© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Δευτέρα 8 Απριλίου 2019

π. Παναγιώτη Καποδίστρια: ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ, Ο ΔΗΜΕΓΕΡΤΗΣ (μικρό δοκίμιο)

Ὁ Διονύσιος Σολωμός, Κόντες ἐπιφανής καί συνάμα Ποπολάρος ἐκ πεποιθήσεως τῆς Διεθνοῦς Ποιητικῆς καί Στιχουργίας, πρόκειται γιά «ἕνα ἀπό τά πιό ἀξιομελέτητα φαινόμενα τῆς ἱστορίας τοῦ πνεύματος»1, σύμφωνα μέ τήν μετά παρρησίας ρήση τοῦ Κωνσταντίνου Τσάτσου.

Μέ τήν δυναμική του γραφίδα ὁ εὐγενέστατος αὐτός Τεχνίτης τοῦ Λόγου, ἀναδεικνύεται ἀνυποχώρητος ὑπέρμαχος τῶν ὅσων σκληρῶν ἀγώνων ὑπέρ τῆς Ἀνεξαρτησίας τῶν Ἑλλήνων, ἀφορώντας μάλιστα σήμερα στούς κάθε λογῆς καταπιεσμένους ὅπου γῆς. Ἀναφαίνεται παράλληλα, ταπεινός καί ἀθέατος κηδευτής τῶν τιμημένων Νεκρῶν μας. Οἱ ἔχοντες κατάλληλη ὅραση πρός τοῦτο, τόν συναντᾶμε, πότε σέ ρόλο μυστικοῦ καί ξάγρυπνου Ἱερομονάχου νά σατιρίζει τραγικότροπα τήν ἀναισχυντία ὅσων ἐγκληματικά ἐφησυχάζουν μπροστά στίς δυσμενεῖς περιστάσεις τοῦ κοινοτικοῦ μας γίγνεσθαι, πότε μέ τήν ἀνυποχώρητη ὁρμή εὔρωστου Δημεγέρτη, ν' ἀνεμίζει τή λεβέντικη σημαία τῆς ἀπόφασης καί τοῦ θιγμένου δίκιου διαρκῶς ψηλά2.

Ἐνδιαφέρεται πρωταρχικά γιά τήν ἠθική θωράκιση τοῦ ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ὥστε νά μπορεῖ ν' ἀνθίσταται στούς ὅποιους ἐνάντιους, οἱ ὁποῖοι κατά καιρούς τό ἐπιβουλεύονται. Αὐτά, σ' ἕνα πρῶτο ἐπίπεδο καί μέ μιά πρώτη ἀνάγνωση τῶν ἀπόψεών του. Οἱ ξεκάθαρες παραινέσεις του ὅμως, ἀπηχοῦν ἀσφαλῶς στόν τρόπο συμπεριφορᾶς καί τῶν ἄλλων ἐθνῶν. Θά μποροῦσαν μάλιστα ν' ἀποτελέσουν τήν καταλληλότερη κι ἐκφραστικότερη προμετωπίδα ὅλων ἀνεξαίρετα τῶν δημοκρατικῶν Συνταγμάτων τῆς Οἰκουμένης, ὡς λόγος διδακτικός καί συνεκτικός γιά τήν αὐτοσυνειδησία ἤ τήν αὐτοδιάθεση ἑνός ἑκάστου καί ὡς ἐκ τούτου (τό καί σημαντικότερο) γιά τήν ἁρμονική-ποιοτική συνύπαρξη ὅλων τῶν λαῶν τοῦ Κόσμου μας:

«τό ἔθνος πρέπει νά μάθῃ νά θεωρῇ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι ἀληθές»3.

Ἔτσι, λοιπόν, ὁ Διονύσιος! Κι ἐκεῖ πού τόν συναντᾶμε γήινο, χοϊκό, σχεδόν ἁπλοϊκό καί προσιτό στόν καθένα, τήν ἴδια στιγμή, στόν ἑπόμενο ἀμέσως στίχο του τόν ἀτενίζουμε οὐράνιο, μακρινό ἤ καί φευγάτο, ἀφήνοντας γιά μᾶς μιάν ὑψηλή αἴσθηση «δέους καί σιωπῆς»4, κατά τόν Ὀδυσσέα Ἐλύτη, ὁ ὁποῖος σέ ἄλλη περίπτωση, ἀπευθυνόμενος ποιητικά στόν Σολωμό, παραδέχεται:

«(..........)
Ναί. Γιατί σ' εἶχε ἀνάγκη κάποτε τά χείλη σου χρύσωσε ὁ Θεός
(..........)
Πῶς ἀλλιῶς. Πού καί μόνο ἡ σκέψη σου γινωμένη ἀπό καιρό οὐρανός
Καί μόνο ἡ σκέψη σου μοῦ 'καψε ὅλα τά χειρόγραφα
(..........)»5.

Ἄν καί δαπανημένος ὁ Σολωμός (πολυμερισμένος, θά λέγαμε πιό σωστά) σέ ποιητικά σπαράγματα-σχεδιάσματα, τά εἶπε ὅλα ἐκεῖνα τά πανίερα καί σπουδαῖα, πού εἶχε νά μᾶς πεῖ κι ἔκτοτε ἀναπαύεται γιά πάντα στό αὐστηρό του Μαυσωλεῖο, ἐκεῖ στήν ἱστορική πλατεία τοῦ Ἁγίου Μάρκου τῆς Ζακύνθου!... Κοινωνός τοῦ Αἰώνιου καί πολίτης τώρα πιά ἑνός εὐκολοπροσβάσιμου ἤδη κόσμου, κήρυκας ἐπιδεξιότατος τῆς Ὁμόνοιας, τῆς Συνεννόησης καί τῆς Ἀδελφωσύνης, συνεχίζει ξανά καί ξανά (στίς ὠχρές καί παράδοξες μέρες μας ἰδιαίτερα, πολλές μάλιστα φορές ἀπευθυνόμενος σέ αὐτιά θεόκουφων καί θύρες κλειδομανταλωμένες ἑνός βίου ἀβίωτου), νά κραυγάζει προειδοποιητικά -ἐπίκαιρος πάντα- πρός τούς προκαθημένους (ἰδιαίτερα) τῆς διεθνοῦς σκηνῆς:

«Ἡ Διχόνοια πού βαστάει
ἕνα σκῆπτρο ἡ δολερή·
καθενός χαμογελάει,
πάρ' το, λέγοντας, καί σύ.

Κειό τό σκῆπτρο, πού σᾶς δείχνει
ἔχει ἀλήθεια ὡραία θωριά.
Μήν τό πιάστε, γιατί ρίχνει
εἰσέ δάκρυα θλιβερά.

(..........)

Μήν εἰποῦν στόν στοχασμό τους
τά ξένα ἔθνη ἀληθινά·
ἐ ά ν   μ ι σ ο ῦ ν τ α ι   ἀ ν ά μ ε σ ό   τ ο υ ς
δ έ ν   τ ο ύ ς   π ρ έ π ε ι   ἐ λ ε υ θ ε ρ ι ά.»6

-------------------------------------
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1 Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ Τ σ ά τ σ ο υ, "Ἀνδρέας Κάλβος Ποιητής τῆς Ἰδέας", [πρώτη δημοσίευση στό Χριστουγεννιάτικο τεῦχος 1946 τοῦ Περιοδικοῦ Νέα Ἑστία], Εἰσαγωγή στήν ἔκδοση τῶν Ἁπάντων τοῦ Κάλβου ἀπό τό Ἰόνιο Πανεπιστήμιο, ὅ. π., σ. 79.

2 Πρβλ. Π ρ ω τ ο π ρ ε σ β υ τ έ ρ ο υ Π α ν α γ ι ώ τ η Κ α π ο δ ί σ τ ρ ι α, "Ὁ ἑνικός Σολωμός", Περιοδικό Παρνασσός, 41 (1999) 398-410 [καί σέ ἀνάτυπο].

3 Λ ί ν ο υ Π ο λ ί τ η, Γύρω στόν Σολωμό· Μελέτες καί ἄρθρα (1932-1982), Ἐκδ. Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἐθνικῆς Τραπέζης, Ἀθήνα 1985, σ. 375 [ἀπό τό δοκίμιο «Ὁ Σολωμός ποιητής ἐθνικός καί εὐρωπαῖος»].

4 Ὁ Ὀδυσσέας Ἐλύτης, εὑρισκόμενος τόν Μάιο τοῦ 1980 στή Ζάκυνθο, λίγους μόλις μῆνες μετά τή βράβευσή του μέ τό Νόμπελ Λογοτεχνίας 1979, θεώρησε ὑποχρέωσή του ἠθική, νά ἐπισκεφτεῖ τή φερόμενη ὡς ἔπαυλη τοῦ Διονυσίου Σολωμοῦ στή γραφική περιοχή τοῦ Ἀκρωτηρίου, γιά μιά μυστική συνομιλία μέ τό ἤδη μαραμένο σολωμικό τοπίο καί τίς ἐναπομείνασες μυρωδιές τοῦ γύρω μυστηριακοῦ χώρου. Πολύ ἀργότερα (τό 1985) κατέγραψε ποιητικά τόν συγκλονισμό του ἀπ' αὐτή τήν ἐμπειρία μέ λίγα, ἀλλά οὐσιώδη λόγια, σ' ἕνα ἀπό τά ποιητικά βιβλία του, ὡς ἑξῆς:
«ΖΑΚΥΝΘΟΣ
Δειλινό στό Ἀκρωτήρι, στό παλιό σπίτι τοῦ Διονυσίου Σολωμοῦ. Μπρός ἀπό τό μεγάλο, στρογγυλό, πέτρινο τραπέζι τοῦ κήπου. Δέος καί σιωπή. Καί συνάμα, ὑπόκωφη, παράξενη παρηγορία.»
[Ὀ δ υ σ σ έ α Ἐ λ ύ τ η, Ὁ Μικρός Ναυτίλος, Ἐκδ. Ἴκαρος, (Ἀθήνα 1985), σ. 29]. Περισσότερα γι' αὐτή τήν ἱστορική ἐπίσκεψη τοῦ Ἐλύτη στή μετα-σολωμική Ζάκυνθο, βλ. Δ ι ο ν ύ σ η Σ έ ρ ρ α, «Μετάληψη ζωῆς Ζακύνθου καί Ἐλύτη», Περιοδικό Ἑπτανησιακά Φύλλα 18 (1997) 30-51. Ἐπίσης, πρβλ. Τ ο ῦ Ἴ δ ι ο υ, «Ἀνέκδοτες Ἐπιστολές, σημειώσεις καί ἀφιερώσεις τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη στόν Παναγιώτη Καποδίστρια», ὅ. π., σ. 8-29 [καί σέ ἀνάτυπο].

5 Ὀ δ υ σ σ έ α Ἐ λ ύ τ η, Ποίηση, Ἐκδ. Ἴκαρος, Ἀθήνα 2002, σ. 557 ἑξ. [ἀπό τήν ποιητική συλλογή Τά Ἐλεγεῖα τῆς Ὀξώπετρας].

6 Δ ι ο ν υ σ ί ο υ Σ ο λ ω μ ο ῦ, Ἅπαντα Ποιήματα καί Πεζά, Ἐκδ. Ὀργανισμοῦ Ἐκδόσεως Σχολικῶν Βιβλίων, Ἐν Ἀθήναις 1977, σ. 230 [ἀπό τό ποίημα «Ὕμνος εἰς τήν Ἐλευθερίαν», στροφές 144, 145 καί 147].

---------------------

*** Το παρόν μικρό δοκίμιο προέρχεται από το ευρύτερο δοκίμιό μας, με τίτλο "ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΛΒΟΣ, ΣΟΛΩΜΟΣ, ΡΙΤΣΟΣ, ΕΛΥΤΗΣ (Νεότερες προσβάσεις στο έργο τους)", Επτανησιακά Φύλλα 25 (Άνοιξη-Καλοκαίρι 2005) 367-369. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails