Το 2012 είχαν δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα www.pampalaia.blogspot.com μερικά ανέκδοτα σχέδια από την Ζάκυνθο του 1811, του William Gell, τα οποία ευρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.
Σε ένα εξ αυτών, ο καλλιτέχνης ευρισκόμενος στο λόφο Βαλομάντρι στο Καλητέρο αποτύπωσε σε πρώτο πλάνο τον λόφο του Αγίου Λύπιου και στο βάθος την χώρα της Ζακύνθου!
Με προσεχτική παρατήρηση αναγνωρίζεται το "Μετόχι" του Αγίου, ο Άγιος Λύπιος με την Αγία Κυριακή και μια άγνωστη εκκλησία στην κορυφή του ιδίου λόφου !
Και αυτό το σχέδιο ήταν η αρχή για την έρευνα που ακολούθησε!
Και συνεχώς εμφανίζονταν νέα στοιχεία βιβλιογραφικά και in situ, φυσικά με την ανιδιοτελή βοήθεια φίλων.
Ο Αναστάσιος Σάρτζιντ το 1856-57 στο σχέδιό του με πενάκι, “Τοπίο στον Άγιο Αλώπιον”, που ευρίσκεται στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, την είχε αποτυπώσει και αυτός μαζί με το καμπαναριό της και ένα μικρό σπίτι.
Επίσης σε δεύτερο σχέδιο με κάρβουνο του ιδίου 1855-1857 (Συλλογή Sargint Λονδίνο) αποτυπώνεται η εκκλησία πάνω στο λόφο και στους πρόποδες το μετόχι του Αγίου.
Σε μεγέθυνση φωτογραφίας του λιμανιού Ζακύνθου (1902) από την συλλογή του Austrian National Library διακρίνεται η ύπαρξη κτίσματος πάνω στον λόφο του Αγίου Λύπιου και θερμές ευχαριστίες στον Διονύση Φουρνογεράκη για την γνωστοποίησή της.
Επίσης σε σχέδιο με πενάκι και μελάνι του Pomardi (1806) εμφανίζεται επίσης ευκρινώς στην κορυφή του λόφου! Θερμές ευχαριστίες στον κ. Λευτέρη Ταταρίδη, που είχε την ευγενή καλοσύνη να μου το στείλει.
Κανείς εκ των ερωτηθέντων δεν γνώριζε για την ύπαρξη εκκλησίας σε αυτή την θέση. Μόνον ο κ. Μπάμπης Κόκλας (Βενέτικος) και του εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες και από εδώ, είχε ακούσει από τον πατέρα του για τον Άγιο Δημήτριο του Καραβέλα στην κορυφή του λόφου, τον οποίον κατεδάφισαν οι Ιταλικές δυνάμεις κατοχής για να χρησιμοποιήσουν τα οικοδομικά υλικά στην κατασκευή οχυρωματικών έργων.
Με την γνώση πλέον του ονόματος του ναού άρχισε η βιβλιογραφική του αναζήτηση.
Στο πόνημα του Διονυσίου Χ. Στραβόλεμου "Η ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ" (1949) και στην σελίδα 272 αναφέρει πως το γραφικό εκκλησάκι, ο Άγιος Δημήτριος του Καλητέρου, κατεδαφίστηκε από τους κατακτητές και μάλιστα κατά την κατεδάφιση μια πέτρα έπεσε στο κεφάλι ενός Ιταλού στρατιώτη και σκοτώθηκε, όπως επίσης την ίδια τύχη είχε και ένας άλλος στρατιώτης από την καμπάνα του κωδωνοστασίου η οποία έπεσε στο κεφάλι του.
Και οι περίοικοι τότε μίλησαν για Θεία Δίκη προς τους βέβηλους.
Στον κατάλογο όλων των εκκλησιών της Ζακύνθου επί Αγγλοκρατίας (1843), που είχε δημοσιευτεί στα Επτανησιακά φύλλα τόμος Ζ 1969 του Ντίνου Κονόμου αναφέρεται στην περιοχή Νερατζούλες μεταξύ των άλλων και ο Άγιος Δημήτριος!
Ο κώδικας 19 φέρει στο εξώφυλλο τον τίτλο:
Ναός Αγίου Δημητρίου επονομαζόμενου του Καραβέλα αποκάτω από τον Άγιο (Α)λύπιον 1836.
Έχει δοθεί από το Αρχείον της θρησκείας με αριθμημένα 61 φύλλα και υπογράφεται από τον Επιχ. Αξιωματούχο της θρησκείας Γ. Κομούτο.
Οι εγγραφές αρχίζουν το 1838 και σταματούν το 1900. Αναφέρονται οι αδελφοί, τα έσοδα, τα έξοδα και τα ιδιοκτησιακά, κινητά και ακίνητα. Τα έσοδα είναι από την πανήγυρη, από μνημόσυνα και την πώληση λαδιού από τον ελαιώνα της. Τα έξοδα είναι οι αμοιβές των ιερέων, η αγορά, κεριού, αυγών, παξιμαδιών, καφέ, ζάχαρη και μάσκουλων για το πανηγύρι. Ενδιαφέρον βέβαια έχει η αγορά οικοδομικών υλικών και η πληρωμή ημερομισθίων εργαζόμενων σε εργασίες συντήρησης.
Αγοράστηκαν 500 κεραμίδια, 2 καϊκιές πέτρα αγγονάρια από Πλάνο και Γέρακα και πλήρωσαν “πιτόρο” να χρωματίσει τα στασίδια, την προσπετίβα, τα μανουάλια, την εκκλησία και το οσπίτιον!!!!
Μια εκτενέστερη μελέτη του κώδικα ο οποίος είναι σε άριστη κατάσταση θα γνωστοποιήσει πολλά νέα στοιχεία της εποχής εκείνης αλλά δεν είναι αντικείμενο αυτής της έρευνας..
Περιγράφεται σε αυτή η κινητή περιουσία του, αποτελούμενη από Ευαγγέλιον με βελούδον Αργυρόν, πόρπην αργυρά με την εικόνα του Αγίου Δημητρίου, τρία κανδήλια αργυρά, θυμιατήριον αργυρούν, Άγιον ποτήριον, δισκάριον, λόγχη, λαβίδα όλα αργυρά και η εικόνα του Αγίου Αργυρά με χρυσή Κορωνίδα!
Το γραφικό αυτό εκκλησάκι χάθηκε δυστυχώς, άραγε ποια η τύχη των εκκλησιαστικών του θησαυρών; Ας έχουν διασωθεί και ας μη γνωρίζουμε πού ευρίσκονται.
Και όπως βλέπουμε η ακρίβεια της είναι εκπληκτική! Και ας έλεγαν πολλοί πως η εκκλησία τοποθετήθηκε στην γκραβούρα “ποιητική αδεία” και ήταν αδύνατον να υπήρξε εκκλησία σε τόσο περίοπτο τόπο και να ήταν άγνωστη!
Καταθέτοντας αυτό το μικρό αυτό πόνημα, ελπίζω πως θα ξαναβγεί από την αφάνεια το γραφικό αυτό εκκλησάκι και το αποτύπωμά του δεν θα σβήσει!
Βιβλιογραφία
www.pampalaia.blogspot.com
Στραβόλεμος, Δ (1949) Η Ζάκυνθος στα χρόνια της Σκλαβιάς
Κονόμος, Ν (1969) Επτανησιακά φύλλα, Τόμος Ζ΄
Ιωάννου, Ι (1972)Τριάντα πέντε σχέδια του Αναστασίου Σάρτζιντ από την Ζάκυνθο του 1841-1862
Κονόμος, Ν (1979) Ζάκυνθος, Ύπαιθρος χώρα
Zernioti, D - McKesson, J, Ιόνια και Δυτική Ελλάδα
Austrian National Library
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου