Μπροστά στο αρχέτυπο κάλλος

Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας 

Όταν πριν από πάμπολλα χρόνια βρέθηκα μπροστά στη δημοσιευόμενη εδώ φορητή εικόνα (των τελών του 17ου αιώνα, από τον ναό του Αγίου Αντωνίου στο Ποτάμι Ζακύνθου), έμεινα ενεός, έτσι κάπως σαν το εικονιζόμενο πρόσωπο που, όπως διαπιστώνει κανείς, αποθαυμάζει το εξαιρετικό του εύρημα. Συγκλονίστηκα ανεπανόρθωτα και, κάθε που την συναντώ στην Πινακοθήκη του Μητροπολιτικού Μεγάρου Ζακύνθου, στέκομαι αρκετά μπροστά της, διαβάζοντας πάλι και πάλι (φωναχτά, αν είμαι μόνος) την εξαιρετική επιγραφή.

Τι παρουσιάζει, λοιπόν, το Εικόνισμα; Τον Αββά Σισώη, κορυφαίο ασκητή των αρχών του 4ου μ.Χ. αιώνα, ο οποίος με υψωμένα τα χέρια κι έκπληκτη έκφραση σκύβει πάνω από μια μαρμάρινη σαρκοφάγο, μέσα στην οποία διακρίνεται ένας σκελετός.

Σε μιαν επιγραφή εντός περίτεχνου πλαισίου διαβάζω τα εξής ποιητικότροπα λόγια, που, όπως έμαθα αργότερα, είναι ποίηση του οσίου Ιωάννου του Δαμασκηνού:

"Ορώ σε τάφε, δειλιώ σου (την) θέαν

κ(αι) καρδιοστάλακτον δάκρυον

χέω. χρέος το κ(οι)νόφλητον εις νουν

λαμβάνω. πώς γαρ [μέλλω διελ]θείν πέρ(ας)

τοιούτον, αι αι [θάνατε, τις δύναται] φυγ[είν σε];"

Εκείνο όμως που καθηλώνει δεν είναι τόσο το επίγραμμα αυτό καθεαυτό, όσο μια άλλη μικρή επιγραφή στο δεξιό χείλος της σαρκοφάγου:

"Τάφος Αλεξ[άνδρου] του βασιλέ[ως]."

Σπουδαία υπόθεση και (για εμέ) ανακάλυψη!!! Ο όσιος πατέρας της Αιγύπτου και πνευματικό ανάστημα του Καθηγητή της Ερήμου Αντωνίου του Μεγάλου, βρέθηκε μπροστά στο λείψανο-σκελετό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ως άλλωστε διασώζει το Συναξάρι του Αββά, κάτι που δεν γνώριζα μέχρι εκείνη τη στιγμή!

Πώς γλίτωσα το εγκεφαλικό; Μετά από πολλές εσώψυχες διεργασίες και αναστατώσεις του νου και του ύπνου, το Φθινόπωρο του 1997 προέκυψε ένα ποίημα, σχολιαστικό της σπουδαίας αυτής Εικόνας. Το αντιγράφω, για να ξαναζήσω (πρωτίστως) τα όσα τότε ευχαρίστως εβίωσα:

ΕΝΥΠΝΙΟ ΜΕΤΑ ΤΡΟΥΛΛΟΥ

"καρδιοστάλακτον δάκρυον χέω"

Αββάς Σισώης

Τρέχεις μέσα στον ύπνο σου και προσπερνάνε

τα κλειδωμένα μυστικά και τα κορίτσια

οι οξύθυμες μέρες και οι βροχούλες

κλαίουσα η Νόννα μου ιτιά

και μαντηλοδεμένη

Τρέχεις μέσα στον ύπνο σου

και σού 'ρχεται

(από πού;)

ενύπνιο μετά τρούλλου

ο αββάς Σισώης ενώπιος ενωπίω

βόρειος κυριάρχης άνεμος

εσύ απαράλλακτος

Ωω εσύ ποθεινέ της σελήνης

χαρά στη μάνα που σε θήλασε

περήφανε αχάτη

χαρά στα μάτια που σ' αντίκρυσαν

κάλλος αρχέτυπο

Εύκολα που ξεχνιούνται οι άνθρωποι

Τρέχεις μέσα στον ύπνο σου

και προσπερνάνε.

[Από το ομότιτλο ποιητικό βιβλίο π. Παναγιώτη Καποδίστρια, εκδ. Μπάστα, Αθήνα 1998, σ. 46]