Ερμάννου Λούντζη, "Δύο δοκίμια για την Ιστορία του Χριστιανισμού"

Την περασμένη άνοιξη (2008) κυκλοφορήθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη (σειρά Ιστορία) το περισπούδαστο βιβλίο του Ερμάννου Λούντζη, Δύο Δοκίμια για την Ιστορία του Χριστιανισμού.

Ο πολύ ενδιαφέρων αυτός τόμος περιλαμβάνει τα δοκίμια «Ο Χριστιανισμός εν σχέσει προς την παγκόσμια ιστορία» και «Περί της ιστορικής φύσεως του πρωτόγονου Χριστιανισμού», τα οποία δημοσιεύτηκαν στα ιταλικά περιοδικά Rivista Bolognese και Il Politecnico, το 1867 και το 1868, αντίστοιχα.

Ο ιστορικός της Επτανήσου Ερμάννος Λούντζης (1806-1868), στα τελευταία χρόνια της ζωής του, εξετάζει τον Χριστιανισμό σε σχέση με την παγκόσμια ιστορία και, στη συνέχεια, ασχολείται με την ιστορική εξέλιξη του πρωτόγονου Χριστιανισμού. Ο συγγραφέας είναι ενήμερος των τολμηρών βημάτων της σύγχρονής του, γερμανικής κυρίως, Θεολογίας και αναφέρεται ειδικά στα έργα των A. Stap, F. C. Baur και E. Zeller. Οι απόψεις του, χωρίς να είναι αναιρετικές, είναι τολμηρές, καθώς αγωνίζεται να τοποθετηθεί ως ιστορικός, ανάμεσα στην αμφισβήτηση της λογικής και στο αναμφισβήτητο του δόγματος. Ένας διανοητικός Γολγοθάς για ένα φιλοσοφημένο και συγχρόνως ελεύθερο πνεύμα.

Αξίζει να σημανθεί, ότι ο Ερμάννος Λούντζης, θεωρώντας τον Χριστιανισμό ως ιστορικό φαινόμενο, τον βλέπει (κατά την άποψη του μεταφραστή Νίκια Λούντζη), "λιγότερο σαν θεία παρέμβαση και περισσότερο σαν επανάσταση. Επανάσταση νομοτελειακά προκαθορισμένη από το πολιτικό, θρησκευτικό και φιλοσοφικό αδιέξοδο της εποχής".

Και αλλού ο Μεταφραστής υπογραμμίζει, μιλώντας για την προσέγγιση του Χριστιανισμού, την οποίαν κατορθώνει ο σπουδαίος εκείνος εκ Ζακύνθου ιστορικός: "(...) ο συγγραφέας επισημαίνει την αντιπαλότητα της λογοκρατικής και της δογματικής ερμηνείας των θρησκευτικών δεδομένων. Επισημαίνει τον κίνδυνο η λογική του ιστορικού να λαθέψει ξεπερνώντας τα όριά της ή αντίθετα, να αυτομολήσει προσχωρώντας σε de facto δογματικές αλήθειες. Η σύνθεση για τον Λούντζη μοιάζει δύσκολη, σχεδόν δραματική. Δεν είναι άθεος, ούτε όμως ανοιχτός σε αφελή αυταπόδεικτα."

Μετάφραση - εισαγωγή - σχόλια: Νίκιας Λούντζης, τον οποίον ευχαριστούμε από καρδιάς για την ευγενική αποστολή της έκδοσης.

Επιλογικό κείμενο: Δρ Δημήτρης Αρβανιτάκης, ο οποίος για την περίπτωση Ερμάννου Λούντζη, γράφει: "Ο Ζακυνθινός λόγιος, υπήρξε αναμφισβήτητα η πλέον εξέχουσα μορφή της τοπικής διανόησης, ιδίως στον χώρο της ιστοριογραφικής παραγωγής, μάλιστα στην προοπτική των ανανεώσεων και του εκσυγχρονισμού των προβληματισμών και των κατευθύνσεών της. Η εμβέλειά του θα μπορούσε να απλωθεί στον ευρύτερο ελληνικό χώρο, αν λόγοι πολλοί, και όχι βεβαίως μόνον η ιταλογλωσσία του, δεν οδηγούσαν το έργο του σε μια σταδιακή περιθωριοποίηση. Η ελληνική, αλλ' ίσως ούτε καν η τοπική διανόηση, δεν αναμετρήθηκε με το πολύπλευρο έργο του και βεβαίως ούτε με την ιστοριογραφική του προσφορά".

π. Π.Κ.