© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2009

Σκοπιώτισσες του Κόσμου


Σε μια παλαιότερη δημοσίευσή μας, υπό τον τίτλο Μια Ζακυνθινή Παναγία στη Λευκάδα, είχαμε αναφερθεί στον αγιογραφικό τύπο της Παναγίας της Σκοπιώτισσας, που έλκει την καταγωγή της από το Βουνό Σκοπός της Ζακύνθου και, ως επαναλαμβανόμενο τύπο φορητής εικόνας, την συναντάμε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό, όπως π.χ. στο Morsbach της Γερμανίας.
Τότε, αναφερόμενοι σε διάφορα αντίγραφα, είχαμε καλέσει, όσους γνωρίζουν άλλες Σκοπιώτισσες, να επικοινωνήσουν μαζί μας.

Περί τα μέσα του περασμένου Οκτωβρίου μια άγνωστή μας κυρία, η Γερμανίδα Jutta Andrea Helena Geurten, μάς απέστειλε ένα e-γράμμα, στο οποίο, μεταξύ άλλων, μάς έγραφε:



"(...) Το 1999 με συνεπήρε μια εικόνα της Παναγίας στην Ιερά Μονή Αποστόλου Παύλου, στην Πλάκα Λαυρίου [φωτό 1η]. Τόσο, που δεν θα ήθελα να ξαναφύγω από τη ματιά Της. Τη φωτογραφία την έβγαλα εγώ πριν χρόνια. Τώρα έχουν βάλει την εικόνα σε άλλη κορνίζα, επειδή άνθρωποι προσεπάθησαν να την πάρουν. Οι Αδελφές δεν γνώριζαν τίποτα για την εικόνα αυτή. Μια Γυναίκα τούς την χάρισε, όταν άνοιξε το Μοναστήρι.

Λίγον καιρό αργότερα μού χάρισε μια φίλη μου μια χάρτινη εικονίτσα της Παναγίας του Morsbach. Περάσανε τα χρόνια και δεν έφευγε από το μυαλό μου. Και έτσι πήγα εφέτος στο Morsbach, να την δω. Και μετά πήγα στη Μονή του Λαυρίου. Η ομοιότητα είναι αφάνταστη. Η Σκοπιώτισσα στο Morsbach είναι πίσω από μια σιδερένια καγκελωτή Πόρτα σαν Φυλακή, για ασφάλεια βέβαια, και μόνο έτσι μπορεί η εκκλησία να είναι ανοιχτή. Αλλά σαν σε φυλακή είναι και έκλαψα όταν την είδα έτσι. Φυλακισμένη και ξενιτεμένη...

Μια άλλη Σκοπιώτισσα υπάρχει στην Κέρκυρα
[φωτό 2η, η εφέστια εικόνα της Παλαιοκαστρίτσας]. Ιδίου τύπου, αλλά διαφορετικό πρόσωπο. Αυτό ισχύει και για την Εικόνα στη σελίδα σας. (...)"




Σε επόμενο e-γράμμα της η κ. Jutta Geurten, μάς απέστειλε ένα κατατοπιστικό σημείωμα περί της Σκοπιώτισσας του Morsbach [φωτό 3η και 4η], που υπάρχει στην ιστοσελίδα της Ορθόδοξης Ενορίας του Siegen. Το παραθέτουμε αυτούσιο:
ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΣΚΟΠΙΩΤΙΣΣΑ

Μερικές Πληροφορίες για την εικόνα στο Morsbach
Όχι μακρυά από το Siegen και το Olpe βρίσκεται το γραφικό χωριό Morsbach


Η κ. Geurten, έχοντας νεότερες πληροφορίες, προσθέτει στο γράμμα της:

"(...) Ο Καθολικός παπάς, που αγόρασε την εικόνα, έχει πεθάνει. Με τον τωρινό παπά της Καθολικής Εκκλησίας St. Gertrud στο Morsbach θα μιλήσω προσεχώς, γιατί προσπαθώ να φέρω την Σκοπιώτισσα για προσκύνημα στα Εισόδια, στην Εκκλησία μας στην Κολονία. Δεν ξέρω, εάν θα τα καταφέρω. Μα θα προσπαθήσω. (...) Ελπίζω να μάς βοηθήσει η Παναγία. Η Εκκλησία μας είναι Κοίμησις της Παναγίας. (...)"

Η Γερμανίδα Φίλη μας, λοιπόν, προσπάθησε και -ως φαίνεται- τα κατάφερε!!! Τούτο προκύπτει από το σημερινό της e-γράμμα, με το οποίο μάς απέστειλε μια φωτογραφία της Σκοπιώτισσας του Morsbach, όπως στολίστηκε με λουλούδια και αγάπη για τη γιορτή των Εισοδίων στην Κολονία!!!



Στην (ρωμαιοκαθολική) εκκλησία του St. Gertrud, διαφυλάσσεται ένα κειμήλιο μεγάλης αξίας: η βυζαντινή εικόνα της Παναγίας της Σκοπιώτισσας. Προέρχεται από την νήσο Ζάκυνθο. Εκεί, κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού, υψώνεται ένα μεγάλο βουνό, το οποίο φαίνεται να φυλάγει σαν σκοπός το νησί. Γι’ αυτό οι κάτοικοι του νησιού το έχουν ονομάσει «Σκοπό». Παλαιοτέρα υπήρξε στην κορυφή του βουνού και ένα μοναστήρι της Παναγίας με μια περίφημη εικόνα: η Παναγία η Σκoπιώτισσα. Σήμερα όμως το μοναστήρι είναι ερείπιο, κατεστραμμένο από την πάροδο του χρόνου, από τις διάφορες κατοχές, που έζησε η Ζάκυνθος, και ειδικά από σεισμούς, που έπληξαν το νησί. Πως έφυγε η εικόνα από το νησί είναι άγνωστο. Αφού πρόκειται για ένα έργο τέχνης του ΙΓ΄ αιώνα, μήπως την πούλησε κανείς; Μήπως την έκλεψε κανείς; Μήπως την έκρυψε κανείς για να την προστατέψει από "σεισμού, πυρός, μαχαίρας, επιδρομής αλλοφύλων" και χάθηκε με αυτόν τον τρόπο.

Αυτό που ξέρουμε, είναι ότι το 1933 ο τότε ρωμαιοκαθολικός εφημέριος του χωριού Morsbach, Karl Starck, ανακάλυψε την εικόνα σε παλαιοπωλείο της Κολωνίας και την αγόρασε για τον ενοριακό ναό του. Έκανε έρευνες για την προέλευση της εικόνας, φώναξε ειδικούς και επιστήμονες να την δουν. Διαπιστώθηκε ότι η εικόνα, που έχει την επιγραφή «Η ΣΚΟΠΙΩΤΗΣΣΑ», προέρχεται πραγματικά από το εν λόγω νησί. Η Ζάκυνθος ήταν, ως γνωστό, για πολλά χρόνια κάτω από τον στρατιωτικό και οικονομικό έλεγχο των Ενετών. Μια δυτική επίδραση διακρίνεται φυσικά και στην διαμόρφωση της εικόνας: Σε αντίθεση προς την δυτική τέχνη η ορθόδοξοι αγιογράφοι αποφεύγουν σκοπίμως να απεικονίσουν την Παναγία μόνη της, δηλαδή χωρίς τον Χριστό. (Η Ορθοδοξία συνδέει πάντα την ευλάβειά μας προς την Παναγία με το γενονός της Γέννησης του Υιού της, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.) Η Σκοπιώτισσα όμως είναι μόνη της. Πώς εξηγείται; Η απάντηση είναι απλή: φαίνεται, ότι αρχικά η εικόνα αποτελούσε τμήμα ενός τρίπτυχου, τριών εικόνων δηλαδή: του Χριστού στη μέση, και δεξιά και αριστερά της Παναγίας και του Προδρόμου, που δείχνουν προς τον Κύριο.

Παλαιότερα διακρινόταν μόνο το δεξί χέρι της Παναγίας, που δείχνει και μας «οδηγεί» στον Χρηστό. Είναι δηλαδή ο γνωστός τύπος της εικόνας της Παναγίας της Οδηγήτριας. Αργότερα προστέθηκαν από μεταγενέστερους αγιογράφους το αριστερό χέρι και το (επίσης δυτικής προελεύσεως) στέμμα της Παναγίας.

Από το 1933 η εικόνα της Παναγίας αγαπήθηκε από τους κατοίκους του Morsbach και σχεδόν σε κάθε σπίτι του χωριού υπάρχει αντίγραφό της. Προσελκύει όμως και προσκυνητές από άλλα μέρη. Από το 1984 οι Έλληνες της περιοχής μαζί με συμπατριώτες από την Ρηνανία, την Βεστφαλία και την Έσση μαζεύονται μια μέρα του Χρόνου για το ετήσιο προσκύνημά τους Ιερείς και λαός προσεύχονται ταπεινά στην ξενιτεμένη εικόνα της Παναγίας, τελούν Θ. Λειτουργία και περιφέρουν την εικόνα με κατανυκτική λιτανεία γύρω από τον ιστορικό Ναό. Το απόγευμα της μέρας ψάλλουν τον Παρακλητικό Κανόνα της Παναγίας και γυρίζουν με καινούργιες δυνάμεις στα σπίτια τους.

Γι’ αυτό η αξία της Εικόνας δεν είναι μόνο χρηματική, αρχαιολογική ή καλλιτεχνική: Για μας είναι πρώτ’ απ’ όλα πνευματική. Για μας τους ορθοδόξους είναι ένα κομμάτι της ίδιας της ταυτότητάς μας, κρυμμένο και αναποκάλυπτο μέχρι την καθιέρωση του ετησίου προσκυνήματος. Πολλές φορές ακούμε στην Παλαιά Διαθήκη τη διαβεβαίωση «Ο τόπος αυτός άγιος εστίν». Την ίδια εμπειρία είχαμε κι’ εμείς όταν βρέθηκε η εικόνα αυτή. Δεν εννοώ φυσικά τον συγκεκριμένο τόπο, αλλά παντού, όπου και να ζούμε, η φιλανθρωπία του Θεού μα επιφυλάσσει τέτοια σημεία παρηγοριάς. Αρκεί να ανοίξουμε τα μάτια της καρδιά μας.




Ταυτόχρονα η κ. Geurten ανακάλυψε και μάς απέστειλε μιαν επιπλέον Σκοπιώτισσα, που θησαυρίζεται στο Ikonen-Museum Recklinghausen [βλ. φωτό παρακάτω]. Από το βιβλίο μάλιστα του εν λόγω Μουσείου φωτογράφισε τη σχετική σελίδα με τα ιστορικά στοιχεία περί της άλλης αυτής Εικόνας (μ' ένα κλικ στην τελευταία φωτό, μπορείτε να μεγεθύνετε και να διαβάσετε):




15 σχόλια:

Άστρια είπε...

Και καλό μήνα:)!

Άστρια είπε...

Πάντα γλυκό το πρόσωπό Της.

Όμορφες αυτές οι ιστορίες "οδοιπορικού" κάποιων εικόνων που σαν να ξαναφωλιάζουν σε άλλους τόπους και στις καρδιές των ανθρώπων τους.

υγ,πήγα και στο link της Λευκάδας και το ξαναθυμήθηκα.

ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ είπε...

Εκπληκτική ανάρτηση με πληροφορίες σημαντικές.
Δεν έχω ξαναδει εικόνα της Παναγίας μόνη της.

ΚΑΛΟ και ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΜΗΝΑ!

Μετ' ασπασμών τε και εναγκαλισμών

Α. Παπαγιάννης είπε...

Εύγε στην κα. Geurten για το ενδιαφέρον και την καλοσύνη της, εύγε και σε όλους όσοι φροντίζουν για την ανάδειξη τέτοιων κειμηλίων της Παράδοσής μας!
Καλό μήνα και με το καλό και στα Χριστούγεννα!

maxforeigner είπε...

Ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ για τις πληροφορίες, για τις εικόνες, για την.... ξενάγηση.

Τατιάνα Καρύδη είπε...

Βλέπετε πόσο μικρός είναι ο κόσμος τελικά;
Και όλον αυτόν τον κόσμο τον απέραντο στα μάτια μας τον σκεπάζει με τη Χάρη Της Εκείνη!και τον κρατάει και στην παλάμη Της!

Roni Bou Saba روني بو سابا είπε...

συγκλονιστικό! τι συνεργασία!

P. Kapodistrias είπε...

@ Άστρια,

Πάγγλυκο πρόσωπο όντως! Ευχαριστώ για τ' όμορφο πέρασμά σου από τα τζαντιώτικα μπλογκοχώρια μας!

Να είσαι καλά και πράγματι, να έχουμε έναν μήνα καλό!

P. Kapodistrias είπε...

@ Κυρά των Γλάρων,

Ο λόγος σου έχει μεγάλη βαρύτητα για εμέ! Ευχαριστώ και βοήθειά μας να είναι!

P. Kapodistrias είπε...

@ Α. Παπαγιάννη,

Πράγματι, μάς επιφυλάχτηκαν σημαντικές πληροφορίες.

Αντεύχομαι και σ' εσένα, γιατρέ μου, να έχεις ό,τι ποθητό και σε αυτές της Εορτές και σε όλες!

P. Kapodistrias είπε...

@ Μάικ,

Καλώς εκόπιασες στο φτωχικό μας! Όλα καλά!

P. Kapodistrias είπε...

@ Ρεγγίνα,

Μα, είσαι Ποιήτρια, εκτός από Ρεγγίνα; Τι ωραία που αναφέρεσαι σ' Εκείνην!
Βοήθειά σου και όλα σου καλά!

P. Kapodistrias είπε...

@ Ρόνι,

Καλημέρα! Είδες τι σού είναι η ώσμωση των πολιτισμικών μερών!!!

Τατιάνα Καρύδη είπε...

Εγώ...; Με τί προσόντα;
Μια απλή απέριττη Ρεγγίνα με απολύτως δημοκρατικές απόψεις, και χαμένη στη.. μετάφραση..
'Εριξα πάνω μου ένα ελαφρύ βέλο κι ήρθα..

Να έχω την ευχή Της και την ευχή Σας, και τότε όντως όλα καλά!

panagiotisandriopoulos είπε...

Μα τι χάρμα ανάρτηση αγαπητέ μας Π.Κ.!
Χάρμα οφθαλμών, χάρμα συνδυασμών, χάρμα αίσθησης λεπτής από τις Σκοπιώτισσες του Κόσμου!
Ευχαριστούμε!

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails