[Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί συνεισφορά του γράψαντος στο Ημερολόγιο τοίχου 2024 της Χορωδίας Ζακύνθου "Η Φανερωμένη", το οποίο είναι αφιερωμένο στους Ποιητές και τους Λογίους της Ζακύνθου.]
Νικόλαος Κουτούζης (1741-1813): Ιδιόρρυθμος άνθρωπος και παπάς. Αξιομνημόνευτος σατιρικός ποιητής και ζωγράφος
“Όλοι βρίζουν τον Κουτούζη
που αλήθεια πάντα σκούζει”.
Το ανωτέρω δίστιχο έχει ποιηθεί από τον ίδιο τον παπα-Νικόλα Κουτούζη, αφορά στον εαυτό του και δι’ αυτού μάς συστήνεται, καθώς αποτελεί μιαν ιδιαίτερη περίπτωση ιερωμένου και καλλιτέχνη (ζωγράφου και αγιογράφου) στην τοπική ιστορία της Ζακύνθου, αλλά και στην εν γένει εκκλησιαστική ιστορία και ελληνική τέχνη, με πολλά ταλέντα και εκατοντάδες εχθρούς.
Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1741. Θεωρείται σπουδαίος εκπρόσωπος της Επτανησιακής Σχολής, μαθητής του Νικολάου Δοξαρά, ζωγραφίζοντας μάλλον τους αγίους του, παρά αγιογραφώντας τους. Πολύ πιθανόν, να είχε διδαχθεί την τέχνη της ζωγραφίας, στην αναγεννησιακή Βενετία (μεταξύ των ετών 1760 και 64), οπότε κατόπιν μεταλαμπάδευσε τις γνώσεις του στο νησί της Ζακύνθου.
Από πολύ νωρίς, 16χρονος, ιστόρησε δυο εικόνες στον -μη υπάρχοντα σήμερα- Ναό του Αγίου Δημητρίου του Κόλα, ενώ κορυφαίο και αξιομνημόνευτο έργο του θεωρείται αυτό του 1766, η Λιτανεία του Αγίου Διονυσίου, το οποίο θησαυρίζεται σήμερα στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου. Ως προς την κοσμική ζωγραφική του, αναδείχθηκε σημαντικός προσωπογράφος.
Ως άνθρωπος υπήρξε φίλερις και ιδιότροπος κι ενώ είχε το τάλαντο της ποίησης, γράφοντας λυρικά ποιήματα, εκκλησιαστικούς ύμνους, κυρίως όμως σατιρικά ποιήματα, γέμοντα αθυροστομιών, αμέσως δημιουργούσε εχθρούς, οι οποίοι επιζητούσαν εκδίκηση. Σε κάποια αψιμαχία τον μαχαίρωσαν στο πρόσωπο, διότι συνήθως έθιγε με τις έμμετρες βωμολοχίες του, επώνυμους δυνατούς της εποχής του, άρχοντες και συνεργάτες τους, αλλά και ιερωμένους. Ένας από τους εχθρούς του, τον οποίον “περικοσμούσε” με σάτιρες ήταν ο επίσης ποιητής και Αναγνώστης Αντώνιος Μαρτελάος, δάσκαλος του Διονυσίου Σολωμού. Το 2017, από τις εκδόσεις “Περίπλους”, κυκλοφορήθηκαν αλογόκριτα τα σατιρικά - βωμολοχικά ποιήματά του.
Ως ιερέας (σημειωτέον, χειροτονήθηκε στη Λευκάδα το 1777) ντυνόταν με ράσα προκλητικά ραμμένα, μη συνηθιζόμενα στους ιερείς της εποχής, όμως, κατά την τέλεση των ιερατικών καθηκόντων του, παραδίδεται ότι ήταν άψογος και ιεροπρεπής, αν και με εξεζητημένη θεατρικότητα. Και σε αυτήν όμως την πτυχή του βίου του κατηγορήθηκε για “ανάρμοστη συμπεριφορά και παραβίαση της ορθόδοξης τελετουργίας”. Ως εκ τούτου, από την προϊσταμένη του αρχή καταδικάσθηκε και παύθηκε το 1810, επανήλθε όμως στις ιεροπραξίες του, τρία χρόνια αργότερα, όταν αποδείχτηκε ότι οι κατηγορίες ήταν πλεκτάνη εναντίον του.
Απεβίωσε στη γενέτειρά του, στις 23 Ιουλίου 1813 και θάφτηκε στον Ναό της Φανερωμένης πόλεως Ζακύνθου. Συνεχιστής της τέχνης του θεωρείται ο Νικόλαος Καντούνης.
π. Παναγιώτης Καποδίστριας
Θεολόγος - Ποιητής - Γεν. Αρχ. Επίτροπος Ι.Μ.Ζ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου