«Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ»
στο “LECTURES ΑΛΗΘΩΣ”
Η Ποιμαντική, ως ουσία και πράξη, ξέχωρα από τη θεωρία, αποτελεί "τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών" (Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος). Πέρα όμως από το θεολογικό νόημα του όρου στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρέπει να παραδεχθούμε και να εκμεταλλευθούμε τη συγγένεια που αποκτά ο χαρακτηρισμός "τέχνη" με τις λεγόμενες καλές τέχνες του ανθρωπίνου πολιτισμού.
Ο Χριστιανισμός (πολλές φορές θέλοντας και μη) σεβάστηκε εντόπια πολιτιστικά και πολιτισμικά στοιχεία και έθιμα (φορείς και παράγοντες τέχνης), δίνοντας τους έναν δικό του χαρακτήρα και νόημα, όταν κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να τα υποσκελίσει, αλλά και ακόμα περισσότερο, όταν διαπίστωσε ότι ως φορείς και μέσα ή αποτελέσματα της ψυχικής τάσης, νοοτροπίας και ιδιοσυγκρασίας του κάθε λαού, χρησίμευαν σαν "στρωμένο χαλί" για την υποδοχή και την εγκαθίδρυση της νέας θρησκείας στις καρδιές και την ζωή των ανθρώπων. Δηλ. η δύναμη της τέχνης, ως παγκοσμίου είδους γλώσσας, μπορούσε να "μιλήσει" καλύτερα και αποτελεσματικότερα από πολλούς, αρκετές φορές, ιεροκήρυκες και ιεραποστόλους.
Ο Χριστιανισμός, διατρέχοντας 20 αιώνες ζωής, κατάφερε σήμερα να οικειοποιηθεί στο σύνολο τους τις καλές τέχνες, ώστε να αποκτήσει δικό του μερίδιο και κλάδο σ’ αυτές, έτσι μπορούμε να μιλάμε σήμερα για χριστιανική –εκκλησιαστική– αρχιτεκτονική, ζωγραφική, μουσική, γλυπτική, ποίηση, λογοτεχνία κ.λπ., με πολλά μάλιστα παρακλάδια και παραφυάδες ή είδη (π.χ. βυζαντινή, δυτική, ανατολική, ασιατική κ.ο.κ.).
Παλιά οι άνθρωποι είχαν άμεση και συχνή σχέση με το ναό και τα εν αυτώ άψυχα και έμψυχα. Σήμερα δεν μπορούμε να περιμένουμε πότε θα έρθει ο κόσμος στο ναό για να δει, ν’ ακούσει, να βιώσει την θρησκεία του και τις χριστιανικές αξίες. Ο κόσμος βομβαρδίζεται επί 24ώρου βάσεως από χίλια δυο εξωεκκλησιαστικά και αντιχριστιανικά, πολλές φορές, μηνύματα και ερεθίσματα κάθε είδους. Πρέπει λοιπόν να βγούμε προς τα έξω, προς άλλους χώρους σύχνασης των πιστών μας και να μιλήσουμε σε γλώσσα και με μέσα της εποχής μας, που είναι έντονα αντιθρησκευτική (πέρα από την προσωρινή θρυαλλίδα του συρμού με θρησκευτικό περιτύλιγμα), ή καλύτερα αντιεκκλησιαστική (βιωματικά τουλάχιστον). Πρέπει να βρούμε τους τρόπους και τα μέσα, ακόμα και τα καλλιτεχνικά ή κυρίως αυτά, επικοινωνίας του συγχρόνου ανθρώπου, και να τα στρέψουμε διακριτικά προς το σκοπό και τον στόχο μας που είναι ο μόνος διαχρονικός και αιώνιος: Την δημιουργία της μίας ποίμνης υπό τον ένα Ποιμένα, για την σωτηρία και την θέωσή της (Ιω 10,16). Αυτό θα γίνει με πολλή υπομονή, επιμονή και προσευχή, διότι ας μην ξεχνάμε, ότι το έργο δεν είναι δικό μας, αλλά Εκείνου που είναι Κύριος των πάντων, άρα και των τεχνών. Εκείνος ευλογεί και ευδοκεί για να καρποφορήσουν τέτοιες ενέργειες. Σίγουρα η τέχνη έχει τον δικό της θείο τρόπο, να ενεργεί στις ψυχές των ανθρώπων.
Ως Εικόνα ή για την ακρίβεια «Ιερά Εικόνα» ορίζεται η απεικόνιση με χρώματα, πάνω σε κάποιο υλικό (ξύλο, μουσαμά, χαρτί), της όψης κάποιου ιερού προσώπου ή κάποιου ιερού γεγονότος από την ζωή του. Στην ορθόδοξη βυζαντινή εικόνα κυριαρχούν τα σύμβολα, τα οποία «μιλάνε» στον θεατή και προσευχόμενο μπροστά στην εικόνα, και του διηγούνται λεπτομέρειες για τον εικονιζόμενο που δεν μπορεί να διηγηθεί μια απλή νατουραλιστική απεικόνιση, επιβεβαιώνοντας, με το παραπάνω, ότι μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις και βέβαια ότι αποτελούν τα βιβλία των αγραμμάτων (Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός). Άρα μια εικόνα, μέσω των συμβόλων της, «διαβάζεται» κι όχι απλά θεάται.
Οι νέες ανάγκες που προέκυψαν στον σύγχρονο κόσμο για την οργάνωση του ποιμαντικού έργου της Εκκλησίας και την εκπαίδευση των στελεχών της προώθησαν την ανάπτυξη, σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, της Πρακτικής Θεολογίας, τόσο ως διδασκαλία και έρευνα όσο και ως εφαρμογή των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Σε όλο αυτό το ενδιαφέρον, κυρίαρχη θέση έχει και η θέαση, από ποιμαντικής πλευράς, της ορθόδοξης, βυζαντινής τεχνοτροπίας, Εικόνας. Σε ό, τι αφορά δε στην καλλιτεχνική δημιουργικότητα, είναι κοινώς παραδεκτό, ότι η Ορθόδοξη Παράδοση εκφράζεται πολύ περισσότερο από τους Καθολικούς και τους Προτεστάντες. Αλλά και στις μεταξύ τους σχέσεις (ορθοδόξων, καθολικών και προτεσταντών), η ίδια η τέχνη συμμετείχε από την αρχή στις θεολογικές, πολιτιστικές και πολιτικές ρήξεις σε Ανατολή και Δύση. Είναι αλήθεια ότι η τέχνη δεν στέκεται ουδέτερα στις θεολογικές διαμάχες. Αποτυπώνει αλλά και ερμηνεύει τις διατυπωθείσες αλήθειες. Η δημιουργικότητα είναι της τάξεως του σημαίνοντος και προσφέρει ερμηνευτικά εργαλεία που ενίοτε είναι πιο αντικειμενικά απ’ ό, τι πολλές θεολογικές πραγματείες. Δίπλα στις τόσες γλώσσες, που η σύγχρονη Βαβέλ εμφανίζει ως αιτία ασυνεννοησίας ή τουλάχιστον δυσκολίας στην επαφή και την κοινωνία, μπορεί η Εικόνα που συνιστά καινή θεολογική γλώσσα να γίνει αποδεκτή ως κοινή θεολογική γλώσσα, ως «σκεύος διαποιμάνσεως» και επικοινωνίας.
"Ενσυνείδητη Συμμετοχή των Ενοριτών" σημαίνει ότι το πλήρωμα του λαού κάθε ενορίας δεν παρακολουθεί ως θεατής τα λειτουργικά δρώμενα κάποιες ώρες την εβδομάδα και τις υπόλοιπες απομονώνεται στους υπολοίπους μη εκκλησιαστικούς χώρους (οικογενειακό, εργασιακό, κοινωνικό), αλλά ότι συνειδητά συμμετέχει ενεργά και καίρια σε όλα τα ενοριακά δρώμενα (λατρευτικό, φιλανθρωπικό, κατηχητικό, διδακτικό, διοικητικό και πολιτιστικό ακόμα) αναλόγως βέβαια με τα ιδιαίτερα τάλαντα, κλίσεις, δεξιότητες και ελεύθερο χρόνο του καθενός.
Ενοριακό Ποιμαντικό Έργο είναι η προς πάσα κατεύθυνση, με κέντρο και αφετηρία δράσης, συντονισμού και επιστασίας τον Ι. Ναό, ενέργεια των μελών της στρατευόμενης Εκκλησίας προς τα ίδια μέλη της στρατευόμενης αυτής Εκκλησίας, ανάλογα με τις άμεσες και έμμεσες πάσης φύσεως ανάγκες του καθενός, υπό τις πρεσβείες και τις μεσιτείες της θριαμβευούσης Εκκλησίας και τη σκέπη και ευλογία της χάριτος της Αγίας Τριάδος. Βοηθώντας έτσι και τον μεμονωμένο άνθρωπο αλλά και την ανθρωπότητα εν γένει να συνταχθεί και να ενταχθεί στη μία Ποίμνη υπό τον ένα Ποιμένα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου