Γράφει μες από το ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΟΥΣΜΟΥΤΗΣ
Από την αρχαιότητα οι Πομάκοι αποτελούσαν μια μειονότητα στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης με αποτέλεσμα να υποτάσσονται στους εκάστοτε ισχυρούς. Από τον 7ο π.Χ. αιώνα και μετά, όταν άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες ελληνικές αποικίες στα θρακικά παράλια, οι Αγριάνες (οι οποίοι θεωρούνται από πολλούς μελετητές πρόγονοι των Πομάκων) δέχθηκαν τις επιρροές του ελληνικού πολιτισμού. Αργότερα επάνδρωσαν τις μακεδονικές φάλαγγες του Μεγάλου Αλέξανδρου. Μετά την κατάληψη του ευρύτερου ελλαδικού χώρου από τους Ρωμαίους οι σκληροτράχηλοι αυτοί πολεμιστές ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία, αφού η περιοχή τους διέθετε πλούσια βοσκοτόπια. Ο ειρηνικός βίος τους διεκόπη μετά την κάθοδο στη Βαλκανική των Βουλγάρων, οι οποίοι στράφηκαν σχεδόν αμέσως εναντίον τους με ιδιαίτερο μένος. Έκτοτε χρονολογείται το απύθμενο μίσος που τους χωρίζει από αυτούς.
Τέλος, υπάρχει και η τουρκική άποψη, σύμφωνα με την οποία οι Πομάκοι είναι απόγονοι των Πετσενέγων, μολονότι στην ίδια την Τουρκία άλλοι τούς θεωρούν εξισλαμισθέντες Βούλγαρους. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι πολλά πομακικά τραγούδια αναφέρονται στους Τούρκους ως κατακτητές και εξιστορούν την προσπάθεια των Πομάκων να αποφύγουν την κατάταξη στον οθωμανικό στρατό. Επίσης, οι Πομάκοι ουδέποτε θεώρησαν την αυτοκρατορία του σουλτάνου πατρίδα τους. Ακόμη και σήμερα οι σύλλογοι των Πομάκων διακηρύττουν σε όλους τους τόνους ότι ουδεμία σχέση έχουν με τους Τούρκους.
Με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας οι χριστιανικές μειονότητες της Κωνσταντινούπολης, Ιμβρου και Τενέδου και η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Μέχρι το 1954 η Ελλάδα αναγνώριζε τη μειονότητα ως μουσουλμανική, ενώ από το 1936 είχαν εγκατασταθεί οι μπάρες που ξεχώριζαν τα χωριά ως επιτηρούμενες περιοχές. Την άνοιξη του 1954 αναγνώρισε τα σχολεία της μειονότητας ως τουρκικά, στο πλαίσιο πολιτικής εναντίον της κομμουνιστικής Βουλγαρίας και του Ψυχρού Πολέμου ευρύτερα. Οι Πομάκοι, επειδή μιλούσαν μια γλώσσα σλαβική, συγγενή με τα βουλγαρικά, θεωρούνταν απειλή ως πιθανοί συνεργάτες της Σόφιας και των Σοβιετικών. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, λοιπόν, θεώρησαν ή ακολούθησαν συμμαχικές εντολές που προέκριναν μια πολιτική τουρκοποίησης των Πομάκων, υποχρεώνοντάς τους ουσιαστικά και μέσω των μειονοτικών σχολείων να ομιλούν την τουρκική γλώσσα. Μόνο μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974, η Ελλάδα αρχίζει να διαχωρίζει τους Πομάκους από την υπόλοιπη μειονότητα, χωρίς ωστόσο να σημαίνει αυτό κάτι πρακτικά για τα μειονοτικά σχολεία.
Ο πολιτισμός των Πομάκων τείνει να χαθεί, τη στιγμή που εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μια συστηματική προσπάθεια της Τουρκίας να παρουσιάσει όλους τους μουσουλμάνους της Θράκης, δηλαδή και τους Πομάκους, ως Τούρκους, κι αυτό -όπως φαίνεται- δεν είναι και τόσο δύσκολο, μιας και καμία από τις ελληνικές κυβερνήσεις δεν προσπάθησε να ανακόψει αυτόν τον εκτουρκισμό των Πομάκων.
Τέλος, υπάρχει και η τουρκική άποψη, σύμφωνα με την οποία οι Πομάκοι είναι απόγονοι των Πετσενέγων, μολονότι στην ίδια την Τουρκία άλλοι τούς θεωρούν εξισλαμισθέντες Βούλγαρους. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι πολλά πομακικά τραγούδια αναφέρονται στους Τούρκους ως κατακτητές και εξιστορούν την προσπάθεια των Πομάκων να αποφύγουν την κατάταξη στον οθωμανικό στρατό. Επίσης, οι Πομάκοι ουδέποτε θεώρησαν την αυτοκρατορία του σουλτάνου πατρίδα τους. Ακόμη και σήμερα οι σύλλογοι των Πομάκων διακηρύττουν σε όλους τους τόνους ότι ουδεμία σχέση έχουν με τους Τούρκους.
Με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας οι χριστιανικές μειονότητες της Κωνσταντινούπολης, Ιμβρου και Τενέδου και η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Μέχρι το 1954 η Ελλάδα αναγνώριζε τη μειονότητα ως μουσουλμανική, ενώ από το 1936 είχαν εγκατασταθεί οι μπάρες που ξεχώριζαν τα χωριά ως επιτηρούμενες περιοχές. Την άνοιξη του 1954 αναγνώρισε τα σχολεία της μειονότητας ως τουρκικά, στο πλαίσιο πολιτικής εναντίον της κομμουνιστικής Βουλγαρίας και του Ψυχρού Πολέμου ευρύτερα. Οι Πομάκοι, επειδή μιλούσαν μια γλώσσα σλαβική, συγγενή με τα βουλγαρικά, θεωρούνταν απειλή ως πιθανοί συνεργάτες της Σόφιας και των Σοβιετικών. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, λοιπόν, θεώρησαν ή ακολούθησαν συμμαχικές εντολές που προέκριναν μια πολιτική τουρκοποίησης των Πομάκων, υποχρεώνοντάς τους ουσιαστικά και μέσω των μειονοτικών σχολείων να ομιλούν την τουρκική γλώσσα. Μόνο μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974, η Ελλάδα αρχίζει να διαχωρίζει τους Πομάκους από την υπόλοιπη μειονότητα, χωρίς ωστόσο να σημαίνει αυτό κάτι πρακτικά για τα μειονοτικά σχολεία.
Ο πολιτισμός των Πομάκων τείνει να χαθεί, τη στιγμή που εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μια συστηματική προσπάθεια της Τουρκίας να παρουσιάσει όλους τους μουσουλμάνους της Θράκης, δηλαδή και τους Πομάκους, ως Τούρκους, κι αυτό -όπως φαίνεται- δεν είναι και τόσο δύσκολο, μιας και καμία από τις ελληνικές κυβερνήσεις δεν προσπάθησε να ανακόψει αυτόν τον εκτουρκισμό των Πομάκων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου