Αποκάλυψη» του Ιωάννη. Κάνει επίσης λόγο για την ορθόδοξη ασκητική και το φυσικό περιβάλλον, τις πρωτοβουλίες του Οικουμ. Πατριάρχη και παραθέτει σχετικά με το θέμα κείμενα και επιλογή θεολογικής βιβλιογραφίας για το περιβάλλον και την ορθοδοξία.

Μια πολύ γλαφυρή και πλούσια σε πτυχές ανάλυση ενός φλέγοντος παγκοσμίου θέματος, αναδεικνύοντας αποδεικτικά το σχετικό διαχρονικό ενδιαφέρον της Εκκλησίας για την «πολύπαθη» Δημιουργία.

Κατευόδιο και λίγος άμμος στον ποιητή Γιώργη Παυλόπουλο

[Επικήδειος ενώπιον της σορού του Ποιητή από τον π. Παναγιώτη Καποδίστρια, στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Πύργου της Ηλείας. 27 Νοεμβρίου 2008, ώρα 3 μ.μ.]

ΛΙΓΟΣ ΑΜΜΟΣ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

«άπνους ο χθες μοι συνόμιλος
απεπαύθη φωνή αγορεύουσα,
οφθαλμός θεωρών απελήλατο
τα πάντα όργανα εσίγησαν».

Με αυτά τα ποιητικά λόγια του Ρωμανού του Μελωδού θέλησα να σε αποχαιρετήσω, Ποιητή.

Ήδη εισοδεύεις στους τόπους / τρόπους της Αιωνιότητας κι εμείς δεν λυπόμαστε, παρότι ανθρωπίνως δακρύζουμε, καθώς καθεύδεις «άπνους» ενώπιόν μας, πολυαγαπητέ μας Γιώργη.

Τους Ποιητές δεν πρέπει να τους κλαίμε. Διότι, μια ζωή έχουν ξαγρυπνήσει σχοινοβατώντας στην έπαλξη της ύπαρξης. Και μετά θάνατον μάς κληροδοτούν με τις ροές των στίχων τους, ζωογονώντας πάλι και πάλι τις αναιμικές συμπεριφορές εαυτών και αλλήλων διαπαντός.

Ερχόμαστε από τη Ζάκυνθο, Φίλε! Το νησί, στο οποίο θα ήθελες να ζεις και να πεθάνεις, όπως χαρακτηριστικά δήλωνες στις επικοινωνίες μας. Από εκεί, σού φέρνουμε τρία δώρα:

* Πρώτον, την ειλικρινή και καρδιακή Αγάπη ενός εκάστου απ’ τους Λογοτέχνες του νησιού,

* Δεύτερον, μερικά κτερίσματα λόγου απ’ τον Διονύσιο Σολωμό:

Στη θύρα την ολόχρυση της Παντοδυναμίας,
πνεύματα μύρια παλαιά, πνεύματα μύρια νέα,
σ’ ακαρτερούν για να σου πουν πως άργησες να φθάσεις.[από το «Εις τον θάνατο Αιμιλίας Ροδόσταμο»]

και απ’ τον Ανδρέα Κάλβο:

Δεν με θαμβώνει πάθος
κανένα· εγώ την λύραν
κτυπάω, και ολόρθος στέκομαι
σιμά εις του μνήματός μου
τ’ ανοικτόν στόμα.[ιη΄ στροφή από την ωδή «Αι ευχαί»]

* Ξέρεις και ξέρουμε οι Ζακυνθινοί, ότι η άμμος στο νησί μας, ως λέξη, είναι αρσενικό και όχι θηλυκό: Ο άμμος! Γι’ αυτό κι εσύ έβαλες σε μιαν από τις συλλογές σου τον τίτλο «Λίγος άμμος».
Εε, λοιπόν, αυτό είναι το τρίτο μας δώρο: Λίγος άμμος από την ακτή της «ωραίας και μόνης», τον οποίον αποθέτω στο φέρετρό σου, ενθυμούμενος τ’ ομότιτλο ποίημά σου:

ΛΙΓΟΣ ΑΜΜΟΣ

Θυμάμαι πήρες λίγον άμμο
τον κράτησες στο χέρι σου
κι ύστερα τον άφησες
να χύνεται σιγά
στην ανοιχτή παλάμη μου

Στον μέλλοντα λοιπόν αιώνα
θα μείνει λίγος άμμος
με τη δική μας την αφή
κι ο άνεμος που θα φυσάει
όπως τ’ απόγιομα εκείνο του Οκτώβρη
θα τον πηγαίνει εδώ κι εκεί
όλο θα τον πηγαίνει

Θα σε θυμόμαστε, Ποιητή. Κρατάμε την καλότητα και την αγαθοσύνη της ψυχούλας σου, μαζί με την πεποίθηση, ότι -όπως έγραψες κι εσύ-

Όλοι χωράμε
οι ζωντανοί κι οι νεκροί
σ’ ένα ποίημα.

[Copyright φωτογραφιών: Π.Κ.]

Απεβίωσε ο ποιητής Γιώργης Παυλόπουλος

Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Το άγγελμα έφτασε ώς εμάς σαν αστραπή: Ο ποιητής Γιώργης Παυλόπουλος πέρασε κι αυτός στη χώρα της Αιωνιότητας, μαζί με τους Πολλούς...

Για μένα προσωπικά δεν ήταν αναπάντεχο. Το περίμενα ώρα την ώρα. Τηλεφωνούσα σχεδόν κάθε μέρα στο σπίτι του στον Πύργο της Ηλείας, γνωρίζοντας τη βεβαρημένη κατάσταση της υγείας του τα τελευταία χρόνια και ουδείς απαντούσε. Η πολυαγαπημένη του σύζυγος, η Μήτσα, δε σήκωνε το τηλέφωνο. Κάτι, λοιπόν, κακό έμελλε να συμβεί... Το ένιωθα... Κι αυτό το κάτι είναι πια πραγματικότητα. Ο ποιητής μάς άφησε στις τρεις, σήμερα ξημερώνοντας, κι εμείς οι φίλοι του πενθούμε...

Αλλά -είναι σίγουρο- δεν μπορεί να μάς καταβάλει αυτή η Απώλεια, επειδή διαθέτουμε στηρίγματα στέρεα, ώστε ν' ακουμπήσουμε τη συντριβή μας και ν' αντλήσουμε παρηγορία: Τα ποιήματά του! Μακάρι ο σύγχρονος άνθρωπος, ο μπλεγμένος αδιέξοδα στην τριβή του αβίωτου βίου του, να μπορούσε να προσλάβει και να εμπεδώσει τη μεγάλη αξία κάθε στίχου και κάθε ποιήματος που κληρονομεί, όταν οι Ποιητές του, ως άνθρωποι κι αυτοί, απέρχονται.

Μιλώ προσωπικά: Έφυγε ο Παυλόπουλος... Δάκρυσα, μόλις το πληροφορήθηκα... Ήταν ιδιαίτατα γλυκύς, φύσει ευγενικός, ενέπνεε άφατο σεβασμό στον συνομιλητή του, δίχως επιδειξιομανία και κουφότητες λόγων... Είναι σίγουρο, ότι θα μάς λείψει ως φυσική παρουσία... Αλλά, για στάσου, λέω. Μάς άφησε τόσα ποιήματα για να τον θυμόμαστε, τόσα "αντικλείδια" για την Πόρτα της Ποιότητας, τόσους εύρωστους στίχους - σανίδες σωτηρίας απ' το ρέμα του Χαμού.

Τον αγαπούσα και τον σεβόμουνα βαθύτατα. Κι εκείνος το ίδιο, όπως και όλη μας την οικογένεια. Κάποιες φορές, που περνούσαμε απ' τον Πύργο, τον επισκεπτόμασταν. Εκείνος με πολλή μεγάλη ικανοποίηση μάς καλοδεχόταν (το ίδιο και η Μήτσα, η ποιήτρια γεύσεων ασυναγώνιστων), χαρίζοντας σε όλους μας διάφορα αντίτυπα των έργων του με θερμές αφιερώσεις μ' εκείνη την αλησμόνητη τελειότητα του γραφικού του χαρακτήρα. Μια φορά μάλιστα μάς δέχτηκε και μάς φιλοξένησε στο εξοχικό του σπιτάκι στον Άγιο Ανδρέα [φωτό 2], στο Κατάκολο, όπου περνούσε, πολύ παλαιότερα, γόνιμες μέρες με τον φίλο του Γιώργο Σεφέρη [φωτό 1].

Καθόταν εκεί στη βεραντούλα του εξοχικού και αγνάντευε στο βάθος απέναντι τη Ζάκυνθο, την οποίαν υπεραγαπούσε. Επιθυμούσε -έλεγε- να ήταν Ζακυνθινός ή έστω να ζούσε και να πεθάνει στο νησί του Σολωμού. Ευλαβείτο πολύ τον πολιούχο του νησιού μας, τον Άγιο Διονύσιο, μια και τον γοήτευε πάντα το ότι κατόρθωσε αυτός ο μοναδικός καλόγερος να συγχωρήσει και να σώσει τον φονιά του ίδιου τού αδελφού του...

Αύριο στον Πύργο, 3 το μεσημέρι στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, ορισμένοι φίλοι από τη Ζάκυνθο θα είμαστε δίπλα του στην εξόδιο Ώρα του και, καθώς η γη της Ηλείας θα τον δέχεται, κάποιοι θα τού αποθέσουν αγάπες απ' τη Ζάκυνθο "εις μνημόσυνον αιώνιον"!...

Για τους φίλους, που επιθυμούν να γνωρίσουν περισσότερο τον Γιώργη Παυλόπουλο, ας πάνε στα παραΘέματα λόγου, όπου έχουμε κάμει παλαιότερα τις εξής δημοσιεύσεις:

α) Ολόκληρο το βιβλίο του "Τριαντατρία Χαϊκού" και

β) Οκτώ ποιήματα από την τελευταία του ποιητική συλλογή "Πού είναι τα πουλιά;"

ΜΙΚΡΟ ΒΙΟ-ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Γιώργης Παυλόπουλος γεννήθηκε στον Πύργο της Ηλείας, στις 22 Ιουνίου 1924, όπου τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο. Οι σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών δεν ολοκληρώθηκαν. Εργάστηκε ως λογιστής και γραμματέας σε ιδιωτικούς φορείς.

Πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του στο περιοδικό Οδυσσέας του Πύργου το 1943. Ποιήματα και κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά Ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά έντυπα και ανθολογίες.

Συμμετείχε σε πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στο εξωτερικό.

Συνεργάστηκε με τον φίλο του ποιητή Τάκη Σινόπουλο, σε μια πειραματική γραφή κοινών ποιημάτων.

Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με τη ζωγραφική και συμμετείχε στην ΙΘ΄ Πανελλήνια έκθεση ζωγραφικής.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Ποιήματά του μεταφράστηκαν στην Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία, Ρωσία, Η.Π.Α. και Καναδά.

Το 2002, από τις εκδόσεις Σοκόλης, εκδόθηκε η αλληλογραφία του με τον φίλο του πεζογράφο Νίκο Καχτίτση (Τα γράμματα του Νίκου Καχτίτση στον Γιώργη Παυλόπουλο).

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
* Από μια πρώτη συγκίνηση, (ανάτυπο από τον τόμο Για το Σεφέρη), Αθήνα, 1962.

* Το Κατώγι, Ερμής, 1971.

* Το Σακί, Κέδρος, 1980.

* Τα Αντικλείδια, Στιγμή, 1988, (ανατύπωση, 1994).

* Τριαντατρία Χαϊκού, Στιγμή, 1990.

* Νίκος Καχτίτσης, Πέντε ανέκδοτες επιστολές στον Γιώργη Παυλόπουλο και ένα σατιρικό κείμενο, Ανάτυπο από το περιοδικό Ακτή, Λευκωσία 1993.

* Της Γύφτισσας, (τετράγλωσση έκδοση), Πύργος, ιδιωτική έκδοση, 1996.

* Λίγος Άμμος, Αθήνα, Νεφέλη, 1997.

* Ποιήματα 1943-1997 (συγκεντρωτική έκδοση), Νεφέλη 2001.

* Memories from George Seferis and Seven Poems, (tr. by Darlene Fife), West Virginia - USA, Bookstore Lewisburg, 2001.

* Πού είναι τα πουλιά; Κέδρος 2004.

* Γράμματα από την Αμερική, Γαβριηλίδης 2008.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ 

Στα αγγλικά:* The Cellar, [tr.by]: Peter Levi, London, Anvil Press Poetry, 1977.

* The Passkeys, [tr.by]: Darlene Fife, West Virginia - USA, Roadrunner Press, 1994.

* A little sand, [tr.by]: Darlene Fife, West Virginia - USA, Bookstore Lewisburg, 1999.Στα ισπανικά:* Las Lliaves Maestras, [tr.by]: Angel Marinez Fernandez, Espana, Santa Cruz de Tenerife, 1995.

"Σκλάβοι στα δεσμά τους" και Τώνης Λυκουρέσης

Το βιβλίο του Κωσταντίνου Θεοτόκη «Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους» μετέφερε μ' επιτυχία στη μεγάλη οθόνη ο Ζακυνθινός σκηνοθέτης (και πολύ καλός μας φίλος) Τώνης Λυκουρέσης. Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στην Αθήνα και την Κέρκυρα, τόπο, όπου και διαδραματίζεται η ιστορία.

Αυτές τις μέρες, στο 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, η ταινία "σάρωσε" τα βραβεία, εν συνόλω δέκα: Β΄ Βραβείο ταινίας μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, Σκηνοθεσίας ο Τώνη Λυκουρέσης, Σεναρίου από κοινού στους Ιωάννη Μαρούδα, Τώνη Λυκουρέση, Μαρία Βαρδάκα, Ερμηνείας 1ου Ανδρικού Ρόλου στον Γιάννη Φέρτη, Ερμηνείας 2ου Ανδρικού Ρόλου στον Χρήστο Λούλη, Ερμηνείας 2ου Γυναικείου Ρόλου στην Δήμητρα Ματσούκα, Σκηνογραφίας στον Κωνσταντίνο Ζαμάνη, Μουσικής στον Μίνω Μάτσα, Ήχου στον Νίκο Μπουγιούκο και Ενδυματολογίας στην Μπιάνκα Νικολαρεΐζη.

Αξίζει να δούμε, πώς ο ίδιος ο Λυκουρέσης είδε την όλη αυτή περιπέτεια της μεταφοράς στην οθόνη μιας ιστορίας εποχής, ενός τόσο σημαντικού συγγραφέα:
«Η περίοδος που με ενδιαφέρει κινηματογραφικά, είναι τα χρόνια των ανατροπών και των αναπόφευκτων κοινωνικών εξελίξεων. Δε με ενδιαφέρει να σκηνοθετήσω μια ταινία εποχής που να αναλωθεί στη μουσειακή καταγραφή μιας αριστοκρατικής οικογένειας, αναπαριστώντας τους κώδικες συμπεριφοράς της εποχής της. Διεκδικώ να φωτίσω την προσωπικότητα και την ψυχική κατάσταση των ηρώων της ταινίας μέσα από ένα σύγχρονο ερμηνευτικό ύφος, θεωρώντας ότι αντίστοιχες φιλοδοξίες και συγκρούσεις σημαδεύουν και το σήμερα, ένα ολόκληρο αιώνα από την χρονική περίοδο των "Σκλάβων στα δεσμά τους".

Ως προς την εικαστική / αισθητική ατμόσφαιρα, που δημιούργησε στην ταινία, δηλώνει, ότι «αυτή προκύπτει από τη μελέτη ζωγραφικών πινάκων και φωτογραφιών της αντίστοιχης περιόδου, με μία αφαιρετική όμως διαχείριση των κινηματογραφικών μέσων, ώστε το ύφος της ταινίας να σχολιάζει το χθες και όχι να το αναπαριστά με νατουραλιστική ακρίβεια».
Για τους πολυειδείς χαρακτήρες που ιστορούνται μες στην ταινία, λέει ο Τώνης, ότι «δεν είναι μονοσήμαντοι, αλλά μπλεγμένοι και μετέωροι ανάμεσα στον ατομικό ψυχισμό τους και τους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς (καλοί και κακοί ταυτόχρονα), πρόσωπα που προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στα βίαια ατομικά πάθη και τις ιστορικές αλλαγές γύρω τους».

Τι ιστορούν το βιβλίο και η ταινία

Το βιβλίο «Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους» εκδόθηκε το 1922 και θεωρείται κορυφαίο έργο του Κωσταντίνου Θεοτόκη. Πολυδιάστατο, διεισδυτικό στον κοινωνικό status της Κέρκυρας των αρχών του 20ού αιώνα, η ιστόρηση του Θεοτόκη μεταδίδει ανάγλυφα το πέρασμα από την αριστοκρατική στην αστική τάξη. Μία αριστοκρατική τάξη που κυριάρχησε για πάνω από τέσσερις αιώνες στα Ιόνια νησιά, και άφησε τη θέση της στην νέα τάξη πραγμάτων, συχνά επώδυνα. «Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους», κατά τον Τερζάκη, είναι «ένα μυθιστόρημα οργανωμένο περισσότερο σαν σκηνές». Όλοι οι μελετητές του Θεοτόκη μιλούν για «κινηματογραφικότητα της αφήγησης».

Βασικός πυρήνας και του βιβλίου όσο και του σεναρίου είναι η παλιά αρχοντική οικογένεια των Οφιομάχων, η οποία βιώνει το τέλος της κυριαρχίας της. Οι κινήσεις απελπισίας και πανικού, που κάνει η Οικογένεια δεν οδηγούν πουθενά, αφού η εποχή προβάλλει την κυριαρχία των αστών και το γέννημα του σοσιαλιστικού οράματος.

Ο πατέρας Αλέξανδρος Οφιομάχος, αδύνατος μπροστά στους νέους νόμους, που επιβάλλει το ελληνικό κράτος και οι οποίοι ισχυροποιούν τους μέχρι πρότινος υποτακτικούς, επιρρεπής στην σπατάλη που απαιτεί η τάξη του, οδηγεί την οικογένεια σε οικονομικό αδιέξοδο. Η μητέρα της Οικογένειας ακολουθεί τον πατέρα - αφέντη, τα παιδιά ο Γιωργής, ο Σπύρος και η Λουΐζα αναζητούν τον πλούσιο γάμο, που θα τους προσφέρει τη σιγουριά και θα τους αποτρέψει από την χρεοκοπία.
Μοναδική εξαίρεση η Ευλαλία, η μεγάλη κόρη της Οικογένειας, που είναι ερωτευμένη με τον ρομαντικό διανοούμενο Άλκη Σωζόμενο. Στον αντίποδα της Ευλαλίας, η Αιμιλία Βαλσάμη απογοητευμένη από τον γάμο της, ζει την ευτυχία παράνομα στην αγκαλιά του Γιωργή, ελπίζοντας στη συνέχεια αυτής της σχέσης. Η συνάντηση της Ευλαλίας με τον πλούσιο γιατρό και βουλευτή Αριστείδη Στεριώτη είναι μοιραία. Ο γιατρός ερωτεύεται την Ευλαλία και ζητάει το χέρι της από τον πατέρα της. Ο Αλέξανδρος Οφιομάχος πνιγμένος στα χρέη, αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα που θέλει τον Γιωργή να έχει σχέσεις με την Αιμίλια, το Σπύρο να κυνηγάει την τύχη του πίσω από πολύφερνες νύφες και τα χαρτιά, τη Λουΐζα να έχει μια σχέση χωρίς μέλλον με τον γιο του πλούσιου τραπεζίτη και τον τοκογλύφο Χαντρινό ν' απαιτεί τα χρωστούμενα βρίσκει την σανίδα σωτηρίας που έψαχνε.
Ο γάμος της Ευλαλίας φαντάζει για την οικογένεια των Οφιομάχων σα θεόσταλτο δώρο, οι όποιες ηθικές αρχές και αναστολές παραγκωνίζονται. Η ωμή οικονομική συναλλαγή δίνει τέλος σ' έναν ρομαντικό έρωτα. Ο Άλκης φεύγει από την Κέρκυρα, η Ευλαλία παντρεύεται, ο Γιωργής χωρίζει από τη ερωμένη του, ο Σπύρος συνεχίζει τα χαρτιά η μικρή Λουίζα γίνεται επίσημα η ερωμένη του γιου του τραπεζίτη και η Αιμιλία απογοητευμένη βρίσκει τον έρωτα σε νέα αγκαλιά, μία κίνηση που αλλάζει τα δεδομένα της ιστορίας. Η οικονομική συναλλαγή δεν προσφέρει ούτε χρήμα ούτε ευτυχία στην οικογένεια των Οφιομάχων. Τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει τον ξεπεσμό και την καταστροφή. Σε μια Κέρκυρα που αλλάζει ραγδαία πολιτικό και κοινωνικό πρόσωπο οι προσκολλημένοι στην αριστοκρατία Οφιομάχοι δεν έχουν θέση. Το τέλος τους, σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας τάξης πραγμάτων.

Τώνης Λυκουρέσης

Who is who

Ζακυνθινής καταγωγής, σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ, σκηνοθεσία κινηματογράφου και ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ με το Νίκο Νικολάου. Ιδρυτικό μέλος και κινηματογραφικός κριτικός του περιοδικού «Σύγχρονος κινηματογράφος», είναι σήμερα Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Από το 1986 συνεργάζεται με την κρατική τηλεόραση, δημιουργώντας ντοκιμαντέρ και επικεντρώνοντας την θεματική του κυρίως στο χώρο της Επτανήσου. Παράλληλα σκηνοθετεί για το θέατρο. Την τελευταία δεκαετία διδάσκει αισθητική κινηματογράφου και τεχνική σκηνοθεσίας σε ανώτερες σχολές Δραματικής Τέχνης και Κινηματογράφου και από το 2004 στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών).

Σκηνοθέτησε ταινίες μικρού μήκους, όπως: «Το κουνούπι» 1969, «Ολυμπία ταξιδιωτικό» 1970, «Λουκιανός Κηλαηδόνης - Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας» 1973, «Ύμνος εις την Ελευθερία, Δ. Σολωμός – Ν. Μάντζαρος» 1990. Και ταινίες μεγάλου μήκους: «Η Χρυσομαλλούσα» 1978, «Το αίμα των αγαλμάτων» 1982, «Άλκηστη» 1986, «Νυχτερινή Προβολή 1987» (τηλεταινία ΕΤ1), «Το τραγούδι της ζωής» 2002 (δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ).

Στο φιλόξενο καταφύγιο της Δώρας [β. Το τραπέζωμα]

Όπως σάς το υποσχεθήκαμε, παραμένουμε στο Καμπί, στης Δώρας. Θα μάς κάμει το "γιόμα"! Ας μην τα πολυλογάμε κι ας περάσουμε επί της... ουσίας!

"Η τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες", είναι σα να μάς λέει η καλόκαρδη Φίλη, μπροστά σ' ένα τέτοιο -μοναστηριακού τύπου και ύφους- τραπέζι!

Το επιτραπέζιο γούστο, προϊδεάζει θετικά για τα όσα πρόκειται ν' ακολουθήσουν.

Αγριελιές και φρέσκο κρεμμύδι για σαλατικό.

"Ούλα είναι υφάδια τση κοιλιάς και το ψωμί στημόνι
και το καημένο το κρασί ούλα τα θεμελιώνει",

λέει ο λαός και μπροστά μας βρίσκονται ψωμί σπιτίσιο από νηο στάρι και κόκκινο ντόπιο κρασί!

Ολόζεστη και μυρωδάτη χορτόπιτα, για τους απαιτητικούς της γεύσης, μάς καλεί κοντά της!

Ακολουθεί τηγανητός και ξινιστός μπακαλάος, που να γλείφεις τα δάχτυλά σου! Στη φωτό ο ξινιστός.

Και μια γαβάθα με μπόλικο φάβα δίχως λάκο, μα με νηο -ολόφρεσκο- λάδι! Όλα τα λεφτά!!!

Στο τέλος-τέλος καυτό αφέψημα, συνδυασμός πολλών και διάφορων βοτάνων του βουνού, για να... χωνέψουμε! Ώρα ήταν!

Φίλη Δώρα, thanks για τα δώρα της Αγάπης σου!!! Να μη χαθούμε! Να σού ξανάρθουμε!

Ααα, κόντεψα να το λησμονήσω: Η Δώρα ετοιμάζεται ν' ανοίξει οσονούπω έναν ιδιαίτερο χώρο στη Χώρα, όπου οι υποψιασμένοι (εμείς δηλαδή και όχι μόνο) θα μπορούμε να γευόμαστε εξαιρετικές ποιότητες και γεύσεις αυθεντικές. Με το καλό!

"το 10" με τόνο

Αυτό τον καιρό ακούω και ξανακούω "το 10" της Ελένης Καραΐνδρου, δηλαδή μουσική για την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του Alpha, που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση. Κυκλοφόρησε από την ECM και τη Μικρή Άρκτο και αποτελεί πραγματικό απόκτημα για τη νεότερη ελληνική μουσική δημιουργία και παραγωγή.

Για σχεδόν δύο δεκαετίες η σπουδαία συνθέτις απείχε από τηλεοπτικές παραγωγές. Θυμίζω, ότι οι προηγούμενες μουσικές της έντυσαν υπέροχα τις αλησμόνητες σειρές "Λωξάνδρα" και "Γαλήνη".

Ο καλύτερος παρουσιαστής όμως του νέου έργου της Καραΐνδρου είναι η ίδια. Δηλώνει σχετικά:

«Η πρόταση να γράψω μουσική για το 10 μού πρόσφερε όλα τα εχέγγυα μιας αληθινής δημιουργίας: το έργο του Καραγάτση, η σκηνοθετική ματιά της ταλαντούχας Πηγής Δημητρακοπούλου, η συμμετοχή πλειάδας κορυφαίων ηθοποιών, ο υπέροχος σκηνικός χώρος… Όλα αυτά, όχι μόνο με έπεισαν αλλά μου έδωσαν κέφι και φτερά για να γράψω τα 10 μουσικά μου θέματα και τις παραλλαγές τους.
Μέσα από τη μουσική μου θέλησα να ζωντανέψω τα προσωπικά μου βιώματα από εποχές μιας χαμένης Ελλάδας όπως αναδύεται μέσα από την πένα του συγγραφέα και τη ματιά της σκηνοθέτριας. Ακούμπησα με αγάπη τις ψυχές των ηρώων κι έζησα μαζί τους τις χαρές και τις απογοητεύσεις τους, τα πάθη τους και τις αντιπαλότητές τους.
Όπως κάθε φορά, όταν το τοπίο δράσης είναι η Ελλάδα, αναζήτησα ανάμεσα στα μουσικά χρώματα τον ήχο του μπουζουκιού, γιατί δεν νοείται Ελλάδα μεταπολεμική χωρίς αυτό τον σπαραχτικό ήχο, τον ήχο που μας έχει στοιχειώσει από το Νύχτωσε χωρίς Φεγγάρι. Ανάμεσα στα θέματά μου, το Θέμα της Γειτονιάς (τίτλοι) ήθελα να εμπεριέχει τη λαχτάρα για ζωή των ανθρώπων της εποχής μαζί με τον καημό για τα ανεπούλωτα τραύματα που άφησε ο εμφύλιος. Το Τανγκό από χορός ερωτικής πρόσκλησης μετατρέπεται σε Χασάπικο του 10, σε ρυθμό ομαδικής απόδρασης ενώ, ανάμεσα στα θέματα κορυφαίας δραματουργικής έντασης το Θέμα της Φωτιάς και ο Γάμος, είναι για μένα κάτι σαν «φόρος τιμής» για ότι δυνατό έχει αφήσει στη ψυχή μου ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Καραγκιόζης. Το Νοσταλγικό σε 5/8 και τα Χαμένα όνειρα, είναι θέματα που κινούνται μέσα στους τόνους της απώλειας, παντρεύουν στοιχεία έντεχνα με λαϊκά ενώ τρία άλλα θέματα, το Ταξίμι του Λιμανιού, το Βαλς και η Romance κεντάνε τα χρώματα δύο αντίθετων κόσμων που συνθέτουν το τοπίο της μεταπολεμικής Ελλάδας».

Αξίζει ν' αναφερθούν κατ' όνομα οι μουσικοί, που συνεργάστηκαν στον πολύ καλό αυτόν δίσκο ακτίνας: Σπύρος Γκούμας, μπουζούκι, μπαγλαμάς, μαντολίνο, Kυριάκος Γκουβέντας, βιολί, Ντίνος Χατζηϊορδάνου, ακορντεόν, Θωμάς Κωνσταντίνου, κιθάρα, μαντολίνο, Μίμης Ντούτσουλης, κοντραμπάσο, Βαγγέλης Χριστόπουλος, όμποε, Νίκος Γκίνος, κλαρίνο, Στέλλα Γαδέδη, φλάουτο, Μαρία Μπιλντέα, άρπα, Σέργκιου Ναστάζα, βιολί. Πιάνο και πλήκτρα έπαιξε η ίδια η ίδια η Καραΐνδρου.

Τον συνιστώ ανεπιφύλακτα!!!

Αν όμως, ταυτόχρονα, σάς δημιουργήθηκε μια κάποια νοσταλγία για την πάλαι ποτέ τηλεοπτική "Λωξάνδρα", σάς έχω παρακάτω τη σχετική μουσική της Καραΐνδρου, με σκοπό να μάς συγκινήσω:

Στο φιλόξενο καταφύγιο της Δώρας [α. Γωνιές του σπιτιού]

Σήμερα το μεσημέρι, μετά από ευγενική πρόσκληση της αγαπημένης φίλης Δώρας, βρεθήκαμε στο φιλόξενο καταφύγιό της, στο ορεινό χωριό Καμπί της Ζακύνθου.

Το τζάκι καίει διαρκώς, μια και ο Νοέμβριος είπε ν' αφήσει τις μέχρι πρότινος ψευτοανοιξιάτικες μαλαγανιές του και ν' αποδείξει επιτέλους, ότι είναι πράγματι Νοέμβριος.

Η Δώρα είχε την καλοσύνη να δεχτεί να φωτογραφίσουμε κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες γωνιές του "ασκητηρίου" της, ειδικά για να δημοσιευτούν στο ηλεκτρονικό πολυπεριοδικό μας.

Εδώ "μυρίζει ευγένεια ξύλου παλαιού", που θα έλεγε και ο Ελύτης!

Όλα μέσα στο απλό -αλλά και ευρύχωρο από άλλη άποψη- αυτό σπίτι αποπνέουν απόλυτο σεβασμό στα Χτεσινά.

Στην παραμικρή λεπτομέρεια διακρίνεις την αξιοποίηση παλαιών και παραθεωρημένων σήμερα μικροπραγμάτων.

Κάθε γωνιά κι ένας ανάλαφρος λογισμός. Εδώ θυμήθηκα το χαϊκού του κοινού μας φίλου ποιητή Γιώργη Παυλόπουλου:
"Να θέλω κι άλλο
κι άλλο ακόμη. Κι εσύ
να μη μού δίνεις".

Η "διαστροφή του blogger" δεν μπορούσε να μην μάς οδηγήσει και στην κρεβατοκάμαρα, όπου δεσπόζουν κυρίως τα βιβλία!

Στο μαγειρείο όλα παραπέμπουν στο παρελθόν, το οποίο πάντως αναδεικνύεται εδώ χρηστικότερο της τρέχουσας - μοντέρνας (και άφρονης) άποψης περί κουζίνας.

Τα κάθε λογής μπουκαλάκια μαγνητίζουν αμέσως τον... αδιάκριτο φωτογράφο.

Οι κρισάρες θυμίζουν το υπέροχο ασμάτιο της Αρλέτας: "Πάω πίσω λοιπόν στη μαμά μου..."!!!

Όλα κρίνονται στη λεπτομέρεια, η οποία μάς αποκαλύπτει το λεπταίσθητο γούστο της ιδιοκτήτριας.

Παντού παράθυρα, με κουρτινάκια προσμονής, προς τον βαθύ λόγγο με τις περήφανες βελανιδιές.

Στο βάθος, πέρα από τις δυτικές ακτές του Zante, το Ιόνιο πέλαγος και νοερά (πολύ πιο πέρα) η Ιταλία. Από εδώ η δύση είναι χάρμα οφθαλμών, λέει η Δώρα! Σήμερα όμως δεσπόζει η ομίχλη...

Ευτυχώς, κάποια στιγμή, το δειλό φως του απογεύματος παραμερίζει τη βαριά συννεφιά και μάς χαρίζει ένα χαμόγελο. Καλό κι αυτό!!! Άλλωστε, συχνά το χαμόγελο είναι ανώτερο του γέλιου!

Όχι, δεν φεύγουμε απ' της Δώρας. Στο δεύτερο μέρος, θα έχουμε γεύσεις απ' τα χεράκια της!

Αλήθεια, ο Προϋπολογισμός για ποιους γίνεται;

Μόλις λάβαμε την παρακάτω ηλεκτρονική επιστολή από τον φίλο και συνεργάτη μας Μανόλη Δημελλά, μαζί με πολλές σημερινές φωτογραφίες από το Γιουσουρούμ του Πειραιά. Τού δίνουμε τον λόγο:

Αγαπητέ π. Π. ,
έχουμε αρκετές ημέρες να τα πούμε. Σε διαβάζω και νιώθω, μυρίζω την φρεσκάδα της σκέψης σου.
Επανέρχομαι με θέμα την φτώχεια που γίνεται επίκαιρη ετούτες της μέρες. Σου αποστέλλω εικόνες απο το Γιουσουρούμ του Πειραιά. Το παζάρι, που τον τελευταίο χρόνο, αν και ο Δήμος αγωνίζεται να το κλείσει, αυτό γίνεται πια, οχι μία, μα δύο μέρες. Οι φωτό που βλέπεις είναι απο το Σάββατο 22/11/2008. Είναι δύσκολο να περιγράφεις την φτώχεια την ανέχεια, την δυσκολία για να "βγει η ζωή πέρα".
Αρκετούς μήνες κατεβαίνω στο γιουσουρούμ, στο παζάρι που γίνεται στον Πειραιά και χαζεύω τα βιβλία μα και διάφορα πράγματα που πετάμε καθημερινά και κάποιοι τα μαζεύουν και τα ξαναβγάζουν στην αγορά.
Από την αρχή ετούτου του χρόνου πραμάτειες έκαναν την εμφάνιση τους και το Σαββάτο.
Αυτό γινόταν και πριν χρόνια, μα τώρα τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
Ντόπιοι και αλλοδαποί, συνταξιούχοι, νέες, άνεργοι ψάχνουν τρόφιμα, ρούχα και όλα τα είδη πρώτης ανάγκης. Εύκολα ο περαστικός αντιλαμβάνεται, ότι εδώ δεν περιμένουμε καμία κρίση, εδώ η κρίση υπάρχει πολύ καιρό τώρα. Ίσως να μην σημαίνει τίποτε για κάποιους η ιστορία από το παζάρι του Πειραιά (που προσπαθεί πολύ καιρό τώρα να το κλείσει ο Δήμαρχος, μα ο κοσμάκης κατεβαίνει οχι για βόλτα μα από ανάγκη) μα σίγουρα βοηθά στην ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας και όχι στην δημιουργία μύθων...

Αλήθεια, ο Προϋπολογισμός για ποιους γίνεται;