ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΔΙΟΝΥΣΗΣ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗΣ
Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος (1878-1952) υπήρξε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλα τα γεγονότα της πολύκροτης περιόδου 1909-1926. Άνθρωπος αποφασιστικός, οξυδερκής και οραματιστής, εύλογα επιχείρησε να ακολουθήσει το όραμά του μέχρι το τέλος, ωστόσο η εμμονική στάση του, και η νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, διέψευσαν τις όποιες προσδοκίες του.
H εκβιαστική άνοδός του στην εξουσία και η συνακόλουθη νομιμοποίησή του από τη Συνέλευση μπορούν να εξηγηθούν μόνο υπό το πρίσμα της σοβαρής χαλάρωσης των κοινοβουλευτικών αρχών, καθώς και της εξίσου σοβαρής φθοράς της Συνέλευσης, η οποία αδυνατούσε να εξελιχθεί σε ουσιαστική αντιπροσωπευτική και συντακτική εξουσία. Ο Πάγκαλος εκμεταλλεύτηκε το αντικομμουνιστικό κλίμα και τον πανικό του αστικού κόσμου απέναντι στο εργατικό κίνημα για να καταλάβει την εξουσία. Ο αστικός πολιτικός κόσμος εύκολα συγκατατέθηκε να του δώσει πίστωση χρόνου, προκειμένου να επιβάλει μια σειρά αντιδημοκρατικών μέτρων. Η δικτατορία του στιγματίστηκε, όσον αφορά την εσωτερική πολιτική, αφενός από την αστυνομική διάταξη που απαγόρευε στις γυναίκες να φοράνε φούστες που απέχουν πάνω από 30 πόντους από το έδαφος, καθώς και για τα σκάνδαλα στα οποία αναμείχθηκαν μέλη της κυβέρνησής του.
Στις 24 Αυγούστου 1926 ανετράπη όχι από τους βενιζελικούς, όπως θα ανέμενε κανείς, αλλά πρωτίστως από τους πραιτωριανούς του καθεστώτος του. Το αντιπραξικόπημα, υπό την ηγεσία του Κονδύλη, τον βρήκε να παραθερίζει στις Σπέτσες. Έμεινε στη φυλακή Ιτζεδίν της Κρήτης για δύο χρόνια κι αφέθηκε ελεύθερος στις 10 Ιουλίου 1928, με την αμνηστία που χορήγησε ο Βενιζέλος, όταν ανέλαβε και πάλι την πρωθυπουργία. Έκτοτε αποσύρθηκε από τον δημόσιο βίο – με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως το 1935, όταν έλαβε μέρος στις εκλογές ως επικεφαλής του Εθνικού Κόμματος μόνο στην περιφέρεια Δράμας, αλλά δεν εξελέγη.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά ιδιώτευσε, ενώ τον Απρίλιο του 1941 τού έγινε πρόταση από τον βασιλιά Γεώργιο για συμμετοχή του στη νέα κυβέρνηση, κάτι που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε. Λόγω των φιλικών σχέσεών του με το καθεστώς Τσολάκογλου κατηγορήθηκε ως δωσίλογος. Η κατηγορία για συνεργασία με τις δυνάμεις κατοχής στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στο ότι αποτέλεσε έναν από τους βασικούς εμπνευστές των Ταγμάτων Ασφαλείας. Ο ίδιος είχε όντως προτείνει τον σχηματισμό τους, για να αποτραπεί, όμως, ο κίνδυνος αφενός να ανέλθουν οι κομμουνιστές στην εξουσία μετά την απελευθέρωση, αφετέρου να επανέλθει ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ στην Ελλάδα. Μετά την απελευθέρωση φυλακίστηκε ως δωσίλογος, αποφυλακίστηκε το 1945, και το 1950 κατέβηκε υποψήφιος βουλευτής το 1950 με το Εθνικόν Κόμμα του Ναπολέοντα Ζέρβα, αλλά απέτυχε να εκλεγεί. Έφυγε από την ζωή τον Φεβρουάριο του 1952.
Άνθρωπος της δράσης, αλλά και σκληρός στις πρακτικές του, αμετακίνητος στις θέσεις του, δεν δίσταζε να μετέλθει ακροτήτων για να υπηρετήσει το προσωπικό του όραμα• όπως δεν δίστασε να καταλύσει τη δημοκρατία και να επιβάλει δικτατορία, θεωρώντας ότι έτσι ωφελεί τη χώρα, ενώ στην πραγματικότητα η Ελλάδα μετά το πέρας του πραξικοπήματός του μέτραγε τις πληγές της – ειδικά σε επίπεδο διεθνών σχέσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου