Εισοδικό στον Κόσμο Κοσμόπουλου του Ποιητή

Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Με τον Δημήτρη Κοσμόπουλο έχουμε συναντηθεί μόνο μια φορά, τον Ιανουάριο του 1999, αλλά μεταξύ μας υπάρχει μια αμοιβαία εκτίμηση και συναντίληψη. Σέβομαι πολύ την ποιητική και δοκιμιακή δουλειά του. Διαβάζοντάς τον εδώ κι εκεί, σε περιοδικά και αφιερώματα, όλες του τις γραφές τις θεωρώ πολύ κοντά μου και… δικές μου. Με λίγους, ελάχιστους, το έχω πάθει αυτό. Και το κυριότερο: Ο Κοσμόπουλος έχει καταφέρει με την πλοκή (κι επιπλοκή) των λέξεών του να μού κλέψει κάμποσα δάκρυα. Όπερ και το σπουδαιότερο!... Διότι, σε καιρούς πνευματικής παχυδερμίας και οξείδωσης του συλλογικού νου και της καρδιάς, το να καταφέρνει κάποιος να σε κάνει να δακρύζεις δεν είναι απλώς μια στιγμή του Τίποτα, αλλά το Πλήρες της Στιγμής ως συμπερίληψη του Παντός!

Όχι, δεν φιλοσοφώ αδιέξοδα και δια το θεαθήναι. Εξηγήθηκα για ποιο λόγο αγαπώ τόσο τα στιχηρά και τον κόσμο Κοσμόπουλου. Και τώρα αισθάνομαι κάτι περισσότερο από ζάμπλουτος! Διότι ο Δημήτρης ευδόκησε κι έλαβα ένα παχύ πακέτο με τα πλείστα των αυτοτελώς εντυπωμένων έργων του. Ήτοι, τα ποιητικά: «Λατομείο» (εκδ. Κέδρος, 2002), «Πουλιά της νύχτας» (εκδ. Κέδρος, 2005) «Ανάστασις του Ανδρέα Ταρκόφσκι» (εκδ. Ερατώ, 2008), «Βραχύ χρονικό» (εκδ. Κέδρος, 2009), αλλά και τον τόμο των δοκιμίων του «Τα όρια της φωνής» (εκδ. Κέδρος, 2006, σελίδων 288).

Τι διαπιστώνω τώρα που έχω μπροστά μου μπόλικα κι εξαπλωμένα τα ποιήματα του Δημητρίου; Πρόκειται -λέω- για μια χωμάτινη ή μάλλον πέτρινη ποίηση (με τα δύσκολα και τα υπέροχα του χώματος και της πέτρας), η οποία μετα-ποιείται ανά πάσα στιγμή της σε πνεύμα. Είναι γη που μεταστοιχειώνεται σε ουρανό, δίχως να απο-ποιείται τα χοϊκά της χαρακτηριστικά. Έτσι όπως τα πάθη μας, που δεν μπορούμε να τα ξεριζώσουμε, αλλά μάλλον να τα μεταβάλουμε επί τα βελτίω.

Ο Κοσμόπουλος δεν διστάζει να γονατίσει και να χτυπηθεί χάμου ως εγκλωβισμένος οκτάπους της Ανάγκης, ανορθούμενος έτσι∙ να κλάψει γοερά ενόσω -απολυτρωτικώ τω τρόπω- χαμογελάει∙ να φυτρώνει έστω και μέσα στη φωτιά μη κατακαιόμενος∙ να μιλάει παπαδιαμαντικά, τουτέστιν για τους πολλούς σανσκριτικά και ουδόλως να γνοιάζεται για την εφήμερη κατανόηση∙ να μουρμουρίζει Ανδρέα Ταρκόφσκι τον νεοφανή και αμέσως να εισακούεται∙ ν’ ανοίγει τον κλήδονα των λαθών και ν’ αστερώνει τα πάθη του∙ να φιλιώνει πενθηφορώντας με τα «πουλιά της νύχτας» του τ’ αδιάγνωστα και να ξημερώνεται «ως νυκτικόραξ εν οικοπέδω»∙ να συμπανηγυρίζει με τους ληστές και τους βράχους του∙ να συντάσσει υστερόγραφα αιματηρής σιωπής για τους φευγάτους πολυαγαπημένους∙ να συλλέγει σαπισμένα φύλλα και ζωύφια προσδοκώντας την ανάστασή τους∙ ν’ αφουγκράζεται τα κοτσύφια και τα βροχερά μυστικά τους

ώσπου μιλιές από τα Έγκατα τον καταδίδουν επ’ εκκλησίαις του δήμου, ότι και αυτός ήταν Εκεί:

-Δημήτριε Κοσμόπουλε, «αληθώς και συ εξ αυτών ει και γαρ η λαλιά σου δήλον σε ποιεί» (Ματθ 26,73) !...


Ακολουθεί μια μικρή ανθολόγηση από τις τέσσερις προαναφερόμενες συλλογές:

ΛΑΤΟΜΕΙΟ
(εκδ. Κέδρος, 2002)

Κουρά

Σημαίνει χείμαρρος χελιδονιών
και αντιμόνιο Απριλίου στα σπλάχνα.
Παιδί βαφτίζει πράγματα και φονικά –
πνίγει τα χέρια του στη χλόη. Αέρας
πνίγει στα φύλλα του τον ήχο της καμπάνας.
Ωσεί χλόη, ωσεί χλόη
πώς φύγανε χλωρά πουλιά
τα χρόνια. Άχνη και σκόνη
στα μάτια, στις κλειδώσεις, στα μαλλιά.
Όμως, εσύ μού 'κοβες τα μαλλιά, Μητέρα
όταν τα ζώα της νύχτας ροκανίζαν το φεγγάρι.

Μ’ ετοίμαζες για σκοτεινό καιρό.


Σημείωση

Να μιλήσει το ίδιο κίτρινο φεγγάρι
εσφαγμένη μια λέξη που ποτέ δεν θα υπάρξει

Σπέρνει μέλι ένα χέρι και τις έρημες πέτρες
πότε εδώ πότε εκεί νοτικές να θυμάμαι

Το μεγάλο Νερό που μας πρέπει.


ΠΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ
(εκδ. Κέδρος, 2005)

Πέτρα στα χώματα του ποιήματος

Κρύψου στα κλαδιά. Απ’ το χώμα
ξέθαψε την πέτρα.
Άκου το νερό της• με το χρώμα
την ανάσα μέτρα.

Η φωτιά που τη δροσίζει
καίει λίθινη σιγή,
κι η καρδιά της θα δακρύσει
για την άγρια σου φυγή.

Στα κλαδιά, στα χώματα
γύρε να κοιμηθείς.
Ξέθαψε την πέτρα σου
μήπως και χαθείς.

Μήπως βρεις στον κόρφο της
της φωνής μπαλώματα.
Του θανάτου αρώματα.


Αρχαία Ελευθερία

Καθένας και το δέντρο του.
Όμως δίχως εσένα πώς; Έγινα ίσκιος χωρίς δέντρο
κι όσο έψαχνα ριζώματα, τόσο μ’ έσχιζαν άνεμοι

Καθένας και την νύχτα του να τον τυλίγει.
Αλλά γινόμουνα σταγόνα καύσιμη, της νύχτας αποδιάβρωση
δίχως σου που την νύχτα καμπυλώνεις σ’ αγκαλιά
κι αγάπης θόλο

Αυτά είναι της φωνής μου κόκκαλα. Καμένα.
Από μέσα κάρβουνο και στάχτη.
Με χέρι πέτρινο - ποιος είσαι; - σού τα φέρνω

Ποιος είσαι. Άνοιξα τα μάτια
κι είδα στο φωτοβόρο χώμα να χτυπούν
δίκοπα τα φτερά πλασμένα

Αρχαία ελευθερία, ποταμέ. Σκέτη ανάμνηση
του θανάτου μου, έτσι σε γνώρισα

Έπεφτε υγρασία στον τοίχο ο χρόνος και
ξέφτιζε η μορφή σου απέναντι

Η φαγωμένη μου παληά τοιχογραφία

Και να ΄χω φύγει. Τότε σε γνώρισα – ποιος είσαι; -
απ’ της φωνής τα κόκκαλα και τα σβηστά κεριά.


ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ
(εκδ. Ερατώ, 2008)

Θέμα απλούν

Το σήμερα σέρνει το χθες,
σε δίχτυ από πλεγμένες φλούδες λεύκας.

Νερό τρέχει απ’ το σώμα μου,
πλημμυρίζει τα μάτια.
Αντιγράφει στο δέρμα μου,
τις πτυχές της άμμου.

Όμως εγώ αναζήτησα την δίψα.
Όχι το νερό.

Σε μια σχεδία από κορμούς σημύδας,
από τα καπνισμένα πατερά του πατρικού μου,
το σήμερα γέρνει και ξεψυχά.
Για να συρθεί απ’ το αύριο.

Νερό με γεύση χώματος.
Γεννάει η φωνή μου δάση.
Σε μιαν υδάτινη εικόνα,
σπίτια από ξύλο και φωτιά.

Χριστέ μου.
Φωτερή σαγήνη.


Κύκνειο

Παληά παραθυρόφυλλα της μνήμης μου κι ανοίγουν.
Χρυσή, σταρένια θάλασσα στο βουλιαγμένο καλοκαίρι.
Η πέτρα και το ξύλο σφιχταγκαλιασμένα. Μέσα μου τοίχοι, παραθύρια αλλοτινά.
Φτάνουν χοροί της άνοιξης, με πετροκότσυφα και θαμνοψάλτες.

Φτάνει ένας τόπος που το χιόνι σπάνια τον αφήνει. Ένας
αέρας να ησυχάσει δεν μπορεί. Παληά του χρόνου μου
παραθυρόφυλλα. Ρουφήχτρες.

Βγαίνω κι αφήνω την ψυχή στα πόδια σου. Όπως
η νύχτα γονατίζει μπρος στον ήλιο.

Νύχτα ρωσίδα, γεωργία. Λαβωμένη.
Όμως ο θάνατος γεμάτος ήλιο.


ΒΡΑΧΥ ΧΡΟΝΙΚΟ
(εκδ. Κέδρος, 2009)

Περί μεθόδου

Μολύβι με σπασμένη μύτη
δεν στάζει φως του αποσπερίτη.
Υπό τον μόδιο της σιγής
γαλήνεψε, όσο κι αν ριγείς.

Όταν τους κλάδους απαλώσει
το δέντρο σου και πρασινίσει
κι όταν στο αίμα σου απλώσει
θάλασσα, για να ροκανίσει

Την άμμο πού ΄χει μαζευτεί,
- κι όλα πια θα ΄χουνε χαθεί –
τραυλό παιδί θα σε διδάξει
λόγια νερού, την άγια πράξη.


Φυσίγγιον αίματος

(Φθινόπωρο 1891)

«Γεννήθηκα σ’ ένα χωριό, το λένε Αητοφωληά.
Και τα πουλιά του τόπου μου λαμπάδες.
Κοιμάμαι στο Πετάλι• στο Πλημμύρι ξεδιψώ
και στο Αγριοφύλλι λέω την προσευχή μου.
Εκεί στην ρίζα της μηλίτσας έχω την μονή μου.

Μη με ρωτάς τι γεύση έχουν οι πέτρες.
Νωματάρχη, κοίτα!» έκαμε
κι έσκισε το μπράτσο του με το μαχαίρι.

Έσταξε κόμπους το σκοτάδι
και κουδουνίσανε
πέντ’ έξι άστρα
χρυσά νομίσματα, στο χώμα.
«Ιδέστε!» φώναξε «μ’ αυτό γιομίζω τα φουσέκια μου!» -

Έδωκε σάλτο
χάθηκε
στους βράχους
απάνω απ’ τους χωροφυλάκους
Τ’ αερικό

Ο αρχικλέφτης Λίβας.