Προβληματισμοί του Συνεδρίου για τον ρόλο των Μονοθεϊστικών Θρησκειών στις σύγχρονες κοινωνίες (Joburg, 14 Απριλίου 2010)

Όπως έχουμε σε προηγούμενες δημοσιεύσεις του ΙΣΚΙΟΥ μας αναφέρει, με την ευκαιρία της επίσκεψης Αντιπροσωπείας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας (Δ.Σ.Ο.) στη μεγαλούπολη του Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής, διοργανώθηκε από την αξιόλογη Έδρα Νεοελληνικών και Λατινικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ, σε συνεργασία με την Δ.Σ.Ο., Διεθνές Συνέδριο με το πολυαπαιτητικό θέμα «Οι ακραίες εκφράσεις των Μονοθεϊστικών Θρησκειών ως στοιχεία υπονόμευσης της κοινωνικής συνοχής».

Ο σκοπός του Συνεδρίου ήταν να δώσει την ευκαιρία τόσο στους Βουλευτές του Παναφρικανικού Κοινοβουλίου όσο και στα Μέλη της Δ.Σ.Ο. που συμμετείχαν, να εκθέσουν τις σκέψεις τους στον πολιτικό, επιστημονικό και πνευματικό κόσμο, πάνω στις ακραίες εκφράσεις των μονοθεϊστικών θρησκειών (εκφράσεις που -ατυχώς- αποτελούν μέρος των μεγάλων παγκόσμιων προβλημάτων), καταθέτοντας συνάμα δημιουργικές σκέψεις για την επίλυσή τους.

Ακόμη, μέσα από αυτό το Συνέδριο δόθηκε η ευκαιρία να ενημερωθούν οι ίδιοι ουσιαστικότερα για τα προβλήματα της Αφρικανικής Ηπείρου και μάλιστα δια των απόψεων, τις οποίες διατυπώνουν περί αυτών οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες και ομολογίες.

Αξίζει να σημανθεί ότι η όλη αυτή διοργάνωση (ψυχή της οποίας -ως γνωστόν- αναδείχτηκε ο δημιουργικά πολυπράγμων Αρχιμανδρίτης Ιωάννης Τσαφταρίδης, ο Ζακύνθιος, Συντονιστής της Δ.Σ.Ο. στους Ορθόδοξους Βουλευτές της Αφρικής) αξιολογήθηκε από τους πάντες ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, ώστε ο επιστημονικός, πολιτικός, πνευματικός κόσμος και τα ΜΜΕ ν' ακροασθούν, να καταγράψουν και να εκτιμήσουν σοβαρές προτάσεις, πρωτοβουλίες και δεσμεύσεις που έχουν ήδη αναλάβει οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες, απέναντι στα προβλήματα της Αφρικής, τα οποία αναμφίβολα είναι πλείστα όσα και μεγάλα.

Το πλαίσιο ενός τέτοιου μεγαλεπήβολου Συνεδρίου παρείχε μιαν απτή δυνατότητα δημιουργικού προβληματισμού πάνω στα οξέα προβλήματα, δυνατότητα αλληλοενημέρωσης και κατανόησης των δυσκολιών και των λύσεων που προτείνονται ως στοιχεία κοινωνικής συνοχής.

Οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες της οικουμένης, μεταξύ αυτών και ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός, αποτέλεσαν κατά τον ρου της ιστορίας της ανθρωπότητας τον κινητήριο μοχλό, ηθικό και πνευματικό συνήθως, για την κατανόηση των προβλημάτων της ανθρωπότητας και την εξεύρεση λύσεων, μέσα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο και της ελευθερίας που τού παρέχει προς έργα αγαθά, έργα ειρήνης, συναλληλίας και αγάπης. Καλούνται μάλιστα σήμερα, να συμβάλουν αποτελεσματικά στην επίλυση (κατά το δυνατόν) των προβλημάτων της Αφρικής.

Πώς τα αξιολογούν αυτά τα προβλήματα; Ποιες είναι οι προτεραιότητες τους; Ποια η δραστηριότητα που αναπτύσσουν για την επίλυσή τους; Η δραστηριότητά τους αυτή είναι συμβατή με την δραστηριότητα των άλλων θρησκειών; Σε ποιο βαθμό βρίσκεται η μεταξύ τους συνεργασία; Πόσο στενά συνεργάζονται για τους στόχους τους με την πολιτεία και με τις άλλες εθελοντικές οργανώσεις των πολιτών; Ποια η σχέση τους με τα κοινωνικά κινήματα της χώρας αλλά και τις διεθνείς πρωτοβουλίες; Πόσο στενά συνεργάζονται με την επιστημονική κοινότητα της χώρας; Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η ενημέρωσή τους πάνω στα τρέχοντα καθημερινά πιεστικά προβλήματα των πολιτών (ανέχεια, πείνα, aids) και πως αξιολογούν την όλη δραστηριότητα που αναπτύσσουν για την κατανόηση και την επίλυσή τους; Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί η διεθνής τρομοκρατία αλλά και η πολύπλευρη αυθαιρεσία; Μπορεί να υπάρξει θεσμική αναβάθμιση, κράτους δικαίου και οικονομική ευημερία υπό συνθήκες οργανωμένου εγκλήματος, παραοικονομίας και ανυποληψίας των πολιτικών ηγεσιών; Τα ξένα πρότυπα θα συνεχίζουν να εκτοπίζουν τα προϊόντα πολιτισμού των τοπικών κοινωνιών και να ισοπεδώνουν τις θετικές τους παραδόσεις; Ποια η θέση και ο ρόλος των θρησκειών και των θρησκευόμενων σε όλα τα ανωτέρω κρίσιμα διλήμματα;

π. Π.Κ.

 Ακολουθεί  στα ελληνικά και αγγλικά

το ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ,

που χρησιμοποιήθηκε από τους Συνέδρους ως εργαλείο:

Η ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια βιώνει μια νέα εποχή της ιστορίας της.

Κοινή είναι η διαπίστωση, ότι στις σύγχρονες κοινωνίες των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων, της παγκοσμιοποίησης της αγοράς, του εκσυγχρονισμού των μέσων μεταφοράς, της πολυπολιτισμικότητας, το αξιακό σύστημα που τις διέπει και κυριαρχεί σε αυτές, περνάει μια περίοδο κρίσης.

Οι λόγοι που προκαλούν την κρίση ποικίλουν, όπως διαφορετική καταγράφεται και η ένταση της κρίσης αυτής από τόπο σε τόπο και από κοινωνία σε κοινωνία.

Επί πλέον η Παγκόσμια Οικονομική κρίση, η οποία ενέσκυψε τα τελευταία χρόνια, απασχολεί εδώ και καιρό τις πολιτικές δυνάμεις και εκφράσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως επίσης και ένα πλήθος πνευματικών ανθρώπων, επιστημόνων και ειδικών σε οικονομικά θέματα και ζητήματα κοινωνικής συνοχής. Διάφορες αναλύσεις βλέπουν το φως της δημοσιότητας και αναφέρονται στα αίτια που την προκάλεσαν, ενώ παράλληλα διάφορες προτάσεις κατατίθενται και συζητούνται, αναφερόμενες στον τρόπο υπέρβασής της.

Η κρίση του παραδοσιακού αξιακού συστήματος αποτελεί μια οδυνηρά βεβαιωμένη πραγματικότητα του σύγχρονου κόσμου, η οποία δεν περιορίζεται από εθνικά όρια και αποτελεί δημιούργημα πολλών ανθρώπων και ομάδων, με διαφορετικές νοοτροπίες, και επιδιώξεις, θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές, που όλο και περισσότερο συμπίπτουν δυναμώνουν και γίνονται ομοιόμορφες.

Μέσα σε όλον αυτόν τον ορυμαγδό απόψεων και προτάσεων όπου τα αίτια της κρίσης δεν έχουν ακόμη διαπιστωθεί στο σύνολό τους και μαγικές συνταγές για την υπέρβασή της δεν ανευρίσκονται, ένα είναι βέβαιο, ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση, άμεσα ή έμμεσα, επηρεάζει τις κοινωνικές, πνευματικές και πολιτισμικές παραδόσεις της κοινωνίας στο σύνολό της.

Οπωσδήποτε ένας κόσμος με αδικίες, επιθετικότητα, με ανθρώπινη δυστυχία, οικολογική απειλή, δεν μπορεί να αφήσει κανέναν αδιάφορο και επειδή η αδιαφορία λειτουργεί ως νομιμοποίησή του, αποκτά προτεραιότητα η πνευματική, ηθική και πολιτισμική ανατροπή της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων.

Τα θεσμικά όργανα των κοινωνιών καλούνται να δώσουν τις αναγκαίες απαντήσεις για τις αιτίες που προκαλούν τις πολυεπίπεδες αυτές κρίσεις και να ανταποκριθούν στο αίτημα των λαών για μια νέα κοινωνική συμφωνία που θα ρυθμίζει τις σχέσεις των πολιτών. Σχέσεις που δεν θα βασίζονται μόνο στους κανόνες της αγοράς αλλά πάνω σε μια κοινά αποδεκτή ηθική βάση.

Οι θρησκείες και μάλιστα οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες ως δυνάμεις διαμόρφωσης του αξιακού συστήματος της κάθε κοινωνίας καλούνται να ανταποκριθούν στο αίτημα αυτό.

Προκειμένου να συμβεί αυτό, είναι απαραίτητο να επιστρέψουν οι ίδιες οι θρησκείες στις παραδοσιακές τους δραστηριότητες και αξίες, που έχουν στο κέντρο της προσοχής τους τον άνθρωπο, τον κάθε άνθρωπο, να περιορίσουν και να εξαλείψουν ακραίες εκφράσεις και φαινόμενα φανατισμού, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζονται και δεν επιτρέπουν την νηφάλια ανάλυση της πραγματικότητας και δεν παρέχουν στην ανθρωπότητα διεξόδους.

Το συνέδριο καλείται να καταγράψει αυτήν την πραγματικότητα και να εμβαθύνει πάνω στον ρόλο των θρησκειών στην σύγχρονη κοινωνία, όπως επίσης να προσεγγίσει τα φαινόμενα φανατισμού και μισαλλοδοξίας που αυτές εμφανίζουν.

Καλείται ακόμη να προσεγγίσει τις δυνατότητες που έχουν οι μεγάλες θρησκείες, μέσα από συγκεκριμένες μορφές παρεμβάσεων και μέσα από την στενότερη συνεργασία τους, απαλλαγμένες από σκοπιμότητες και εθνικιστικές εξάρσεις να συμβάλουν στην αλληλοκατανόηση και συνεργασία των πολιτών.

 REFLECTION TEXT  

During the last years, humanity has experienced a new era of its history.

It is common knowledge that modern societies of new technological achievements, market globalization, transport modernization, multiculturalism, are undergoing a period of crisis in their value system.

The reasons causing this crisis vary, as the intensity of this crisis is different from place to place and from society to society.

Moreover, the World Economic crisis, which has emerged the past few years, is the main concern of the political forces and expressions around the world, as well as, a great number of intellectuals, scientists and experts on economic and social cohesion issues. Various analyses see the light of publicity and explore reasons having caused this crisis, while, at the same time, various proposals are presented and discussed on ways for its overcoming.

The crisis of the traditional value system is a painful reality of the modern world, which is not bound by national limits and is a creation of many persons and groups with different mentalities and objectives, religious beliefs and practices, which increasingly coincide, strengthen and become uniform.

In all this uproar of views and proposals and while the reasons of this crisis have not yet been identified and magic recipes for its overcoming have not yet been discovered, one thing is certain – that the world economic crisis directly or indirectly affects the total of society’s social, spiritual and cultural traditions.

Certainly, no one can stand unmindful before a world of unfairness, aggressiveness, human misfortune, ecological threat. Since indifference legitimizes this world, spiritual, moral and cultural reversal of the existing order of things becomes an absolute priority.

The institutional instruments of societies are called to give the necessary answers to the causes for these multileveled crises and respond to the peoples’ demand for a new social agreement which will regulate the relationships among citizens. Relationships, that will not only depend on market rules but on a commonly accepted moral base.

Religions and in particular the major monotheistic religions as formulating powers of each society’s value system are called to respond to this demand.

To this end, it is imperative that religions return to their traditional activities and values, focused on man, every man, to restrict and eliminate extreme expressions and phenomena of fanaticism, which in many cases occur and do not allow for a clear analysis of reality on the one hand, not providing humanity with any solutions on the other.

The conference is called to record this reality and to probe into the role of religions in modern society, as well as to approach the presented phenomena of fanaticism and intolerance.

It is also called to approach major religions’ possibilities through specific forms of interventions and through their closer cooperation, free from expediencies and excessive nationalism, to contribute to mutual understanding and cooperation of people.