[Αποσπάσματα από το βιβλίο του π. Παναγιώτη Καποδίστρια, Σχεδιάσματα εγκωμίων για τον Οδυσσέα Ελύτη, Αθήνα 1997]
2
Ο στίχος του φαρέτρα είναι των ωραίων ωρών μας, σταυρός φανερωμένος πάνω από τα κεραμίδια, αποτυχία του ευκάλυπτου να κρύψει το λερωμένο πουκάμισο.
Για ποιαν Ειρήνη θα κονταροχτυπιέται τώρα με τον Ερωτόκριτο; Στο εξής θα περιφέρουμε το πυροβολημένο σώμα μας, το γέλιο με τις εγκοπές.
Ο ίσκιος, ο ήσκιος του... Πρέπει να συνηθίσουμε να γράφουμε τη λέξη αυτή με ήτα. Το ήτα είναι γράμμα λασπωμένο, πονεμένο, όλο νόημα και ήλιο. Πάντα η Γραμματική είχε μια τόλμη σφύζουσα. Γι' αυτό και την φοβόμουνα. Γι' αυτό και είναι ανάγκη να υπεραμυνόμαστε νυν και αεί, σαν τον Ελύτη, της γλωσσικής μας προσωπικότητας. Τα Ελληνικά είναι γλώσσα της θύρας και του παραθύρου. Γλώσσα του φίλου, του φύλου και του φύλλου. Της ποίησης και της αντι-ποίησης. Της φίλης Ειρήνης, της ειρήνης του κόσμου και της "άνωθεν ειρήνης", ανέλπιστος τριγμός των λέξεων που περισπώνται, παροξύτονες ελπίδες, που τρόπος δεν υπάρχει να μεταγραφούν στην καθομιλουμένη. Γι' αυτό, φίλοι, αν θέλουμε τον στίχο μας να ζεματάει, ας προσέχουμε στο εξής σαν εκείνον, τις λεπτότερες των ισορροπιών, τον με "ανοιχτά χαρτιά" κι "εν λευκώ" τρόπο του Οδυσσέα Ελύτη, τις φοβερές εκείνες στιγμές του νόστου, από δω και πέρα μάλιστα, που Εκείνος εισρέει σαν "πυρ καθάρσιον" στο Καθόλου, έχοντας δημόσια υπερβεί το Ίδιον, ιδιωτεύοντας μάλλον στην πολύβουη Εκκλησία του Ενός. Άξιόν εστί!!!
3
Το ελυτικό ποίημα τέλος (προπάντων άπιαστο) πιάνεται οικειοθελώς στο μυαλό σου, παραδίνεται αμαχητί σχεδόν, ενώ έχει κιόλας προκαλέσει εκεί τις πρώτες αλλοιώσεις, όπως εκείνο μόνο ξέρει...
Γιατί
4
Είναι σαφώς η Τέχνη του Ελύτη μέθοδος κατάκτησης προσωπική του Μαντείου της Μνημοσύνης, διότι εντυπώνει το βυζαντινό μάλλον παρά το βυζαντινίζον, το ελληνικό παρά το άκαρπο ελλαδικό. Αναγνωρίζει τον περαστικό από το σχήμα της παρασκιάς κι όχι από τη φωνή του πια. Μάς βεβαιώνει για την γνησιότητα τού ιερομάρτυρα απ' των οστών του τη βαρύτητα κι όχι τόσο απ' τα θρυλούμενα.
"Ποίηση μόνον είναι
Κείνο που απομένει. Ποίηση. Δίκαιη και ουσιαστική κι ευθεία.
Όπως μπορεί και να την φαντασθήκαν οι πρωτόπλαστοι.
Δίκαιη στα στυφά του κήπου και στο ρολόι αλάθητη".
("Δυτικά της Λύπης", σελ. 27)
4
Θα ήταν επιτυχία εικαστική και δικαίωση ασφαλώς του Ελύτη, αν κάπου το γνωστό μας μπλε (αυτό που διακοσμεί περίτεχνα τις παρελάσεις και τα φέρετρα των ηρωικώς πεσόντων) αναλυόταν επιτέλους στο ελυτικό κίτρινο του πόθου και στο ασημί της μουσικής, αν επιτέλους οι άρπες κουρδίζονταν ηλιοτροπικά των ποιητευόντων, ώστε, παίρνοντας -παραδείγματος χάριν- μιαν ημέρα ένα κάποιο πλεούμενο απ' την κρυφή στεριά που καταπίνει τα νερά, να ξημερωθούμε στις χαμένες πατρίδες των Ελλήνων, με Ιερομνήμονα Μεγάλο τον Ελύτη, τον Ποιητή των ακροτήτων και των επαληθευμένων στην αναίρεσή τους προσδοκιών μας.
6
Χωρίς εκείνον νοιώθουμε μικρομεσαίοι έως αποδιοπομπαίοι. Μάς παρηγορεί το Ποίημα, το ανεξήγητο θρυλούμενο των λέξεών του, που κυοφορείται στο αίμα σαν αρρώστεια ή έρωτας λανθάνοντας.
Ο Ποιητής δεν έχει συνήθως άλλη εκλογή. Ή παίρνει των ομματιών του και πάει τ' αψήλου, ή μπαίνει στο κέλυφος των πραγμάτων και αυτοκυοφορείται στην άλλην αφή τους, λησμονώντας το πάντοτε μέσα του ρήγμα και την αστοχία εκείνη των δέντρων, καθώς περνούσε και δεν τον άγγιξαν, παρότι απλώθηκαν τα κλαδιά, επειδή ο νους των ανθρώπων δεν αλλάζει από μέρα σε μέρα.
Πάντως, έτσι που κι απόψε μάς έχει κηρυχθεί Αύγουστος κι ενώ το βράδυ μάς έχει χαϊδευτικά επικαλύψει - αν, λέω, αν αντιληφθείτε, φίλοι μου, μια λάμψη έκτακτη να σάς κατανύγει, θάναι Αυτός, ο πλοηγός των αισθήσεων Οδυσσέας Ελύτης, ο αλήτης των ονείρων μας, που θ' ανακράζει πάλι και πάλι τη φράση-κλειδί:
"Μόνο μια λάμψη ο άνθρωπος κι αν είδες, είδες".
("Ο κήπος με τις αυταπάτες", σελ. 17)
6 σχόλια:
Αυτή τη λάμψη, τον Άνθρωπο, μας ανοίγεις παράθυρα να τον βλέπουμε, Π.Κ. Ευχαριστούμε για το τερπνόν και ωφέλιμο.
Διαβάζω....και ξανά διαβάζω....
Ευχαριστώ που μας ανοίγετε τα μάτια.....
Ευχαριστώ που μας δείχνετε τον πλούτο της γλώσσα μας....
Ευχαριστώ που εχω την δυνατότητα να σας διαβάζω...
"το γέλιο με τις εγκοπές"
Πονάει!
Διονύση Μάνεση,
Χρέος να δείχνω ό,τι βλέπω. Αρκεί να βλέπω και μάλιστα σωστά!...
Μαρία Σ.,
Μακάρι να είναι έτσι... Μακάρι να μπορώ να...
Καλημέρες!
Ρεγγίνα,
ίσως επειδή
"Το πολύ του νιπτήρα
κατάπιε τα δάχτυλα
το ενικό της ευγενείας
με τα e-mail του
τις λάμνιες πρώτα του νερού
ύστερα εσένανε"...
(Καμένες Πεταλούδες, σ. 217)
Δημοσίευση σχολίου