Στη Μεγάλη του Γένους Σχολή SAHETI του Johannesburg

Από πολύ καιρό είχαμε σκοπό ν'  ασχοληθούμε από εδώ στον ΙΣΚΙΟ μας μ'  ένα περίφημο Κολέγιο, το οποίο ανθοφορεί από τα μέσα του 20ού αιώνα στη Νότιο Αφρική και που είχαμε τη χαρά να γνωρίσουμε κατά την διάρκεια του παλιότερου ταξιδιού μας εκεί. Πρόκειται για την ελληνική Σχολή SAHETI στο Johannesburg, η οποία θεωρείται υπόδειγμα εκπαιδευτικού ιδρύματος σε αυτή τη μεγαλούπολη του Νότου, τόσο για την κτιριακή της υποδομή, όσο και για την παρεχόμενη μόρφωση σ'  Έλληνες και μη.

 Πολλά και διάφορα είδαμε και ακούσαμε επί τόπου, κατά την διάρκεια μάλιστα σημαντικών και αξιομνημόνευτων εκδηλώσεων που έγιναν εκεί προς τιμήν του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Είχαμε λοιπόν την ευκαιρία εκ του πλησίον να θαυμάσουμε την άρτια οργάνωση, την ευγένεια, αλλά και τη σοβαρότητα των διδασκόντων και των διδασκόμενων στο SAHETI. Εννοείται, ότι αποτυπώσαμε δεκάδες φωτογραφίες από την καθημερινότητα της Σχολής, ορισμένες από τις οποίες πρωτοδημοσιεύουμε παρακάτω, ώστε όλοι οι ανά τον κόσμο φίλοι μας να γνωρίσουν αυτή τη μεστή ουσίας κυψέλη τής δίχως παρωπίδες ή φανατισμούς ελληνικότητας.

Βασικά ιστορικά στοιχεία για το SAHETI ερανιζόμαστε από το Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Το ΣΑΧΕΤΙ είναι το μοναδικό ελληνικό ημερήσιο παροικιακό σχολείο της Νοτίου Αφρικής. Η λειτουργία του άρχισε τον Ιανουάριο του 1974, η ιστορία του όμως, που ξεκίνησε σαν ιδέα και όραμα από τους πρώτους Έλληνες μετανάστες, πρέπει να αναζητηθεί στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Ο κίνδυνος της αφομοίωσης και η απώλεια της ελληνικής ταυτότητας ήταν θέματα που απασχόλησαν τους αρχηγούς των διαφόρων ελληνικών κοινοτήτων από τη στιγμή που άρχισαν να συγκροτούνται. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία του οράματος της ίδρυσης της Μεγάλης Σχολής του Γένους και των σχεδίων για την υλοποίησή του.

 

Το 1914 είχε ήδη συγκεντρωθεί ένα ποσό από 1500 Λίρες Αγγλίας, προκειμένου να κτισθεί ένα σχολείο στο οποίο θα φοιτούσαν παιδιά από όλη τη Νοτιότερη Αφρική. Το 1930 χτίστηκε το σχολείο του Malvern το οποίο παρά την απομονωμένη γεωγραφική του θέση είχε αρχικά αρκετούς μαθητές αλλά δεν μπόρεσε να επιβιώσει. Την επόμενη δεκαετία (1940) η προσπάθεια ανεύρεσης πόρων συνεχίστηκε. Πρωτοπόροι της ελληνικής παροικίας της Νοτιότερης Αφρικής προσέφεραν δωρεές και ο Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Νικολόπουλος είχε αρχίσει την εκστρατεία του. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Witwatersrand Α. Βογιατζόγλου έγραψε τους στόχους και τις βασικές αρχές της λειτουργίας του σχολείου και εξέφρασε την επιθυμία να ονομασθεί «Ολυμπία». Οι στόχοι του ήταν οι εξής: α) Να προετοιμάζει μορφωμένους, καλούς και νομοταγείς πολίτες, β) Να διδάσκει στα ελληνόπουλα τα έθιμα, τις παραδόσεις και τον ελληνικό πολιτισμό προκειμένου να διατηρήσουν την ελληνική τους ταυτότητα στη χώρα που ζουν και γ) Να προσφέρει καλή εκπαίδευση στους μαθητές, προκειμένου να προοδεύσουν σε όλους τους τομείς της Νοτιοαφρικανικής οικονομίας.

Η ελληνική γλώσσα θα ήταν η γλώσσα διδασκαλίας στο Δημοτικό. Στο Γυμνάσιο η γλώσσα διδασκαλίας θα ήταν η αγγλική και μόνο το μάθημα των θρησκευτικών και τα πολιτιστικά μαθήματα θα διδάσκονταν στα ελληνικά. Στο Λύκειο ο στόχος θα ήταν να προετοιμασθούν οι μαθητές για τις απολυτήριες εξετάσεις διαλέγοντας μαθήματα που θα τους βοηθούσαν στην επαγγελματική τους καριέρα. Το 1944, με τα χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί ως τότε (23000 Λίρες Αγγλίας), αγοράστηκε ένα κτήμα στο Rooikraal (Heidelberg) μια έκταση 1500 περίπου εκταρίων. Εκεί, στις 7 Οκτωβρίου το 1945 σε μια πανηγυρική συγκέντρωση 1500 περίπου ατόμων κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος του σχολείου από τον τότε διάδοχο του ελληνικού θρόνου πρίγκηπα Παύλο και τη σύζυγό του Φρειδερίκη. Ο λίθος αυτός, βρίσκεται σήμερα στη είσοδο της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ. Δεν υπήρχε όμως ύδρευση και ηλεκτρισμός στο κτήμα και οι προσπάθειες να διορθωθεί αυτό είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν διάφορα χρέη. 

 

Το 1948, επτακόσια μέλη της ελληνικής Κοινότητας του Γιοχάνεσμπουργκ ψήφισαν μια σχολική επιτροπή με πρόεδρο τον γιατρό Σαράντο Τσαλαβούτα, η οποία ανάλαβε την εκστρατεία για την ίδρυση του Σχολείου. Το 1949, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης της ελληνικής Κοινότητας του Γιοχάνεσμπουργκ, ιδρύθηκε το ΣΑΧΕΤΙ (South African Hellenic Educational and Technical Institute) ως σώμα αυτόνομο με δικό του καταστατικό και διοικητικό συμβούλιο. Πρώτος πρόεδρος ο Κ. Θεοχαρίδης, ακολουθούμενος από τον Π. Σκούφη. Το 1953 πωλήθηκε το σχολείο του Malvern. Το 1955 πωλήθηκε το κτήμα του Rooikraal. Στις 22.12.1955 αγοράστηκε η έκταση, όπου στεγάζεται το ΣΑΧΕΤΙ, αποτελούμενη από 290.539 τετραγωνικά μέτρα γης. Στα επόμενα χρόνια 1957-1964 παραχωρήθηκε άδεια από το ΣΑΧΕΤΙ να εγκατασταθούν στους χώρους του το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων και Οδηγών και ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος. Δημιουργήθηκαν αθλητικές εγκαταστάσεις, όπου γίνονταν εκδηλώσεις της παροικίας, όπως οι γιορτές για τις εθνικές μας επετείους, η γιορτή του κρασιού κ, ά. Σε αυτές συγκεντρώνονταν οι Έλληνες και σιγά-σιγά ωρίμαζε η ιδέα της ανέγερσης του ελληνικού σχολείου.

Τον Σεπτέμβριο του 1969 ανέλαβε την προεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΑΧΕΤΙ ο Γεώργιος Μπίζος κι άρχισε η εκστρατεία ανεύρεσης πόρων. Ο Π. Βαλάσης έπαιξε πρωταρχικό ρόλο σ’ αυτή την εκστρατεία. Το 1970 είχαν ήδη μαζευτεί 200.000 ραντ και την ίδια χρονιά ιδρύθηκε και η Επιτροπή Κυριών του ΣΑΧΕΤΙ με πρόεδρο την κ. Λ. Βαλάση και σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για το χτίσιμο του σχολείου. Ο αρχιτέκτονας καθηγητής J. Fassler ορίσθηκε να φτιάξει το σχέδιο της Σχολής. Στις 2 Δεκεμβρίου 1972 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος από τον τότε υπουργό παιδείας της Ν. Αφρικής J.P. Van der Spuy. Υπήρχαν ήδη 227 δωρητές και δεκάδες άτομα πρόσφεραν τις γνώσεις και την πείρα τους για την υλοποίηση της ιδέας. Μετά τον θάνατο του καθηγητή Fassler η κόρη του Mira Kamstra, επίσης αρχιτέκτων, ολοκλήρωσε τα σχέδια της σχολής (1973) τα οποία περιλάμβαναν Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο-Λύκειο, αίθουσα Τελετών, εργαστήρια Φυσικής-Χημείας, Εκκλησία, Οικοτροφείο, γήπεδα τα οποία φυσικά θα κτίζονταν σταδιακά καθώς το σχολείο θα μεγάλωνε και συγχρόνως θα εξευρίσκονταν οι πόροι. Ο Π. Μανιάς, πολιτικός μηχανικός, έφτιαξε τα μηχανικά σχέδια του ΣΑΧΕΤΙ και επέβλεψε το χτίσιμο του σχολείου. Έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία ανεύρεσης χρημάτων για την οικοδόμηση του ΣΑΧΕΤΙ. Το 1974 το σχολείο άνοιξε τις πύλες του. Αποτελούνταν από το Νηπιαγωγείο με 60 παιδιά και μερικές τάξεις του Δημοτικού με 54 παιδιά. Ο αριθμός όμως των μαθητών αυξήθηκε ραγδαία. Το 1977 απονεμήθηκε στο ΣΑΧΕΤΙ βραβείο από το Ινστιτούτο Αρχιτεκτόνων της Νοτίου Αφρικής. Το 1982 οικοδομήθηκε η δεύτερη μονάδα Νηπιαγωγείου και η πρώτη φάση του Γυμνασίου και Λυκείου, καθώς και τα γραφεία της Γραμματείας.

Το 1987 ολοκληρώθηκαν τα κτίρια του Γυμνασίου-Λυκείου και κτίστηκαν τα εργαστήρια Φυσικής-Χημείας με δωρεά του Κ. Τομάζου και άνοιξε το τέλεια εξοπλισμένο κέντρο Πληροφορικής, δωρεά του Κ. Καβαλέρου. Ο αριθμός των μαθητών ξεπέρασε τους 1000. Το 1993 επεκτάθηκε το Γυμνάσιο-Λύκειο με την προσθήκη ξεχωριστής πτέρυγας για τη διδασκαλία των Ελληνικών, καθώς και ένα άρτια εξοπλισμένο κυλικείο. Τον ίδιο χρόνο προστέθηκε στις εγκαταστάσεις του σχολείου κολυμβητική δεξαμενή από τον Τρύφωνα Κατακουζηνό και οικογένεια, στη μνήμη του Μάλκολμ Άρμστρογκ. Το 1996, με χρήματα της εφορίας γονέων του ΣΑΧΕΤΙ και του Στ. Βογιατζόγλου, ανακαινίσθηκε η βιβλιοθήκη του σχολείου εις μνήμην του καθηγητή Α. Βογιατζόγλου. Το 1997 η οικογένεια του Κ. Ρέβελα παρέδωσε στο ΣΑΧΕΤΙ την εκκλησία της Υπαπαντής του Κυρίου, η οποία χτίσθηκε για να εξυπηρετεί τις ανάγκες των μαθητών το ΣΑΧΕΤΙ. Την ίδια χρονιά προστέθηκαν δύο επιπλέον αίθουσες στην Πρώτη Μονάδα του Νηπιαγωγείου και 3 επιπλέον αίθουσες στην Δεύτερη. Το 1999 ανακαινίστηκε η αίθουσα προσωπικού του ΣΑΧΕΤΙ με χρήματα της εφορίας γονέων.

Το 2000 εγκαινιάσθηκε το Μουσικό Κέντρο. Περιλαμβάνει αίθουσες για τη διδασκαλία της μουσικής, αίθουσα παραστάσεων, καθώς και αίθουσες για τη διδασκαλία διαφορετικών μουσικών οργάνων, δωρεά του Σπ. Μπάιλου. Το 2000 επίσης προστέθηκαν 16 καινούργιες αίθουσες, όπου μεταφέρθηκαν οι 3 πρώτες τάξεις του Δημοτικού, έγιναν αλλαγές στα κτίρια του Δημοτικού σχολείου και δημιουργήθηκε πτέρυγα για την διδασκαλία του μαθήματος των Ελληνικών στο Δημοτικό με γραφεία και βοηθητικούς χώρους κι ένα δεύτερο κέντρο πληροφορικής.

Τον Μάρτιο του 2002 εγκαινιάστηκε η καινούργια βιβλιοθήκη του ΣΑΧΕΤΙ εξοπλισμένη με 17 ηλεκτρονικούς υπολογιστές, η οποία εξακολουθεί να φέρει τον όνομα του πρώτου δωρητή «Βιβλιοθήκη Σπύρου Πλωμαρίτη». Εκτός από τις κτιριακές του εγκαταστάσεις το ΣΑΧΕΤΙ είναι άρτια εξοπλισμένο και για τις αθλητικές δραστηριότητες των μαθητών του. Διαθέτει 6 γήπεδα τέννις / νέτμπολ, 4 γήπεδα ποδοσφαίρου, 2 γήπεδα κρίκετ, 3 γήπεδα ράγκμπι, 1 γήπεδο μπάσκετ μπολ, 2 γήπεδα βόλεϋ μπολ, εγκαταστάσεις για αθλήματα στίβου και μια κολυμβητική δεξαμενή.

Όταν μελετά κάποιος το ιστορικό του ΣΑΧΕΤΙ αισθάνεται έκπληξη και θαυμασμό για όλα όσα επιτεύχθηκαν μέσα σε 30 περίπου χρόνια.  Η ιδέα της δημιουργίας ενός σχολείου, όπου τα παιδιά των Ελλήνων του Γιοχάνεσμπουργκ και περιχώρων «θα μορφώνονταν Ελληνικά», ενέπνευσε και συσπείρωσε πολλούς Έλληνες να δουλέψουν για την υλοποίησή της. Εντέλει μπορούμε να πούμε, ότι το ΣΑΧΕΤΙ είναι δημιούργημα, το μεγαλύτερο ίσως, της Ελληνικής παροικίας της Νοτιότερης Αφρικής.

Μεγάλοι Ευεργέτες της Σχολής είναι οι: Σπύρος Πλωμαρίτης, Κοσμάς Καβαλέρος, Mr and Mrs A.L.A. Crabbia, Πέτρος Κοντογιάννης, Παναγιώτης και Αθανάσιος Σταθούλης, Κωνσταντίνος Τομάζος, Κωνσταντίνος Ρέβελας, Κος και Κα Σπύρου Μπάιλου, Κος και Κα Τρύφων Κατακουζηνού. Στηρίχτηκε εξάλλου στην Ελληνική Πολιτεία, η οποία το στήριξε ηθικά και οικονομικά, αλλά και στην Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία, της οποίας η συμπαράσταση είναι ανεκτίμητη.

Το ΣΑΧΕΤΙ σήμερα είναι ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία της χώρας. Έχει περίπου 950 μαθητές, στην πλειοψηφία Έλληνες αλλά και από άλλες εθνότητες, οι οποίοι διδάσκονται την Ελληνική γλώσσα, Ιστορία, τις ελληνικές αξίες, ήθη, έθιμα και γιορτάζουν τις ελληνικές γιορτές. Εξαρχής καλωσορίζει όλους όσοι επιθυμούν να φοιτήσουν σ’ αυτό, με τον όρο να διδαχτούν την ελληνική γλώσσα και να σεβαστούν τον ελληνικό χαρακτήρα του. Πέτυχε να κάνει πολλούς από τους μη Έλληνες μαθητές του «Έλληνες» και «πρεσβευτές της Ελληνικής Παιδείας». Καυχιέται μάλιστα για τους αποφοίτους του, διότι έχουν διαπρέπει στον πολιτικό, οικονομικό, επιστημονικό, πολιτιστικό και αθλητικό τομέα της Νοτίου Αφρικής και στο εξωτερικό.

Στο ΣΑΧΕΤΙ διδάσκουν πεπειραμένοι εκπαιδευτικοί. Το ποσοστό επιτυχίας στις εισαγωγικές εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν από την αρχή εξαιρετικό, από δε το 1997 -οπότε οι μαθητές γράφουν τις εξετάσεις του Ι.Ε.Β.- διατηρείται σταθερά στο 100%, ενώ χορηγούνται ακαδημαϊκές υποτροφίες και βοήθεια σε μαθητές των οποίων οι γονείς αδυνατούν να πληρώσουν τα δίδακτρα. Η Σχολή έχει επίσης εκτεταμένο φιλανθρωπικό πρόγραμμα, που δεν απευθύνεται μόνο στην ελληνική παροικία, αλλά έχει αγκαλιάσει και υπηρετεί τους αναξιοπαθούντες κατοίκους της Νοτίου Αφρικής.

Η Σχολή φημίζεται για τις θεατρικές του παραστάσεις, τους ελληνικούς εθνικούς χορούς, τον ελληνικό κλασσικό χορό και τις γιορτές του για τις εθνικές μας επετείους. Έμβλημα του σχολείου είναι το "Γνώθι σαυτόν".

Μεγάλοι συντελεστές της επιτυχίας υπήρξαν οι Διευθυντές της Σχολής. Ο Μ. Α. Έλλις ξεκίνησε το 1974 και μαζί με την τότε Διευθύντρια του Νηπιαγωγείου Μ. Τζάνκς θεμελίωσαν τις βάσεις και τις αρχές πάνω στις οποίες το σχολείο στηρίχτηκε. Υπηρέτησαν μέχρι το 1990.

Από τον Ιανουάριο του 1991 μέχρι τον Νοέμβριο του 1992 Γενικός Διευθυντής του ΣΑΧΕΤΙ ήταν ο Ε.Α. Άρμστρονγκ, διακεκριμένος εκπαιδευτικός και εξαιρετικός φυλέλληνας. Ο πρόωρος θάνατός του ήταν μεγάλη απώλεια για την εκπαιδευτική κοινότητα. Τον Μ. Άρμστρονγκ ακολούθησε ο Μ. Στάλλυ (1993-1995). Η Αναστασία Κρυσταλλίδου (κυρία Σούλα) έχει συνδέσει τη ζωή και την καριέρα της με το ΣΑΧΕΤΙ. Υπηρετεί σ’ αυτό από το 1975. Το 1981 διορίστηκε Διευθύντρια του ελληνικού τμήματος, το 1986 Υποδιευθύντρια της Σχολής και από τον Σεπτέμβριο του 1995 είναι η Γενική Διευθύντρια του ΣΑΧΕΤΙ.

Σήμερα στο ΣΑΧΕΤΙ φοιτούν τα παιδιά των πρώτων μαθητών του σχολείου οι δε γονείς τους πλαισιώνουν το Διοικητικό Συμβούλιο, την εφορία γονέων και άλλες επιτροπές.

Το όνομά του ξεπέρασε τα σύνορα της Ν. Αφρικής. Είναι ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό συγκρότημα, όπου τα παιδιά μαθαίνουν να συνυπάρχουν, να συνεργάζονται και καθοδηγούνται να πετύχουν το καλύτερο που μπορούν στον ακαδημαϊκό, αθλητικό και πολιτιστικό τομέα.

Για τους ενδιαφερόμενους, η επίσημη ιστοσελίδα του SAHETI είναι εδώ.