© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2021

"Ναός Αγίου Δημητρίου επονομαζόμενου του Καραβέλα αποκάτω από τον Άγιο (Α)λύπιον 1836"


Εξερευνά και παρουσιάζει η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗ ΚΟΝΤΟΝΗ

Το 2012 είχαν δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα www.pampalaia.blogspot.com μερικά ανέκδοτα σχέδια από την Ζάκυνθο του 1811, του William Gell, τα οποία ευρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.

Σε ένα εξ αυτώνο καλλιτέχνης ευρισκόμενος στο λόφο Βαλομάντρι στο Καλητέρο αποτύπωσε σε πρώτο πλάνο τον λόφο του Αγίου Λύπιου και στο βάθος την χώρα της Ζακύνθου!



Με προσεχτική παρατήρηση αναγνωρίζεται το "Μετόχιτου Αγίου, ο Άγιος Λύπιος με την Αγία Κυριακή και μια άγνωστη εκκλησία στην κορυφή του ιδίου λόφου !

Και αυτό το σχέδιο ήταν η αρχή για την έρευνα που ακολούθησε!

Και συνεχώς εμφανίζονταν νέα στοιχεία βιβλιογραφικά και in situ, φυσικά με την ανιδιοτελή βοήθεια φίλων.

Ο Αναστάσιος Σάρτζιντ το 1856-57 στο σχέδιό του με πενάκι, “Τοπίο στον Άγιο Αλώπιον”, που ευρίσκεται στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, την είχε αποτυπώσει και αυτός μαζί με το καμπαναριό της και ένα μικρό σπίτι.



Επίσης σε δεύτερο σχέδιο με κάρβουνο του ιδίου 1855-1857 (Συλλογή Sargint Λονδίνο) αποτυπώνεται η εκκλησία πάνω στο λόφο και στους πρόποδες το μετόχι του Αγίου.



Σε μεγέθυνση φωτογραφίας του λιμανιού Ζακύνθου (1902) από την συλλογή του Austrian National Library διακρίνεται η ύπαρξη κτίσματος πάνω στον λόφο του Αγίου Λύπιου και θερμές ευχαριστίες στον Διονύση Φουρνογεράκη για την γνωστοποίησή της.


Επίσης σε σχέδιο με πενάκι και μελάνι του Pomardi (1806) εμφανίζεται επίσης ευκρινώς στην κορυφή του λόφου! Θερμές ευχαριστίες στον κ. Λευτέρη Ταταρίδη, που είχε την ευγενή καλοσύνη να μου το στείλει.

Κανείς εκ των ερωτηθέντων δεν γνώριζε για την ύπαρξη εκκλησίας σε αυτή την θέση. Μόνον ο κ. Μπάμπης Κόκλας (Βενέτικος) και του εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες και από εδώ, είχε ακούσει από τον πατέρα του για τον Άγιο Δημήτριο του Καραβέλα στην κορυφή του λόφου, τον οποίον κατεδάφισαν οι Ιταλικές δυνάμεις κατοχής για να χρησιμοποιήσουν τα οικοδομικά υλικά στην κατασκευή οχυρωματικών έργων.

Με την γνώση πλέον του ονόματος του ναού άρχισε η βιβλιογραφική του αναζήτηση.

Στο πόνημα του Διονυσίου Χ. Στραβόλεμου "Η ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ" (1949) και στην σελίδα 272 αναφέρει πως το γραφικό εκκλησάκιο Άγιος Δημήτριος του Καλητέρου, κατεδαφίστηκε από τους κατακτητές και μάλιστα κατά την κατεδάφιση μια πέτρα έπεσε στο κεφάλι ενός Ιταλού στρατιώτη και σκοτώθηκε, όπως επίσης την ίδια τύχη είχε και ένας άλλος στρατιώτης από την καμπάνα του κωδωνοστασίου η οποία έπεσε στο κεφάλι του.

Και οι περίοικοι τότε μίλησαν για Θεία Δίκη προς τους βέβηλους.

Στον κατάλογο όλων των εκκλησιών της Ζακύνθου επί Αγγλοκρατίας (1843), που είχε δημοσιευτεί στα Επτανησιακά φύλλα τόμος Ζ 1969 του Ντίνου Κονόμου αναφέρεται στην περιοχή Νερατζούλες μεταξύ των άλλων και ο Άγιος Δημήτριος!


Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους Ν. Ζακύνθου έχουν διασωθεί τρεις κώδικες της παραπάνω εκκλησίας και θερμές ευχαριστίες στους Αφούς Θεοδόση για την προθυμία τους να μου τους δείξουν.

Ο κώδικας 19 φέρει στο εξώφυλλο τον τίτλο:

Ναός Αγίου Δημητρίου επονομαζόμενου του Καραβέλα αποκάτω από τον Άγιο (Α)λύπιον 1836.

Έχει δοθεί από το Αρχείον της θρησκείας με αριθμημένα 61 φύλλα και υπογράφεται από τον Επιχ. Αξιωματούχο της θρησκείας Γ. Κομούτο.

Οι εγγραφές αρχίζουν το 1838 και σταματούν το 1900. Αναφέρονται οι αδελφοί, τα έσοδα, τα έξοδα και τα ιδιοκτησιακάκινητά και ακίνηταΤα έσοδα είναι από την πανήγυρη, από μνημόσυνα και την πώληση λαδιού από τον ελαιώνα τηςΤα έξοδα είναι οι αμοιβές των ιερέωνη αγορά, κεριού, αυγώνπαξιμαδιών, καφέ, ζάχαρη και μάσκουλων για το πανηγύριΕνδιαφέρον βέβαια έχει η αγορά οικοδομικών υλικών και η πληρωμή ημερομισθίων εργαζόμενων σε εργασίες συντήρησης.

Αγοράστηκαν 500 κεραμίδια, 2 καϊκιές πέτρα αγγονάρια από Πλάνο και Γέρακα και πλήρωσανπιτόρονα χρωματίσει τα στασίδια, την προσπετίβα, τα μανουάλια, την εκκλησία και το οσπίτιον!!!!

Μια εκτενέστερη μελέτη του κώδικα ο οποίος είναι σε άριστη κατάσταση θα γνωστοποιήσει πολλά νέα στοιχεία της εποχής εκείνης αλλά δεν είναι αντικείμενο αυτής της έρευνας..


Ο κώδικας 20 φέρει τον ιδιον τίτλο με τον προηγούμενο, έχει 15 αριθμημένες σελίδεςΘα μεταφέρω από αυτόν μόνο τα αναφερόμενα στην τελευταία σελίδα του που γράφηκε το 1904.

Περιγράφεται σε αυτή η κινητή περιουσία του, αποτελούμενη από Ευαγγέλιον με βελούδον Αργυρόνπόρπην αργυρά με την εικόνα του Αγίου Δημητρίου, τρία κανδήλια αργυράθυμιατήριον αργυρούν, Άγιον ποτήριον, δισκάριον, λόγχη, λαβίδα όλα αργυρά και η εικόνα του Αγίου Αργυρά με χρυσή Κορωνίδα!

Το γραφικό αυτό εκκλησάκι χάθηκε δυστυχώς, άραγε ποια η τύχη των εκκλησιαστικών του θησαυρών; Ας έχουν διασωθεί και ας μη γνωρίζουμε πού ευρίσκονται.



Ο κώδικας 21 φέρει τον τίτλοΚοντήκα του Αγίου Δημητρίου του Καραβέλα λεγόμενος 1837” περιλαμβάνει μια απεικόνιση του Αγίου Δημητρίου και τα ονόματα των αδελφών και είναι ο μικρότερος σε μέγεθος. Μόνο τρεις σελίδες γραμμένες!



Επί τον τύπον των ήλων ο φωτογράφος Διονύσης Φουρνογεράκης τον οποίον ευχαριστώ πολύ και από εδώ φωτογράφησε τον λόφο του Αγίου Λύπιου από την πιθανή θέση που στάθηκε ο William Gell να αποθανατίσει το έργο του και στη συνέχεια τοποθέτησε την γκραβούρα πάνω στην φωτογραφία.

Και όπως βλέπουμε η ακρίβεια της είναι εκπληκτικήΚαι ας έλεγαν πολλοί πως η εκκλησία τοποθετήθηκε στην γκραβούραποιητική αδείακαι ήταν αδύνατον να υπήρξε εκκλησία σε τόσο περίοπτο τόπο και να ήταν άγνωστη!


Κατά την επίσκεψή μου στη θέση που υπήρξε ο Άγιος Δημήτριος, δυστυχώς δεν βρέθηκαν παρά μόνο λίθοι που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή αναχωμάτων στα οχυρωματικά έργα. Η πυκνή βλάστηση δεν μου επέτρεψε να αναζητήσω ίχνη της θεμελίωσης της βάσης του καμπαναριού και του μικρού σπιτιού!

Καταθέτοντας αυτό το μικρό αυτό πόνημα, ελπίζω πως θα ξαναβγεί από την αφάνεια το γραφικό αυτό εκκλησάκι και το αποτύπωμά του δεν θα σβήσει!





Βιβλιογραφία

  1. www.pampalaia.blogspot.com

  2. ΣτραβόλεμοςΔ (1949) Η Ζάκυνθος στα χρόνια της Σκλαβιάς

  3. ΚονόμοςΝ (1969) Επτανησιακά φύλλα, Τόμος Ζ΄

  4. ΙωάννουΙ (1972)Τριάντα πέντε σχέδια του Αναστασίου Σάρτζιντ από την Ζάκυνθο του 1841-1862

  5. ΚονόμοςΝ (1979) ΖάκυνθοςΎπαιθρος χώρα

  6. Zernioti, D - McKesson, J,  Ιόνια και Δυτική Ελλάδα

  7. Austrian National Library


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails