© ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων ή σημείων του e-περιοδικού μας, χωρίς γραπτή άδεια του υπεύθυνου π. Παναγιώτη Καποδίστρια (pakapodistrias@gmail.com), καθώς αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία, προστατευόμενη από τον νόμο 2121/1993 και την Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης, κυρωμένη από τον νόμο 100/1975.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΘΕΤΑ. Ό,τι νεότερο εδώ!

Τετάρτη 6 Απριλίου 2011

Ένα νέο βιβλίο του Διονύση Μουσμούτη: "Ούγκο Φόσκολο. Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα" / Ugo Foscolo di Dionisis Mousmoutis

Παρουσίαση: π. Παναγιώτης Καποδίστριας

Με πολύ μεγάλη χαρά λάβαμε αυτές τις ημέρες το νέο πόνημα του φίλου ερευνητή και συγγραφέα, διευθυντή του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη και συνεργάτη του Ίσκιου μας ΔΙΟΝΥΣΗ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗ, που αφορά στη μεγάλη μορφή του Ζακυνθινοϊταλού Ποιητή Ugo Foscolo.

Το ανά χείρας καλαίσθητο βιβλίο φέρει τον τίτλο "Ούγκο Φόσκολο. Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα", κυκλοφορήθηκε από τις τζαντιώτικες εκδόσεις Τρίμορφο του Άκη Λαδικού, εκτείνεται σε 272 σελίδες και συνοδεύεται από πλούσια -άγνωστη ή δυσεύρετη, εξ ού και συλλεκτική- εικονογράφηση, βιβλιογραφία και περίληψη στα ιταλικά.

Η ερευνητική δεινότητα του συγγραφέα προσεγγίζει με περισσή ευαισθησία και άλλη τόση επιστημοσύνη, όχι αυτό καθεαυτό το έργο του Ποιητή των Τάφων, αλλά επιχειρεί (και το καταφέρνει, θεωρούμε) να φωτισθούν επαρκώς στιγμές και πτυχές του βίου, της πολιτείας και εποχής του. Όλη αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα συνέβαλε τα μέγιστα στην αρτίωση τόσο του έργου του Φόσκολο, όσο και στην πρόσληψή του ή όχι από το εκάστοτε κοινό.

Από την πλευρά μας δεν έχουμε παρά να συγχαρούμε τον Διονύση Μουσμούτη, να τον εναγκαλισθούμε αδελφικά εξαιτίας της χαράς που μάς προσφέρει η συμβολή του στις φοσκολικές σπουδές και να ελπίσουμε ότι η γενιά μας θα "παραδώσει" στην επόμενη ικανό έργο περί του Φόσκολο, του οποίου ο λόγος -ατυχώς- δεν έχει αγγίξει όσο θα χρειαζόταν (ή και ουδόλως) το κοινό κυρίως της "μητρικής γης" του. Ο αγαπητός Διονύσης εξοφλεί με άριστο τρόπο το χρέος που τού αναλογεί προς τον Ποιητή! Η επίσημη Ζάκυνθος τι;;; Μήπως καθεύδει και ονειρεύεται πως είναι Κάτι;;; 

Παρακάτω θεωρούμε αναγκαίο να ξεναγηθούμε στο ίδιο το βιβλίο, μες από τον κατατοπιστικό Πρόλογο του ίδιου του συγγραφέα: 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗ

«Του κάκου Φράγκο θέλουν να σε κάμουνε / που είσ’ Έλληνας τα Μνήματα φωνάζουνε», γράφει ο Αντώνιος Μαρτελάος στο επίγραμμα που αφιέρωσε στον Ούγκο Φόσκολο, υπαινισσόμενος το καθαρά ελληνικής έμπνευσης έργο του I sepolcri. Αλήθεια, τι ήταν εντέλει αυτός που το έργο του αναδείχθηκε σε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους των νεότερων ιταλικών γραμμάτων; Είναι σαφές ότι ο Φόσκολο δεν λησμόνησε ποτέ τη γενέθλια γη, ούτε σταμάτησε ποτέ να έχει τη σκέψη του στην Ελλάδα• και δεν εννοώ μόνο ότι άντλησε ποιητική έμπνευση από την Ελλάδα, όπως αυτή εκφράζεται στο αφιερωμένο στη γενέθλια γη της Ζακύνθου σονέτο του «No piú mai toccherò le sacre sponde», αλλά και ενεπλάκη με τον τρόπο του στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Και τούτο, μολονότι επέλεξε συνειδητά να εκφραστεί στην ιταλική γλώσσα.

Μετά τον θάνατό του, οι Ιταλοί μελετητές του έργου του, του προσέδωσαν μια καθαρά ιταλική ταυτότητα, που επισκίασε τις ελληνικές του ρίζες: η εικόνα του έγινε περισσότερο ιταλική απ’ όσο Ιταλός υπήρξε ο ίδιος. Σε τούτο ίσως να συνέτεινε και η αναβλητικότητα των Ελλήνων, που αργοπορημένα σκέφτηκαν να ζητήσουν τη μετακομιδή των οστών του από την Αγγλία όταν ήδη τα είχαν πάρει οι Ιταλοί. Ακόμα και το σπίτι του στη Ζάκυνθο, τελευταία στιγμή γλίτωσε από την κατεδάφιση• αγοράστηκε το 1886 από τον Δήμο Ζακυνθίων, στεγάζοντας μέχρι την καταστροφή του από βομβαρδισμό το 1940 τη Φωσκολιανή Βιβλιοθήκη.

Είναι γνωστό ότι την ελληνική λογιοσύνη, εκτός από κάποιες κατά διαστήματα ερευνητικές εξάρσεις, δεν την απασχόλησε και πολύ το θέμα της ελληνικότητας του Φόσκολο. Τον μνημονεύει κατά περιόδους μόνον η επτανησιακή λογιοσύνη και, για να ακριβολογήσω, ιδιαίτερα η ζακυνθινή, σαφώς λόγω εντοπιότητας. Η ελληνική λογιοσύνη ποτέ δεν τον διεκδίκησε. Δεν εντάχθηκε, και δικαίως, σε καμιά ιστορία νεοελληνικής λογοτεχνίας, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην ιστορία της επτανησιακής λογοτεχνίας, όταν αυτή συγκροτηθεί, θα έχει ξεχωριστή θέση, ως ένας από τους γενάρχες της.

Με εξαίρεση μια εφήμερη έξαρση του ενδιαφέροντος κατά τον Μεσοπόλεμο λόγω του εορτασμού της εκατονταετηρίδας, το ερευνητικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα για τον Φόσκολο υπήρξε περιορισμένο, έως ανύπαρκτο. Τα τελευταία μόνο χρόνια παρατηρείται μια αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος, με τη δημοσίευση αξιόλογων μελετημάτων. Είναι εμφανής επίσης η απουσία μιας Φoσκολικής Βιβλιογραφίας, έργου υποδομής, που τόσο θα συνέβαλε στην προώθηση των φoσκολικών σπουδών στην Ελλάδα.

Τα κείμενα του βιβλίου αυτού είναι καρπός του όψιμου ερευνητικού ενδιαφέροντός μου, της τελευταίας οκταετίας, για τον ποιητή. Συγκεντρώνω οκτώ μελετήματα που δεν ασχολούνται με το έργο του αλλά συνδυάζουν κάποιες ιστορικές αναζητήσεις, που αφορούν τον βίο του, αναδεικνύοντας και κάποιες, εν πολλοίς άγνωστες, μεταθανάτιες «ταλαιπωρίες» του. Τα κεφάλαια «Πληροφορίες για την οικογένεια του Ούγκο Φόσκολο» και «Βιβλιογραφικά του Ούγκο Φόσκολο. Καταγραφή δημοσιευμάτων στον Αθηναϊκό Τύπο του 1927» γράφτηκαν ειδικά για το επετειακό αφιέρωμα των Επτανησιακών Φύλλων (τόμ. ΚΖ΄, 3-4, 2007). Το πρώτο αναδημοσιεύεται με συμπληρώσεις. Το κεφάλαιο «Μια άγνωστη μετάφραση των Τάφων από τον Αντώνιο Μανούσο» πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Πόρφυρας (134/2010). Τα κείμενα «Η Ελλάδα και τα οστά του Φόσκολο» και «Το σπίτι του Φόσκολο» δημοσιεύτηκαν στην πρώτη τους συνοπτική μορφή στο περιοδικό Ραπόρτο (53/2007, 57&58/2007 αντίστοιχα). Εδώ δημοσιεύονται αναθεωρημένα και συμπληρωμένα∙ η παρούσα έκδοση καταργεί την πρώτη δημοσίευσή τους. Τα υπόλοιπα κείμενα δημοσιεύονται για πρώτη φορά.

Το βιβλίο αυτό με συντρόφευσε αρκετό καιρό, αλλά ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, από τον Σεπτέμβριο του 2010 και μετά. Κατά το διάστημα της συγγραφής του είχα πολύτιμους συμπαραστάτες πολλούς φίλους οι οποίοι ο καθένας με συνέδραμε με διαφορετικούς τρόπους. Οφείλω πολλές ευχαριστίες στους: Δημήτρη Αρβανιτάκη, Σπύρο Γαούτση, Γιώργο Γκέλμπεση, Γεράσιμο Ζώρα, Φανή Καζαντζή, Ήβη Καζαντζή, Κωνσταντίνο Καρδάμη, Σπύρο Καρυδάκη, Μαρία Κρητικού, Νίκια Λούντζη, αρχιμανδρίτη Γεώργιο Ρουσάκη, Μαρία Σγουρίδου, Διονύση Σέρρα, Ντίνα Σιδέρη, Αμάντα Σκαμάγκα, Παναγιώτη Σουλτάνη, Δημήτρη Σπάθη, Gilda Trentoni, Διονύση Φλεμοτόμο. Eυχαριστίες επίσης οφείλω πολλές στους υπεύθυνους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, της Μπενακείου Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων και της Βιβλιοθήκης του Μουσείου Μπενάκη. Ξεχωριστά πρέπει να ευχαριστήσω τους υπεύθυνους των βιβλιοθηκών και μουσείων της Ιταλίας που πρόθυμα ανταποκρίθηκαν στα συχνά δύσκολα έως απαιτητικά αιτήματά μου. Πρέπει να σημειώσω την Biblioteca Nazionale Braidense (Μιλάνο), την Biblioteca Nazionale Marciana (Βενετία), το Museo Correr (Βενετία), το Museo Adriano Colocci (Γέσι), το Μuseo del Risorgimento di Firenze, το Museo del Risorgimento di Milano και το Museo del Risorgimento e Istituto Mazziniano (Γένοβα). Ευχαριστίες οφείλω στον φίλο και αποκλειστικό εκδότη μου Άκη Λαδικό για την ευθύνη και αυτής της έκδοσης την οποία πρόθυμα ανέλαβε.

Aθήνα, Δεκέμβριος 2010



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Οι πιο αναγνώστες μας Αναγνώστες

Related Posts with Thumbnails