© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2008

"Σκλάβοι στα δεσμά τους" και Τώνης Λυκουρέσης

Το βιβλίο του Κωσταντίνου Θεοτόκη «Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους» μετέφερε μ' επιτυχία στη μεγάλη οθόνη ο Ζακυνθινός σκηνοθέτης (και πολύ καλός μας φίλος) Τώνης Λυκουρέσης. Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στην Αθήνα και την Κέρκυρα, τόπο, όπου και διαδραματίζεται η ιστορία.

Αυτές τις μέρες, στο 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, η ταινία "σάρωσε" τα βραβεία, εν συνόλω δέκα: Β΄ Βραβείο ταινίας μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, Σκηνοθεσίας ο Τώνη Λυκουρέσης, Σεναρίου από κοινού στους Ιωάννη Μαρούδα, Τώνη Λυκουρέση, Μαρία Βαρδάκα, Ερμηνείας 1ου Ανδρικού Ρόλου στον Γιάννη Φέρτη, Ερμηνείας 2ου Ανδρικού Ρόλου στον Χρήστο Λούλη, Ερμηνείας 2ου Γυναικείου Ρόλου στην Δήμητρα Ματσούκα, Σκηνογραφίας στον Κωνσταντίνο Ζαμάνη, Μουσικής στον Μίνω Μάτσα, Ήχου στον Νίκο Μπουγιούκο και Ενδυματολογίας στην Μπιάνκα Νικολαρεΐζη.

Αξίζει να δούμε, πώς ο ίδιος ο Λυκουρέσης είδε την όλη αυτή περιπέτεια της μεταφοράς στην οθόνη μιας ιστορίας εποχής, ενός τόσο σημαντικού συγγραφέα:
«Η περίοδος που με ενδιαφέρει κινηματογραφικά, είναι τα χρόνια των ανατροπών και των αναπόφευκτων κοινωνικών εξελίξεων. Δε με ενδιαφέρει να σκηνοθετήσω μια ταινία εποχής που να αναλωθεί στη μουσειακή καταγραφή μιας αριστοκρατικής οικογένειας, αναπαριστώντας τους κώδικες συμπεριφοράς της εποχής της. Διεκδικώ να φωτίσω την προσωπικότητα και την ψυχική κατάσταση των ηρώων της ταινίας μέσα από ένα σύγχρονο ερμηνευτικό ύφος, θεωρώντας ότι αντίστοιχες φιλοδοξίες και συγκρούσεις σημαδεύουν και το σήμερα, ένα ολόκληρο αιώνα από την χρονική περίοδο των "Σκλάβων στα δεσμά τους".
Ως προς την εικαστική / αισθητική ατμόσφαιρα, που δημιούργησε στην ταινία, δηλώνει, ότι «αυτή προκύπτει από τη μελέτη ζωγραφικών πινάκων και φωτογραφιών της αντίστοιχης περιόδου, με μία αφαιρετική όμως διαχείριση των κινηματογραφικών μέσων, ώστε το ύφος της ταινίας να σχολιάζει το χθες και όχι να το αναπαριστά με νατουραλιστική ακρίβεια».
Για τους πολυειδείς χαρακτήρες που ιστορούνται μες στην ταινία, λέει ο Τώνης, ότι «δεν είναι μονοσήμαντοι, αλλά μπλεγμένοι και μετέωροι ανάμεσα στον ατομικό ψυχισμό τους και τους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς (καλοί και κακοί ταυτόχρονα), πρόσωπα που προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στα βίαια ατομικά πάθη και τις ιστορικές αλλαγές γύρω τους».
Τι ιστορούν το βιβλίο και η ταινία

Το βιβλίο «Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους» εκδόθηκε το 1922 και θεωρείται κορυφαίο έργο του Κωσταντίνου Θεοτόκη. Πολυδιάστατο, διεισδυτικό στον κοινωνικό status της Κέρκυρας των αρχών του 20ού αιώνα, η ιστόρηση του Θεοτόκη μεταδίδει ανάγλυφα το πέρασμα από την αριστοκρατική στην αστική τάξη. Μία αριστοκρατική τάξη που κυριάρχησε για πάνω από τέσσερις αιώνες στα Ιόνια νησιά, και άφησε τη θέση της στην νέα τάξη πραγμάτων, συχνά επώδυνα. «Οι Σκλάβοι στα δεσμά τους», κατά τον Τερζάκη, είναι «ένα μυθιστόρημα οργανωμένο περισσότερο σαν σκηνές». Όλοι οι μελετητές του Θεοτόκη μιλούν για «κινηματογραφικότητα της αφήγησης».
Βασικός πυρήνας και του βιβλίου όσο και του σεναρίου είναι η παλιά αρχοντική οικογένεια των Οφιομάχων, η οποία βιώνει το τέλος της κυριαρχίας της. Οι κινήσεις απελπισίας και πανικού, που κάνει η Οικογένεια δεν οδηγούν πουθενά, αφού η εποχή προβάλλει την κυριαρχία των αστών και το γέννημα του σοσιαλιστικού οράματος.

Ο πατέρας Αλέξανδρος Οφιομάχος, αδύνατος μπροστά στους νέους νόμους, που επιβάλλει το ελληνικό κράτος και οι οποίοι ισχυροποιούν τους μέχρι πρότινος υποτακτικούς, επιρρεπής στην σπατάλη που απαιτεί η τάξη του, οδηγεί την οικογένεια σε οικονομικό αδιέξοδο. Η μητέρα της Οικογένειας ακολουθεί τον πατέρα - αφέντη, τα παιδιά ο Γιωργής, ο Σπύρος και η Λουΐζα αναζητούν τον πλούσιο γάμο, που θα τους προσφέρει τη σιγουριά και θα τους αποτρέψει από την χρεοκοπία.
Μοναδική εξαίρεση η Ευλαλία, η μεγάλη κόρη της Οικογένειας, που είναι ερωτευμένη με τον ρομαντικό διανοούμενο Άλκη Σωζόμενο. Στον αντίποδα της Ευλαλίας, η Αιμιλία Βαλσάμη απογοητευμένη από τον γάμο της, ζει την ευτυχία παράνομα στην αγκαλιά του Γιωργή, ελπίζοντας στη συνέχεια αυτής της σχέσης. Η συνάντηση της Ευλαλίας με τον πλούσιο γιατρό και βουλευτή Αριστείδη Στεριώτη είναι μοιραία. Ο γιατρός ερωτεύεται την Ευλαλία και ζητάει το χέρι της από τον πατέρα της. Ο Αλέξανδρος Οφιομάχος πνιγμένος στα χρέη, αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα που θέλει τον Γιωργή να έχει σχέσεις με την Αιμίλια, το Σπύρο να κυνηγάει την τύχη του πίσω από πολύφερνες νύφες και τα χαρτιά, τη Λουΐζα να έχει μια σχέση χωρίς μέλλον με τον γιο του πλούσιου τραπεζίτη και τον τοκογλύφο Χαντρινό ν' απαιτεί τα χρωστούμενα βρίσκει την σανίδα σωτηρίας που έψαχνε.
Ο γάμος της Ευλαλίας φαντάζει για την οικογένεια των Οφιομάχων σα θεόσταλτο δώρο, οι όποιες ηθικές αρχές και αναστολές παραγκωνίζονται. Η ωμή οικονομική συναλλαγή δίνει τέλος σ' έναν ρομαντικό έρωτα. Ο Άλκης φεύγει από την Κέρκυρα, η Ευλαλία παντρεύεται, ο Γιωργής χωρίζει από τη ερωμένη του, ο Σπύρος συνεχίζει τα χαρτιά η μικρή Λουίζα γίνεται επίσημα η ερωμένη του γιου του τραπεζίτη και η Αιμιλία απογοητευμένη βρίσκει τον έρωτα σε νέα αγκαλιά, μία κίνηση που αλλάζει τα δεδομένα της ιστορίας. Η οικονομική συναλλαγή δεν προσφέρει ούτε χρήμα ούτε ευτυχία στην οικογένεια των Οφιομάχων. Τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει τον ξεπεσμό και την καταστροφή. Σε μια Κέρκυρα που αλλάζει ραγδαία πολιτικό και κοινωνικό πρόσωπο οι προσκολλημένοι στην αριστοκρατία Οφιομάχοι δεν έχουν θέση. Το τέλος τους, σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας τάξης πραγμάτων.

Τώνης Λυκουρέσης
Who is who

Ζακυνθινής καταγωγής, σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ, σκηνοθεσία κινηματογράφου και ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ με το Νίκο Νικολάου. Ιδρυτικό μέλος και κινηματογραφικός κριτικός του περιοδικού «Σύγχρονος κινηματογράφος», είναι σήμερα Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Από το 1986 συνεργάζεται με την κρατική τηλεόραση, δημιουργώντας ντοκιμαντέρ και επικεντρώνοντας την θεματική του κυρίως στο χώρο της Επτανήσου. Παράλληλα σκηνοθετεί για το θέατρο. Την τελευταία δεκαετία διδάσκει αισθητική κινηματογράφου και τεχνική σκηνοθεσίας σε ανώτερες σχολές Δραματικής Τέχνης και Κινηματογράφου και από το 2004 στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών).
Σκηνοθέτησε ταινίες μικρού μήκους, όπως: «Το κουνούπι» 1969, «Ολυμπία ταξιδιωτικό» 1970, «Λουκιανός Κηλαηδόνης - Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας» 1973, «Ύμνος εις την Ελευθερία, Δ. Σολωμός – Ν. Μάντζαρος» 1990. Και ταινίες μεγάλου μήκους: «Η Χρυσομαλλούσα» 1978, «Το αίμα των αγαλμάτων» 1982, «Άλκηστη» 1986, «Νυχτερινή Προβολή 1987» (τηλεταινία ΕΤ1), «Το τραγούδι της ζωής» 2002 (δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ).

10 σχόλια:

ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ είπε...

Ενδιαφέρουσα αναφορά για ταινία, που Από το βιντεάκι ψυχανεμίζομαι εξαιρετική δουλειά.

Είναι από τις ταινίες εποχών που συμπίπτουν με σημαντικές ιστορικές σελίδες που πολύ μου αρέσουν

Μετ' ασπασμών τε και εναγκαλισμών

Ανώνυμος είπε...

ενδιαφέρουσα ταινία!

αν και θεωρώ τους ποιητές της Ελλάδας ανώτερους από τους συγγραφείς της αυτό το μυθιστόρημα φαίνεται πολύ ενδιαφέρον.

αυτό το μπλόγκ θα με κάνει να πιστέψω πως όποιος δεν είναι από τη Ζάκυνθο δεν είναι πνευματικός άνθρωπος :)

Τατιάνα Καρύδη είπε...

Έχω διαβάσει το βιβλίο. Φαντάζομαι οτι και η ταινία που το αποδίδει πρέπει να είναι εξαιρετική. Είδα τη βράβευση στην tv και ήμουν σίγουρη οτι θα δώ αφιέρωμα. Τόπο στους άξιους, τους ταλαντούχους, και στους σημαντικούς ανθρώπους όπου βρίσκονται. Είναι τόσο σημαντικό που οι εποχές συναντιούνται μέσα απο την τέχνη, καθώς ο άνθρωπος που διέρχεται τις εποχές παραμένει ο ίδιος στους πόθους του, στα πάθη του και στα πένθη του επίσης. Η Ματαίωση είναι διαχρονική.

Ανώνυμος είπε...

Μπράβο στον Λυκουρέση, κυρίως γιατί εμπιστεύθηκε τον λόγο ενός συγγραφέα, διαλέχθηκε μαζί του, και βραβεύθηκε, τη στιγμή που ο ελληνικός κινηματογράφος αδυνατεί να μιλήσει μια γλώσσα που να αφορά τον κόσμο μέσα από μια ιστορία κοινής αναφοράς, με αρχή μέση και τέλος. Ο καθένας να κάνει τη δουλειά του. Κι εννοώ ότι μπορεί κάποιος να είναι καλλιτέχνης της εικόνας αλλά να αδυνατεί να αφηγηθεί μια ιστορία με τις απαιτήσεις της κινηματογραφικής γλώσσας. Ας είναι κάποιος άλλος ο σεναριογράφος. Τελευταία μου βγαίνει διαρκώς να είμαι λογοτεχνικοκεντρικός... Συγχωρέστε με!

SATANASSO είπε...

Την ταινία μπόρεσα και την είδα στο Φεστιβάλ το περασμένο Σάββατο και μου άφησε την καλλίτερη εντύπωση.
Κράτησε σωστή οικονομία στην σεναριακή μεταγραφή του βιβλίου αποφεύγοντας πλατειασμούς (όπως η χοροεσπερίδα) και την ντοπιολαλιά που θα μείωνε την δραματικότητα του έργου, καταντόντας το σε φολκλόρ.
Οι ηθοποιοί εξαίρετοι, όλοι. Κουστούμια και μουσική επίσης. Άξιζε την βράβευση.

P. Kapodistrias είπε...

@ Κυρά των Γλάρων,

Πρέπει να την δούμε οπωσδήποτε!

Καλημέρα!

P. Kapodistrias είπε...

@ Ηλιογράφε,

Νομίζω, ναι! Έχουμε καλύτερη ποίηση στην Ελλάδα παρότι πεζογραφία, αλλ' αυτό δεν είναι απαγορευτικό της ποιότητας σε έργα πεζά. Όπως εδώ!

Χαίρομαι που σού αρέσει να βρίσκεσαι ανάμεσά μας!

P. Kapodistrias είπε...

@ Αριάδνη,

Όπως τα λες είναι! Και βέβαια, όταν ένα έργο οποιασδήποτε Τέχνης έχει ριζώσει στην Ποιότητα, έχει απριόρι κατακτήσει την Διαχρονία!

Και ο Τώνης ξέρει να τα συνθέτει όλ' αυτά!

P. Kapodistrias είπε...

@ Αρνταλίον,

Θέτει σημαντικά ζητήματα ως προς τη λειτουργία της Τέχνης.

Συμφωνώ μαζί σου συνήθως! Και τώρα!

Καλημέρα σου!

P. Kapodistrias είπε...

@ Σατανάσσο,

ΤΥΧΕΡΟΤΑΤΕ!!!!
Άρα όσα μάς προσκομίζεις είναι από πρώτο χέρι!

Ευχαριστούμε για την χρήσιμη ανταπόκριση από το ίδιο το Φεστιβάλ!

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails