© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Τετάρτη 30 Μαΐου 2007

Δώρο άνθη απ' τους κάκτους μας


Σήμερα γεννήθηκαν μέσ' από τ' αγκαθάκια, πριν από λίγα μόλις λεπτά μού τα υπέδειξε η Φωτεινή και λέω τώρα, να μοιρασθούμε τη χαρά μας με όλους τους Φίλους του Ιστολογίου μας.
Πρόκειται για τέσσερα υπέροχα, μα και άκρως ευπαθή, άνθη των μικρών κάκτων της αυλής μας, τα οποία δειλά-δειλά έκαμαν το χρέος τους προς τη Ζωή. Σας τα χαρίζω!!! Χαρείτε τα!!!
Αύριο το πρωί θα έχουν γείρει όλα -τα καημένα- γηρασμένα... Αύριο βράδυ θα έχουν μαραθεί για πάντα... Γι' αυτό, λοιπόν, όσο ακόμη έχουν καιρό, χαρείτε τα !...

Ποίημα Π. Καποδίστρια στην ηλεκτρονική Ανθολογία ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ του fotoart


"Η δημιουργία του www.fotoart.gr είναι αποτέλεσμα ενός οράματος για ενα χώρο στο διαδίκτυο, που να αφορά την τέχνη της φωτογραφίας. Για ένα χώρο που θα προσφέρει γνώση και θα δώσει τη δυνατότητα στους δημιουργούς της φωτογραφίας να δείξουν τη δουλειά τους. Για την προβολή της ελληνικής φωτογραφίας σε όλο το κόσμο. Για ενα χώρο άμεσης επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων για ανθρώπους που τους ενδιαφέρει η φωτογραφία."
Αυτά διαβάζει ο περιηγητής του Διαδικτύου στους στόχους της παραπάνω πολύ πλούσιας και άκρως ενδιαφέρουσας Ιστοσελίδας.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι ένα ιδιαίτερο κεφάλαιό της είναι αυτό, που επιγράφεται ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ http://www.fotoart.gr/arthra/poiisi/index.html . Πρόκειται για μια Μικρή Ανθολογία ποιημάτων, που αναφέρονται σε Φωτογραφία(ες), εμπλουτιζόμενη ολοένα. Ανθολογούνται προς το παρόν οι ακόλουθοι: Χ. Μανωλάχης, Όλγα Ντελλά, Κατερίνα Γώγου, Ανδρέας Εμπειρίκος, Κική Δημουλά, Γιώργος Μπλάνας, Π. Καποδίστριας, Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Μιχάλης Γκανάς, Γ. Σεφέρης, Κ. Καβάφης και Οδ. Ελύτης.

Αντιγράφουμε το ποιητικό απόσπασμα του Π. Κ.

ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ

Σέ ύστατη ανάλυση ο Έρως αυτός
δεν μπορείπαρά να συμμαχήσει με τους υπόλοιπους.
Ζήτω λοιπόν η καλότατη ροπή μας πρός τον Φόβο
των μαθητών πρός τα γκράφφιτι οπουδήποτε
ή των φωτογράφων πεζοδρομίου
να σου εισπράττουν το αρνητικό του προσώπου
αντί μιάς πρόσκαιρης χαράς του θετικού...

Δευτέρα 28 Μαΐου 2007

Μια παραλίγο χαμένη Συλλογή ή Περί της αδιαφορίας των Νεοζακυνθίων

Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας
[Περιοδικό Συλλογές, τεύχ. 268, Ιούλιος 2007, σ. 810 εξ.]

Λέμε καί γράφουμε συχνά για τα «περασμένα μεγαλεία» της «ωραίας καί μόνης» νήσου Ζακύνθου, κάποτε (πολύ πιθανόν) καταντάμε γραφικοί ή συχνότερα κουραστικοί λόγω των εμμονών μας, αλλά όσοι δεν μπορούμε και δεν θέλουμε ν’ ανθέξουμε τη δυσοσμία της άχρωμης και απνευμάτιστης γενέτειράς μας των αρχών του 21ου αιώνα, επισημαίνουμε όσες γκρίζες περιπτώσεις υποπέσουν στην αντίληψή μας, πού αφορούν στη σημερινή -μη αναστρέψιμη πια- παράνοια του μικρού μας τόπου, ο οποίος ευκαίρως ακαίρως βαυκαλίζεται αυτολιβανιζόμενος ως πάτρωνας πολιτισμού καί μήτρα νεοτερικότητας, αλλά στην πραγματικότητα ως Κρόνος τρώει τα παιδιά του ή ως Ιερουσαλήμ αποκτείνει τους προφήτες της… Επισημαίνουμε, λοιπόν… Όχι γιατί πιστεύουμε ότι κάτι απ’ όλα τα σκιώδη, δυσώδη ή και …λυσσώδη της κλειστής μας κοινωνίας μπορεί ν’ αλλάξει προς το καλύτερο, αξιότερο ή ποιοτικότερο, αλλά ως απλή κατάθεση μαρτυρίας και διαμαρτυρίας, έτσι που ο ενδεχόμενος ιστορικός του μέλλοντος να βρει καταγεγραμμένο, ότι κάποιοι όρθωσαν τουλάχιστον φωνή και δεν βολεύτηκαν ή στοιχήθηκαν στον ευκαιριακό ωχαδελφισμό των εφήμερων κι εύκολων πραγμάτων του σύγχρονου αβίωτου βίου…

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της συλλογικής (έως εγκληματικής πλέον) αδιαφορίας των Νεοζακυνθίων περί τα ουσιωδώς πολιτισμικά ζητήματα, αν και καθόλου τιμητικό για εμάς, αποτελεί η όλη αντιμετώπιση του ζεύγους Μαρίας και Σπύρου Μαλαφούρη (Ερνάνη) και της πλουσιότατης Συλλογής του.
Όσοι παρακολουθούσαν τον τοπικό τύπο προ εικοσαετίας, ίσως ακόμη να ενθυμούνται τα συχνότατα δημοσιεύματα του Σπύρου Μαλαφούρη, Φιλολόγου και Γενικού Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης, που αφορούσαν σε σημαντικότατα λαογραφικά κυρίως θραύσματα απ' τη Συλλογή του, μόχθο μιας ολόκληρης ζωής. Ο Διονύσης Σέρρας στο χρηστικό βιβλίο του «Η Εφημερίδα "Ελεύθερη Φωνή" Ζακύνθου (1974-1986)», Ζάκυνθος 1989, έχει ήδη αποδελτιώσει μ’ επάρκεια κάμποσα ποιήματα του ίδιου του Σπ. Μαλαφούρη (ένα μάλιστα της συζύγου του), πλείστα όσα δημοσιεύματά του με ανέκδοτα τραγούδια, προλήψεις, ξόρκια, έθιμα, προικοσύμφωνα (για παράδειγμα, ένα του 1679) και διάφορα άλλα σχετικά άρθρα του. Παράλληλα, στην ίδια Εφημερίδα έχει αποτυπωθεί ο διαρκής αγώνας και η αγωνία τους για την ίδρυση ενός κάποιου Πνευματικού Κέντρου, που θα έφερε τ' όνομά τους, για να στεγάσει εκεί μέσα τους καρπούς των κόπων τους και τον ιδρώτα των ονείρων τους. Αλλά και αυτοτελώς εξέδιδαν ό,τι καί όπως περιστασιακά μπορούσαν. Τυχαία μου έρχεται τώρα στο νου το, Σπύρου Μαλαφούρη, Ζακυνθινού περιβολιού λουλούδια, βιβλίο όγδοο, Αθήνα 1993.
Ο Νίκος Γρυπάρης (1913-1976), Ζακυνθινός λόγιος καί δημοσιογράφος, πού είχε δει και ψηλαφίσει το παραπάνω υλικό, έχει καταθέσει την προσωπική του άποψη: «(…) Ο κ. Μαλαφούρης είναι κάτοχος ενός αρχείου χειρογράφων (ακόμα καί του Ψυχάρη έχει δυο αυτόγραφα βιβλία με διάφορους λογαριασμούς), πού ύστερα από την καταστροφή της Ζακύνθου, από τη σεισμοπυρκαγιά του 1953, ή μάλλον γι’ αυτό, παραμένει πολύτιμο καί …αινιγματικό. Ο ίδιος ο κ. Μαλαφούρης μου εξήγησε πως ο πλούτος αυτός των χειρογράφων καί εγγράφων κάθε λογής πού κατέχει προέρχεται από τον πατέρα του, πού ήταν μανιώδης συλλέκτης (πάντα σύμφωνα με τα όσα μου έχει διηγηθεί ο κ. Μαλαφούρης) καί πως η αρχική πηγή όλου αυτού του θησαυρού πρέπει ν’ αναζητηθεί σε κάποιο αρχοντικό της Ζακύνθου, πού είχε άμεση σχέση με την οικογένεια Σολωμού. (…)» [Νίκου Γρυπάρη, Νεοελληνικά φιλολογικά παραλειπόμενα, Αθήνα 1977, σ. 23 εξ.].
Κανείς ποτέ δεν έδωσε την αρμόζουσα σημασία, ο ίδιος μάλιστα ο ανήσυχος συλλογέας εθεωρείτο από την «καθωσπρέπει» Κοινωνία της Ζακύνθου, αν μη τι άλλο, από ιδιότροπος έως και γραφικός. Κανείς ποτέ δεν γνοιάστηκε ουσιαστικά, όχι μόνο για το ιδιότυπο εκείνο ζεύγος των Ζακυνθινών λογίων κι ελασσόνων ποιητών μας ως βιολογικών υπάρξεων, αλλά μήτε για τους λαογραφικούς καί λοιπούς θησαυρούς (χιλιάδες βιβλίων, πίνακες ζωγραφικής, χειρόγραφα, χάρτες, πλείστα όσα συλλεκτικά αντικείμενα-σπαράγματα λαϊκού πολιτισμού και ό,τι άλλο), τους οποίους, κάτω από αντίξοες συνήθως συνθήκες, περιμάζεψε και διέσωσε το μεράκι και η αγάπη των Μαλαφουραίων για τα μικρά καθημερινά στοιχεία ή θραύσματα του βίου και του λόγου των γενιών πού ήδη παρήλθαν ανεπιστρεπτί.
Όπως είναι πολύ λογικό και αναμενόμενο, τα αισθήματα και οι αισθήσεις ενστικτωδώς ανταποδίδονται. Φυσική συνέπεια: Ο Σπύρος Μαλαφούρης, ο λεπτοκαμωμένος και μικρόσωμος εκείνος Ζακυνθινός με το χαρακτηριστικό μουσάκι στυλ μέσων 19ου αιώνα και την μπαγολίνα πάντοτε ανά χείρας, μετά το θάνατο της αγαπημένης του συζύγου, μονήρης καί άκρως απογοητευμένος ο δύστυχος από τη ζωή, μάλιστα δε «οξειδωμένος μέσ’ στη νοτιά των ανθρώπων» όσο δεν παίρνει άλλο, κατέφυγε αναγκαστικά στο τοπικό Γηροκομείο (=αποθήκη ανθρώπων), ν' αργοπεθάνει εκεί, στην παρασκιά της τοπικής κοινωνίας και του μεγάφωνου γίγνεσθαι του άφιλου καί δυσδιάκριτου 21ου αιώνα...
Και οι θησαυροί της συλλογής του τι άραγε απέγιναν; Χάθηκαν λόγω της γνωστής αδιαφορίας περί τα όντως πολιτισμικά; Σκορπίστηκαν λόγω ίσως απερισκεψίας ενδεχόμενων συγγενών και λοιπών παρατρεχάμενων συνδικαιούχων; Πουλήθηκαν μήπως από επιτήδειους; Σε πρώτη φάση κανείς δεν άκουσε, ούτε έμαθε… Ποιος άλλωστε «μικρομέγαλος» τοπικός παράγοντας ή φορέας, απ’ αυτούς μάλιστα που κόπτονται για την περιβόητη Παράδοσή μας, ενδιαφέρθηκε ή αναρωτήθηκε ποτέ; Αν όχι τόσο για τον δύσμοιρο συλλογέα (ως οφείλαμε), για τη Συλλογή τουλάχιστον... Να μη σκορπιζόταν στους πέντε ανέμους τουλάχιστον η Συλλογή…

Ευτυχώς, οι φύλακες (εννοώ τους Μαλαφουραίους) είχανε γνώση! Σερφάροντας προ καιρού στο χάος του Διαδικτύου ανακαλύψαμε εντελώς τυχαία, ότι η όλη Συλλογή του παράδοξου εκείνου ζεύγους δεν πήγε χαμένη, αλλ’ απόκειται πλέον από το 1996 στις Ειδικές Συλλογές της Βιβλιοθήκης Ανθρωπιστικών Επιστημών του Τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, το οποίο ενδιαφέρθηκε με πολλή κι έξυπνη θερμότητα προς τούτο.
Σύμφωνα μάλιστα με τις λιγοστές πληροφορίες, που μας παρέχει η σχετική ιστοσελίδα της εύρωστης Βιβλιοθήκης ενός τόσο ευαίσθητου Πανεπιστημίου, αυτό των Ιωαννίνων, η όλη δωρεά αποτελείται:

Α) Από τη Βιβλιοθήκη, που περιλαμβάνει 6.000 περίπου τόμους, από τους οποίους οο 2.300 έχουν δημοσιευθεί από το 1600 έως το 1900, καθώς καί 900 περίπου χειρόγραφα, μεταξύ των οποίων ο Θούριος του Ρήγα, Τραγωδίες του Ugo Foscolo καί
Β) Από το Μουσείο, που περιλαμβάνει 32 πίνακες ζωγραφικής, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι του 19oυ αιώνα, εκατοντάδες χαρακτικά καί σπάνιους χάρτες του 19ου αιώνα, καθώς καί προσωπικά αντικείμενα γνωστών προσωπικοτήτων της νεότερης Ιστορίας μας, όπως λ.χ. του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, του Ugo Foscolo, του Ελευθερίου Βενιζέλου και πολλών άλλων.

Ήδη, λοιπόν, η πολύτιμη παραπάνω Συλλογή στεγάζεται σε ειδικό χώρο του Πανεπιστημίου, υπό τον τίτλο «Βιβλιοθήκη και Μουσείο Μαρίας και Σπύρου Μαλαφούρη» (!!!), εγκαινιάστηκε στις 30 Ιανουαρίου 1998, διαθέτει κανονισμό λειτουργίας καί σύγχρονο σύστημα πολλαπλής ηλεκτρονικής φύλαξης, είναι μάλιστα επισκέψιμη κατά τις εργάσιμες ημέρες, όλα τα πρωινά της εβδομάδας. Από αυτήν την πνευματική κυψέλη μπορούν πλέον ν’ αντληθούν στοιχεία και να συντεθούν σοβαρές επιστημονικές μελέτες από πλευράς των ενδιαφερόμενων ερευνητών. Για παράδειγμα αναφέρουμε το σημαντικό σύγγραμμα-διδακτορική διατριβή της Καθηγήτριας Πανεπιστημίου καί καλής φίλης της Ζακύνθου κ. Μαρίνας Βρέλλη - Ζάχου, Η ενδυμασία στη Ζάκυνθο μετά την Ένωση (1864-1910). Συμβολή στη μελέτη της ιστορικότητας καί της κοινωνιολογίας του ενδύματος, [εκδ. Ιδρύματος Αγγελικής Χατζημιχάλη, Αθήνα 2002].
Διαπιστώνοντας όλα ετούτα, αμέσως ήρθε στο νου μου πάλι η Ιερουσαλήμ, η αποκτείνουσα -αλίμονο- τους προφήτες της... Τουλάχιστον διασώθηκε η Συλλογή Μαλαφούρη!!! Ποιος τώρα γνοιάζεται για τον Συλλογέα;
[Παράβαλε μιαν ανάλογη με την παραπάνω περίπτωση στο, Διονύση Σέρρα, «Διονύσιος Γιακουμέλος (1927-2004)», Επτανησιακά Φύλλα 24 (2004) 300-304].

Σάββατο 26 Μαΐου 2007

Ενα ταξίδι απρόσμενο στα Στροφάδια










Κείμενο-φωτογραφίες: π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Τα Στροφάδια είναι τόπος ονειρικός. Συνδυάζει άπλετο μυστήριο και ξυπνά συν-αισθήσεις παραθεωρημένες. Είναι η κορύφωση της απλοϊκής (και γι' αυτό μεγαλοπρεπούς) Ομορφιάς και η αποθέωση της Μοναχικότητας.
Ταξίδεψα εκεί με το σκάφος του Λιμενικού στις 8 Μαγιού μαζί με λιγοστούς φίλους για δουλειές της ιδιοκτήτριας Μονής και, παρότι επρόκειτο να παραμείνουμε μια μόνον ώρα, λόγω των ισχυρών ανέμων που εν τω μεταξύ φούντωσαν, οι ώρες έγιναν τριάντα. Τι μεγάλη χαρά και χάρη, να βρίσκομαι μακρυσμένος από τον θόρυβο της αφιλόξενης πόλης μας, να μπορώ να περιφέρομαι στον ιερότατο αυτόν τόπο,
ανάμεσα στ' αγκάθια και τους κέδρους,
τα καλάμια-μάρτυρες αψευδείς δρώμενων ανεπανάληπτων εδώ,
τα περίεργα πουλιά (τις αρτίνες) με το πένθιμο κρώξιμο,
τα τρυγονάκια φιλικότατα στο μονοπάτι πλάι μου, μη κινδυνεύοντας πλέον από τις ορδές βάρβαρων οπλοφόρων,
τo Καστρομονάστηρο του 13ου αιώνα πολυτραυματία μα υπερήφανο ν' αντέχει ακόμη ολόρθο,
τα δυο Κανόνια στην πύλη του σιωπηλά-σιωπηλότατα,
τον ασκητή παπα Γρηγόρη στενοχωρημένον και ψιλοβλαστημώντας για την παρουσία μας στην επικράτειά του,
τoν Πάρη - τον σκύλο συνασκητή του ακρίτα ιερομόναχου,
τους ανέμους κυρίαρχους και λαξευτές βράχων, δέντρων, ίσως και ψυχών
τη μυρουδιά φρέσκου τυριού έντονα θελκτική,
τα πρόβατα έκπληκτα τριγύρω,
τις κάρες των αρχαίων μοναστών κατάντικρυ στο αχανές του πελάγου,
τον παλαιό φάρο αυτοματοποιημένον πια κι ετοιμόρροπο,
το παμπάλαιο λαντρόβερ ν' αναστενάζει,
τα πηγάδια στέρφα εφέτος-στόματα ορθάνοιχτα της αβύσσου,
θεόγυμνα κλαδιά-χέρια ικετευτικά προς το απαράβατο γαλάζιο,
το απόλυτο ψύχος μέσ' στη Σπηλιά του Αγίου,
τον αγουροξυπνημένο πανΉλιο του άλλου πρωινού, λίγο πριν την παραλίγο μοιραία αναχώρηση...
Αυτά και άλλα!!!

Οι χαρές όμως δεν κρύβονται. Γι' αυτό Σας φέρνω δώρα. Απ' τις διακόσιες περίπου φωτογραφίες χαρίζω στους φίλους αναγνώστες μας μερικές, προς ...γνώσιν και συμμόρφωσιν ή, αλλέως, για... συναντίληψη και ταπετσαρία οθόνης!!!


Παρασκευή 25 Μαΐου 2007

Σιγά, η πατρίδα τιμά και θυμάται!!!...

Στη Ζάκυνθο, γενέθλια γη του ελληνοϊταλού Ποιητή Ούγου Φώσκολου, τα πάντα βαίνουν καλώς! Υπέροχοι άνθρωποι έχουν πλέον υπερβεί την πνιγηρή επαρχιώτικη καθημερινότητα που τους έδερνε μέχρι πρότινος, οδηγούμενοι στο εξής σε άλλες σφαίρες πνευματικότερες και ουσιωδέστερες, επιδιδόμενοι μάλιστα ευκαίρως ακαίρως στη Λογοτεχνία και δη την Ποίηση, ίδιον άλλωστε της τοπικής φυλής!!!

Φέτος ιδιαίτερα, έτος Σολωμού και Φώσκολου για εμάς τους Ζακυνθίους, μα και για τους μετέχοντας της ημετέρας παιδείας, οι κάτοικοι της ευάνδρου νήσου μας (εδώ που τα λέμε) το παρακάνουν. Στα καφέ, στους χώρους δουλειάς, ψυχαγωγίας ή άθλησης, στις εξωτερικές ή εσωτερικές επιφάνειες αστικών και υπεραστικών λεωφορείων και των ταξί, υπάρχουν αποτυπωμένα ποιητικά κομμάτια, εννοώντας ή υπονοώντας πράγματα για την πνευματική αρτίωση δικών και ξένων۠˙ αυτών των δεύτερων κυρίως, διότι εμείς έχουμε προ πολλού φτάσει στο Άφταστο, έχουμε αγγίξει -ευτυχώς- το Ανέγγιχτο!!! Συχνό έχει γίνει, εξάλλου, και το φαινόμενο, από τα ολάνθιστα μπαλκόνια των σπιτιών, μα και των δημοσίων μεγάρων ή των ξενοδοχειακών συγκροτημάτων, ν’ αναρτώνται υπερμεγέθη πανό με καίρια αποσπάσματα απ’ το ποιητικό σύμπαν των τιμωμένων. Τι το καλύτερο, λοιπόν; Η Ποίηση να εγκοσμιώνεται οπουδήποτε και να ταξιδεύει! Έτσι, μπράβο!!!

Υπερτερεί κατ’ αυτάς ο Φώσκολος, διότι δικαίως θεωρούν οι εντόπιοι πολιτισμικοί παράγοντες, ότι ο Σολωμός υπερβαλλόντως έχει τιμηθεί, οπότε αξίζει να προβληθεί περισσότερο φέτος ο διαπρεπέστατος γιος της Διαμαντίνας Σπαθή, ο οποίος στην Ιταλία θεωρείται κλασικός πια ποιητής και κορυφαίος δημιουργός, άξιος συνεχιστής μιας Παράδοσης ιερότατης στην Τέχνη του Λόγου. Γι’ αυτό κυρίως επιμένουμε σ’ αυτόν.

Στα τοπικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα, Φώσκολος και Σολωμός έως πλησμονής! Αναμεταδόσεις ειδικών γι’ αυτούς Συνεδρίων ή Σεμιναρίων, ιταλοί φιλέλληνες και φωσκολιστές απ’ όλο τον κόσμο πηγαινοέρχονται στα στούντιος, αλλεπάλληλες συζητήσεις για την (υπερ)αξία του έργου τους, ανακυκλούμενες ολημερίς αναγνώσεις ποιημάτων τους και άλλα τέτοια ζακυνθινοπρεπή. Τόση είναι η ποιητική βουλιμία μας, ώστε το Ράδιο Αρβύλα μεταδίδει εσχάτως, ότι καταβάλλονται ήδη σοβαρότατες ενέργειες (αχ, αυτές πάντα οι ενέργειες!...) από υψηλά ισταμένους για παλιννόστηση των οστών του Φώσκολου από το Πάνθεο της Φλωρεντίας στην «ποθητή του Ζάκυνθο», ώστε να μην παραμένει εκεί με «αδάκρυτη ταφή» (αν και δίπλα στον Δάντη) ο ένδοξος αυτός πρόγονός μας, μακριά από την πολύτροπα δεδηλωμένη μας αγάπη.

Ας αφήσουμε τα τοπικά εκπαιδευτήρια… Ακούστε μόνον τούτο: Οι παραδόσεις μαθημάτων κυμαίνονται μεταξύ Τάφων και Χαρίτων, οι δε επιμορφωτικές εκδρομές των μαθητών όλων των βαθμίδων πραγματοποιούνται πλέον -ένεκεν τιμής και χρέους- στο νεόδμητο Σπίτι του Ποιητή απέναντι από τη νέα Οδηγήτρια, το οποίο ανήγειρε η συντονισμένη ευαισθητοποίηση και ανύστακτη μέριμνα των ιθυνόντων και όπου κατόρθωσαν να συλλέξουν σημαντικά φωσκολιανά τεκμήρια και στοιχεία από την πολυκύμαντη ζωή και πολιτεία τού τιμωμένου Ανδρός ανά τον κόσμο. Το άλλο έξοχο είναι, ότι, μετά από σχετική εμπεριστατωμένη πρόταση σύγχρονου λογίου του νησιού μας, ασμένως οι τοπικές διοικήσεις αποδέχτηκαν και φρόντισαν, ώστε η ορειχάλκινη προτομή του, αδικημένη μέχρι πρότινος σε κάποιο σκιερό κηπάριο της πλατείας Σολωμού, μεταφέρθηκε, δόξη και τιμή, σε περίοπτη θέση της Πλατείας του Αγίου Μάρκου, έξω ακριβώς απ’ την Καθολική Εκκλησία, όπου -ως γνωστόν τοις πάσι- ο Ούγκο είχε βαπτισθεί.

Στη γενέθλια γη του Ούγου Φώσκολου τα πάντα όλα, λοιπόν, βαίνουν καλώς! Η Ποίηση έχει καταστεί για εμάς δεύτερη (μάλλον πρώτη) φύση! Συναντιόμαστε, φλερτάρουμε, αγανακτούμε, μποτιλιαριζόμαστε στα φανάρια της Καμάρας, ανταλλάσσουμε sms πώς; Μα, με φωσκολιανά, σολωμικά ή καλβικά αποσπάσματα! Οποία τιμή και δόξα προγόνων υπέροχων!... Όψονται οι πάλαι ποτέ παράξενοι Ζακύνθιοι, πεθεροί κακεντρεχείς, οι οποίοι γκρινιάζανε πάλαι ποτέ για ποιοτικότερες ή ποιητικότερες συμπεριφορές των συντοπιτών… Σιγά, η πατρίδα ποτέ ΔΕΝ κοιμάται!!! Τιμά και θυμάται!!!

Έγραφα Πρωταπριλιά 2007
Π. Κ.

Τρίτη 22 Μαΐου 2007

Εικαστικές δημιουργίες της Μαρίας Ρουσέα για το "Ενύπνιο μετά τρούλλου"









Δυο κριτικές για το «Ενύπνιο μετά τρούλλου» (Αθήνα 1999)

Α΄
Από τον Σπύρο Αλ. Καββαδία (1937-2002)
[Περιοδικό ΠΟΡΦΥΡΑΣ 92 (1999) 233 εξ.]

Ο τίτλος μάς δίνει τις ποιητικές συντεταγμένες μορφής και περιεχομένου. Το «ενύπνιον» μας οδηγεί στη μοντέρνα γραφή, την ποίηση του ονείρου, κι όχι αναγκαστικά στην αυτόματη γραφή -ξεθωριασμένη πια- και στο ουράνιο μεταφυσικό σχήμα του βυζαντινού ορθόδοξου τρούλλου. Στο Βυζάντιο έχουμε συγχωνευμένα τον ελληνισμό και το χριστιανισμό, ορθολογισμό και συναίσθημα, λόγιο και λαϊκό στοιχείο, σκέψη και αγωνία. Αγωνία για το επέκεινα, στοχασμό για το ζωντανό, για την ύπαρξή μας. Η ποίηση του πρωτοπρεσβύτερου Καποδίστρια είναι εξομολογητική, προσωπική που πονάει για τον άνθρωπο και την παρουσία του, για την Γοργόνα και τον Σταυρό. Βαθιές οι ρίζες της ποίησής του, τρέφονται από τα έπη του Ομήρου, τη λυρική και τραγική ποίηση, την ανατολική υμνογραφία, τα σολωμικά αποσπάσματα, τη μούσα του ανθρώπινου, ιστορικού, φυσικού περιβάλλοντός του, και τη ζωντανή μυστική μουσική φωνή του Ελύτη. Ο τρόπος γραφής του τελευταίου γίνεται μίγμα με την παραδοσιακή ποίηση. Διπλασίασε την ποιητική διάσταση σε βάρος της καθαρότητας ο υπερρεαλισμός.

Η φύση για την ποιητική του πρ. Καποδίστρια δεν είναι νεκρή, αλλά προέκταση του ονείρου που τον οδηγεί στην προσγείωση μέσα από μια ανάληψη του πλοηγού που κανένας δε βλέπει. Το όνειρο δρα κατακόρυφα και εικονικά, δύσκολα συγκρατεί τη φουσκοθαλασσιά του μέσα κόσμου.
Σπάει τη λογική δομή, πού και πού αφήνονται νησίδες Λόγου, για να δείχνουν επιγραμματικά το ουσιώδες.

«μα Εσύ
στον Άγιο Παύλο νόντσολος
του Αγίου Λουκά σκολιταρούδι

Δέντρο του Άμμου
ευκάλυπτος».

Έτσι πρόβαλε η σκιά του ζακυνθινού Ντίνου Κονόμου, δέσμιου του νόστου. Κάπου-κάπου ακούγεται η φωνή της «Γυναίκας της Ζάκυνθος» του Διον. Σολωμού: «Τι μπορεί Θε μου να ιδεί όποιος έχει τα μάτια του-».

«η εσχάτη του γυναικωνίτη
περίγελως της γειτονιάς
……………………….
ανοίγει διέξοδο στο Χάος»


το Ησιόδειο
«Χάος μας περιλούει».

Εικόνες ομιλούσες μας φέρνουν κοντά στον Ελύτη, τον ηλιοπότη.

«Μεγάλη Πέμπτη
στα κάτεργα του σώματος
και στάζεις ήλιο».

Πιο βαθιά αντηχεί αρμονικά ο ρυθμός του Κάλβου, η λιγύφθογγος λύρα του. Όλα καταλήγουν στην Αγάπη, στον Άνθρωπο, στην Ελευθερία.

«Πυρσός ο Λόγος
στ’ αλωνάκι του Στράνη
φυσάει λεβάντες».


Επιγραμματικά αναφωνεί την αλήθεια.

«Εύκολα που ξεχνιούνται οι άνθρωποι».

Όμως οι μεγάλοι της Τέχνης, Σολωμός, Κάλβος, Ελύτης, Ρωμανός ο Μελωδός, Θεόφιλος μένουν. «Φεύγει επ’ ολίγων το άστρον της αθανασίας», θα έλεγεν ο Κάλβος.
Ο ποιητής, φιλάνθρωπος, αγωνίζεται με το αίμα της πέννας του και της καρδιάς για ειρήνη κι Αγάπη.

«τους ποιητές διακονιαραίους της Αγάπης».

Γι’ αυτό και ο

«λαθραίος αναλαμβάνεται στο φως
τ’ άφυλο φως
το μέσα».

Όλη η ελληνική φιλοσοφία διαποτίζει τον ποιητικό στοχασμό του Καποδίστρια.

«Εν πρώτοις ο Νους
ποιητική αιτία
των νοουμένων».

Άθελα, συνειρμικά προβάλλει μπροστά μας με τη γνωστή ρήση: «Νους ορά και Νους ακούει». Όλα τα ρυθμίζει ο Νους, που περιέχει τον Λόγο και με συναισθηματική χροιά. Δεν είναι ο ορθολογισμός των Δυτικών με την αυστηρότητά του, αλλά ο Νους των Ελλήνων και των Ορθοδόξων, ο έμπλεος οίκτο και αγάπη.
Η αισιοδοξία και η πίστη διαχέονται στην ποίηση του πρ. Καποδίστρια. Ο θάνατος

«μερίδιο στην Ομορφιά δεν έλαβε
μήτε το μέρος το μεγάλο της ουσίας»,


γιατί περιμένουμε την Ανάσταση:

«τ’ Οστριογάρμπι μόνο θα βρυχάται
κι ο Σεισμός απ’ τα μνήματα».

Ρήξη με την παραδοσιακή ποίηση, με τον μύθο, τη δομή της και τη στίξη χαρακτηρίζουν τη συλλογή αυτή. Εικόνες σπασμένες που τις ενώνει η πλημμυρίδα του συναισθήματος, ρυθμός και βάθος ψυχής, λόγος πρωτοφανέρωτος, λυρικός, πλούσιος, που συμβαδίζει με την ανάσα του ποιητή, δημιουργούν το θεϊκό ποιητικό πρόσωπο, για να φανερωθεί ο Σπηλαιοκτήτης και να θεάται
«τους ποιητές διακονιαραίους της Αγάπης».
Η συλλογή δείχνει ένα ζακυνθινό ποιητή με πλούσια ψυχικά ποιητικά χρυσάφια που αυθόρμητα κι όχι εγκεφαλικά προβάλλουν στο φως του Ήλιου και της Ελπίδας.


Β΄

π. Παναγιώτης Καποδίστριας,
μια ολοκληρωμένη ποιητική φυσιογνωμία

Γράφει ο Διονύσης Μουσμούτης
[Εφημερίδα Ημέρα τση Ζάκυθος, φ. 1152, 13.7.1999]

Κρατώ αρκετό καιρό στα χέρια μου, κοντά τρεις μήνες, την τελευταία ποιητική «ανταπόκριση» του π. Παναγιώτη Καποδίστρια, το «Ενύπνιο μετά τρούλλου», και όλο είχα προς νου το σκάρωμα του κειμένου αυτού. Όχι πως με εμπόδισαν μόνο οι ασχολίες μου στην καθυστέρηση αυτή, μεγαλύτερη υπήρξε η ανάγκη τριβής «ανάγνωσης» και, βέβαια, καθαρής σκέψης. Τώρα που κάπως ξεκαθάρισαν τα πράγματα, ας μου επιτραπεί να κάνω, από τις φιλόξενες στήλες της Ημέρας τση Ζάκυνθος, την παρέμβασή μου, δηλώνοντας προκαταβολικά στους αναγνώστες πως τη φιλολογική κριτική και ιστόρηση την αφήνω σε άλλους, μαζί με την εξαγωγή συμπερασμάτων.
Η εκλεκτή ποιότητα λόγου του π. Παναγιώτη Καποδίστρια από τα πρώτα κιόλας μέχρι τα τελευταία ποιήματά του, οφείλεται όχι μόνο στη συμβολιστική μαθητεία – επικοινωνία του, αλλά κατά κύριο λόγο στο ένστικτό του. Αυτό που, πολλές φορές, τον βοηθά στην επιλογή, από τον σουρεαλισμό των πιο βιώσιμων στοιχείων του.
Η ψυχική του δύναμη συμπλέει απόλυτα με την εκφραστική αποσπασματικότητά του, ενώ, παράλληλα, τον ωθεί στην αδιάσπαστη σύνδεση με τη νοημοσύνη από τη μια και με την ευαισθησία του αναγνώστη από την άλλη. Η ποίηση του π. Παναγιώτη Καποδίστρια πραγματοποιεί μια από τις πιο σημαντικές μαρτυρίες της εποχής του.
Η ποιητική του πορεία πλήθει πνευματικότητας όσο λίγες συγχρόνων ποιητών. Μια πνευματικότητα ιδιάζουσα και, παράλληλα, σημαίνουσα και για τα ποιητικά μας πράγματα, από τις πιο ενδιαφέρουσες αυτή τη στιγμή. Διατρέχει όλη την ποιητική έκφραση των καιρών.
Ο κάθε σύγχρονος ποιητής διαθέτει τη δική του ποιητική, Αναγκαία οφειλή η με ειρμό σύνθεση. Απαραίτητος όρος η ευκρίνεια. Το δόσιμο ευκαιριών στον αναγνώστη για προεκτάσεις, υποχρεωτικό. Η ύπαρξη βιωμάτων και η άρνηση της εγκεφαλικότητας, επίσης υποχρεωτικά. Και το πιο σπουδαίο, η ποίηση ως γραφή να μην είναι αυτοσκοπός. Να μη γράφει κανείς για να υποδηλώνει – επιβεβαιώνει την ποιητική του προδιάθεση, αλλά από εσωτερική ανάγκη. Αυτή την εσωτερική ανάγκη καλύπτει ο ζακυνθινός ποιητής και, παράλληλα, έρχεται να μας διευκρινίσει πως αν και η Τέχνη με τη Ζωή είναι δυο έννοιες τόσο στενά συνδεδεμένες, εν τούτοις δεν έχουν τη δύναμη της πλήρους ταύτισης. Η εκλεκτή – ιδιότυπη σχέση ποιητή – θεολόγου ευδοκιμεί, δεν βαρύνεται λογοτεχνικά. Ο κάθε ρόλος δεν αφήνει καμιά ετερόκλιτη επιβάρυνση στον άλλο. Εναρμονίζονται – συνδυάζονται ιδανικά.
Ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας, σαν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ποιητικές παρουσίες του καιρού μας, αναζητεί συνεχώς νέες εμπνεύσεις. Όντας κάτοχος ενός πλουσιότατου γλωσσικού υλικού, επιχειρεί και όχι μόνο πετυχαίνει ένα αρμονικό συνταίριασμα των ελληνικών στοιχείων των τωρινών, των παλαιότερων και των προαιώνιων, συνθέτοντας τα λειτουργικά σε στίχους γεμάτους μουσική και υψηλή ποιητική πνοή.
Το «Ενύπνιο μετά τρούλλου» είναι ένα επίτευγμα της ελληνικής ποίησης, ένα σημαντικό καλλιτεχνικό δημιούργημα. Είναι μια σπουδαία προσφορά – προσπάθεια στην ανανέωση του ποιητικού μας λόγου κι ένα μάθημα «ελληνικότητας». Είναι μια επιβεβαίωση – προέκταση της εκφραστικής τού ποιητικού του λόγου, που συνεχώς ωριμάζει, εξελλίσσεται, διατηρώντας πάντα τη μουσικότητα του Ιονίου.
Για το νησί του, που τιμά με την προσφορά – παρουσία του, ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας αποτελεί ένα σύγχρονο ξεχωριστό προνόμιο. Είναι, όμως, Αξιοποιήσιμο; Εκμεταλλεύσιμο; Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή το δόσιμο της δημιουργίας – κατάθεσή ςτου μέσα από τη σύγχρονη Ζάκυνθο πριν το κατώφλι της νέας χιλιετίας. Μια παρουσία γόνιμη και ευοίωνη, ανανεωτική συνέχεια της τοπικής παράδοσης της ποιητικής. Μια εξέλιξη της σύγχρονης ζακυνθινής σχολής. Μια αντίσταση στην τωρινή Ζάκυνθο της τουριστικής αξιοποίησης – εκποίησης.
Κλείνοντας το μικρό αυτό σημείωμά μου, θα σταθώ και θα θυμηθώ την είσοδο του π. Παναγιώτη Καποδίστρια, τον Ιανουάριο της χρονιάς που διανύουμε, στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός». Εκατό ακριβώς χρόνια μετά την είσοδο στο ίδιο πνευματικό ίδρυμα ενός άλλου εκλεκτού Ζακυνθινού, του Λεωνίδα Χ. Ζώη, το 1899. Θα σταθώ και θα θυμηθώ την «ανταπόκριση…!!!» της παροικίας των εν Αθήναις Ζακυνθινών στην ιδιαίτερη αυτή και τόσο τιμητική για το νησί μας εκδήλωση. Θα θυμηθώ, επίσης, πως για τον ίδιο τον Φιλολογικό Σύλλογο, που τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, δεν έχει να επιδείξει ανοιχτό πνεύμα και σύγχρονη σκέψη, αποτελεί, επίσης, τιμή η επιλογή αυτή. Νιώθω πως είναι ένα νέο και ελπιδοφόρο άνοιγμα για το μαραμένο, αλλά με μεγάλη ιστορία, «Παρνασσό» στο κατώφλι κι εδώ της νέας χιλιετίας η παρουσία του Ζακυνθινού π. Παναγιώτη Καποδίστρια. Είναι; Θα συμβεί κάτι; Ίδωμεν.

Δευτέρα 21 Μαΐου 2007

Οδεύοντας στο Άδυτο με «σώμα ηλιομανές»

Γράφει ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΕΡΡΑΣ
[Περιοδικό ΠΟΡΦΥΡΑΣ 83 (1997)119-122]
«Η αλήθεια μόνον έναντι θανάτου δίδεται»
ΟΔ. ΕΛΥΤΗΣ

Οχτώ χρόνια ύστερ’ από την πρώτη –μα διόλου πρωτόλεια- συνθετική και έντονα χρωματική του κόσμου του «Δήθεν υαλογραφία» (Περίπλους, Αθήνα 1989), με ώριμα «κομμάτια» επίμονης ενδοσκαφής και αποκαλυπτικά της υπαρξιακής και υπερβατικής στάσης και τάσης του «σημάδια», και τρία χρόνια μετά τα λυρικά, βαθύχροα, κ’ επιγραμματικά «Φωτοειδή νερά» του (Υλήεσσα, Ζάκυνθος 1992), ο ποιητής, δοκιμιογράφος, μελετητής και θεολόγος Παναγιώτης Καποδίστριας, εκλεκτός του Κλήρου λειτουργός κ’ εγκάτοικος πιστός του γενέθλιου χώρου του και της ιδανικής και ηδονικής (κι όχι λιγότερο μαρτυρικής) του Λ ό γ ο υ «χώρας», φτάνει καλότυχα κοντά μας με την καλοτυπωμένη συλλογή του «Όταν ο Σπηλαιοκτήτης έρθει» (Αίολος, Αθήνα 1995, μ’εκφραστική προμετωπίδα της ζωγράφου Μαρίας Ρουσέα). Μ’ αυτήν, συνδυάζοντας στοιχεία από τις δύο προηγούμενες με νέα υλικά μαστορικά πλασμένα, μας δωρίζει μια συνθετότερη και ωριμότερη γραφή, με ουσία ποιητική από βάθη κ α ι νου κ α ι ψυχής συναγμένη, με λέξεις-εικόνες αυθεντικές και ανθεκτικές από μεταλλεία και «αμμουδιές» της γλώσσας μας εξαίρετα τεχνουργημένες.
Με τέσσερις ποιητικές ενότητες και ένα επιλογικό του (του τίτλου) ποίημα (Δυο Σάββατα ελληνοπρεπή και μια σελήνη εταίρα, Νήψη, Απόψε η κάψα, Εαρινά ελάχιστα, Ο Σπηλαιοκτήτης), που ακολουθούν -σε ισόρροπη μορφική και νοηματική, λίγο-πολύ, αλληλουχία- μια τετράστιχη ομοιοκατάληκτη «Απολογία στον άνεμο» (εν είδει συνοπτικής προοιμιακής εξαγγελίας ή ατομικής ποιητικής αυτοσύστασης), ο Παν. Καποδίστριας συγκροτεί ή συμπληρώνει τον προσωπικό του κόσμο και μύθο, ιχνηλατώντας με προσοχή, ικανότητα, τόλμη και δύναμη περισσή κάθε σχεδόν πτυχή, «γραμμή» και «στιγμή» του ορατού και αόρατου «χώρου» του (του εδώ πολλαπλά προσδιοριζόμενου), εκείνου που τον φέρει μέσα του ως «κτίσμα» μιας γέννας ψυχοσωματικής, μα και εκείνου που εκτείνεται περ’ από τα όρια της σαρκικής «περιοχής» του, εκεί που πια τον λόγο έχει μια «σύλληψη» ονειρική, ανερμήνευτη και θεία.
Έτσι, μιλώντας αψεγάδιαστα διαχρονικά και «πάμφωνα» ελληνικά, μ’ αναγνωρίσιμα ελκυστικά ελυτικής λαλιάς αποτυπώματα και συνοδευτικούς τους τόνους και τους όρους των εκκλησιαστικών αναγνωσμάτων του, σε μια κρυφή και γόνιμη συνομιλία με «σ(χ)ήματα» άπεφθης Τέχνης και Ζωής ερωτικά, πλάθοντας αφομοιωτικά και δημιουργικά τόσα από γύρη λεπτών φωνημάτων -φανερά ή μυστικά- «δανείσματα» με τα πολύσπορα γεννήματά του, ξεκινάει αυτόν τον υπαρξιακής, μεταφυσικής και για τούτο ουσιαστικής θεώρησης, αναγνώρισης και, «άσκησης» του κόσμου του γύρο (ή κύκλο), κλείνοντας από τον πρώτο έως τον ύστερο στίχο του (από την «αφή» της γέννησης και ως τη «θέαση»του μέλλοντος να έρθει Τέλους) όλα τα ευφωνικά μιλήματα μιας ευαισθησίας παρα-μυθιακής, μιας αυτογνωσίας παρα-δειγματικής, μιας «εικονογραφίας» παρα-σημαντικής.
Ξεκινάει και παραμένει σταθερά ενδοσκοπικός και ενδοκοσμικός, ένας από «φύσει και θέσει» ποιητής-στοχαστής «αθώα μιλημένος για τα πράγματα ολόκληρα», στοχεύοντας στο πέρασμα στην άλλη διάσταση της Γ ν ώ σ η ς, σε «διάρκεια αστρική», σε μια ποθητή -μέσω του Λόγου αθανατίζουσα- «του γλαυκού θανάτου ενσάρκωση».
Μεταϋπερρεαλιστικής καταγωγής, ελλειπτικής υφής και χρήσης πολυσύνθετης, υπαινικτικής ή ερμητικής, του νοητικού, λεκτικού και συντακτικού του υλικού και τρόπου, διασταυρώνοντας δρόμους ποιητικής γραφής δοκιμασμένους κ’ ελεγχόμενους, νεότερους ή παλαιότερους μα και προσωπικής «κατασκευής» (ή ανάλογης κατεύθυνσης), αφήνοντας κατά μέρος τις αμφίβολες νεοτερικές «συνταγές», τους όποιους πειραματισμούς ή τις λογοπαικτικές (του πρόσκαιρου εντυπωσιασμού) επινοήσεις, ο π. Παν. Καποδίστριας σμιλεύει κάθε στιχουργικό του ολοκλήρωμα με «νηφάλιες» φωνές και «κινήματα ψυχής» κρυπτικής, συχνά, ή δυσδιάκριτης χροιάς και «ταυτότητας», ωθώντας ή προ(σ)καλώντας πιο πολύ τον υποψιασμένο και αποφασισμένο αναγνώστη-θεατή των ποιητικών του απεικονίσεων να διεισδύει και ν΄ αποκρυπτογραφήσει την αθέατη -μα όχι σκοτεινή- πλευρά του συμπαντικού μικρόκοσμου του, αν θέλει και αν μπορεί να υποστεί, βέβαια, τη δοκιμασία της ά λ λ η ς (της δύσκολης) προσέγγισης και κατάκτησής του, για ν’ αντλήσει σαν κέρδος μοναδικό ό,τι με κάλλος λύτρωσης απορρέει από τέτοια της κορφής ή του βάθους ανέκφραστα θαύματα.

Μνήμες, βιώματα, στοχασμοί, μεταφυσικές αγωνίες ή αναζητήσεις, σκέψεις, αισθήματα, διαπιστώσεις, προβληματισμοί, ερεθίσματα άγρυπνης σάρκας και ψυχής, κεντρίσματα ηδονής και οδύνης από τόπους και πρόσωπα του οικείου ή του ευρύτερου περιβάλλοντός του, από τις στιγμές ή τις δονήσεις ορισμένων άμεσων επαφών και επισκέψεων (με το κάτω από την επιδερμίδα, κυρίως, σώμα), όλα δια-μοιρασμένα ή συλ-λεγμένα μεθοδικά από το έμπειρο και έμπυρο χέρι τού όλο «καύμα» Πνοής ποιητή, σ’ αυτήν την αυτο-βασανιστική μα και σωτήρια πορεία του από το ατομικό στο γενικότερο, από το απλό στο πιο σύνθετο, από το ελάχιστο στο μέγιστο, από το καλό προς το Άριστο, από την Αρχή προς το Τέλος. Έτσι, λοιπόν, κάπου πικρά σού «αυξαίνει ένας ολολυγμός, σαν από περιπλάνηση», κάπου σε παρηγορεί η «θωπεία του σαββάτου» ή μια «λανθάνουσα ριπή φωτός ανάμεσα στο μπλε / και στο μη μαύρο», κάπου αφήνεις αξεδίψαστος το «φρέαρ των οδυρμών» και ξεδιψάς εκεί όπου «Η πυροστιά έχει το σχήμα και τη λύπη της αγάπης», ενώ αλλού σκύβεις και παίρνεις άξια και διάφανα «ρινίσματα ουρανού», για να σπείρεις ικετευτικά -καί με δέος– μπρος απ’ την πύλη του Κενού, στοχαστικά ψιθυρίζοντας:

«Σκύψε Θε μου και θαύμασε:
φυτρώνουμε αναπάντεχα κι άλλοι μπροστά κι άλλου πίσω,
συχνά σιωπώντας την οδύνη του μυαλού μας
ή την εντάφια βλάστηση».


Με τούτα (κι όχι μόνο) τα άσπρα και άπειρα της «φύτρας» μας «πενθήματα», με την αλήθεια των παθών και της ανά(σ)τασης στα χείλη της Ανάγκης, με την άσφαλτη γνώση πως «η σαλότης αυτή διέξοδος είναι μόνη των απελπισμένων, των εσωτερικών ανθρώπων» και με τις όποιες πληγές ορίζεται ν’ αγγίζει ή ν’ ανοίγει μέσα του (θεραπεύοντας άλλες) ο ποιητής στην «υπερ-όρια» διαδρομή και θητεία του (δεμένος πάντα με τον κόσμο του), ο π. Παν. Καποδίστριας θα πυροδοτήσει τη νύχτια «κάψα» του π.χ. εκεί, στην ιστορική Μονή Μαχαιρά, σ’ ένα σαν Αποκάλυψης νέας «Τοπίο λίγο ιώδες με αέρια οράματα», όπου άγρια ηχούν «στο έμπα της Λυθράγκωμης φρυάγματα ήλιου». Ή ακόμα εκεί, όπου με κάθυγρης στάχτης φωτοκύτταρα συν-αρμονίζει δοξολογικά τη λυγμική (και γι’ άλλους δηκτική) ελεγεία «του φίλου που σκορπίστηκε» (του συμπατριώτη συνθέτη Δημήτρη Λάγιου, 1949-1991), ερμηνεύοντας ότι «Καλός οιωνός το κλάμα / το χάραγμα του απείρου βαθιά στη σάρκα σου» με αποκρουστική ή μισητή «την αποψινή των αισθήσεων κατάνυξη». Και ακόμα εκεί, όπου λεξίγλυφο στη σελίδα του φωτίζει «Επιτάφιο για τον Γιάννη Ρίτσο», σε μια μυστήρια υπερλογική επαφή με το «Ανέγγιχτο» και στην μ’ επίγνωση αντιθετική-βιβλικής αρχής- αποτροπή του:

«Τώρα που αυξαίνεις και μικραίνω
μη στρέψεις Ποιητή
Στήλες αλάτινες θα μείνουμε».

Μέσα σ’ ένα σκιόφωτο, υποβλητικό και σχεδόν μυσταγωγικό «κλίμα» κατάφασης ή καταξίωσης του ανθρώπινα αληθινού (ή του αληθινά ανθρώπινου) και απομυθοποίησης του πλασματικού, ο ποιητής μάς οδηγεί εκεί όπου «βλέπεις / τα κονίσματα σφαγμένα όλα στο σημείο λατρείας», εκεί όπου γίνεται αλάθητος αναγνώστης και διανομέας ψυχής, με τα ερωτηματικά στο «κέντρο» σου ατέλειωτα και αναπάντητα, εκεί όπου κ’ εσύ μ’ άλλη ανάσα μεταβάλλεσαι σε «κατ’ εικόνα» πλάση του Ωραίου και Αγαθού, αφού

«Έλαβες χώμα
και το 'καμες μικρές τούφες αγάπης
παραμυθία του ποιήματος
αίσθηση του συρμού».

Είναι αυτές οι θαυμαστικές και θαυματουργικές «απολεπίσεις της εικόνας», όταν πέφτοντας (λέξη με λέξη) ένα-ένα τα στολίδια, της πλάνης τα ψιμύθια ή της Λύπης τα χρώματα, αφήνουν να φανεί ολόγυμνη της Στιγμής η αλήθεια, το μεγαλείο του ταπεινού, η χάρη της απλότητας, η δύναμη του ελάχιστου,

«οπότε πια καταλαβαίνεις
πόση έχει σημασία ο ίσκιος της μολόχας
πόση εγκαρτέρηση το στρατόνι των μυρμηγκιών
ή
το πράσινο της υγρασίας στα βορινά πεζούλια».

Κ’ εδώ, στο πάναγνο και ιερό του κόσμου του και του ανθρώπου «απολεπισμένο» γ υ μ ν ό, εδώ που «είναι το στιγμιαίο ετούτο αιχμαλωσία του όλου», ο ποιητής-και μαζί του όποιος τολμά και αντέχει ν’ απαλλαγεί ή να γυμνωθεί από τα μέσα και τα έξω σωρεύματα του ψεύδους και της α γ ν ω σ ί α ς- μπορεί να ευσταθήσει σαν ένας απολιτικός μοναχικός επαναστάτης διακηρύσσοντας προκλητικά και περήφανα:

«Κι όσο το στιγμιαίο ετούτο διαρκεί
θεσμοθετώ την αναρχία των αριθμών και των ονείρων
που καμιά στο εξής δημοκρατία δεν δύναται
να μου την αποτρέψει».

Όσο κι αν καιροφυλακτεί συχνά ο κίνδυνος για πολλούς ποιητές να παρεισφρήσει στο λόγο τους ή πεζολογία, η μεγαλοστομία, η κοινοτοπία και η σαν εξομολόγηση (ή κατάθεση) αντιποιητική έκφραση ιδεών, απόψεων, θέσεων, μηνυμάτων κ.λ.π., χωρίς γοητευτική μετάπλαση της λέξης ή της φράσης, της έμπνευσης ή του αισθήματος σε εικόνα και πρό-ταση ποιητική (με χρήση σωστή της μεταφοράς ή με σύνθεση αντιθετικών και πρωτοτύπων νοηματικών και λεκτικών στοιχείων), ο π. Παν. Καποδίστριας, κάτοχος απ’ την αρχή των μυστικών της τέχνης του, θηρευτής βασανιστικός του ουσιαστικού και του τέλειου, καταθέτης γενναιόδωρος των ακριβών θησαυρισμάτων του (όντας νέος ακόμα) και με πηγαίο και ποικίλο ποιητικό υλικό (παραμένοντας, συνειδητά, ολιγογράφος και αυστηρός με την γραφή του- και γι’ αυτό πολλαπλά κερδισμένος), αποφεύγει τις παγίδες και διατηρεί πάντα παρούσα και ελεητική την Ποίηση (σύμφωνα με τις επιλογές του) και ολοκληρώνει ετούτο το σημαντικό και γερά δομημένο έ ρ γ ο του, με την ίδια επιτυχημένη και αδιάσπαστη ενότητα ύφους, μορφής και περιεχομένου (με κάποια «κομμάτια» σαφώς να ξεχωρίζουν), με την απουσία κάθε περιττού ή αντιποιητικού στοιχείου, με πλούτο λεξιλογικό ευφρόσυνο, έντεχνα επιλεγμένο και πλεγμένο, με περισσή πυκνότητα λόγου αποσταγμένου (που καθιστά συχνά όχι εύκολη, για τον αμύητο, την πρόσβαση στη νοητική του «επικράτεια» ή την ολική απόλαυσή του), με μετάδοση γνήσιας αισθητικής συγκίνησης από την πολυεπίπεδη και πρισματική χρήση και σύνθεση γλώσσας και εικόνας.

Η ευρηματικότητα και η δεξιοτεχνία του ποιητή διαπιστώνονται, επίσης, και στα εικοσιπέντε (25) τρίστιχά του («χάι-κου») που απαρτίζουν, σαν κομψά και θαυμαστά μικροτεχνήματα (μ’ αντίστροφο της έκτασής τους βάρος), την τελευταία ενότητα της συλλογής του («Εαρινά ελάχιστα»), με χαρακτηριστικότερα τ’ αφιερωμένα στον μοναχικό «ωδοποιό» Ανδρέα Κάλβο (1792-1869), με του οποίου την ανεικόνιστη μορφή και το επικολυρικό έργο ο Παν. Καποδίστριας είχε και άλλοτε ασχοληθεί (στο μεστό δοκίμιό του «Οφειλόμενα στο νυκτερινό μαθητή του Ομήρου Ανδρέα Κάλβο» (1992) και στη συλλογή του «Φωτοειδή νερά» (1992), πάλι με τρίστιχα-«χάι-κου» και με τον τίτλο «Οκτώ εκδοχές για τον Ανδρέα Κάλβο»). Σ’ αυτόν του χώρου μας «υψιπετή» ομότεχνο προσέρχεται, τολμηρά κ’ ευλαβικά, προσκυνητής «κυκλοδίωκτος» και ο ίδιος, για να κωδικοποιήσει της δικής του ψυχής τα κρυπτογραφήματα:

«Έξω απ’ τον ύπνο
ριγμένα τα σύνορα.
Έλα να βγούμε.

Σφήκες ανάσες
στις φωλιές του προσώπου
οι Δαναΐδες.

Το ποίημα ιδές:
Για τα φρονήματά του
σώμα στην πυρά.

Το θαύμα τρέχει
στις ορμές των δακρύων
αποβρεχάρης.»


Έτσι, τώρα, με τις «οφειλές» του αυτές προς τους χώρους, τις «Σκιές» και τα σώματα που του μίλησαν και τους μίλησε μυστικόπαθα και αναγεννητικά, με την ευεργετική συνέχιση, εδώ, της δύσβατης πορείας του και της εσώτερης ανάβασης στο Δάκρυ που του αναλογεί (χωρίς να τελειώνει), με την επίπονη μα και ωραία ενασχόλησή του μ’ ακριβές «υπόθεσες ψυχικές» (κατά τη σολωμική ρήση) και με θέματα υπαρξιακού και μεταφυσικού προσανατολισμού και χαρακτήρα, ο ποιητής Παν. Καποδίστριας, ικανός «συνωδός» και «συνοδίτης» του Σολωμού, του Κάλβου, του Ελύτη…, ο ρ ι ο θ ε τ ε ί, με το μελάνι-αίμα του σαν από Ήβης σωθικά, τον σαρκωμένο και άσαρκο κόσμο του, χαρτογραφεί με στίγματα-φωνήεντα το ασύνορο «είναι» του (υπερβαίνοντάς το), μες στη (με τη) Σιωπή του σημαδεύεται σε μία αίσιας έκβασης «απόπειρα για εικονισμό και μάχη ακροστιχίδων», ενώ χαράζει μ’ «εαρινά» δωρήματα ψυχο-γραφής τις ατραπούς της λύτρωσής του, τα σκοτεινά τού (κάθε) άδυτου με συλλαβές Ζωής «φωτορραγώντας». Έτσι, ακόμα, ατενίζει και μελετά με διάθεση και σκέψη φιλοσοφική το προκαθορισμένο τ έ λ ο ς, προσωποποιεί και προσωπογραφεί το «πνεύμα» του ερχόμενου Αγνώστου, σε μια συμβολική-σιβυλλική (μα όχι παρα-λογική ή εξωπραγματική) «σπηλαιογράφηση», πλατωνικής και χριστιανικής αρχής και διάστασης, ορίζοντας για το ευλογημένο από τη «Μοίρα» και τήν Ποίηση «επτάστιχο»-εφτάψυχο κορμί (ως φορέα ομορφιάς και δημιουργίας), ό,τι γιορτινό, φωτεινό και ανώτερο δίκαια και δικαιωματικά του αρμόζει ή του πρέπει- στη διάρκεια της μεγάλης προσμονής ή για την άφευκτη στιγμή της τελικής συνάντησής τους, τότε που καταλήγοντας αυτογνωστικά και εξομολογητικά εντέλλεται:

«ότι για να πατάξουμε που ελέγαμε την τάξη
μέτρα μου ένα ένα ως το πλαϊνό σου αέτωμα
κι άσε μετά το σώμα σου
το ηλιομανές
το επτάστιχο
το από πάντα ελεημένο
να πάρει όσα του πρέπουνε

έτσι που να μην τόβρει ο ύπνος αγεωγράφητο
όταν
ο Σπηλαιοκτήτης έρθει».


Αναμφίβολα τούτο το ποιητικό βιβλίο του προικισμένου και σεμνού Παναγιώτη Καποδίστρια συγκροτεί μια καλότυχη «στιγμή» της νεότερης ζακυνθινής (και όχι μόνο) ποίησης και προοιωνίζεται μια, ακόμα πιο επιτυχημένη, συνέχεια προς την ολοκλήρωση της προσωπικής του εκφραστικής δημιουργίας.

Ποίηση του Τζάντε στην 51η Biennale di Venezia

[Άρθρο π. Παναγιώτη Καποδίστρια στην Εφημερίδα Ημέρα τση Ζάκυθος, 15.6.2005]
Art doesn’t have to be ugly to look clever
Patrick Mimram

Το πρόσφατο ταξίδι των Ζακυνθινών ποιητών στη Βενετία ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, για να βιωθεί με ζέση και περιπάθεια η πρωτεύουσα πόλη ενός πολιτισμού, ο οποίος –κυριαρχικός και γόης- μάς έχει ως Επτανησίους μπολιάσει και χαρακτηρίσει στο πέρασμα τόσων πια αιώνων.

Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν κυρίως η συμμετοχή μας στις προδρομικές-πολιτιστικές εκδηλώσεις τής 51ης Μπιενάλε Βενετίας, μιας διεθνούς και πολυδιαφημισμένης έκθεσης, στην οποία συναντώνται και αλληλοπεριχωρούνται όλα τα νέα ρεύματα, τα πρόσωπα και τα προσωπεία, στους τομείς των εικαστικών τεχνών, της μουσικής, της αρχιτεκτονικής, του χορού, του κινηματογράφου και του θεάτρου.

Ψυχή πραγματικά των περί Ποιήσεως εκδηλώσεων στη μεγάλη αυτή διοργάνωση υπήρξε ένας ευγενέστατος Βενετσιάνος και πολυτάλαντος καλλιτέχνης, ο Marco Nereo Rotelli, ο οποίος μάλιστα κατόρθωσε να συγκεντρώσει στην Πόλη των Υδάτων κορυφαία ονόματα ποιητών από τα πέρατα του κόσμου, από Ανατολή καί Δύση, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο ίδιος: Από το Ιράκ, τη Γαλλία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Συρία (ο κορυφαίος Άδωνης), την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Ρωσία, τη Νιγηρία (η Roli Hope Odeka), τη Βραζιλία, την Αμερική και από την Ελλάδα.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι, όσο μας αφορά, εκ μέρους της πατρίδας μας κλήθηκε να συμμετάσχει, πλην του πανεπιστημιακού ποιητή Νάσου Βαγενά, το ποιητικό δυναμικό της Ζακύνθου. Τούτο μην θεωρηθεί μικρή υπόθεση, αν κανείς αναλογισθεί, ότι σε μια κορυφαία στιγμή και συνάντηση των πολιτισμών, όπως θεωρείται και είναι η Μπιενάλε, σπουδαιότατες σύγχρονες μορφές της ελληνικής ποίησης έμειναν «απέξω». Υποδηλοί, ότι στο νησί μας υπάρχει σύγχρονη δημιουργία σε πείσμα της περιρρέουσας αντιπνευματικής ατμόσφαιρας, μια εύχυμη όντως δημιουργία, η οποία εκτιμάται πλέον κι έξω από τα σύνορα της πατρίδας, έχοντας τις δυναμικές στο εξής να την εκπροσωπεί διεθνώς. Τούτο όμως σήμερα δεν είναι αρκετό, ατυχώς. Χρειάζεται, τα συλλογικά της πολιτείας όργανα για να την υποστηρίξει και προωθήσει. Για να μην κρυβόμαστε, λοιπόν, πίσω απ’ το δάχτυλό μας και για του λόγου το αληθές, οφειλετικά εδώ θα πρέπει να εξαρθεί η καταλυτική συνεισφορά προς τούτο του Νομάρχη Ζακύνθου Διονύση Γάσπαρου και των στενών συνεργατών του, οι οποίοι μες από τα κανάλια της ιταλοζακυνθινής φιλίας και συνεργασίας που έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια, είχαν τη σκέψη αυτής της εκπροσώπησης. Είναι επίσης αλήθεια, ότι στο παραπάνω πλαίσιο των πολιτισμικών ανταλλαγών, έχουν κατορθώσει να μας σέβονται και να μας υπολογίζουν σημαίνοντες πανεπιστημιακοί και διανοητές της γειτονικής χώρας, σε συνδυασμό πάντοτε με την παντοιοτρόπως εκδηλούμενη αγάπη εκείνων για τον πολυδύναμο κρίκο αυτής της γόνιμης σχέσης, δηλαδή τον ποιητή τους και ποιητή μας Ούγκο Φόσκολο.

Οι όλες περί Ποιήσεως εκδηλώσεις της Μπιενάλε έχουν προγραμματισθεί και σπονδυλωθεί σε τρεις φάσεις, τις ακόλουθες:



α) 9 Ιουνίου 2005, υπό τον τίτλο «Η ζωή είναι όνειρο». Το απόγευμα προηγήθηκε στο επιβλητικό αίθριο του Παλάτσο ντέλε Πριτζιόνι, δίπλα ακριβώς στο Παλάτσο Ντουκάλε, συνέντευξη Τύπου όλων των εμπλεκομένων, διοργανωτών και διανοητών του Κόσμου, μαζί με τον Νομάρχη Ζακύνθου, ο οποίος αναφέρθηκε συνοπτικά στις σχέσεις των δύο λαών μας στο επίπεδο των Γραμμάτων και του Πολιτισμού εν γένει. Το βράδυ αργά, όλοι οι καλεσμένοι επιβιβαστήκαμε στο βενζινόπλοιο «Ο Δόγης» για έναν περίπλου της Βενετίας και πλούσια δεξίωση.

Κατά τον πλου στα νυχτωμένα νερά διάβασαν ποιήματά τους οι φιλοξενούμενοι από τη Νιγηρία, τη Ζάκυνθο, το Ιράκ αλλά και τη Ιταλία, ώσπου το πλοίο έφθασε στο κατάφυτο νησάκι του Σαν Σεκόντο, το επιλεγόμενο «νησί της Ποίησης», το οποίο φωτιζόταν ήδη θεαματικότατα από ειδικούς προτζέκτορες, που απέδιδαν εφέ κυανόφωτος πάνω από τις πρωτότυπες εγκαταστάσεις οπτικών πρισμάτων, καρπό της σύγχρονης άποψης περί Τέχνης του Μάρκο Ροτέλι, με τη βοήθεια τού επίσης καλλιτέχνη Ακίλε Μπονίτο Όλιβα. 


Εδώ να σημειωθεί, ότι μόλις έφτασε και στάθηκε το πλοίο, αναγνώστηκαν από τους Ιταλούς ποιήματα του Ούγκο Φόσκολο και μάλιστα εκείνα στα οποία αναφέρεται στη «μητρική του γη», το γενέθλιο νησί του, τη Ζάκυνθο.

β) 10 Ιουνίου 2005, υπό τον τίτλο «Νησί των ποιημάτων. Ποιητές από το νησί του Τζάντε για το νησί της Ποίησης», στον περίβολο της Μονής του Σαν Στέφανο στο Κάμπο του Σαν Άντζελο κοντά στο Γκράντε Κανάλι, παρουσιάστηκε το έργο της ζακυνθινής αντιπροσωπείας, δηλαδή της Έρσης Λάγκε, του Διονύση Φλεμοτόμου και του γράφοντος, υπό τη ζωηρή συγκίνηση και τις ένθερμες εκδηλώσεις των παρισταμένων φίλων και θιασωτών της Ποίησης. 

Σε αυτό βοήθησε αποτελεσματικά η σεμνή παρουσίαση της φιλολόγου Χριστίνας Λούντζη στην ιταλική γλώσσα, η οποία μάλιστα είχε την ευθύνη της προετοιμασίας από πλευράς Ζακύνθου ενός χρηστικού τρίγλωσσου (ελληνο-ιταλικο-αγγλικού) φυλλαδίου-Ανθολογίου της νεότερης ζακυνθινής ποίησης. Στη μικρή αυτή έκδοση αποτυπώθηκαν τα ποιήματα και τριών επιπλέον ποιητών μας, οι οποίοι δεν μπόρεσαν για προσωπικούς ο καθένας λόγους να ταξιδέψουν στη Βενετία: Της Μάχης Μουζάκη, της Λούλας Βάλβη Μυλωνά και του Διονύση Σέρρα.


γ) 21 Ιουλίου 2005, θα κλείσει ο κύκλος της Ποίησης με τη «Νύχτα των Ποιητών», στην οποία θα λάβουν μέρος δημιουργοί του Κόσμου, οι οποίοι δεν κατάφεραν να παραστούν στις πρώιμες παραπάνω εκδηλώσεις.

Πέρα απ’ όλα τα παραπάνω πάντως, εκείνο που είναι ανάγκη να υπογραμμισθεί είναι, ότι σε όλη την πόλη της Βενετίας διάσπαρτα δρώμενα της Μπιενάλε ή επ’ ευκαιρία της, συν-κρατούν τον υποψιασμένο επισκέπτη, προβληματίζοντας ή ψυχαγωγώντας τον, με την έννοια της αγωγής της ψυχής. Πρωτοποριακά έργα ζωντανής τέχνης (στην κυριολεξία ζωντανής, μια και συχνά συσσωματώνονται άνθρωποι σε ορισμένα από αυτά τα έργα) αποσπούν την προσοχή των παρακολουθούντων. Δεσπόζουσα, άλλωστε, είναι η πολλά υπονοούσα προς κάθε κατεύθυνση ρήση του Γάλλου αρτίστα των πολυμέσων Patrick Mimram, πάνω από τη γέφυρα της Ακαντέμια: «Art doesn’t have to be ugly to look clever» (δηλαδή, Η Τέχνη δεν είναι απαραίτητο να είναι άσχημη για να φαίνεται καπάτσα).

Η εορταστική -όχι, ευτυχώς, φολκλορική- διάθεση των Βενετσιάνων απ’ τη μια και η έκφραση νέων τάσεων απ’ την άλλη είναι κατάδηλη πάντως στις περίφρακτες πλατείες και στους ευρύχωρους κήπους, ταιριασμένη μάλιστα με την εξαίσια συναρπαγή μας λόγω των επιβλητικών κτιρίων-αρχιτεκτονικών αριστουργημάτων, των πολλών έως πλησμονής μουσειακών κι εκθεσιακών χώρων, των μεγαλεπήβολων αετωμάτων, του ολόχρυσου διακόσμου, των πληθωρικών καρναβαλικών μασκών, των αλλεπάλληλων μελωδικότατων καμπανοκρουσιών, των πολυάσχολων κι επιδέξιων γονδολιέρηδων, των χιλιάδων περιστεριών στους ώμους και τα κεφάλια των πολύχρωμων επισκεπτών του Αγίου Μάρκου καί του Παλάτσο Ντουκάλε, των ερωτικών συμπτύξεων εξάλλου των διεθνών νεολαίων στα πλείστα όσα γεφυράκια της πολύβουης καί πολυδαίδαλης πόλης. 


Όλα λοιπόν σού υπενθυμίζουν, πείθοντάς σε θεωρώ, ότι πρόκειται για την πόλη-καρδιά του ευρωπαϊκού κόσμου, όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο! Οι ζακυνθινοί το κατανοούμε τούτο ιδιαίτατα! Γι’ αυτό μίλησα στην αρχή για όντως «πρωτεύουσα πόλη»!

Εάν γνωρίσεις τη Βενετία, όλες οι άλλες δικές μας ιόνιες μικροπόλεις (αν όχι τώρα πια… νεκροπόλεις), από την πολύφερνη Κέρκυρα έως (κυρίως) την αιωνίως σέμπρα Ζάκυνθο, έχεις την αίσθηση, ότι υπάρχει ακριβώς η σχέση πρωτότυπου και πολύ κακής φωτοτυπίας, που την αχρήστεψε μη αναστρέψιμα ο εξαντλημένος γραφίτης… Τώρα, ποιος πρέπει να εννοηθεί ως «γραφίτης», που καταστροφικά εμουτζούρωσε την δική μας κόπια-Ζάκυνθο, αφήνουμε τους αναγνώστες να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα… Πρόσφατα, στο «Mater Dolorosa», έχω υπονοήσει πάντως τους αίτιους, οι οποίοι υποκριτικά συνήθως φέρονται και ως τιμητές:

«Στην άξενη πόλη

-τι παράξενο-
νυχτερινά ονόματα εφημερεύουν διακαώς
φορείς ανατριχίλας τηρούν τ’ αφόρητα
μορέτες κουφότητας
ορέγονται πρόσωπο για να ισχύσουν
και ό,τι ό,τι

του νέου Καταποντισμού 

αίτιοι μαζί και τιμητές.»


Κι απ’ την άλλη, στην αδυσώπητη ροή του ιστορικού γίγνεσθαι ίσως είναι προτιμότερο να εκλείπουν («ως εκλείπει καπνός εκλιπέτωσαν») τα καλά, κακά ή και χειρότερα αντίγραφα έργων σπουδαίας τέχνης, ακολουθώντας την οδό –ας πούμε- της ανακύκλωσης, ώστε ν’ αποκτά μεγαλύτερη αξία η μοναδικότητα εντέλει του πρωτοτύπου. Καί η Βενετία είναι πράγματι πόλη-πρωτότυπο, πόλη ντουκάλε!!! Παρά το βάρος των αιώνων και τα γηρατειά, νεάζει ολοένα επιπλέοντας μεγαλόπρεπα και κυριαρχικά, επειδή ακριβώς μπορεί και αποδέχεται –όπως αποδεικνύεται- τρόπους αναγέννησης , όχι απλά φτηνού λίφτιν! Η Βενετία έχει και τα δαχτυλίδια και τα δάχτυλα!!!

Σάββατο 19 Μαΐου 2007

Δαβίδ του Προφητάνακτος Ψαλμός ργ', Μετάφραση Π.Κ.


Να ευλογείς, ψυχή μου, τον Κύριο.

Κύριε, ο Θεός μου, πόσο πολύ αναδείχτηκες μέγας!
Αίνο και μεγαλοπρέπεια ντύθηκες,
εσύ που το φως σα ρούχο σου φοράς,
ξαπλώνοντας τον ουρανό σα κάλυμμα δερμάτινο.
Ο στεγάζοντας τα πάνω ουράνια σε νερά,
ο που τα νέφη έκαμε άρμα του
και στις φτερούγες των ανέμων περπατά.
Ο που έπλασε τους αγγέλους του πνεύματα
και τους λειτουργούς του φλόγα πυρός.

Αυτός είναι που θεμελίωσε τη γη στην ασφάλειά της επάνω,
στον αιώνα του αιώνα δε θα γείρει.
Σαν ιμάτιο η άβυσσος περικάλυμμά του,
πάνω στα βουνά θα σταθούν τα νερά.
Τα επιτίμησες και θα φύγουν,
από τη βροντή της φωνής σου θα δειλιάσουν.
Βουνά ορθώνονται πάνω,
πεδιάδες κατεβαίνουν
όπου τα θεμελίωσες.
Σύνορο έβαλες που δεν θα ξεπεράσουν,
ούτε θα επιστρέψουν να καλύψουν τη γη.
Στα φαράγγια τις πηγές ο εξαποστέλλοντας
δίοδο θα βρίσκουν τα νερά στα όρη ανάμεσα,
θα ποτίσουν όλα τα θηρία του αγρού
όναγροι στη δίψα τους θα τα καλοδεχτούν,
πάνω τους θα κατασκηνώσουν τ’ ουρανού τα πετεινά
μες από τις πέτρες θα φωνάξουν.
Ο ποτίζοντας από τα ύψη του βουνά
η γη απ’ τον καρπό θα χορτάσει των έργων σου.
Ο που κάνεις να βλαστήσει χορτάρι για τα ζωντανά
και χλόη να ξεπερετιούνται οι άνθρωποι
ψωμί να βγάνει από τη γη
και την καρδιά του ανθρώπου ευφραίνει το κρασί
ώστε με λάδι το πρόσωπό του ν’ απαλύνει
και το ψωμί στηρίζει την καρδιά του ανθρώπου.
Θα χορτάσουν τα ξύλα της πεδιάδας
οι κέδροι του Λιβάνου που φύτεψες.
Εκεί στρουθία θα στήσουνε φωλιά
με πρώτη και καλύτερη του ερωδιού.
Τα ψηλά βουνά για τα ελάφια
πέτρα
των λαγών το καταφύγιο.

Σελήνη εποίησε για τους καιρούς
τη δύση του έμαθε ο ήλιος.
Σκοτάδι έβαλες κι έγινε νύχτα
ανάμεσά της θα διαβούν του δάσους όλα τα θεριά.
Λιονταράκια ωρυόμενα ν’ αρπάξουν
τροφή να γυρέψουν απ’ τον Θεό.
Ο ήλιος ανάτειλε και συνάχτηκαν
στις μάντρες τους θα κοιμηθούν.
Για τη δουλειά του θάβγει ο άνθρωπος
μέχρι το βράδυ στη δουλειά.

Πόσο μεγάλα τα έργα σου, Κύριε!
Όλα με σοφία τα δημιούργησες
γέμισε από τα κτίσματά σου η γη.
Να, η θάλασσα η μεγάλη κι ευρύχωρη
εκεί αναρίθμητα ερπετά
μικρούλια ζώα και μεγάλα
πλοία εκεί τη διαπλέουν
κι ετούτος ο δράκοντας που τον έπλασες να την εμπαίζει.
Όλα περιμένουν από Σε
στην πρώτη ευκαιρία να τους δώσεις τροφή
κι όταν τους δώσεις θα την μαζέψουν.
Θα τους στερήσεις την πνοή και θα εκλείψουν
στο χώμα τους επιστρέφοντας.
Θα τους στείλεις την πνοή και θα κτιστούν
το πρόσωπο της γης θ’ ανακαινίσεις.

Ας είναι του Κυρίου η δόξα στους αιώνες
ας ευφρανθεί ο Κύριος λόγω των έργων του.
Αυτός που βλέμμα ρίχνει στη γη και την κάνει να τρέμει
αγγίζει τα βουνά και καπνίζονται.

Όσο ζήσω τον Κύριο θα τραγουδήσω
Θα ψάλω τον Θεό μου όσο υπάρχω.

Μακάρι να του αρέσει το ποίημά μου ετούτο
Κι εγώ θα ευφρανθώ με τον Κύριο μαζί.
Μακάρι να εκλείψουν οι αμαρτωλοί από τη γη
και οι άνομοι να μην υπάρχουν.

Να ευλογείς, ψυχή μου, τον Κύριο.

Έξι Ιαπωνικά Χάϊ Κάϊ, Μετάφραση από τ' Αγγλικά Π.Κ.



Matsuo Bashõ (1644-1694)

Λιμνούλα παλιά˙
ο βάτραχος στον ήχο
πηδά του νερού.

(σκηνή της άνοιξης)

Yosa Buson (1716-1783)

Ανοιξιάτικη
θάλασσα˙ ολημερίς
κύμα το κύμα.

(σκηνή της άνοιξης)

Kobayashi Issa (1763-1827)

Έλα κοντά μου
μαζί μ’ εμένα παίξε
σπουργίτι ορφανό.
(σκηνή της άνοιξης)

Chiyo-ni (1703-1775)

Θ
ήρα του δράκου
που πετά. Μακρύτερα
σήμερα πήγε.
(σκηνή του φθινοπώρου)

Masaoka Shiki (1867-1902)

Σ
κυλίσιο κορμί
πετάχτηκε χειμώνα
μες στο ποτάμι.
(σκηνή τoυ χειμώνα)

Takahama Kyoshi (1874-1959)

Τ
ο φίδι γλιστρά
μα τα μάτια με φθονούν
στα χόρτα κάτω.
(σκηνή του καλοκαιριού)

Παρασκευή 18 Μαΐου 2007

On purpose. Ποιήματα Π. Καποδίστρια στ' Αγγλικά / Panagiotis Kapodistrias' Poems in English


[THREE CHORDS]

Outside sleep
lie the borders.
Come, let us cross them.

***


[To Calvos]
Danaides,
air of wasps
in the nests of the face.

***

Look at the Poem:
Body in the line of fire,
because of its Credo.

***

If you persist,
the King of Winds
preparing your reckoning.

***

The apparition,
multi-layered bloom,
holy, secret.

***

The miracle,
following the onslaught of tears:
After the rain.

***

Flooded with light,
where points and pierces
the inexotable arrow.

***

There where you bend low
are the echoes
of intangible love.

***

The snake,
its hue mother-of-pearl
suddenly shotn of its skin.

***

The knotted chord,
obvious habit,
finally Divine Love.


Translated by Ariadne Maria Vraila



THE CAVE-HOLDER

Thus I cast anchor in a fruitful season
I gathered my eyes from you in fragments

and ever since
in the fear perhaps that wishes come true
I have ceased speaking about what I’d considered mine
until
everything was said right from the beginning,
theway it truly was

that red is demanded where the sound misses the mark
that in order to quash order, as we were saying,
enumerate for me one by one down to your adjacent pediment
and after that let your body
the sun-maddened
the seven-lined verse
the charity from everywhere
take whatever is proper

so that sleep won’t find it ignorant of geography
when
the Cave-holder arrives.

Translated by Philip Ramp




INSTANCE OF GRACE

In my mind it was raining polysyllabic blues
the stones of anathema plus the Sundays,
mirrors from the sea
to the heart of hearts

All of me
minus my soul
and a brief stay
in a temperate room with a view of bitter orange trees
and threshold of Hades
the alpha and beta instance of grace
accountable nonetheless

What laughter and praises
what notes and caresses
what sweet lies served on a spoon
what a grand cloud of dust in the end
interposes the Vague
so you can’t get close

My soul
my soul
moonstruck and barmy
in a while I’ll nod at you
and you won’t understand

these intentions of ours behind little curtains
will be left ungathered
abstraction will have nothing carried over

and the Poet
itinerant peddler
he is to blame
for the ultimate delusion.


Translated by Philip Ramp



ON PURPOSE

You look at me on the sly
and I’m hemmed in
light seizes me
and doom crushes me
extraordinarily

I have no other expectation
I was turned into a tree
my soul a crumb on purpose,
here on the floor of Hades
it’s a goner.

Translated by Philip Ramp



ARTFULLY

To Aria Komianou

Beauty means to mourn
and to mourn deeply
-suddenly she tells you
“so and so”
and after this
all things are uttered as neutral
as a precocious morning
or a prearranged noon.

Papers of tears
firelighters
the wings of the mind, flapping
this Need, before anything else

and you are naming the books “reminders of all meanings”
you are telling the story of a youth, in engravings
the implements of passion, certainly.

Now
the birds, scared away
perch in Aria’s Kingdom
while the precious brown
flirts with black
and flowers grow out of stones.

Here, death is melting with desire
love is being carved out of wood
you can win over all profane things
with this art which is cast in peace
on those blessed boards
which are almost rafts
for beyond.


Translated by Marilena Glinou




AFGHAN GIRL

Because of
National Geographic


What are you looking for shaded girl
with a sharp fear
and much red
of promptness
and unhesiting?

Whatever you’re looking at, it doesn’t exist.

The day after tomorrow,
a morning will find you as an old woman of many winters
wearing your tribe’s head scarf
that covers the Woman.

You’re always wearing your eyes
but
these eyes are sunken.

Whatever you’re looking at
it does or it doesn’t exist
without meaning.



ANGEL PSYCHOPOMP

Outside the life
the last friend
the first miracle
in the nests of your body

a poor dream with dome
after the rain
after the snow.

Look at your Soul:

Its snake has slept,
its war has born Divine Love

as if stained glass
or translucent waters

as if handmade rainbow
or blasted poems
because of their impoliteness.

Look after your Soul
when the Cave-holder arrives
finally Angel Psychopomp.

Then,
your window shuts
and I will pay the Boatman.



ICON ENIGMA

“The only thing I know is that I know nothing” 
Socrates


Oh, let me love your Enigma

the face of the ray
your ironic wrinkle;
me, who I’m agnostic.

Oh, let me adore your Image
the demigod of the fire
your lithic laugh;
me, who I’m pagan.

Oh, let me spell your Echo
the feature of the fear
your impious tears;
me, who I’m analphabetic.

Oh, let me touch your Icon
the body of the Rising
your unexpected mask;
me, who I’m iconoclast.

(September 2002)

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails