Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ-ΚΟΝΤΟΝΗ
Είναι κτισμένος πάνω σε ένα πλάτωμα, σε υψόμετρο 580 μ, μεταξύ των οικισμών της Λούχας και του Γύρι, το οποίο είναι προσβάσιμο από τον επαρχιακό δρόμο που συνδέει τους δύο οικισμούς.
Από το βουνί του Βραχιώνα δεχόταν δυτικούς ανέμους (πουνέντε), από τη Λούχα νότιους (όστρια), από το χωριό βόρειους (τραμουντάνα) και κάτι που είχε παρατηρήσει ο αφηγητής μας: οι άνεμοι για να γυρίζει ο μύλος, ξεκινούσαν με όστρια, μετά γαρμπής, πουνέντες, μαΐστρος και τελείωναν με τραμουντάνα τα ξημερώματα!
Η λιθοδομή του αποτελείται από πέτρες μικρές και μεγάλες με καλή μεταξύ των συναρμογή και καλής ποιότητας κονίαμα (χρησιμοποιηθηκε ασβέστης από ασβεστοκάμινο που κατασκεύασαν για αυτό το σκοπό).
Η είσοδός του και τα 2 παράθυρά του, έχουν σχηματισθεί από μεγαλύτερους λαξευμένους λίθους και τα υπέρθυρα είναι από ξύλο ελιάς.
Η επιφάνεια της τοιχοποιίας φέρει εσωτερικά και εξωτερικά ένα πολύ λεπτό επίχρισμα.
Η περίμετρος της βάσης είναι 20,25μ. δηλαδή η εξωτερική ακτίνα στη βάση του τοίχου είναι 3,22μ. και η εσωτερική είναι 1,72μ. συνεπώς το πάχος του στη βάση είναι 1,50μ.
Εσωτερικά αναπτύσσεται η σκάλα που οδηγεί στον πάνω περιμετρικό διάδρομο και ξεκινά από το δεξιό μέρος της βάσης. Το πλάτος της είναι 0,80μ το ύψος των σκαλοπατιών 0,20 μ., το σφηνοειδές πάτημα 0,30 +0,17 μ. και έχει συνολικά 21 σκαλοπάτια από ολόσωμους λαξευτούς λίθους που επικάθονται σε αναλόγου πάχους τοιχοποιία.
Ο περιμετρικός διάδρομος που καταλήγει η σκάλα έχει πλάτος 0,80 μ. και περικλείεται από τοιχοποιία ύψους 1,20 μ. και πάχους 1,00 μ πάνω στην οποία εδραζόταν η ξύλινη κατασκευή η οποία περιστρεφόταν μαζί με την ελαφριά τρίριχτη στέγη (που δεν υπάρχει) το κατάρτι και όλο τον αλεστικό μηχανισμό.
Η ρόδα, το κατάρτι και όλες οι ξύλινες κατασκευές είχαν επίσης κατασκευαστεί από τους τους αδελφούς Διονύσιο και Φίλιππο!
Ο σημερινός ιδιοκτήτης και τελευταίος μυλωνάς Αναστάσιος Γιακουμέλος ή Ρορός του Φίλιππα, επισήμανε ότι η εξωτερική κλίση του μυλόπυργου ξεκινάει από τη θεμελίωση και από ότι είχε ακούσει μόνο στον συγκεκριμένο μύλο υπάρχει αυτή η κατασκευαστική λεπτομέρεια.
Τα δύο λιθάρια, τα οποία δεν ήταν μονοκόμματα, κατασκευάσθηκαν πάνω στο πατάρι του πάνω διαζώματος. Αποτελούνταν από δύο σιδερένια στεφάνια μέσα στα οποία τοποθετούσαν ηφαιστειογενή πετρώματα που τα έφερναν από την Μήλο και τα κενά τα συμπλήρωναν με γύψο και για τον λόγο αυτό ονομάζονταν και Μηλόπετρες.
Από τα δύο λιθάρια, το κάτω ή κατάρι ήταν ακίνητο και το πάνω ή πανάρι περιστρεφόταν, ήταν δε κλεισμένα μέσα σε ξύλινο κουτί που ονομαζόταν καρτέλο στο οποίο συγκεντρωνόταν το αλεύρι και το οποίο δεν υπάρχει. Το πατάρι που ευρίσκονταν οι μυλόπετρες είχε 5-6 δοκάρια τα πατωματόξυλα. Επίσης δεν υπάρχει σήμερα η φτερωτή - αντενωσιά, η οποία αποτελείτο από δώδεκα αντένες μήκους 6 μέτρων που έφερναν τριγωνικά πανιά από καραβόπανο.
Στη βάση του μύλου υπάρχει λίθος με μορφή άγκιστρου διπλού που τον χρησιμοποιούσαν για να δένουν το σκοινί που ακινητοποιούσε την φτερωτή-αντενωσιά! Όταν άνοιγαν ένα δυο πανιά στη φτερωτή, αυτή γύριζε από τον αέρα και δεν μπορούσαν να ανοίξουν τα υπόλοιπα. Έτσι την ακινητοποιούσαν με το σκοινί στο άγκιστρο όταν δεν υπήρχε δεύτερο άτομο για να την κρατάει ακίνητη.
Επίσης δίπλα από την είσοδο στο σώμα του μύλου υπάρχει ημικυκλική διαμπερής οπή από την οποία περνούσαν το σκοινί των ζώων για να το φορτώσουν η ξεφορτώσουν.
Με την λειτουργία των αλευρόμυλων με πετρελαιομηχανές υπήρξε κάμψη της λειτουργία του, μετά όμως τον σεισμό του 1953, επειδή ο κόσμος φοβόταν να πάει να αλέσει στα ετοιμόρροπα κτίρια που στέγαζαν τις πετρελαιοκίνητες αλευρομηχανές, ξαναγύρισαν στον ανεμόμυλο, ο οποίος έστεκε αλώβητος από τον σεισμό, για να κλείσει οριστικά το 1960.
Τα στοιχεία που αναφέρονται στην δημοσίευση αυτή μάς τα αφηγήθηκε ο κ. Αναστάσιος Γιακουμέλος ή Ρορός του Φίλιππα, απόγονος του αρχικού κτήτορα, που γεννήθηκε στο Γύρι το 1935 και τελευταίος μυλωνάς. Ήταν ο τελευταίος μυλωνάς... Οι προηγούμενοι μυλωνάδες ήταν ο πατέρας του Φίλιππος, ο νόνος του Διονύσιος, ο προνόνος του Αντώνιος και κατασκευαστές του οι αδελφοί Διονύσιος και Φίλιππος. Βοηθούς στον Μύλο δεν είχαν, ενώ ως αλεστικά παρακρατούσαν το 3% του παραγόμενου αλευριού. Ζύγιζαν πρώτα το στάρι και μετά το παραγόμενο αλεύρι με το στατέρι: είδος ζυγαριάς.
Τα χωριά που εξυπηρετούσε ο Μύλος ήταν το Γύρι, η Λούχα, ο Άι Λιός (εκ του: Άγιος Λέων) και ο Φαγιάς. Μια φορά πήγε κάποιος να αλέσει σιτάρι και διαπιστώνοντας την τέλεια λειτουργία του ανεμόμυλου είπε θαυμαστικά: "Ωωω! Να είχα ένα τέτοιο μύλο να δουλεύει", για να του απαντήσει ο μυλωνάς: "Δεν το λες σωστά! Να 'χες έναν τέτοιο μυλωνά!"
Στην Κατοχή οι Ιταλοί είχαν σφραγίσει τον Μύλο. Κάθε βράδυ ο εξάδελφος του πατέρα του, Ανδρέας Καμπιώτης, που έμενε στις Μαριές, όπου υπήρχε η βάση των Ιταλών, παρακολουθούσε προς ποια κατεύθυνση έφευγε το περίπολο. Όταν έβλεπε πως κατευθυνόταν προς άλλα χωριά, έτρεχε προς τον Βραχιώνα που στο μέσον της διαδρομής τον περίμενε ο ανιψιός του πατέρα του, Διονύσιος Ξένος, ο οποίος συνέχιζε μέχρι τον Μύλο, τους ειδοποιούσε και αυτοί τον ξεσφράγιζαν, άλεθαν το σιτάρι και, πριν ξημερώσει, τον ξανασφράγιζαν.
 |
| Ο ανεμόμυλος χιονισμένος. Φωτογραφία Χρήστου Λούντζη. |
Ο ανεμόμυλος του Ρορού στο Γύρι, κτίσθηκε από τους αδελφούς Διονύσιο και Φίλιππο Γιακουμέλο του Αντωνίου, το χρονικό διάστημα 1838 - 1840, οι οποίοι ήταν και οι ιδιοκτήτες. Ανήκει στην κατηγορία με κατακόρυφη φτερωτή και δυνατότητα περιστροφής προς την κατεύθυνση του ανέμου και γενικότερα (όπως αναφέρει ο αείμνηστος καθηγητής Διονύσιος Ζήβας, στην εργασία του "Προβιομηχανικές εγκαταστάσεις στη Ζάκυνθο"), στην κατηγορία του Μεσογειακού Μυλόπυργου με κυλινδρική κάτοψη και ελαφρά κεκλιμένη την εξωτερική πλευρά.
Είναι κτισμένος πάνω σε ένα πλάτωμα, σε υψόμετρο 580 μ, μεταξύ των οικισμών της Λούχας και του Γύρι, το οποίο είναι προσβάσιμο από τον επαρχιακό δρόμο που συνδέει τους δύο οικισμούς.
Από το βουνί του Βραχιώνα δεχόταν δυτικούς ανέμους (πουνέντε), από τη Λούχα νότιους (όστρια), από το χωριό βόρειους (τραμουντάνα) και κάτι που είχε παρατηρήσει ο αφηγητής μας: οι άνεμοι για να γυρίζει ο μύλος, ξεκινούσαν με όστρια, μετά γαρμπής, πουνέντες, μαΐστρος και τελείωναν με τραμουντάνα τα ξημερώματα!
Η λιθοδομή του αποτελείται από πέτρες μικρές και μεγάλες με καλή μεταξύ των συναρμογή και καλής ποιότητας κονίαμα (χρησιμοποιηθηκε ασβέστης από ασβεστοκάμινο που κατασκεύασαν για αυτό το σκοπό).
Η είσοδός του και τα 2 παράθυρά του, έχουν σχηματισθεί από μεγαλύτερους λαξευμένους λίθους και τα υπέρθυρα είναι από ξύλο ελιάς.
Η επιφάνεια της τοιχοποιίας φέρει εσωτερικά και εξωτερικά ένα πολύ λεπτό επίχρισμα.
Η περίμετρος της βάσης είναι 20,25μ. δηλαδή η εξωτερική ακτίνα στη βάση του τοίχου είναι 3,22μ. και η εσωτερική είναι 1,72μ. συνεπώς το πάχος του στη βάση είναι 1,50μ.
Η ρόδα, το κατάρτι και όλες οι ξύλινες κατασκευές είχαν επίσης κατασκευαστεί από τους τους αδελφούς Διονύσιο και Φίλιππο!
Ο σημερινός ιδιοκτήτης και τελευταίος μυλωνάς Αναστάσιος Γιακουμέλος ή Ρορός του Φίλιππα, επισήμανε ότι η εξωτερική κλίση του μυλόπυργου ξεκινάει από τη θεμελίωση και από ότι είχε ακούσει μόνο στον συγκεκριμένο μύλο υπάρχει αυτή η κατασκευαστική λεπτομέρεια.
Τα δύο λιθάρια, τα οποία δεν ήταν μονοκόμματα, κατασκευάσθηκαν πάνω στο πατάρι του πάνω διαζώματος. Αποτελούνταν από δύο σιδερένια στεφάνια μέσα στα οποία τοποθετούσαν ηφαιστειογενή πετρώματα που τα έφερναν από την Μήλο και τα κενά τα συμπλήρωναν με γύψο και για τον λόγο αυτό ονομάζονταν και Μηλόπετρες.
Από τα δύο λιθάρια, το κάτω ή κατάρι ήταν ακίνητο και το πάνω ή πανάρι περιστρεφόταν, ήταν δε κλεισμένα μέσα σε ξύλινο κουτί που ονομαζόταν καρτέλο στο οποίο συγκεντρωνόταν το αλεύρι και το οποίο δεν υπάρχει. Το πατάρι που ευρίσκονταν οι μυλόπετρες είχε 5-6 δοκάρια τα πατωματόξυλα. Επίσης δεν υπάρχει σήμερα η φτερωτή - αντενωσιά, η οποία αποτελείτο από δώδεκα αντένες μήκους 6 μέτρων που έφερναν τριγωνικά πανιά από καραβόπανο.
Ο μύλος στο ανώφλι φέρει σταυρό και την χρονολογία 1840.
Πλησίον του μύλου υπάρχει μια στέρνα με πέτρινο ολόσωμο φιλιατρό και μια πέτρινη σκάφη.
Με την λειτουργία των αλευρόμυλων με πετρελαιομηχανές υπήρξε κάμψη της λειτουργία του, μετά όμως τον σεισμό του 1953, επειδή ο κόσμος φοβόταν να πάει να αλέσει στα ετοιμόρροπα κτίρια που στέγαζαν τις πετρελαιοκίνητες αλευρομηχανές, ξαναγύρισαν στον ανεμόμυλο, ο οποίος έστεκε αλώβητος από τον σεισμό, για να κλείσει οριστικά το 1960.
Τα στοιχεία που αναφέρονται στην δημοσίευση αυτή μάς τα αφηγήθηκε ο κ. Αναστάσιος Γιακουμέλος ή Ρορός του Φίλιππα, απόγονος του αρχικού κτήτορα, που γεννήθηκε στο Γύρι το 1935 και τελευταίος μυλωνάς. Ήταν ο τελευταίος μυλωνάς... Οι προηγούμενοι μυλωνάδες ήταν ο πατέρας του Φίλιππος, ο νόνος του Διονύσιος, ο προνόνος του Αντώνιος και κατασκευαστές του οι αδελφοί Διονύσιος και Φίλιππος. Βοηθούς στον Μύλο δεν είχαν, ενώ ως αλεστικά παρακρατούσαν το 3% του παραγόμενου αλευριού. Ζύγιζαν πρώτα το στάρι και μετά το παραγόμενο αλεύρι με το στατέρι: είδος ζυγαριάς.
Τα χωριά που εξυπηρετούσε ο Μύλος ήταν το Γύρι, η Λούχα, ο Άι Λιός (εκ του: Άγιος Λέων) και ο Φαγιάς. Μια φορά πήγε κάποιος να αλέσει σιτάρι και διαπιστώνοντας την τέλεια λειτουργία του ανεμόμυλου είπε θαυμαστικά: "Ωωω! Να είχα ένα τέτοιο μύλο να δουλεύει", για να του απαντήσει ο μυλωνάς: "Δεν το λες σωστά! Να 'χες έναν τέτοιο μυλωνά!"
Στην Κατοχή οι Ιταλοί είχαν σφραγίσει τον Μύλο. Κάθε βράδυ ο εξάδελφος του πατέρα του, Ανδρέας Καμπιώτης, που έμενε στις Μαριές, όπου υπήρχε η βάση των Ιταλών, παρακολουθούσε προς ποια κατεύθυνση έφευγε το περίπολο. Όταν έβλεπε πως κατευθυνόταν προς άλλα χωριά, έτρεχε προς τον Βραχιώνα που στο μέσον της διαδρομής τον περίμενε ο ανιψιός του πατέρα του, Διονύσιος Ξένος, ο οποίος συνέχιζε μέχρι τον Μύλο, τους ειδοποιούσε και αυτοί τον ξεσφράγιζαν, άλεθαν το σιτάρι και, πριν ξημερώσει, τον ξανασφράγιζαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου