Αφιέρωμα στο διαχρονικό δημόσιο χρέος της Ελλάδας ("Ιστορία Εικονογραφημένη", τεύχος 525)

[Κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες το νέο, 525ο τεύχος / Μαρτίου 2012, του Περιοδικού ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ, με αφιέρωμα στο δημόσιο χρέος της Ελλάδας από την σύσταση του Ελληνικού Κράτους έως σήμερα. 
Ο πιστός συνεργάτης μας και αφοσιωμένος διευθυντής του Περιοδικού ΔΙΟΝΥΣΗΣ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗΣ μάς πληροφορεί σχετικά μες από το ευσύνοπτο ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ, που ακολουθεί.] 

H ιστορία δανεισμού της χώρας μας από τις «ξένες δυνάμεις» αρχίζει, πριν καν την ίδρυση του ελληνικού κράτους, με δύο τα δύο βρετανικά «δάνεια της Ανεξαρτησίας» το 1824 και το 1825 για τις ανάγκες της Επανά­στασης. Οι αγγλικές τράπεζες, ενώ δάνεισαν τους επαναστάτες με ονομαστικά δάνεια συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών της εποχής, τελικά μόνο το 20% του ποσού έφτασε στον σκοπό του, με αποτέλεσμα η πρώτη πτώχευση να προκύψει νωρίτερα και από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, καθώς το 1827 δηλώνεται αδυναμία καταβολής των τοκοχρεολυσίων των δύο πρώτων δανείων. Η δεύτερη πτώχευση θα προκύψει το 1843, όταν διακόπηκε η εξόφληση των δόσεων του δανείου των 60.000.000 γαλλικών φράγκων που είχε δοθεί στη Βαυαροκρατία με την εγγύηση των προστατίδων δυνάμεων. Το δάνειο αυτό εξανεμίστηκε στην αποπληρωμή των δόσεων των δύο αγγλικών δανείων.

Για μεγάλο διάστημα επικράτησε ο εσωτερικός δανεισμός και ο εξωτερικός υποχώρησε αισθητά, μέχρι που από το 1879 ξεκινά μια δωδεκαετία ραγδαίας αύξησής του που οδήγησε τη χώρα στα 1893 να χρωστά στο εξωτερικό 585,4 εκατομμύρια φράγκα και να πτωχεύει για τρίτη φορά διά στόματος –αλλά όχι εξαιτίας– του Χαριλάου Τρικούπη. Το ελληνικό κράτος προσέφυγε, το 1927, στην Κοινωνία των Εθνών και ζήτησε τη δανειακή συνδρομή της για την εξυγίανση της δραχμής. Οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν, μεταξύ άλλων, στην ίδρυση της Τραπέζης της Ελλάδος, στην εισαγωγή του κανόνα συναλλάγματος-χρυσού, στη μετατρεψιμότητα της δραχμής και στη σύνδεσή της με τη στερλίνα. Η κρίση του 1929 είχε παρενέργειες στη χώρα. Τον Σεπτέμβριο του 1931, η Μεγάλη Βρετανία εγκατέλειψε τον κανόνα χρυσού-συναλλάγματος. Οι πιέσεις που δέχθηκε το ελληνικό νόμισμα οδήγησαν σε μεγάλες απώλειες συναλλαγματικών διαθεσίμων. Η ελληνική κυβέρνηση επέβαλε περιοριστικούς ελέγχους στο συνάλλαγμα που δεν στάθηκαν ικανοί να ανακόψουν την αποστράγγιση των εθνικών συναλλαγματικών αποθεμάτων, ενώ η ελπίδα εξωτερικού δανείου δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, με αποτέλεσμα την 1η Mαΐου 1932 να κηρυχθεί ξανά πτώχευση. Από το 1935 και εξής επαναλήφθηκε η αποπληρωμή του δημοσίου χρέους.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε ταχύτατα.  Η συνεχής σύγκλιση με τις αναπτυγμένες δυτικές χώρες όμως διακόπηκε κατά το 1980 για να ξαναρχίσει το 1995 περίπου. Την 1 Ιανουαρίου 2002 η Ελλάδα, και οι άλλες έντεκα τότε χώρες της ευρωζώνης απέκτησαν κοινό νόμισμα, το ευρώ. Η ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ έγινε το 2001. Το ακαθάριστο προϊόν συνέχισε να αυξάνεται με ρυθμούς άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου εν μέρει λόγω των επενδύσεων σε υποδομές σχετιζόμενες με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, αλλά και λόγω της ευκολίας πρόσβασης σε πιστώσεις για καταναλωτικές δαπάνες. Ωστόσο η Ελλάδα από το 2001 έως και το 2005 βρέθηκε να παραβιάζει το κριτήριο για έλλειμμα κάτω από 3% που ορίζεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας (το οποίο έχει σκοπό να διασφαλίζει ότι τα κράτη μετά την ένταξη στην ευρωζώνη και την ικανοποίηση των κριτηρίων του Μάαστριχτ, συνεχίζουν να τα τηρούν).

Από τα τέλη του 2009 και αρχές 2010, εξαιτίας συνδυασμού διεθνών (οικονομική κρίση) και τοπικών (ανεξέλεγκτες δαπάνες κατά την περίοδο μέχρι τις εκλογές του 2009) παραγόντων η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, καθώς έχει το δεύτερο μεγαλύτερο ετήσιο έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού και το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένα βασικό ερώτημα είναι εάν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας γνώριζαν τη «δημιουργική» λογιστική των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων. Το αποτέλεσμα είναι εν τέλει ότι η Ελλάδα έχει αποδειχτεί πλέον αφερέγγυα. Το φάσμα της χρεοκοπίας είναι ορατό, όμως θα επηρεάσει και άλλες χώρες της ευρωζώνης, με αποτέλεσμα να τεθεί σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό νόμισμα.