Μας πληροφορεί σχετικά, μες από το ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ, ο έγκριτος διευθυντής του εν λόγω περιοδικού και τακτικός συνεργάτης μας ΔΙΟΝΥΣΗΣ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗΣ
Η έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, το καλοκαίρι του 1914, βρήκε την Ελλάδα σε κλίμα γενικής ευφορίας. Το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της κυβέρνησης Βενιζέλου είχε θέσει τα θεμέλια ενός σύγχρονου κράτους, ενώ οι νικηφόροι πόλεμοι του 1912-1913 είχαν ως αποτέλεσμα τον διπλασιασμό της έκτασης και του πληθυσμού της χώρας.
Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν έχει για την Ελλάδα τη σημασία που έχει για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η 11η Νοεμβρίου (1918) εορτάζεται ως εθνική επέτειος. Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος αυτός, αν και παγκόσμιος, εντάσσεται ως ένα επεισόδιο στην πολεμική δεκαετία που ξεκινά με τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο και λήγει με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Είναι εξάλλου εξαιτίας αυτής ακριβώς της τραγικής κατάληξης που υποβαθμίζεται το γεγονός ότι η Ελλάδα ανήκε στους νικητές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας επιπλέον λόγος είναι ο Εθνικός Διχασμός: η είσοδος της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ ήταν το αποτέλεσμα ενός εμφύλιου, στην ουσία, πολέμου ανάμεσα στον Βενιζέλο και τον Κωνσταντίνο, που είχε οδηγήσει στη διχοτόμηση της Ελλάδας σε δύο κράτη.
Αρχικά η Ελλάδα επέλεξε πράγματι την ουδετερότητα, την οποία όμως ο Βενιζέλος εκλάμβανε ως «προσωρινή» ενώ ο Κωνσταντίνος ήθελε να είναι «διαρκής». Όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσχώρησε στις Κεντρικές Δυνάμεις, ο Βενιζέλος διείδε την ευκαιρία να πραγματοποιήσει η Ελλάδα τα επεκτατικά της σχέδια. Προϋπόθεση ήταν βεβαίως η εγκατάλειψη της ουδετερότητας. Στις αρχές του 1915 οι Σύμμαχοι επιχείρησαν εκστρατεία εναντίον της Τουρκίας στα Δαρδανέλια και ο Βενιζέλος πρότεινε τη συμμετοχή της Ελλάδας με αποστολή στρατιωτικού σώματος. Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από τον Κωνσταντίνο και ο Βενιζέλος υπέβαλε την παραίτησή του. Ήταν η αρχή του Διχασμού. Η Ελλάδα, τυπικά τουλάχιστον, παραμένει ουδέτερη, στην ουσία, όμως, ελέγχεται από το νικητή της στιγμής, τον Κωνσταντίνο, η συμπάθεια του οποίου σε καμία στιγμή δεν έπαψε να κλίνει προς το συνασπισμό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η ουδέτερη χώρα φιλοξενεί στο έδαφος της στρατεύματα του αντίπαλου συνασπισμού, εκείνου της Τετραπλής Συνεννοήσεως!
Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει τυπικά στις 11 Νοεμβρίου 1918 με τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας. Μια σειρά από συνθήκες, από τις οποίες σημαντικότερη ήταν η Συνθήκη των Βερσαλλιών, θα επαναχαράξουν τον χάρτη της Ευρώπης. Οι αυτοκρατορίες είχαν διαλυθεί με βάση την αρχή του ομοιογενούς έθνους - κράτους, η οποία όμως είχε ως αναπόφευκτη συνέπεια τη δημιουργία του προβλήματος των μειονοτήτων, που έμειναν εγκλωβισμένες μέσα στα νέα σύνορα. Για την Ελλάδα, η Συνθήκη των Σεβρών τής έδινε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τη Μεγάλη Ιδέα της, και θα συνεχίσει τον πόλεμο έως ότου η Συνθήκη της Λωζάννης να σηματοδοτήσει και γι' αυτήν, με τραγικό τρόπο, το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Στα πλαίσια του Συνεδρίου της Ειρήνης που συνήλθε στο Παρίσι, η ελληνική αντιπροσωπεία, της οποίας ηγείτο ο Βενιζέλος προσωπικά, υποστήριξε ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα εδαφικών διεκδικήσεων στη βόρειο Ήπειρο, στη δυτική και ανατολική Θράκη, στα μικρασιατικά παράλια, ενώ υπήρχαν ακόμη και αιχμές περί παραχώρησης των Δωδεκανήσων. Ως προς την Κωνσταντινούπολη και την ευρύτερη περιοχή των Στενών υιοθετήθηκε η ιδέα καθιέρωσης διεθνούς καθεστώτος υπό την αιγίδα της νεοσύστατης Κοινωνίας των Εθνών. Παράλληλα, υποστηρίχθηκε η ίδρυση αρμενικού κράτους με την ενσωμάτωση σε αυτό των βιλαετίων της Τραπεζούντας και των Αδάνων.
Σε γενικές γραμμές, οι ελληνικές διεκδικήσεις συνέπιπταν περίπου και με τα εδαφικά όρια που επαγγελόταν η Μεγάλη Ιδέα. Το πρόβλημα για την Ελλάδα ήταν το ότι ενεπλάκη σε μια περιπέτεια, η οποία από την αρχή αποδείχθηκε δυσανάλογη με τις δυνατότητες και τις αντοχές της. Όλα αυτά σε μια εποχή (την αμέσως μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου), η οποία διαθέτει όλα τα διακριτικά γνωρίσματα της μεταβατικής από μια ιστορική πραγματικότητα σε μια άλλη. Υπό αυτό το πρίσμα η εθνική καταστροφή που ακολούθησε θα πρέπει να θεωρείται ως μάλλον φυσιολογική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου