© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Παρασκευή 1 Οκτωβρίου 2010

Gillian Bouras, “Aphrodite and the Others”

Gialos Publishing, Athens 2010, pp. 158, ISBN: 978-960-99111-2-2 (cover designed by G. Mathiopoulos)

Συνάντησα την Gillian Bouras για πρώτη φορά σε ένα βιβλιοπωλείο στην Καλαμάτα. Για να ακριβολογώ, όχι δια ζώσης. Δεν είχα την τύχη αυτή. Σε μια στοίβα βιβλία, που θα έλεγε κανείς ότι ο βιβλιοπώλης δεν ήθελε να πουλήσει, αντίκρισα για πρώτη φορά το όνομά της. Ο τίτλος του βιβλίου ήταν ελκυστικός: “A Stranger here”, η τιμή του προσιτή και η έκδοση άριστη (Penguin Books, 1996). Επιπλέον υπήρχε, κατά παράδοξο τρόπο, η υπογραφή της στην τρίτη σελίδα. Φυσικά δεν δίστασα και η ανάγνωση με δικαίωσε.

Η λογοτέχνιδα γεννήθηκε στην Αυστραλία (Μελβούρνη) το 1945. Δασκάλα, παντρεμένη με μετανάστη, μετακόμισε το 1980 με τον άντρα (Γεώργιο Μπούρα) και τα τρία παιδιά της στην Ελλάδα. Από τότε έχουμε την τιμή να ζει κοντά μας και υποθέτω ξοδεύει αρκετούς μήνες το χρόνο, ή ίσως και όλο το χρόνο της, στη Μεσσηνία.

Το πρώτο της βιβλίο κυκλοφόρησε το 1986 και ακολούθησαν άλλα έξι [1] με κορυφαίο, για αναγνώστες του είδους μου, το “Aphrodite and the Others”, που απέσπασε το New South Wales State Literary Award το 1994, την χρονιά που εκδόθηκε. Πρέπει να ομολογήσω ότι κουράστηκα για να βρω το βιβλίο. Το αναζήτησα αρχικά στα ξενόγλωσσα βιβλιοπωλεία στην Αθήνα, αλλά ακόμη και η παραγγελία του ήταν αδύνατη. Είχε εξαντληθεί. Στο διαδίκτυο, σε γνωστό παγκόσμιο κόμβο, το ανακάλυψα. Μεταχειρισμένο όμως και μάλλον συλλεκτικής αξίας. Επιπλέον, οι περιορισμοί απαγόρευαν την έξοδό του από την Βρετανία, αφού τα αντίτυπα ήταν ελάχιστα. Έτσι θεώρησα πως η μοναδική πιθανή ανάγνωση θα ήταν αποτέλεσμα δανεισμού από δημόσια ή ιδιωτική βιβλιοθήκη. Μάλλον απογοητεύτηκα. Πρόσφατα όμως ξαναδοκίμασα. Το βιβλίο είχε επανεκδοθεί [2]. Πρέπει να ήμουν από τους πρώτους που το παράγγειλαν.

Η Αφροδίτη Μπούρα είναι η πεθερά της Gillian, εξ ού και το επίθετο της συγγραφέως (βλ. το γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας Μπούρα στη σ. 8). Η σχέση τους μακρά, περίπου είκοσι χρόνια (σ. 9) και φυσικά έντονη, όπως ορίζει η σχέση πεθεράς – νύφης στο ελληνικό παράδειγμα. Πόσω μάλλον, όταν η πεθερά είναι πρεσβυτέρα και μάλιστα από αυτές, που ο κόσμος στην επαρχία, σε περασμένες δεκαετίες, φιλούσε στο χέρι, ως ένδειξη σεβασμού για το σχήμα του άνδρα τους. Φανταστήτε λοιπόν: μια «ξένη» νύφη ή, με άλλα λόγια, η «Αυστραλέζα», που παντρεύτηκε τον αγαπημένο γιο, που ζούσε στην ξενιτιά μακριά από την θαλπωρή και φροντίδα της μάνας του. Δείτε το και στο σχήμα της γειτνίασης, αφού από το 1980 μέχρι το 1996 (χρονιά που πέθανε η Αφροδίτη, σ. 10), η οικογένεια επανενώθηκε με την παλιννόστηση του γιου. Η ιστορία απαιτεί ψυχραιμία, υπομονή και γερά νεύρα. Η εξιστόρησή της ταλέντο, ισορροπίες και φυσικά μια άριστη διεισδυτική, θα έλεγα ψυχαναλυτική γραφή και γνώσεις αρκετές ιδιαίτερα στον επιστημονικό χώρο της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της παιδαγωγικής με έμφαση στα άτομα που δεν έχουν μάθει γραφή και ανάγνωση, κάτι σύνηθες για τα κορίτσια της χώρας μας, τουλάχιστον μέχρι την δεκαετία του '70.

Η G. Bouras έχει ψυχραιμία και τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αντιμετωπίζει με σύνεση το πολιτισμικό σοκ της επαφής με την ελληνική πραγματικότητα, υπομονή, αφού συνυπήρξε ή και συγκατοίκησε με την ηρωίδα του βιβλίου της και γερά νεύρα, γιατί πουθενά στο κείμενο δεν αντιστρατεύεται εχθρικά το διαφορετικό που πρεσβεύει η πεθερά της. Αντιθέτως με επιστημονική διάθεση,,(δεν είναι λίγες φορές, που αντιπαραθέτει σκέψεις και απόψεις ειδικών), αναλύει το φαινόμενο, που μπορεί να συνοψίσει κανείς σε λίγες λέξεις: μάνα – πεθερά – αγράμματη – συντηρητική – παπαδιά – επαρχιώτισσα. Σε ένα πλαίσιο εξιστόρησης, που αναφέρεται σε μια Ελλάδα όπου βασίλευε ο πόλεμος, η στέρηση, ο εμφύλιος, η χούντα, η προσφυγιά, η υπανάπτυξη, ο φόβος, η έλλειψη απαραίτητων υποδομών τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό ή κρατικό επίπεδο.

Η ζωή της Αφροδίτης, που εξιστορεί η συγγραφέας είναι, θα έλεγε κανείς, η ίδια η ιστορία του τόπου μας από την αρχή του αιώνα έως τα τέλη του. Το βιβλίο παρέχει πλούσια στοιχεία από τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα μας [3]. Με περισσή φροντίδα και με ένα μοναδικό τρόπο αυτά συνδέονται με τον κορμό της εξιστόρησης και συνήθως μοιάζουν σανίδες ή και αποκαλύπτουν την καλοσυνάτη διάθεση δικαιολόγησης της διαφορετικότητας της πεθεράς. Μέσα σε 157 σελίδες, γεγονός που τονίζει το ταλέντο και την αφαιρετική ικανότητα της Μπούρα, ταξιδεύουμε στην ιστορία του τόπου, ισορροπούμε σε μια αντικειμενική ανάγνωση (ακόμη και ο εμφύλιος παρουσιάζεται με ακομμάτιστη διάθεση), ξαναθυμόμαστε εθνικές απογειώσεις και άσχημες καταδύσεις και επαναφέρουμε στην μνήμη μας πολιτικές προσωπικότητες ακόμη και θρησκευτικές, συνδιαλεγόμαστε με το είναι μας, αφού, όπως και να έχει, η Αφροδίτη θα μπορούσε να είναι μάνα του κάθε ένα που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην ελληνική επαρχία. Με άριστη διεισδυτική ματιά και μια μοναδική ψυχαναλυτική λογοτεχνική γραφή καταφέρνει να ξεδιπλώσει την εικόνα της μαυρομαντιλούσας γερόντισσας, που στέκεται ξενόφοβη (έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η επίσκεψη της Αφροδίτης στην Αυστραλία), δυναμική (κατ’ ουσία είναι ο στύλος της οικογένειάς της), εργατική (όπως όλες οι γυναίκες της επαρχίας του χθες), καταπιεσμένη (αγράμματη, αν και με την δικιά της γνώση και υπό την σκιά του άνδρα), ηθικά ακέραια και απόλυτα αφοσιωμένη στην οικογένειά της, στοργική απέναντι στα παιδιά και τους γύρω της (τον γείτονα, τον χωριανό), καλοσυνάτη (ακόμη και απέναντι λ.χ. στον πολιτικά αντίθετο), πιστή στα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου της. Με μια λαϊκή πίστη, που άλλοτε εξοργίζει για την αφέλεια και άλλοτε προκαλεί το θαυμασμό για την απλότητα και τη δύναμή της.

Η γερόντισσα είναι ο πρωταγωνιστής στη σχέση. Η νύφη παρατηρεί και καταγράφει, μαθαίνει, γελά, εξανίσταται, μα ποτέ δεν ειρωνεύεται, ούτε κακίζει. Η σχέση είναι φυσιολογική, δεν έχει οιδιπόδειες εξάρσεις, ούτε θυμίζει μάχη. Άλλωστε, στο ίδιο δένδρο καρποί είναι και οι δύο. Η ξένη και η ντόπια. Γυναίκες - άνθρωποι απέναντι στον θάνατο. Η πρώτη κοιμήθηκε κι εμείς, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, προβάλλουμε στον εαυτό μας τη ζωή της. Αυτό κάνει πολλές φορές το στομάχι να σφίγγεται, όχι γιατί ταυτιζόμαστε αλλά γιατί όσο κι αν έχει ο χρόνος μας ανέσεις και πράγματα που η Αφροδίτη δεν είχε, δεν παύει να είναι μια ίδια πλεύση στο αύριο. Η ζωή μας σαν να ακούς ανάποδα το Μπολερό του Ραβέλ καταλήγει στον ήχο της σιγής. Εκεί το παρελθόν θα μας συνομιλήσει. Και πρέπει. όπως στην Αφροδίτη (βλ. τον επίλογο), να είναι όμορφα.

για την κριτική ανάγνωση
Δ. Γ. Μαγριπλής
Δρ Κοινωνιολογίας – Λογοτέχνης

-----------------------------------
[1] Με βάση το χρόνο έκδοσης: 1. A Foreign Wife (1986), 2. A Fair Exchange (1991), 3.  Aphrodite and the Others (1994), 4. A Stranger Here (1996), 5. Starting Again (1999), 6. No Time for Dances (2006). Επίσης δύο βιβλία για παιδιά. Για περισσότερα βλ. ενδ.: http://www.gillianbouras.com/
[2] Από τις εκδόσεις Gialos Publishing 2010, που μάλιστα έχουν έδρα την Αθήνα: Κύπρου 85, Τ.Κ.15669, Παπάγου (info@gialosbooks.gr). 
[3] Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι το κείμενο συνοδεύει και βιβλιογραφία, γεγονός σπάνιο για λογοτεχνικό βιβλίο (σ. 158), που όμως το καθιστά επιπλέον έγκυρο και φυσικά εφαλτήριο για όποιον θελήσει να εντρυφήσει περαιτέρω στα ιστορικά γεγονότα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails