530ή "Ιστορία Εικονογραφημένη" (τεύχος Αυγούστου 2012)

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ από τον ΔΙΟΝΥΣΗ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗ

Η Μικρασιατική Καταστροφή είναι το μεγαλύτερο δράμα που έζησε ο Ελληνισμός τα τελευταία εκατό χρόνια. Αποτέλεσε για την Ελλάδα ένα γεγονός που σημάδεψε την ιστορία της και τα αποτελέσματα της έχουν ακόμη και σήμερα παρενέργειες στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας αλλά και σε όλες τις εκφάνσεις της εσωτερικής πολιτικής ζωής. Η δυναμική παρουσία της Ελλάδας στο διεθνή χώρο στις αρχές του 20ού αιώνα φαίνεται ότι ανησύχησε τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, οι οποίες συνέβαλαν με τον τρόπο τους στη συρρίκνωση του ελληνισμού. Η δημιουργία του προσφυγικού ζητήματος ταλάνισε την Ελλάδα επί πολλές δεκαετίες και την ανάγκασε να προσανατολίσει όλες τις παραγωγικές της δυνάμεις στην αντιμετώπιση αυτού του εκρηκτικού προβλήματος.

Το 1922 υπήρξε το μεγάλο ορόσημο για την πολιτική του εθνικού κέντρου. Η Μικρασιατική Καταστροφή και οι επιπτώσεις της αναίρεσαν τη βάση του αλυτρωτισμού συσπειρώνοντας τον ελληνισμό μέσα στα όρια του ελεύθερου ελλαδικού κράτους. Η νέα φυσιογνωμία της Ελλάδος ως ενιαίου εθνικού κράτους επέβαλε και νέες ρυθμιστικές αρχές και κατευθύνσεις στην εξωτερική μας πολιτική, κυρίως όμως στο τρόπο επιβίωσης του εξωελλαδικού ελληνισμού.

Οι τραγικές συνέπειες της κατάρρευσης του μετώπου επηρέασαν άμεσα την εσωτερική ζωή της χώρας. Το κυριότερο πρόβλημα για την πολιτική ηγεσία ήταν να βρεθεί ένας τρόπος κατάπαυσης των εχθροπραξιών μεταξύ των δύο εμπολέμων Ελλάδας και Τουρκίας, χωρίς να τρωθεί το εθνικό φρόνημα και αίσθημα. Για τις επιπτώσεις που είχε ο ερχομός των προσφύγων στην οικονομική ζωή της Ελλάδας δεν είναι εύκολο να μιλήσουμε με ακρίβεια, αν και ήταν προφανώς σημαντικές. Στην αρχή οι νεοφερμένοι ήταν ένα δυσβάστακτο βάρος. Αργότερα έγιναν ένα ανεκτίμητο στοιχείο για την οικονομική ζωή του τόπου, ένα στοιχείο που δεν μπορεί να αποτιμηθεί σε αριθμούς, γιατί η συμβολή των προσφύγων στον οικονομικό τομέα συνδέθηκε αδιαχώριστα με την ανάπτυξη του συνόλου της εθνικής οικονομίας μετά την ώθηση που της έδωσε η γενική οικονομική άνθηση στην Ευρώπη και σ’ όλο τον κόσμο.

Όταν όμως η εξωτερική πολιτική σταμάτησε να βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, εμφανίστηκαν οι συγκρούσεις συμφερόντων οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Οι έκρυθμες καταστάσεις προκάλεσαν κρίση νομιμότητας του κοινοβουλευτικού συστήματος, με αποτέλεσμα μετά τη διαρκή παρέμβαση στρατιωτικών στην πολιτική ζωή να οδηγηθούμε το 1936 στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου.