Η παραμυθία των παραμυθιών

Τα σπίρτα που ενοτίσανε ξέρουνε την αλήθεια
ανάβω βράδυ κι αρχινάω γορδόνι παραμύθια.
Π.Κ.

Ο λόγος αναπόφευκτα καί πάλι για το Υπέρλογο, την προαιώνια, μυστική και αναπότρεπτη αυτή ροπή της ύπαρξης. Την κατάσταση δηλαδή εκείνη, κατά την οποία χειραγωγείται ο ανυποψίαστος κατευθείαν στην επικράτεια του Ονείρου, την οριστική και θάλλουσα , εννοώ, πατρίδα του καθενός μας. Εν' από τα οχήματα του ανθρώπινου λόγου προς τα εκεί - από τ' αρτιότερα κι ασφαλέστερα - είναι τα Π α ρ α μ ύ θ ι α. Ας μη θεωρήσουμε, ότι η καθαρόαιμη αυτή λαϊκή έκφραση αποτελεί τρόπο εξόδου μόνον από την αισθητή ή αδιόρατη φυλακή της καθημερινότητας. Πρώτα και κύρια συνιστά άριστη μέθοδο αγωγής πνευματικής υγείας και ταυτόχρονα παυσίλυπο, παυσίπονο, με καταλυτικά πάντως αποτελέσματα. Διότι, αν οτιδήποτε το ιδιαίτερα πολύπλοκο και αδιανόητο για μας, μπορεί εντούτοις στην περιοχή του παραμυθιού, με την υπέρβαση των λογικών συνόρων, να καταστεί προσβάσιμο, αν σε τελική ανάλυση "ζούνε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα", γιατί τότε να μην πασχίσουμε κι εμείς να τα εγκοσμιώσουμε όλ’ αυτά ως καθημερινή μας πρακτική; Μα δικαιότατα θ' αναρωτηθείτε, πώς είναι μπορετό τα ονειρικά και τα παραμυθένια να προτείνονται ως παυσίπονο ή ως σύγχρονος τρόπος ζωής, σε μιαν εποχή λανθάνουσας μα κυριαρχικής πνευματικής ατροφίας και αστοχίας, μέ δεδομένο μάλιστα τον καταιγισμό έως πλησμονής γνώσεων πανταχόθεν, τα μύρια όσα επιτεύγματα του διαδικτύου, τη σκληροκαρδία της παγκοσμιοποίησης; Σήμερα μάλιστα, που, μες από χίλια μύρια κύματα, ακόμη και το φερόμενο ως "ιδιωτικό όραμα" στην Τέχνη ξεθωριάζει ολοένα ή έχει ήδη αμαυρωθεί κατάφορα και η μοναχικότητα - κρυφός καημός του καθενός αγιάτρευτος - νοτίζει έως ασθένειας και θανάτου τo σύγχρονο άνθρωπο.

Η όλη αυτή θέση του προβληματισμού μας θέτει ταυτόχρονα "τον δάκτυλον επί τoν τύπoν των ήλων". Διότι, αν όλ' αυτά συμβαίνουν έτσι, τότε είναι αναγκαίο ο σύγχρονος άνθρωπος - επιστρέφοντας σιγά σιγά στην απωλεσμένη του αθωότητα - να π α ρ η γ ο ρ η θ ε ί επιτέλους, οπότε πια ευκολότερα θα ξεδιακρίνει το μίτο για τη διέξοδο απ΄ τον όλο αυτό λαβύρινθο.Το μέγα ζητούμενο της εποχής μας, δεν είναι να καταστείλουμε, ως νεόκοποι και όλως γραφικοί ομολογουμένως ΔονΚιχώτες, τα ολόγυρα και μέσα μας ούτως ή άλλως τεκταινόμενα, αλλά με σοφία και περίσκεψη να μ ε τ α μ ο ρ φ ώ σ ο υ μ ε - όσο περνάει απ' το χέρι μας - το νεώτερο κόσμο, με το ν' απαλύνουμε κατ' αρχήν την υπαρξιακή του ανεστιότητα, αμβλύνοντάς την έτσι. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, πιστεύω, ότι οι αρχαιότερες και σοφότερες των δικών μας γενεές την π α ρ η γ ο ρ ί α την ονόμασαν "π α ρ α μ υ θ ί α". Γι' αυτό ακριβώς και εισηγούμαι την "π α ρ α μ υ θ ί α τ ω ν π α ρ α μ υ θ ι ώ ν". Διότι είμαι βαθύτατα πεπεισμένος, ότι η συχνότατα υπερρεαλιστική αισθητική τους, η ευλυγισία των διαλεκτικών τους υπερβάσεων, ο θρυμματισμός των χρονικών και τοπικών κατεστημένων, η καλολογική τους απλότητα και κατά συνέπειαν η αφοπλιστική αμεσότητά τους φέρουν αφ' εαυτών τη δυναμική της π α ρ η γ ο ρ ί α ς, η οποία εντέλει αυτή μ ε τ α μ ο ρ φ ώ ν ε ι τα πρόσωπα, τα είδη και τα πράγματα.

Είναι ανάγκη να επανέλθουμε στο πολίτευμα των παραμυθιών, το κατά πολύ αυθεντικότερο, αθωότερο και πιο τελεσφόρο απ' το δικό μας. Είναι ανάγκη να επανεύρουμε την πηγαία αισιοδοξία και τη δημιουργική έμπνευση της πρόωρα τραυματισμένης παιδικότητάς μας, με κάθε κόστος. Αποτελεί πια κοινό τόπο η διαπίστωση, ότι τα όποια πλάσματα της φαντασίας μας αποδεικνύονται ολοένα ειλικρινέστερα όλων των γνωστών - αγνώστων ρεαλιστικών, άνοστων κι ανέραστων συνήθως εξαμβλωμάτων της τρέχουσας πνιγηρής επικαιρότητας. Η εν γένει Τέχνη διαθέτει άλλωστε τη χαρακτηριστική ιδιότητα, να φυγαδεύει την ύπαρξη προς το ασφαλέστερο και τελειότερο, διασώζοντάς την. Αυτό ακριβώς κατορθώνουν και τα π α ρ α μ υ θ η τ ι κ ά Π α ρ α μ ύ θ ι α, τα οποία δεν έπαψε ποτέ να παράγει ως ανάγκη αναπνοής και να διηγείται ο λαός μας, σε ώρες μάλιστα άκρας τρυφερότητας, νοσταλγίας και θαλπωρής, στις πιο ιερές του ώρες δηλαδή. Διότι κ α ι τα Π α ρ α μ ύ θ ι α ε ί ν α ι Τ έ χ ν η. Τη μαεστρία και την ευαισθησία του αφοσιωμένου Τεχνουργού χρειάζονται κι αυτά για να εκφρασθούν, να νουθετήσουν, να νύξουν τις ευαισθησίες μας, στην δε διαυγή τους επικράτεια υποφώσκει Ποίηση, Ζωγραφική, Μουσική και κάθε άλλη παρόμοια ευγένεια. Κι ακόμη ευδοκιμούν εκεί μέσα η λεπταίσθητη σάτιρα, το σπαρταριστό έως δακρύων γέλιο, το άλλο δάκρυ εξάλλου απ' την ψυχή, ο στεναγμός απ' τα κατάβαθα για τα πάθη και τα λάθη, ο από μηχανής θεός παρών κι αυτός - για να δικαιώνουν έτσι την αρχαία συγγένεια και καταγωγή τους-, το άφθιτο φως του Αγαθού καταστέλλοντας αέναα το πρόσκαιρο σκοτάδι, η Ύβρις και η Νέμεσις κι αυτές παρούσες οπωσδήποτε, οι κοινωνικές διαπλοκές σε απρόσμενη συνύπαρξη και ισορροπία, τα μέχρι τότε Μέγιστα σμικρυνόμενα τώρα και τα Μικρά ν' αποθεώνονται... Και πάει λέγοντας...

Τι χάρη και χαρά, να εμπιστευόμαστε τούς γλυκύτατους και πολυφίλητους ήρωες των Παραμυθιών! Τι εξαίρετο προνόμιο για τούτο το "αλωνάκι", που το λένε Ζάκυνθο, να έχει πλουτισθεί με τέτοιο πρωτογενές λαογραφικό υλικό, με τόσες και τέτοιες παρηγοριές! Να γνωρίζει δηλαδή ο καθένας, ότι, εάν έρθει κάποτε καιρός, που όλοι κι όλα τον εγκαταλείψουν, μπορεί να καταφεύγει εκεί στις ώρες του λυγμού, για ν' αποθέτει το φορτίο των κάθε λογής παθών του, ανταλλάσσοντάς το με την άφατη τέρψη της παραμυθένιας αλήθειας ή, αν προτιμάτε, του αληθινού παραμυθιού, του πιθανού απίθανου και του αλλιώτικα ωραίου, εκεί όπου ανέκαθεν διαδραματίζεται η ανθρώπινη σχοινοβασία.

[Πρόλογος π.Π.Κ. από τα "ΖΑΚΥΝΘΙΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ", εκδ. Θεάτρου Αβούρη, Αθήνα 2000,τ. 3, 7-10]