Athens today

Έκτακτη φωτοανταπόκριση: Μανώλης Δημελλάς

Μερικές φωτογραφίες από την πρωτεύουσα σήμερα.

Παιδιά καθημερινά δίχως κουκούλες...

Μα, αλήθεια, ποιος καταλαβαίνει;;;

Μ.Δ.

Αντιδράσεις και στην Grenoble της Γαλλίας

Έκτακτη ανταπόκριση

Όπως μάς πληροφορεί ο φίλος του ιστοτόπου μας Πρωτοπρεσβύτερος Γεράσιμος Σκαρτσής, Εφημέριος στην πόλη Grenoble της κεντροανατολικής Γαλλίας, όπου υπάρχει μια εύρωστη ελληνορθόδοξη Κοινότητα, σήμερα εμφανίστηκαν στον τοίχο δίπλα στον Ορθόδοξο Ναό του Αγίου Γεωργίου και στο Γραφείο της εκκλησίας (βλ. φωτό) δυο συνθήματα, γραμμένα στα γαλλικά, που συνδέονται άμεσα με τ' ακραία και τραγικότατα γεγονότα των τελευταίων ημερών στην πατρίδα μας.

Τα δυο συνθήματα (και σε μετάφραση), που παρά τη συντομία τους λένε ευθαρσώς πολλά, έχουν ως εξής:

DIEU NE SAUVERA PAS LA GRECE

[Ο ΘΕΟΣ ΔΕ ΘΑ ΣΩΣΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ]

*

EN FRANCE, COMME EN GRECE, LA POLICE TERRORISE-ET TUE

[ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΕΙ ΚΑΙ ΣΚΟΤΩΝΕΙ]

Πολύ αργά για το Γρηγορόπουλο

ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΩ ΣΤΟ ΕΚΕΙ

Η αφή ταφή
και η μέρα φοβέρα
κοιμητηρίου.

Δεν έχω δάκρυ
ευτυχώς με βοηθούν
τα δακρυγόνα.

Από το Εδώ
στο Εκεί λίγο αίμα
κι ο Έρως απών.

Άπολις φεύγω
στους μέσα ξερότοπους
και κάνω καλά.

[Π.Κ. 9.12.2008]

Ακολουθεί το ερασιτεχνικό βίντεο της εκτέλεσης του παιδιού μας Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Κυκλοφορεί στο διαδίκτυο.

Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, το δικό μας παιδί

ΕΝΑ ΣΦΑΛΜΑ

Στο χαρτί ζωντάνεψα

τη Λευκή Πολιτεία.

Αστόχησε μια μελανιά

και τη μαύρισα ολάκερη.

[Ποίημα Π.Κ., γραμμένο το 1979, δημοσιευμένο στο βιβλίο "Της αγάπης μέγας χορηγός", 2003, σ. 11.

Η δημοσιευόμενη φωτό του αδικοσκοτωμένου Αλέξανδρου κυκλοφορεί παντού στο Διαδίκτυο.]

Νεκρός ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος από τα πυρά της Δημοκρατίας

Ο Ρ Γ Η

Φωτό από τον Έφηβο

Φωτό από την Τσουκνίδα

[Ο 15χρονος Αλέξης Γρηγορόπουλος σε στιγμές Ζωής!...

Τώρα πού;;; Τώρα ποιος;;;]

Βρίσκει πάντα τρόπους η Ομορφιά

να σού κακιώνει

γι' αυτό σπεύδε ταχέως.

[Π.Κ. από τον "Ο αρχαίος Αγροφύλαξ", 2007, σ. 80]

Παρουσίαση της εργασίας "Μοντέλα ανάπτυξης Αγροτουρισμού και Οικοτουρισμού στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Οίτης"

Το ηλεκτρονικό μας γραμματοκιβώτιο γέμει τελευταίως πολλών και διαφόρων προσκλήσεων, ευτυχώς μ' ευχάριστο περιεχόμενο.

Μια από αυτές αφορά σε μια επιπλέον παρουσίαση Πτυχιακής Εργασίας ενός από τους επί πτυχίω φοιτητές μας στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων - Τμήμα Οικολογίας και Περιβάλλοντος (Παραρτήματος Ζακύνθου). Πρόκειται για τον πολύ καλό φοιτητή Δημήτρη Παπαλελούδη και το θέμα, που έχει εξαντλητικά εργαστεί, είναι εξόχως ενδιαφέρον:

"Μοντέλα ανάπτυξης Αγροτουρισμού και Οικοτουρισμού στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Οίτης".

Η παρουσίασή του θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Τρίτη, 9 Δεκεμβρίου 2008, στις 11 το πρωί, στο Αμφιθέατρο του Τ.Ε.Ι. στην Πλατεία Κάλβου.

Προσωπικά δεν έχω, παρά να του ευχηθώ από βάθους ψυχής, να έχει πάντα επιτυχίες στη ζωή του, θεμελιωμένες στο ήθος, τη σεμνότητα, την ευπρέπεια και την ευαισθησία έναντι του περιβάλλοντος κόσμου του!

Σπερχειός SOS: Ένα ακόμη ποτάμι που καταστρέφουμε

[Ο Μανώλης Δημελλάς, πιστός στα πολύ καλά φωτορεπορτάζ του ειδικά για το διαδικτυακό μας περιοδικό, αυτή τη φορά ταξιδεύει στον ποταμό Σπερχειό, φέρνοντάς μας εξαίσιες εικόνες της προηγούμενης βδομάδας από αυτόν τον παράδεισο της φύσης, ο οποίος όμως στη συνέχεια αναφαίνεται ως βόθρος της περιοχής, όπως μάς εξηγεί ο Μανώλης στο συνοδευτικό κείμενο:]

Αυτό το ποτάμι το καταστρέφουμε

Ο Σπερχειός είναι ποταμός της Στερεάς Ελλάδας, που παλαιότερα ονομαζόταν Αλαμάνα, ονομασία γνωστή σήμερα κυρίως από τη Μάχη της Αλαμάνας.
Έχει μήκος 82 χιλιόμετρα. Πηγάζει από το βουνό Τυμφρηστός (Βελούχι) της Ευρυτανίας και, με γενική κατεύθυνση προς τα ανατολικά, εισέρχεται στη Φθιώτιδα, διασχίζει την ομώνυμη κοιλάδα (Κοιλάδα του Σπερχειού), ανάμεσα στην Οίτη και στη δυτική προέκταση του όρους Όθρυς, και χύνεται στον Μαλιακό Κόλπο.
Κυριότεροι παραπόταμοι είναι ο Ρουστανίτης και η Βίστριτσα, που είναι δεξιοί παραπόταμοι, όπως και οι μικρότεροι Μαυρονέρι Φθιώτιδας, Γοργοπόταμος (πολύ γνωστός από την ομώνυμη γέφυρα) και ο φθιωτικός Ασωπός.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρχαιότητα οι τρεις τελευταίοι χύνονταν στη θάλασσα, αλλά με τις προσχώσεις του Σπερχειού, που μετέθεσαν τον μυχό του Μαλιακού κατά 8 και πλέον χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, εκβάλλουν σήμερα στον Σπερχειό. Οι ίδιες αυτές προσχώσεις εξαφάνισαν τα στενά των Θερμοπυλών με τη στρατηγική τους σημασία (βλ. Μάχη των Θερμοπυλών), και σε λιγότερο από χίλια χρόνια θα εξαφανίσουν και ολόκληρο τον Μαλιακό Κόλπο.

Αυτό το οικοσύστημα το καταστρέφουμε

Οι όχθες είναι χώροι εναπόθεσης σκουπιδιών σε όλο του το μήκος. Δήμοι και χωριά ρίχνουν τα λύματά τους στην κοίτη του. Τα λύματα των ελαιοτριβείων είναι τοξικά απόβλητα - καταλήγουν σχεδόν πάντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα νερά του.
Οι παράνομες εκχερσώσεις και τα περίφημα αντιπλημμυρικά έργα με την διαπλάτυνση και την ευθυγράμμιση της κοίτης κατέστρεψαν και καταστρέφουν την παραποτάμια βλάστηση.
Το τελευταίο αντιπλημμυρικό έργο το έκαναν οι κατακτητές Γερμανοί το 1941, ενώ χρησιμοποιείται ακόμη γεφύρι κατασκευασμένο από τους Ιταλούς...
Τα νιτρικά και τα φυτοφάρμακα ρυπαίνουν τα επιφανειακά και τα υπόγεια νερά του.
Το κυνήγι, παράνομο και νόμιμο, αποτελειώνει την πτηνοπανίδα που σώθηκε από τα φυτοφάρμακα.
Ακόμα και η δυσοσμία και η κάπνα του πυρηνελαιουργείου της ΕΛΚΕ έμμεσα καταστρέφει τον φυσικό χώρο του Σπερχειού.
Ας μην τα φορτώνουμε όλα στην “αόρατη” πολιτεία ... η δικιά μας ατομική ευθύνη είναι πολύ μεγάλη. Ακόμη υπάρχει το περιθώριο να παραδώσουμε στην επόμενη γενιά κάτι όμορφο...

Οι παρακαταθήκες Γιάννη Πομόνη του Τζαγκλαρά

Στις 23 Ιουλίου 2008 μάς άφησε χρόνους ένας σπουδαίος Ζακυνθινός, αγιάτρευτα ζακυνθινολάτρης.

Πρόκειται για τον Γιάννη Σ. Πομόνη - Τζαγκλαρά, ο οποίος είχε γεννηθεί και ανατραφεί στο Τζάντε στις 23 Ιουλίου 1917. Πολιτικός Μηχανικός ως προς το επάγγελμα, γνώρισε εκ του σύνεγγυς μυθικές (για εμάς τους μεταγενέστερους) προσωπικότητες του τόπου μας, όπως τον ιστορικό Λεωνίδα Ζώη, τον συγγραφέα Διονύση Ρώμα, τον αγιογράφο Δημήτριο Πελεκάση.

Προσωπικά δεν έτυχε ποτέ να τον γνωρίσω από κοντά. Μόνο από τα κείμενά του. Όσοι όμως τον συναναστράφηκαν μαρτυρούν, ότι, παρά τα προχωρημένα γηρατειά των 91 χρόνων του, μέχρι το τέλος είχε καθαρό μυαλό, παραδειγματική σεμνότητα, οξύνοια και το απαιτούμενο χιούμορ στη γραφίδα του. Μ' ένα λόγο: διάθεση προσφοράς στον Πολιτισμό και στα Γράμματα, παρεμβαίνοντας μες από τις εφημερίδες και τα περιοδικά του νησιού μας επί παντός επιστητού, κυρίως όμως πάσχιζε ν' αθανατίσει λησμονημένες σελίδες των χρόνων που διέφυγαν ήδη απ' την πραγματικότητα του γενέθλιου τόπου.

ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ ΤΟΥ

Καρπός όλης αυτής της ανύστακτης και άοκνης προσπάθειάς του αποτελεί η έκδοση δύο συλλεκτικών βιβλίων του, τα οποία αποτελούν τρόπον τινά την πνευματική κληρονομιά του προς τους επιγενόμενους Ζακυνθίους, οι οποίοι -ατυχώς- δεν μπορούν να καυχηθούν ούτε για την προσήλωσή τους στην πλουσιότατη Παράδοσή μας, μήτε για την ουσιαστική τους ζακυνθινολατρία.

Α. Το πρώτο τυπωμένο του έργο είναι το "Γλωσσάριο ιδιωματισμών της αλλοτινής ζακυνθινής ντοπιολιαλιάς. Αποθησαύριση - Επεξεργασία - Απόδοση εννοιών - Παραδειγματικές φράσεις" (έκδοση του θετικώ τω τρόπω πολυπράγμονος σωματείου «Πλατύφορος», τυπωμένη στη Ζάκυνθο του 2007, με 320 σελίδες συνολικά), ένα έργο πολυσήμαντο μ' ενδιαφέρον γλωσσολογικό, κοινωνιολογικό, ιστορικό, λαογραφικό.

Τον τόμο προλογίζει ο ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου (και "πατριάρχης" της επιστήμης της Λαογραφίας) κ. Μιχάλης Μερακλής με τον εύγλωττο τίτλο "Έξοχο μουσείο λέξεων".

Β. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Λίγο καιρό μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησε κάτι που ετοιμαζόταν από καιρό: Το βιβλίο του "Ας είναι εις ανάμνησιν... Μορφές βίωσης από το απόμακρο ζακυνθινό χθες", από τις εκδόσεις Ερμής της ομώνυμης καθημερινής εφημερίδας της Ζακύνθου (σελίδες 176).

Το χαρτόδετο αυτό βιβλίο περιέχει τα επί μια δεκαετία χρονογραφήματα του Τζαγκλαρά στην εν λόγω εφημερίδα και αφορούν σε αλλοτινές στιγμές και γωνιές του Τζάντε (δρόμους, κτίρια, γιορτές, κάλαντα, ταβέρνες, τα περί την αστική οικονομία της Ζακύνθου στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα - Επαγγέλματα και επιτηδεύματα, αλλά και την ναυπηγική τέχνη στο νησί κατά τον μεσοπόλεμο).

Στο βιβλίο προτάσσεται ένα γλαφυρό και με αγάπη γραμμένο "προλογικό αφιέρωμα" του συγγραφέα-ερευνητή Στέλιου Τζερμπίνου, με τίτλο "Lacrimae rerum και απόδοση οφειλομένων".

Τέσσερις εξαίρετες ταινίες από το "EMOTION PICTURES - Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία"

Το Σωματείο Ατόμων με Αναπηρίες Ζακύνθου «Οι Ποπολάροι» και η δραστήρια Κινηματογραφική Λέσχη Ζακύνθου, με αφορμή την εθνική ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία, διοργάνωσαν δυο κινηματογραφικές βραδιές (3 και 4 Δεκεμβρίου, στην αίθουσα του Κινηματογράφου «Φώσκολος»), με την προβολή τεσσάρων εξαίρετων ταινιών, που προέρχονταν από το 2ο Διεθνές Φεστιβάλ «EMOTION PICTURES - Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία», το οποίο πραγματοποιήθηκε από 21 έως 23 Ιουνίου 2008 στο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς.
Για όσους δεν το γνωρίζουν πρέπει να πούμε, ότι το EMOTION PICTURES οργανώνεται από τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας - Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, με στόχο την ανάδειξη των θεμάτων που προάγουν την αποδοχή των ατόμων με αναπηρία στην ελληνική κοινωνία και την ευαισθητοποίηση των ΜΜΕ.

Ας κάμουμε παρακάτω μια σύντομη περιδιάβαση στις ταινίες που είδαμε:

Πώς Τολμάς;

των Ούρι Σιν & Λίζκα Άσα

(Ισραήλ 2007, 52 λεπτά)

Α΄ Βραβείο καλύτερης ταινίας μεγάλου μήκους

Η Χάνι -μια γυναίκα που δεν τη σταματάει τίποτα- έκανε δύο παιδιά παρά την αναπηρία της, αγνοώντας τις συμβουλές των γιατρών και τη γνώμη των γύρω της. Πολέμησε το κατεστημένο, ξεπέρασε οικονομικές δυσκολίες, σπούδασε, σταδιοδρόμησε, και όλα αυτά αφού οι γιατροί είχαν διαγνώσει πως πάσχει από μια θανατηφόρα νευρολογική νόσο, την πλάγια μυοατροφική σκλήρυνση, και της είχαν δώσει περιθώριο ζωής μόλις δύο ετών. Η κάμερα του ντοκιμαντέρ Πώς τολμάς; ακολουθεί αυτή τη δυνατή και χαρισματική γυναίκα στο γεμάτο δυσκολίες ταξίδι της. Σε μια σημαντική στιγμή τής ζωής της, η Χάνι γνωρίζει τον μεγάλο φυσικό Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος πάσχει από την ίδια ασθένεια.

Το Όνειρό μου

του Γουάν Χον Χάι

(Κίνα 2007, 50 λεπτά)

Βραβείο πρωτοτυπίας και ευρηματικής σκηνοθεσίας

Η Κινηματογραφική Ακαδημία του Πεκίνου, εμπνευσμένη από την Καλλιτεχνική Ομάδα Ατόμων με Αναπηρία της Κίνας, παρουσιάζει τις εξαιρετικές παραστάσεις και τη ζωή εκτός σκηνής επτά καλλιτεχνών με αναπηρία. Η ταινία καταγράφει τόσο τη δουλειά όσο και την ψυχοσύνθεσή τους, μέσα από παραστάσεις που καλύπτουν διαφορετικές περιόδους της ιστορίας της κινεζικής τέχνης. Παρουσιάζει μια συνηθισμένη παρέα νέων, οι οποίοι είναι εξίσου γεμάτοι ενέργεια με τους υπόλοιπους συνομηλίκους τους, αλλά και μια ομάδα εξαιρετικών καλλιτεχνών που κυνηγούν τα όνειρά τους.

Ακουσέ με

της Μαριάννας Οικονόμου

(Ελλάδα 2008, 52 λεπτά)

Β΄ Βραβείο καλύτερης ταινίας μεγάλου μήκους

Μέσα από την επιθυμία του Κώστα να πάει σε κανονικό και όχι σε ειδικό γυμνάσιο, διαφαίνεται πόσο διαφορετικά αντιλαμβάνεται, βιώνει και αντιμετωπίζει το κάθε μέλος της οικογένειάς του την κινητική του αναπηρία.

Η ταινία παρακολουθεί την αγωνία, τα διλήμματα και τις συγκρούσεις που προκαλεί στην οικογένεια η επιλογή σχολείου του Κώστα.

Παράλληλα, η ταινία παρουσιάζει την ιδιαίτερη σχέση του με την αδελφή του -σχέση καθοριστική για τη ζωή και των δυο.

«Αν πέσω, έχω τη δύναμη να σηκωθώ. Αν με κοροϊδέψουν, δεν θα κλάψω. Θέλω να κάνω φίλους. Αφήστε με να είμαι εγώ υπεύθυνος για τον εαυτό μου.»

Γεννήθηκα στα δεκάξι

του Ερίκ Μπιτούν

(Γαλλία 2007, 52 λεπτά)

Α΄ Ειδικό Βραβείο Επιτροπής

Η Ντορίν είναι παραπληγική εξαιτίας ενός αεροπορικού δυστυχήματος που συνέβη όταν ήταν δεκαέξι ετών. Για να ξεπεράσει την αναπηρία της, έγινε η ίδια πιλότος. Στην ταινία μοιράζεται μαζί μας μια ξεχωριστή μαρτυρία. Την ακολουθούμε στην πιο όμορφη δοκιμασία της ζωής της, καθώς φέρνει στον κόσμο το παιδί της.

Stéphane Mallarmé σε μετάφραση Τάκη Βαρβιτσιώτη

Ο πολυσέβαστός μου ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης, ανάμεσα στ' άλλα του πνευματικά κατορθώματα, με τα οποία κατά καιρούς πλουτίζει τη Γραμματεία μας, θυμάται κι εμένα τον αμελητέο του φίλο, αποστέλλοντάς μου αυτή τη φορά μια μετάφρασή του.

Πρόκειται για το βιβλίο "Ποιήματα Stéphane Mallarmé", που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Αρμός, το 1999, με 120 σελίδες και περιλαμβάνει μεταφράσεις δεκαεπτά σονέτων και άλλων ποιημάτων του μεγάλου Γάλλου δημιουργού (φωτό 1) σε τρεις ενότητες.

Στ' όμορφο αυτό βιβλίο, εκτός από το κυρίως μεταφραστικό μέρος (αξίζει να επισημανθεί, ότι τα ποιήματα παραβάλλονται και στα γαλλικά), προτάσσεται ένα ποίημα ("Μνημόσυνο για τον Στέφανο Μαλλαρμέ"), ακολουθεί Εισαγωγή και κλείνει με χρησιμότατα Σχόλια, όλα του ίδιου του Βαρβιτσιώτη (φωτό2).

Ο γαλλομαθής μεταφραστής αντιμετωπίζει με σεμνότητα τον Μαλλαρμέ, προσπαθώντας ν' αποδώσει με τον καλύτερο τρόπο την υψηλή ποίηση εκείνου. Άλλωστε, όπως δηλώνει ο ίδιος στη Εισαγωγή του, ασχολείται με τον "έξοχο Διδάσκαλο" τριάντα και πλέον χρόνια.

Δεν είμαι προσωπικά σε θέση να κρίνω το μεταφραστικό αποτέλεσμα, διότι -ατυχώς- δεν γνωρίζω τη γλώσσα. Εκείνο που πάντως συλλαμβάνω αμέσως είναι, ότι αποπνέει ευώδες άρωμα γνησιότητας και δυνατή συγκίνηση. Που σημαίνει, ότι ο πρωταρχικός σκοπός επετεύχθη!

Ως μικρό δείγμα γραφής, αλλά και ως μετάληψη του λόγου δύο σπουδαίων λειτουργών της Ποίησης, αντιγράφω παρακάτω δύο σονέτα, στο πρωτότυπο και στην ελληνική τους μεταγραφή.

Quelle soie aux baumes de temps

Quelle soie aux baumes de temps

Où la Chimère s’exténue

Vaut la torse et native nue

Que, hors de ton miroir, tu tends !

Les trous de drapeaux méditants

S’exaltent dans notre avenue:

Moi, j’ai ta chevelure nue

Pour enfouir mes yeux contents,

Non ! La bouche ne sera sûre

De rien goûter à sa morsure

S’il ne fait, ton princier amant,

Dans la considérable touffe

Expirer, comme un diamant

Le cri des Gloires qu’il étouffe.

Ποιο μετάξι που ευωδιάζει απ' τον καιρό

Ποιο μετάξι που ευωδιάζει απ' τον καιρό

Βάλσαμο όπου η χίμαιρα εξασθενίζει

Όσο το νέφος το έμφυτο ν' αξίζει

Που απλώνεις, έξω απ' τον καθρέφτη σου, σγουρό!

Σημαίες περίσκεπτες στην ίδια την οδό

Διάτρητες επευφημούνται ωστόσο:

Τ' αυτάρεσκά μου, για να σαβανώσω

Μάτια, τη γυμνωμένη κόμη σου έχω εγώ.

Όχι! Το στόμα βέβαιο δε μέλλει

Νά 'ναι απ' το δήγμα του πως κάτι θα γευτεί,

Αν, ο εραστής σου ο πρίγκιπας δε θέλει

Μες στην περίοπτη των μαλλιών την πλησμονή

Να κάνει, ωσάν διαμάντι, να ψυχορραγεί

Της Αίγλης την κραυγή που καταστέλλει.

M’introduire dans ton histoire

M’introduire dans ton histoire
C’est en héros effarouché
S’il a du talon nu touché
Quelque gazon de territoire

À des glaciers attentatoire
Je ne sais le naïf péché
Que tu n’auras pas empêché
De rire très haut sa victoire

Dis si je ne suis pas joyeux
Tonnerre et rubis aux moyeux
De voir en l’air que ce feu troue

Avec des royaumes épars
Comme mourir pourpre la roue
Du seul vespéral de mes chars.

Στην ιστορία σου να παρεισφρήσω εγώ

Στην ιστορία σου να παρεισφρήσω εγώ

Θά 'ναι σαν ήρωας που τον έχουνε πτοήσει

Αν έχει με τη φτέρνα τη γυμνή του εγγίσει

Μια χλόη από έναν απαγορευμένο αγρό

Επίβουλος σε παγετώνες να σταθώ

Το αθώο αμάρτημα δεν τό 'χω εγώ γνωρίσει

Που δε θα εμπόδιζες εσύ να διαλαλήσει

Ψηλά τη νίκη του με γέλιο θριαμβικό

Πες αν δεν έχω μια χαρά που αναφτερώνει

Μ' αστροπελέκι και ρουμπίνια μες στο αξόνι

Στα ουράνια που τρυπάει η φλόφα να κοιτώ

Με διάσπαρτα βασίλεια μαζί απλωμένη

Από το μόνο μου άρμα το εσπερινό

Τον ολοπόρφυρο τροχό σα να πεθαίνει.

Αδιάκριτα στο "Μυστικό Νεκροταφείο" του Ζαχαρία Στουφή

  Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας  

Ανακάλυψα τυχαία σήμερα στο διαδίκτυο (όπου και κυκλοφορεί) το νέο ποιητικό κατόρθωμα ενός Ζακυνθινού ποιητή της νεότερης γενιάς, του Ζαχαρία Στουφή, ο οποίος τυγχάνει και καλός / φιλικός συνοδοιπόρος μου στην αγωνία των Λέξεων, καθώς πασχίζουν ν' αρμοσθούν σε Ποίημα. 

Ως προς το βιο-εργογραφικό του, χρειάζεται να σημειωθεί, ότι γεννήθηκε το 1974 στην Άνω Βολίμα της Ζακύνθου, όπου και μεγάλωσε. Τώρα επαγγέλλεται τον αγιογράφο. Προηγήθηκαν εντύπως οι συλλογές του: "Τρένο" 1996, "Ο φόβος, οι ηδονές κι ο πόνος των ανθρώπων" 1997, "Ονειροπληξία" 2001, "Νιρβάνα" 2003, "Χαωδία" 2005 και "Νεκρώσιμα" 2006.

Η νέα του δουλειά είναι το "Μυστικό Νεκροταφείο". Πολύ ταλαντούχος ο Ζαχαρίας τολμά να πει σημαντικά πράγματα με τ' όνομά τους ή μάλλον να τα νεκροενταφιάσει με τον δικό του άμεσο - δίχως προκαταλήψεις, ενδοιασμούς και κρατούμενα-  τρόπο μες από 26 φανταστικά επιγράμματα. Τα σχέδια στις ποιητικές "ταφόπλακες" φιλοτέχνησε η Βασιλική Γεροκώστα, ενώ τα μουσικά σχόλια κάνουν οι Διονύσης Μπουκουβάλας και Λευτέρης Παπαδημητρίου.

Στην ιερότητα της Αρχαίας Μεσσήνης

Στη σημερινή μας ανάρτηση θα σάς πάρω μαζί μου σ' ένα ταξίδι στον Χρόνο. Έτσι και μόνον έτσι μπορούμε -θεωρώ- ν' ανθέξουμε το Αύριο που μάς μέλλει: Εάν πότε-πότε πισωγυρίζουμε στις ρίζες για ν' αντλήσουμε μηνύματα και σοφίες για την περαιτέρω πορεία.

Στα μέσα του περασμένου Αυγούστου βρεθήκαμε στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, απ' όπου και οι φωτογραφίες που ακολουθούν. Τόπος, που αποπνέει ιερότητα και απαιτεί σεβασμό. Ο επισκέπτης μένει έκθαμβος από τη συνάφειά του με την Τελειότητα και το προγονικό Πνεύμα, αλλά και... κάθιδρος από το μένος του θερινού ήλιου κατεπάνω του!...

Κι επειδή δεν μπορούμε να τα γνωρίζουμε όλα, είχα κοντά μου το ευσύνοπτο ιστορικό - αρχαιολογικό κείμενο της αρχαιολόγου Γεωργίας Χατζή - Σπηλιοπούλου από τη σχετική σελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού προς γνώσιν. Αφού λοιπόν η Αρχαία Μεσσήνη δεν είναι τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό, όσο άλλοι τόποι της Αρχαιότητος, τις φωτογραφίες μας συνοδεύει το κείμενο εκείνο της ειδικής επιστήμονος.

Η αρχαία Μεσσήνη ήταν η πρωτεύουσα της Μεσσηνίας. Ήταν ιδρυμένη κοντά στο σημερινό χωριο Μαυρομάτι, στις δυτικές υπώρειες του όρους Ιθώμη. Η Ιθώμη ήταν το ισχυρότερο φυσικό και τεχνητό οχυρό της Μεσσηνίας. Η πόλη ιδρύθηκε από το Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα το 369 π.Χ. ο οποίος ελευθέρωσε τη Μεσσηνία από τους Σπαρτιάτες. Η Μεσσήνη γνωρίζει μέγιστη ακμή κατά τους ελληνιστικούς και πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους.

Οι πρώτες μαρτυρίες ανθρώπινης εγκατάστασης στην αρχαία Μεσσήνη ανάγονται στην Ύστερη Νεολιθική περίοδο (4300-3000 π.Χ.) ή στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (2800-1900 π.Χ.). Κατά τον 9ο αι. π.Χ. υπήρχε ήδη οργανωμένος οικισμός στην περιοχή του Ασκληπιείου, ενώ στην περιοχή της κρήνης Κλεψύδρας, μέσα στο σημερινό χωριό Μαυρομάτι, λειτουργούσε ιερό αφιερωμένο στον ποτάμιο θεό Αχελώο. Στα 800-700 π.Χ., το ιερό του Διός Ιθωμάτα στην Ιθώμη βρισκόταν σε πλήρη λειτουργία. Στην κάτω πόλη ιδρύεται το πρώτο ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος και το πρωιμότερο ασκληπιείο. Το πρώιμο αυτό πόλισμα με τα ιερά του, φέρει προφανώς, το όνομα Ιθώμη.

Το κράτος των Μεσσηνίων τελεί υπό μακρόχρονη σπαρτιατική κατοχή (8ος - 5ος αι. π.Χ.), που καταγράφεται στους τέσσερις, γνωστούς στην ιστορία, ως Μεσσηνιακούς πολέμους. Ο τρίτος Μεσσηνιακός πόλεμος (510-490 π.Χ.) συνδέεται με το όνομα του θρυλικού ήρωα Αριστομένη. Κατά τον 4ο Μεσσηνιακό πόλεμο (464-456 π.Χ.) πολιορκείται επί πολλά έτη η ακρόπολη της Ιθώμης, και η εξέγερση των υπόδουλων Μεσσηνίων καταλήγει σε συνθηκολόγησή τους. Οι φυγάδες Μεσσήνιοι εγκαθίστανται στη Ναύπακτο, ενώ το 399 π.Χ. εκδιώκονται από τους Σπαρτιάτες και καταφεύγουν στη Σικελία και την Κυρηναϊκή. Μετά τη μάχη στα Λεύκτρα της Βοιωτίας (471 π.Χ.) και την ήττα των Σπαρτιατών, ο Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας και οι Αργείοι σύμμαχοι ιδρύουν το ανεξάρτητο κράτος των Μεσσηνίων (369 π.Χ.). Η νέα πρωτεύουσα κτίζεται στις υπώρειες της Ιθώμης, τειχίζεται με ισχυρό και επιβλητικό οχυρωματικό περίβολο, και ονομάζεται Μεσσήνη από την ομώνυμη μυθική προδωρική βασίλισσα.

Κατά την περίοδο ανάμεσα στον 3ο αι. π.Χ. και 1ο αι. μ.Χ. οικοδομείται σύμφωνα με το ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα, αποκτά κτήρια, ιερού-θρησκευτικού αλλά και πολιτικού-δημόσιου χαρακτήρα, και κοσμείται με αξιόλογα έργα τέχνης, κυρίως με τα κολοσσιαία γλυπτά του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντος. Τα δεδομένα του πλήθους των επιγραφών και των νομισμάτων, που ήρθαν στο φως κυρίως κατά τις πρόσφατες ανασκαφές, συνδέουν την πορεία της με ιστορικά γεγονότα της περιόδου των διαδόχων, του βασιλείου των Μακεδόνων, της Αχαϊκής Συμπολιτείας, του Κοινού των Αρκάδων και των Αιτωλών, αλλά και της παρέμβασης της Ρώμης στα ελληνικά πράγματα.

Η πόλη παρακμάζει από τον 3ο αι. μ.Χ. και εξής, μετά από την καταστροφή της από τους Γότθους το 395 π.Χ. Εγκαταλείπεται οριστικά γύρω στα 360-370 μ.Χ. Πάνω στα ερείπιά της εγκαθίσταται οικισμός πρωτοβυζαντινών χρόνων (5ος-7ος αι. μ. Χ.), ενώ η ζωή συνεχίζεται στο χώρο και κατά τους επόμενους βυζαντινούς αιώνες (8ος- 15ος αι. μ.Χ.). Ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας επισκέπτεται τη Μεσσήνη στους χρόνους του Αντωνίνου του Ευσεβούς (155-160 μ.Χ.).

Την εποχή αυτή η πόλη αποτελεί ακόμη σπουδαίο πολιτικό και καλλιτεχνικό κέντρο, με τα δημόσια λατρευτικά ή κοσμικά της κτίσματα σε καλή κατάσταση και διατηρεί αμετάβλητο τον ιπποδάμειο οικοδομικό της ιστό. Η περιήγησή του Παυσανία στην Μεσσήνη καταγράφεται στα Μεσσηνιακά του (4.26.3, 4.27.8 και 4.31.4-33.2). Αιώνες αργότερα ευρωπαίοι περιηγητές καθοδηγούμενοι από την δική του μαρτυρία, παρουσιάζουν τα πρώτα στοιχεία για τα σωζόμενα κατά την εποχή τους μνημεία της πόλης. Το έργο του περιηγητή W.M.Leake, Travels in the Morea (Λονδίνο 1930) και κυρίως η μνημειώδης δημοσίευση της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής του Μορέως υπό τον αρχιτέκτονα Abel Blouet (1831-1838), αποτελούν την πρώτη προσπάθεια εμπεριστατωμένης μελέτης της αρχαίας πόλης.

Συστηματική ανασκαφική έρευνα στη Μεσσήνη πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Σάμιο αρχαιολόγο και μετέπειτα πολιτικό Θεμιστοκλή Σοφούλη (1895), κατόπιν από τον Γεώργιο Οικονόμο (1909 και 1925), και αργότερα από τον ακαδημαϊκό Αναστάσιο Ορλάνδο (1957-1975). Το 1987 άρχισε και συνεχίζεται μέχρι σήμερα εκτεταμένο ανασκαφικό και αναστηλωτικό έργο στην αρχαία Μεσσήνη υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας με διευθυντή τον καθηγητή Πέτρο Γ. Θέμελη. Στο μικρό τοπικό αρχαιολογικό μουσείο εκτίθενται αντιπροσωπευτικά ευρήματα της παλαιότερης και πρόσφατης ανασκαφικής έρευνας.

Ως αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Μεσσήνης νοείται εκείνος, που περικλείεται εντός του οχυρωματικού περιβόλου. Πέραν, δηλαδή, του οργανωμένου και περιφραγμένου τμήματος, που συνδέεται άμεσα με το Αρχαιολογικό Μουσείο, περιλαμβάνεται και το όρος Ιθώμη, όπου βρισκόταν η ακρόπολη και το ιερό του Διός Ιθωμάτα, κοντά στην παλιά Μονή Βουλκάνου ή Βουρκάνου. Επίσης, περιλαμβάνονται τα ιερά Ειλειθυίας-Κουρήτων και το ιερό της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος, στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους. Μέσα στο σημερινό χωριό Μαυρομάτι, βρίσκεται η αρχαία κρήνη Κλεψύδρα που υδροδοτεί το χώρο μέχρι σήμερα.

Η Ιθώμη ήταν το ισχυρότερο φυσικό και τεχνητό οχυρό της Μεσσηνίας. Οι οχυρώσεις της, που διατηρούνται σε καλή κατάσταση ακόμη κυρίως στο βορειοδυτικό τμήμα τους, ακολουθούν πορεία μήκους 9,5 χιλ., όπως αυτή προσδιορίζεται από τα σωζόμενα ίχνη. Διατηρούνται αρκετοί ορθογώνιοι πύργοι και ένας πεταλόσχημος, καθώς και η μνημειώδης Αρκαδική πύλη (δυτική). Η Λακωνική πύλη (ανατολική) έχει καταστραφεί. Έξω από την Αρκαδική πύλη σώζονται ταφικά μνημεία επιφανών οικογενειών της Μεσσήνης.

Ο κυρίως αρχαιολογικός χώρος αναπτύσσεται σε επικλινές έδαφος, από βορρά προς νότο. Κατηφορίζοντας κανείς από το Αρχαιολογικό Μουσείο, συναντά το θέατρο της πόλης με το επιβλητικό ανάλημμά του, και τη μνημειώδη κρήνη Αρσινόη, ανάμεσα στο θέατρο και την αγορά. Η αγορά, η οποία ανασκάπτεται, καταλαμβάνει τεράστια έκταση ανατολικά της κρήνης Αρσινόης και βόρεια του ασκληπιείου. Το οικοδομικό συγκρότημα του ασκληπιείου αποτελούσε τον πυρήνα της δημόσιας ζωής της πόλης μαζί με την αγορά. Περιλαμβάνει λαμπρά οικοδομήματα δημόσιου-πολιτικού χαρακτήρα και άλλα θρησκευτικού-λατρευτικού. Αυτά αναπτύσσονται στη βόρεια στοά (Σεβάστειον ή Καισαρείον, ''οίκος Η''), στην ανατολική (εκκλησιαστήριο, πρόπυλο, βουλευτήριο και αρχείο) και στη δυτική (οίκοι ''Κ'', ''Μ'', ''Ν'', ''Ξ'' και ''Υ''). Στο κέντρο του υπαίθριου χώρου δεσπόζει ο μεγάλος δωρικός ναός και ο βωμός του. Βορειοδυτικά του ασκληπιείου αποκαλύφτηκε το πρώτο ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, και κοντά σε αυτό, το ιερό της Δήμητρος και των Διοσκούρων, που δεν είναι επισκέψιμο. Ανατολικά του ασκληπιείου διέρχεται η Ανατολική Οδός, όπου εκτείνονται ερείπια πρωτοχριστιανικού οικισμού. Αμέσως ανατολικότερα, συναντά κανείς ταφικό μνημείο με περίβολο των ελληνιστικών χρόνων, και νοτιοανατολικά αυτού τα ερείπια ρωμαϊκής επαύλεως. Κοντά στη νότια στοά του ασκληπιείου έχει τοποθετηθεί ενεπίγραφος κίονας, που φέρει χαραγμένα ψηφίσματα επτά πόλεων της Ελλάδος προς τιμήν του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντος, ο οποίος κατεξοχήν εργάστηκε στο ασκληπιείο.

Αμέσως νότια του ασκληπιείου έχει αποκαλυφθεί το ''ηρώο Δ'', και εκτεταμένο λουτρικό συγκρότημα (βαλανείο). Προχωρώντας νοτιότερα, συναντά κανείς τα λείψανα οικοδομικού συνόλου, το οποίο ταυτίζεται με το Ιεροθύσιο, που αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας.

Ευρεία οδός οδεύει δυτικά του ασκληπιείου και καταλήγει στο μνημειώδες πρόπυλο του γυμνασίου της Μεσσήνης. Το γυμνάσιο, που περιέβαλλε με τρεις στοές σε σχήμα Π το στάδιο της πόλης, αποτελούσε με αυτό ενιαίο λειτουργικά και αρχιτεκτονικά σύνολο, όπου τελούνταν αγώνες και εκπαιδεύονταν οι έφηβοι. Κατά μήκος της δυτικής στοάς του γυμνασίου αναπτύσσονται ορθογώνιοι χώροι, όπου είχαν στηθεί σπουδαία έργα τέχνης, αντίγραφα σημαντικών γλυπτών της αρχαιότητος, όπως ο Ερμής/Θησέας, ο Ηρακλής, ο Δορυφόρος και άλλα. Αμέσως δυτικά των χώρων αυτών είχαν ανιδρυθεί αξιόλογα ταφικά μνημεία, όπου είχαν ενταφιαστεί επιφανείς νεκροί, τιμώμενοι από τους Μεσσήνιους πολίτες ως ήρωες. Στην ίδια περιοχή ανασκάπτεται ιερό ήρωα που, πιθανότατα, ήταν αφιερωμένο στον θρυλικό ήρωα-οικιστή της Μεσσήνης, Αριστομένη.

Βορειοδυτικά του γυμνασίου ερευνώνται τα ερείπια εκτεταμένης αστικής ρωμαϊκής επαύλεως. Ορθογώνιο κτίσμα στο νότιο πέρας της δυτικής στοάς του γυμνασίου, αναγνωρίζεται ως παλαίστρα. Σε επαφή με το νότιο τμήμα του σταδίου και το νοτίο περιτείχισμα της πόλης είχε ανεγερθεί επιβλητικό ηρώο, το οποίο αποτελούσε μαυσωλείο της επιφανούς μεσσηνιακής οικογένειας των Σαιθιδών.

Χρώματα της Ανατολής μια μέρα πριν την Δύση

 ΑΝΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ

Με τις ωδίνες δε γεννάς πάρεξ με οδύνη
ό,τι μού δίνει παίρνω η ζωή
ψυχή επιστρέφω
αίματα πια δε μού 'μειναν
βλέμματα μόνο
με τόσα χρόνια στην ειρκτή ξεμάτισα.

Απνευστί με ρουφάν οι εξελίξεις
γύπες των παραισθήσεων με κρυφοτρώνε
οχιά η πίκρα δηγματίζει τα όνειρα
με καταφέρνει
η νύχτα βάφει νύχια για ν’ αρέσει μου
ανακωχή απαιτώντας.


Σού κρατούσα το χέρι και σού πήρα την Αφή –

[Φωτογραφίες: Π.Κ. 25.7.2008. Ποίημα: Π.Κ. Φθινόπωρο – Χειμώνας 2008]

Η Ελένη Γούναρη στην Έκθεση Τέχνης RENDEZ - VOUS DES ARTS

Μια επιπλέον σημαντική καλλιτεχνική συμμετοχή (παράλληλα με την έκθεση στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ) της φίλης ζωγράφου Ελένης Γούναρη:

Αυτή τη φορά η έγκριτη και φιλόκαλη Ζακυνθινή Καλλιτέχνις συμμετέχει στην έκθεση RENDEZ-VOUS DES ARTS, στην οποία συμμετέχουν 200 καλλιτέχνες, από τον χώρο της ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, χειροτεχνίας, ψηφιακής τέχνης, των comics και των graffiti και διοργανώνεται από την GeneralBazaar στο Ανατολικό Αεροδρόμιο του Ελληνικού από τις 4 Δεκεμβρίου έως και τις 7 Δεκεμβρίου 2008.

Για την αξιομνημόνευτη αυτή συνάντηση τόσων και τόσων καλλιτεχνών μεταξύ τους, αλλά και με τον κόσμο, αντλούμε στοιχεία από την επίσημη ιστοσελίδα της:

Η μεγάλη καλλιτεχνική ποικιλότητα και πολυμορφία της έκθεσης, δεν περιορίζει τα έργα που παρουσιάζονται σε ένα θεματικό πλαίσιο και υπό έναν ενιαίο τίτλο. Επιτρέπει να διαφανεί η τεχνική, η προσωπική οπτική, το μεράκι και η παρρησία του κάθε δημιουργού ξεχωριστά. Συνεπώς, έχουν την δυνατότητα να επιδείξουν τις εκφραστικές τους ικανότητες, να τονίσουν την μοναδικότητα και τη διαφοροποίησή τους, διατηρώντας την προσωπικότητά τους.

Η παρουσίαση των έργων τέχνης σε έναν ενιαίο χώρο επιτρέπει την ολοκληρωμένη προβολή του σύγχρονου καλλιτεχνικού γίγνεσθαι και η ελεύθερη πρόσβαση εξασφαλίζει την ενημέρωση των επισκεπτών αλλά και των ίδιων των δημιουργών, για τις τρέχουσες τάσεις της τέχνης καθώς θα έρθουν σε επαφή με χιλιάδες δημιουργίες.

Εκτός από την ενημέρωση του κοινού και τη δυνατότητά τους να έρθουν σε άμεση επαφή και διάλογο με τους δημιουργούς, στόχος μας είναι, επίσης, να δώσουμε στους δημιουργούς την δυνατότητα να προβληθούν σε επαγγελματικό επίπεδο καθώς και να διακινήσουν τα έργα τους, κατά την διάρκεια της εμπορικής περιόδου των χριστουγεννιάτικων εορτών. Επιπλέον, καλλιτέχνες και κοινό θα μπορούν να ενημερωθούν για νέα υλικά και εργαλεία και βιβλία τέχνης που υπάρχουν στην αγορά.

Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη αγορά, η παραγωγή και η διακίνηση του έργου τέχνης έχει αλλάξει χαρακτήρα, αλλά δεν παύει να αποτελεί μια οικονομικά προσδιορισμένη διαδικασία στην οποία οι δημιουργοί και οι καταναλωτές έχουν διαφοροποιημένη δυνατότητα πρόσβασης.

Στα "Χάρτινα Ταξίδια" η Ελένη Γούναρη

Μια πολύ ενδιαφέρουσα -ως φαίνεται- Έκθεση Κολάζ της Εικαστικής Ομάδας Just 5, με τίτλο "Χάρτινα Ταξίδια" ανοίγει τις πύλες της για το κοινό από την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2008 έως και την Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2009 στον πολυχώρο Συνάντησης Ανατολής - Δύσης Αγγέλων Βήμα.

Ξέχωρα από την αυτονόητη αξία της Έκθεσης (όπως και κάθε εικαστικού δρώμενου) εμείς στρέφουμε ιδιαίτατα την προσοχή μας, μια και στην Ομάδα Just 5 ανήκει η καλή Ζακυνθινή ζωγράφος Ελένη Γούναρη (στη φωτό, έργο της από εκεί), για την οποίαν έχουμε ήδη κάμει αφιέρωμα στο πολυπεριοδικό μας. Θυμηθείτε το, κάνοντας κλικ εδώ.

Τα άλλα μέλη της Ομάδας είναι ο Άγγελος Κυρούδης, η Γεύσω Παπαδάκη, η Βάσω Τσόνογλου και ο Στέλιος Χριστοφιλάκης.

Πώς προέκυψαν όμως οι Just 5; Αξίζει ν' αφήσουμε τους ίδιους να αυτοσυστηθούν:

«Τα έργα μας βρέθηκαν στις διεθνείς εκθέσεις κολάζ και καλλιτεχνικού βιβλίου που οργανώθηκαν στη Λιθουανία τα τελευταία χρόνια. Γνωριστήκαμε μέσα από τις σελίδες των καταλόγων αυτών των εκθέσεων, ενώ η διάθεσή μας να λειτουργήσουμε ως ομάδα, εκφράστηκε με αμεσότητα και ενθουσιασμό από την πρώτη μας συνάντηση στην Αθήνα. Εκθέτουμε για πρώτη φορά, ως Εικαστική Ομάδα "Just 5" τις δημιουργικές μας αναζητήσεις, καταθέτοντας τις προθέσεις - θέσεις -φιλοδοξίες για περαιτέρω συνεργασίες, επικοινωνίες και κοινές πορείες με κάθε εικαστική έκφραση που τροφοδοτείται, από το συγκεκριμένο εκρηκτικό μείγμα σκέψης - χαρτιού».

Ορισμένα χρηστικά στοιχεία για την Έκθεση:

Εγκαίνια, την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου, ώρα 7.30 τοι βράδυ. Ημέρες και ώρες εκθεσιακού χώρου : Καθημερινά, από 6 μέχρι 10 το βράδυ. Θέατρο "Αγγέλων Βήμα": Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια. Τηλέφωνο : 210-5242211-3.